باقری، ابتدا دربارۀ ویژگیهای روابط دو کشور گفت:
ایران و ترکیه دو کشور همسایه با ویژگیهای مشترک و قابل توجه هستند، دو کشور سوابق طولانی در تاریخ دارند و روابطشان همواره فراز و نشیبهای بسیاری داشته است. در روابط دو کشور، عامل خارجی همواره تاثیر منفی و در مواقعی تخریبی داشته است.
اگر به گذشته این روابط نگاه کنیم در دوره عثمانی علیرغم اینکه دو کشور دارای حکومت مذهبی و مشترکات زیادی بودند ولی عامل خارجی بخوبی توانسته بود از نقاط افتراق دو کشور - که در مقابل مشترکات آنها بسیار کم بود - سوءاستفاده کند و با مشغول کردن دو حکومت بهرهبرداریهای لازم را بکند. بطوریکه میبینیم مسلمانان و عثمانیها در دروازه وین متوقف میشوند.
اگرچه دشمن خارجی در ایجاد فساد و تباهی در دربار عثمانی تلاش کرده است، ولی واقعیت این است که غربیها بخوبی توانسته بودند از این اختلافات استفاده کرده و بهره ببرند. و امروز که این روابط را بازنگری کنیم میبینیم این سیاست تخریب هنوز ادامه دارد منتهی به شکل دیگر.
غربیها خوب میدانند که ترکیه کشوری است که 99 درصد مردم آن مسلمانند و مردمی متدین و پایبند به سنتهای اسلامی دارد. اما با دامن زدن به برخی از نمودهای غیراسلامی و یا ضداسلامی و ترویج قومیتگرایی تلاش میکنند، ایران را به عنوان عامل مزاحم و خطرناک در مقابل ترکیه قلمداد کند. همین سناریو را در رابطه ما و ترکیه در جمهوریهای جدید تازه استقلال یافته نیز میتوانیم ببینیم.
تبلیغات زیادی درخصوص اینکه ایران و ترکیه درگیر هستند میشود در ترکیه یک دولت لائیک در راس کار است و در ایران نیز دولت اسلامی، بنابراین عامل خارجی همواره برای سوءاستفاده از موقعیت، نقش تخریبی خود را بازی کرده و میکند و در روابط دو کشور بد نیست به این مساله دقیق بود.
من همیشه به دوستان ترک گفتهام اسرائیل نه ما را میخواهد و نه شما را، زیرا 120 میلیون مسلمان در این کشورها زندگی میکنند. آمریکا نیز به همین ترتیب، آنان حضور در کشور شما را میخواهند. طبیعی است که ما نمیخواهیم در مسائل داخلی دولت دخالت بنمائیم و برای آنان سیاست خارجی ترسیم کنیم، ولی بصورت دوستانه نظرات خود را به آنان گفتهایم.
* در حال حاضر روابط دو کشور چگونه است؟
** در شرایط فعلی از نظر سیاسی اقتصادی فرهنگی دارای روابط خوبی هستیم و اخیرا از نظر امنیتی همکاریهای خوبی را شروع کردهایم. اگر نگاهی به همسایههای ترکیه بیاندازیم میبینیم با عراق، سوریه، قبرس جنوبی، یونان، بلغارستان و ارمنستان با همه آنها مسئله دارد.
من گاهی به روزنامههای ترکیه نصیحت کردهام که شما باید در نوشتن مسائل سوء علیه ایران دقت کنید، چون این سؤال پیش میآید که همه همسایهها با شما بد هستند. ما معتقدیم باید با آنها روابط خوبی داشته باشیم. سفر دکتر حبیبی نیز کاملا موفق بود و در مورد مسائل دوجانبه توافقات اصولی به عمل آمد. در حمل و نقل با ترکیه مشکل داشتیم که در این سفر حل شد.
مسئله عبور کامیونها و مسافران سوریه که ماموران ترک در این مسیر برای زائران مشکل بوجود میاوردند و متقابلا ایران نیز محدودیتهایی را برای کامیونهای ترک بوجود آورده بود که به شکل دوستانه حل شد و دیگر محدودیتی برای عبور کامیونها و اتوبوسهای مسافربری ایران وجود ندارد. ما به آنان تذکر دادیم که مسافران را اذیت نکنند زیرا ما موظف به حمایت از مسافران ایرانی هستیم.
* نتایح سفر را چگونه ارزیابی میکنید؟
** خانم چیللر نخستوزیر در این مذاکرات بسیار مثبت، صمیمی و فعال برخورد کرد. ما در شرق و غرب کشورمان، یعنی در پاکستان و ترکیه نخستوزیران زن داریم ولی خوشبختانه هر دو نخستوزیر رابطه بسیار صمیمی با ایران دارند و این نشاندهنده ان است که جمهوری اسلامی با روسای دولتها که زن باشند مشکل ندارد. و بعد از سفر آقای دکتر حبیبی شاهد تحولات بسیار مثبت خواهیم بود.
دو وزیر همراه دکتر حبیبی نیز با همتاهای خود ملاقات کردند و به توافقات عملی رسیدند. در آینده نزدیک نیز شاهد سفر آقای دمیرل به جمهوری اسلامی ایران به دعوت آقای هاشمیرفسنجانی خواهیم بود.
چشمانداز روابط بسیار روشن و مثبت است ولی چون ترکیه و ایران دشمنان مشترک دارند و عامل خارجی علاقهمند به گسترش رابطه ایران و ترکیه نیستند، باید رسانههای ترکیه نیز مانند مسئولین دولت ترکیه به این نکته توجه داشته باشند که دشمنان از برخورد دو همسایه مانند ایران و ترکیه سود بردهاند و ما نباید بهانه به دست آنان بدهیم.
* وضعیت مسلمانان در کشور قزاقستان چگونه است و از انقلاب اسلامی چه تاثیری گرفتهاند؟
** در جمهوری قزاقستان بیش از 100 ملیت زندگی میکنند که عمدهترین آنها عبارتند از قزاقها (40 درصد)، روسها (38 درصد)، آلمانیها (5 درصد) و ملیتهای دیگری نظیر کرهایها، اوکراینیها، ایغورهها، آذربایجانیها، ازبکها و غیره. بدینترتیب قزاقها که کلا مسلمان هستند عملا در کشور خودشان از اکثریت برخوردار نیستند.
دین مبین اسلام طبعا در دوران حکومت گذشته با توجه به بافت جمعیتی این کشور شامل حال همه مردم نمیشد ولی بعد از فروپاشی شوروی، قزاقها گرایش بسیاری به سمت آگاهی از دین و آباء و اجدادی خود پیدا کردهاند و خواهان اطلاع بیشتری در این خصوص هستند بطوری که عملا دین و مکتب انسانساز به یکی از عوامل وحدت فرهنگی بین آنان مبدل شده است.
پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران دولت وقت شوروی از انتشار اخبار این پیروزی بعلت وجود مسلمانان در جمهوریهای آسیای مرکزی جلوگیری میکرد ولی با تمام این تضییقات، امام خمینی قدس سره شریف برای مردم مسلمان این کشور شخصیتی آشناست که مورد احترام اندیشمندان و روشنفکران آنان نیز هست.
* حضور کشورهای غربی بخصوص آمریکا و متحدانش در کشور قزاقستان چگونه است؟
** بعد از استقلال این کشور، اکثر کشورهای بزرگ غربی در پایتخت این جمهوری سفارت دایر کردهاند که از جمله باید به ایالات متحده آمریکا، انگلیس، فرانسه، جمهوری فدرال آلمان، ایتالیا و ژاپن اشاره کرد. سایر کشورهای جهان نیز در این کشور دارای سفارت میباشند که از جمله مهمترین آنان چین، جمهوری فدراتیو روسیه، ترکیه، هند و پاکستان را میتوان نام برد.
* آینده کشور قزاقستان را چگونه ارزیابی میکنید؟
** قزاقستان یکی از غنیترین کشورهای جهان از لحاظ منابع طبیعی است و دارای معادن نفت، گاز، طلا و فلزات رنگین میباشد. طبیعی است اگر از این منابع بخوبی استفاده گردد، این کشور در آینده یکی از کشورهای ثروتمند جهان خواهد شد.
* امکان گسترش همکاریهای ایران و قزاقستان در چه زمینههائی بیشتر است؟
** هر دو کشور یعنی جمهوری اسلامی ایران و جمهوری قزاقستان از کشورهای بزرگ منطقه هستند و با یکدیگر از طریق دریای خزر همسایه میباشند. هر دو کشور عضو اکو و سازمان همکاری کشورهای ساحلی دریای خزر میباشند و درخصوص اکثر مسائل مهم بینالمللی دارای نقطهنظرات یکسانی هستند. با توجه به امکاناتی که هر یک از دو کشور دارند با تلفیق آن میتوانند همکاریها را در زمینههای سیاسی اقتصادی، فرهنگی و با دقت در اشتراکات فرهنگی، تاریخی خود ادامه دهند.
* میزان تبلیغات سوء رسانههای غربی نسبت به ایران در کشور قزاقستان تا چه حد است؟
** طبیعی است که صهیونیستها در اینجا هم هر از گاهی تبلیغاتی علیه ما صورت میدهند ما نیز از طریق تماس با خبرنگاران و ارباب جراید و برقراری جلسات و تماسهائی که با آنان و مسئولین ذیربط داریم اقدام آنان را خنثی و ضمن توجیه دلایل آنان، افکار مردم را نسبت به امور کشورمان روشن مینمایم که خوشبختانه این تلاشها به حداقل رسیده حتی میتوانم بگویم که بکلی خنثی شده است. بسیاری از وسایل ارتباط جمعی قزاقستان نیز در این ماجرا خود را درگیر نمیکنند و برای کسب اخبار به منبع خبر مراجعه میکنند.
* تراز بازرگانی ایران با قزاقستان چگونه است و شما بعنوان سفیر چه اقداماتی برای توازن مناسبات تجاری یا بازرگانی و سرمایهگذاری انجام دادهاید؟
** مستحضر هستید که روابط دو کشور در آغاز کار است و پایههای ایجاد روابط اقتصادی گذاشته شده است و اصول همکاری و زمینههای کاری کلا مشخص شده است و باز مطلع هستید که اولین کمیسیون اقتصادی دو کشور اخیرا در تهران تشکیل گردید و زمینههای همکاری را بطور دقیقتر مشخص کرده است. و با توجه به اتصال راهآهن سرتاسری ایران به ترکمنستان و احیاء جاده ابریشم و برقراری خطوط کشتیرانی و ایجاد پرواز مستقیم بین پایتختهای دو کشور، من به آینده روابط بسیار خوشبین هستم.
این نکته را نیز باید اضافه کنم که سفر اخیر ریاست محترم جمهوری اسلامی ایران به آلما آتا که منجر به عقد اسناد بسیاری درخصوص همکاریها گردید روابط دو کشور را در مسیری قرار داده است که بیش از پیش به یکدیگر نزدیک خواهند گردید.
* آیا تبلیغات سوء رسانههای غربی نسبت به ایران در کشور ترکمنستان نیز وجود دارد و سفارت چه روشی را برای خنثی نمودن این تبلیغات در پیش گرفته است؟
** در کشور ترکمنستان هیچگونه نمایندگیای از رسانههای گروهی غرب وجود ندارد. فقط هر از گاهی خبرنگاری مستقلا و یا بهمراه هیئتهای غربی به عشقآباد سفر میکنند و عمدتاً هم بدلیل عدم شناخت دقیق از جمهوری اسلامی ایران تحتتأثیر تبلیغات سوء رسانههای مغرض غربی سوالاتی را پیرامون بنیادگرائی اسلامی ایران و نفوذش در آسیای مرکزی با مسئولین ترکمنستانی مطرح میکنند که خوشبختانه با توجه به آگاهی و شناخت کاملی که این مقامات از ایران دارند همه این تلاشها بیثمر مانده و بعکس با جوابهای محکم و قاطعی که حاکی از اراده عمیق سیاسی برای تقویت روابط جمهوری اسلامی ایران است معکوس میگیرند.
* تراز بازرگانی و تجاری ایران با ترکمنستان چگونه است و شما بعنوان سفیر و نماینده سیاسی ایران چه اقدامی برای توازن مناسبات تجاری یا بازرگانی و سرمایهگذاری انجام دادهاید؟
** عمده روابط بازرگانی بین دو کشور تهاتری بوده و بازرگانان کشورمان در مقابل صدور کالاهایی مثل پوشاک، مواد غذایی، لوازم خانگی، ماشینآلات صنعتی، مواد دارویی و بهداشتی و....، اقلامی مثل آهنآلات، چوب آزبست - کنجاله و... وارد میکنند.
بخش اقتصادی و بازرگانی سفارت جمهوری اسلامی ایران در عشقآباد ارتباط نزدیکی با بازرگانان کشورمان داشته و راهنماییهای لازم را به آنها در زمینههای گوناگون ارائه میدهد. براساس قراردادی که در جریان سفر جناب آقای هاشمی به ترکمنستان امضاء شد سطح مبادلات تجاری بین دو کشور به دویست میلیون دلار ارتقاء یافت.
* وضعیت مسلمانان در کشور ترکمنستان چگونه است و از انقلاب اسلامی ایران چه تاثیری گرفتهاند؟
** ترکمنستان یک کشور مسلمان است و مردم آن علیرغم سالیان طولانی زندگی تحت حاکمیت کمونیزم و مبارزه شدید این رژیم با دین و دینداری، الحمدالله دین و اعتقاد خود به اسلام را زنده نگاه داشته و در سخترین شرایط انجام فرایض دینی خود را فراموش نکردهاند.
اما با توجه به خفقان رژیم کمونیستی، عمق و گسترش احکام و عقاید دینی دچار ضایعه شده و مردم از بهرهمندی از علما و اساتید روحانی محروم گشتهاند. اما پس از استقلال این کشور و اعلام آزادی دینی مردم با شور شوق زایدالوصفی شروع به آموزش دینی و احداث مساجد گوناگون کردهاند.
در حال حاضر تعداد زیادی مسجد در حال احداث بوده و حوزههای علمیهای برای آموزش دینی دایر گشتهاند. بسیاری از مسلمانان ترکمنستان در مراجعه به سفارت اعلام میدارند که برنامههای رادیوی برونمرزی ایران در آموزش دینی آنان در طول دوران خفقان رژیم کمونیستی بسیار موثر بوده و خود را مدیون جمهوری اسلامی ایران میدانند.
* نفوذ کشورهای غربی بخصوص آمریکا و متحدانش در کشور ترکمنستان تا چه اندازه است؟
** سیاست خارجی ترکمنستان مبتنی بر بیطرفی و درهای باز است. در هیچیک از مناقشات منطقهای و بینالمللی شرکت نکرده و خواهان رابطه مسالمتآمیز با همه کشورهاست. مسئولین ترکمنستان این سیاست را ضرورت و تحکیم استقلال خود میدانند. بطور کلی ترکمنستان بمنظور ادامه استقلال خود، توازن در سیاست خارجی را در دستور خود قرار دادهاند.
در جامعه کشورهای مستقل مشترکالمنافع به عنوان عضو ناظر حضور دارند و در هچیک از تصمیمات این جامعه که قدرت تصمیمگیری را از آن سلب و به مرکزیت خاصی بدهد شرکت نمیکنند و بهمین دلیل از طرف تعدادی از اعضای این جامعه تحت فشار قرار دارد.
* آینده کشور ترکمنستان را چگونه ارزیابی میکنید؟
** با توجه به سیاست مسالمتآمیز منابع زیرزمینی غنی، زمینهای وسیع قابل بهرهبرداری و جمعیت کم آینده مرفهی برای ترکمنستان پیشبینی میشود. این کشور در نظر دارد با احداث خط لولهای منابع عظیم گاز کشور خود را از طریق خاک جمهوری اسلامی ایران به اروپا صادر کند که با تحقق این پروژه درآمد سرشاری عاید این کشور خواهد شد.
ترکمنستان اهمیت فوقالعادهای به روابط خود با جمهوری اسلامی ایران میدهد و تحکیم استقلال خودش را تحکیم پیوندهایش با کشورمان میبیند. سفر رئیسجمهور کشورمان به ترکمنستان نیز در تعقیب این هدف کمک شایانی بود و لذا از ماهها قبل در تدارک این سفر بودند و رسانههای گروهی ترکمنستان نیز به ابعاد گوناگون دستآوردهای مثبت این سفر پرداخته.
در آخرین روزهای قبل از انجام سفر رئیسجمهوری همهچیز در ترکمنستان تحتالشعاع این سفر قرار گرفته بود و اغلب مراکز و ادارات سرگرم کسب آمادگیهای لازم برای گرامیداشت مقدم رئیسجمهور کشورمان بودند. مردم نیز بیصبرانه منتظر رئیسجمهوری ایران بودند و دیدیم که چه استقبال پرشوری از ایشان به عمل آوردند، امید داریم هرچه زودتر آثار مثبت و ثبات منطقه و رفاه و آرامش ملتها را شاهد باشیم.