خانه تکانی در باغ وحش رسانه‌ای‌ آمریکا

دکتر عبدالعزیز رضوانی 
انتصاب مدیر جدید بخش فارسی «صدای امریکا» با هدف کاهش دور تازه‌ای از حاشیه‌های این رسانه صورت می‌گیرد. این بار فردی به نام «علی عسگرد» مدیریت این بخش را بر عهده می‌گیرد تا شاید بتواند اندکی از ناکامی‌های این رسانه را جبران کند و از آن مهم‌تر حاشیه‌های متعددی چون زد و بندهای مالی، تعرض مردان به کارکنان زن این رسانه و... را جمع و جور کند.
رسانه‌ای برای غیرآمریکایی‌ها
مجموعه چند رسانه‌ای صدای امریکا(VOA)، یک رادیو، تلویزیون و تارنماست که کاخ سفید آن را برای شنوندگان خارج از امریکا تدارک دیده است. از این رو مخاطبان آن مردم امریکایی نیستند. برای مردم ایالات متحده رادیوی عمومی ملی (NPR) به راه افتاده است. کاخ سفید در غوغای جنگ دوم ملل غربی علیه جهان، صدای امریکا را در سال 1942 راه‌اندازی کرد تا افکار عمومی جهان را برای پذیرش استکبار امریکایی مهندسی سازد. در ابتدا این رسانه زیرمجموعه اداره اطلاعات جنگ بود ولی از سال 1945 وزارت امور خارجه امریکا مسئولیت آن را برعهده گرفت. از سال ۱۹۵۳ صدای امریکا زیر نظر آژانس اطلاعات ایالات متحده اداره شد و از سال۱۹۹۹ تا کنون مدیریت آن تحت اشراف «هیئت کارفرمایان پخش» قرار گرفته است. صدای امریکا، در آغاز فقط روزانه ۱۵ دقیقه پخش رادیویی به زبان انگلیسی داشت. اما از سال ۱۹۴۷ پخش برنامه‌ها به زبان روسی نیز آغاز گردید و این امر مصادف با رقابت دو ابرقدرت در قالب جنگ سرد بود. امروزه این رسانه دارای بخش رادیویی و تلویزیونی به ۲۵ زبان و بخش منحصرا رادیویی به ۴۶ زبان می‌باشد.
پخش تلویزیونی صدای امریکا از سال 1375 درست از زمانی که کاخ سفید جزیره ثبات خود را در خاورمیانه توفانی می‌دید و انقلاب اسلامی ایران برای انهدام «ژاندارم غرب در منطقه» اوج می‌گرفت، بخش فارسی رادیویی صدای امریکا از سال ۱۳۵۷ شروع به کار کرد. در سال 1375 نیز پخش تلویزیونی صدای امریکا آغاز شد.
صدای امریکا با اقداماتی چون گفت‌وگو با «ملاعمر» سرکرده طالبان در اواخر سپتامبر۲۰۰۱ خطوط فکری خود را به جهانیان آشکار کرده است. این گفت‌وگو گرچه انتقاد ظاهری سخنگوی وقت وزارت خارجه امریکا را در پی داشت اما مدیران صدای امریکا، گفت‌وگو با یک تروریست را نشانه آزادی بیان دانستند. برای ضبط و پخش این گفت‌وگو صدای امریکا، برنده جایزه اخلاق روزنامه‌نگاری نیز شد!
در آوریل ۲۰۰۷ صدای امریکا با «عبدالمالک ریگی» سرکرده جندالشیطان نیز گفت‌وگو کرد. در این گفت‌وگو، بیژن فرهودی مجری تلویزیون صدای امریکا، درابتدا با منوچهر گنجی (وزیر آموزش و پرورش طاغوت و سرکرده گروهک درفش کاویانی) مصاحبه کرد، سپس از طریق ارتباط تلفنی با ریگی سخن گفت. حتی گنجی ناگزیر شد در همان گفت‌وگو، انتقاد خود را از انعکاس سخنان ریگی درصدای امریکا ابراز کند تا همسو با یک گروهک تروریستی قلمداد نگردد.
زد و بندهای مالی و اختلافات کارکنان
صدای امریکا که با بودجه 75 میلیون دلاری سنا، حمایت سنگینی از فتنه‌گران سال 1388 به خرج داد. به ابعاد تکاپوی صدای امریکا در فتنه به طور مبسوط اشاره نمی‌کنیم زیرا طی دو سال اخیر مردم کشورمان با این تکاپو به خوبی آشنا شده‌اند. اما نکته قابل توجه دیگر در این رسانه زد و بندهای مالی و اختلافات کارکنان صدای امریکا بر سر این زدو بندهاست که به فحاشی علیه یکدیگر نیز منجر گردیده و پشت پرده این رسانه اتوکشیده را به یک باغ وحش پرهیاهو بدل کرده است.
صف‌بندی سلطنت‌طلبان دربرابر نوگریختگان
مشاجرات طولانی و صف‌بندی جدی بازماندگان رژیم پهلوی و سلطنت‌طلبان در برابر بهائیان و نوگریختگان اصلاح‌طلب و دوم خردادی به امریکا، هر از چندگاه در رسانه‌های مجازی درز می‌کرد. هر گاه دوم خردادی‌های فراری مانند احمد باطبی، علی افشاری، محسن سازگارا و... که پایشان به این رسانه باز می‌شد بین آنها و قدیمی‌ترها درگیری جدیدی آغاز می‌شد. آنها، تازه‌واردان را نفوذی جمهوری اسلامی قلمداد می‌کردند و اینها خود را مبارز و رقیب را مفت‌خور توصیف می‌کردند.
در لابه لای این مشاجرات هر باندی، گاه از فسادهای مالی و حریم‌های به اصطلاح خصوصی طرفین پرده دری می‌کرد و به تعبیر خود حال رقیب را می‌گرفت.
یکبار خبری منتشر می‌شد که احمد باطبی با تاسیس یک گروهک یک نفره «حقوق بشری» به کلاشی می‌پردازد و بودجه‌های دریافتی را صرف عیاشی می‌کند. باردیگر خبر می‌رسید که «الهام ستاکی» که ستاره گویندگان شبکه پی.ان.ان است مورد تعرض همکارش واقع شده است. همکارش، مهدی فلاحتی مجری برنامه روی خط صدای امریکاست. در پی این تعرض ستاکی گرفتار بیماری روحی شد و کارش به بستری در خانه‌اش در لس آنجلس کشید. وی با طرح شکایتی از فلاحتی سعی کرد از حقوق خود دفاع کند اما گویا با فشارهای بیشتری مواجه شد. پیش از ستاکی، افشای رفتارهای غیراخلاقی «لونا شاد» مجری برنامه شباهنگ صدای امریکا موجب شد، مدیران این شبکه عذر وی را بخواهند تا آبروی نداشته آن بیش از پیش به حراج نرود. همزمان با اعمال سانسور برای عدم افشای وضعیت نابهنجار انسانی در صدای امریکا، مسئولان عالی این رسانه چند بار با تغییرات مدیریت محدود یا جدی در بخش فارسی صدای امریکا کوشیدند یک خانه تکانی در آن ایجاد کنند.
خانه‌تکانی در باغ وحش شبه رسانه‌ای
از دهم اسفندماه که رویای «اعتراض‌های سه‌شنبه» رسانه‌های غربی در ایران تحقق نیافت، مدیران صدای امریکا، برای اداره بخش فارسی این رسانه سراغ فردی به نام «رامین عسگرد» رفته‌اند تا در پناه مدیریت وی بتوانند یک خانه‌تکانی در این باغ وحش شبه رسانه‌ای انجام دهند.
وی یکی از دیپلمات‌های ایرانی‌تبار امریکایی است که سال‌ها در دستگاه وزارت خارجه امریکا خدمت کرده است. وزارت خارجه امریکا از کانون‌های پرتکاپوی بهائیان ایرانی تبار علیه انقلاب اسلامی ایران است. پیش از این مدیر کل ضدجاسوسی وزارت اطلاعات ضمن تشریح ابعاد مختلف «پروژه براندازی نرم» و تلاش امریکا برای تکرار طرح موسوم به «ریگا. دبی» در ایران از نقش ویلیام برنز، گلی عامری، رامین عسگرد و تعدادی از عناصر وابسته به سرویس اطلاعاتی امریکا در منطقه از جمله برادران اعلایی در این پروژه خبر داده بود.
عسگرد که دارای درجه دکترای حقوق از دانشگاه تولن است، فوق لیسانس خود را در رشته روابط بین‌المللی از دانشگاه پنسیلوانیا گرفته است. وی پیشتر«مشاور سیاسی رئیس ستاد فرماندهی مرکزی ایالات متحده بوده» بود و برای درجه‌دارانی چون «ژنرال دیوید پترائوس» و «ژنرال جیمز ماتیس» کار کرده است. عسگرد برای کاخ سفید نیز تا کنون در دبی، عربستان، افغانستان و ترکیه خدمات دیپلماتیک انجام داده است. او مدتی مدیر دفتر دوبی برای دیدبانی حضور منطقه‌ای ایران بود. وی همچنین در داخل امریکا نیز به عنوان عضو بخش امور بین‌المللی در شورای روابط خارجی، و نیز در دفترهای امور عراق، ایران، و ترکیه در وزارت خارجه امریکا خدمت کرده است.
وی در دوبی رئیس «دفتر نمایندگی منطقه‌ای امریکا» بود و با الیزابت چنی دختر دیک چنی همکاری می‌کرد. او در این زمان طرحی داد تا با استفاده از مالیات‌های مردم امریکا، از شورای ملی ایرانیان امریکا (NIAC) حمایت کند.
در ایمیل‌های ارسالی به تریتا پاریس، رئیس NIAC، عسگرد طرحی را به جریان انداخته است که به مخالفان تحریم، این اجازه را می‌دهد تا امریکائیان ایرانی‌تبار را انتخاب و در دفتر اصلی وزارت خارجه در ایران به کار گمارند. در این زمان بود که NIAC دست به کارهایی زد تا بودجه‌های ترویج دموکراسی را گرفته و خرج برنامه‌های رادیویی در داخل ایران کند.
عسگرد در سال ۲۰۰۷ جایزه وزیر خارجه در زمینه توسعه دیپلماسی عمومی و درسال ۲۰۰۳ جایزه چارلز کاب برای بهبود بازرگانی و حرفه را دریافت کرد. مدیرجدید صدای فارسی امریکا از نیمه فوریه کار خود را آغاز کرده است. وی چندی پیش در قالب یک طرح پوششی به ظاهر علمی-مطالعاتی کوشید به نام «FLTA» به یارگیری از میان دانشجویان دانشگاه تهران بپردازد اما با هوشیاری مسئولان این دانشگاه ناکام ماند. بر اساس این طرح قرار بود یک اسپانسر امریکایی، تحت عنوان برنامه فولبرایت (Fulbright) هزینه اقامت 25 دانشجوی لیسانس به بالای دانشگاه تهران را در امریکا فراهم کند. فولبرایت در واقع، از برنامه‌های دوران جنگ سرد، بود که در قالب آن امریکایی فروپاشی کشورهای هدف را در پوشش مراکز مطالعاتی پیگیری می‌کرد و قصد داشت دام خود را برای دانشگاهیان و نخبگان ایران نیز بگستراند.
در همین راستا، «ادوارد مانک»، مسئول برنامه فولبرایت در خاورمیانه، مکاتبات خود را با دانشگاه تهران آغاز کرد و اعلام داشت که دانشگاه‌های امریکا به 25 نفر از دانشجویان دانشگاه تهران، برای آموزش زبان فارسی نیاز دارد.این طرح در ابتدا با استقبال برخی از افراد در دانشگاه تهران مواجه گردید. دوبی یعنی محل فعالیت عسگرد، پلی ارتباطی برای اجرای این طرح درنظر گرفته شده بود. زمانی که تعدادی از دانشجویان به دوبی مراجعه کردند. اقدامات وزارت خارجه امارات و سفارت امریکا را مشکوک تلقی کردند. پس از سفر چهار روزه دانشجویان به دوبی و تماس‌های مشکوک عسگرد با برخی از آنان، مسئولان دانشگاه تهران به این نتیجه رسیدند که این برنامه، جنبه آکادمیک ندارد، بلکه طرحی سیاسی و در راستای دیپلماسی عمومی متمرکز امریکا علیه ایران است.
تعجب منتقدان از انتخاب عسگرد
با انتخاب عسگرد به عنوان مدیر بخش فارسی صدای امریکا، تری هیکس، نویسنده امریکایی نوشت انتخاب رامین عسگرد با توجه به سوابق وی تعجب منتقدان را برانگیخته است. کسانی که او را از نزدیک دیده‌اند، می‌گویند که وی حتی به زبان فارسی روان نمی‌تواند سخن بگوید. اگر عسگرد نمی‌تواند بفهمد که موضوع بحث از چه قرار است، پس چگونه می‌تواند برنامه‌های فارسی را مدیریت کند؟ وی در وزارت خارجه امریکا کار کرده و ریاست دفتر نمایندگی منطقه‌ای امریکا در دوبی را به عهده داشته است. پیش از این، وی به عنوان «مشاور سیاسی مسائل ایران» در فرماندهی مرکزی ارتش امریکا در خاورمیانه کارمی‌کرد. مشکل اینجاست که ظاهراً وی از هر دوی این سمت‌ها برای تحلیل سیاست امریکا نسبت به ایران استفاده کرده است.
عسگرد هنگام خدمت در سمت مشاور سیاسی مرکز فرماندهی در بهار امسال، مقاله‌ای را برای مجله دانشگاه توفس به رشته تحریر در آورد که در آن وی مدعی تعادل اخلاقی بین ایران و امریکا شده بود و هر دو کشور را به طوریکسان به دلیل فقدان «گفتمان» و «دیپلماسی فرهنگی» ملامت کرده بود. وی درادامه فعالیت‌هایش سعی می‌کند تا مسائل واقعی امریکا با ایران، از جمله متهم کردن ایران به حمایت از تروریسم را به حداقل رسانده و اظهار می‌دارد که شکاف بین امریکا و ایران صرفاً یک «تفاوت سیاسی» است.
به نظر می‌رسد انتخاب عسگرد که حتی در دیپلماسی عمومی فردی مجرب نیست برای اداره بخش فارسی صدای امریکا، ناشی از عدم دسترسی به یک نیروی مطمئن وتوانمند است. آنها کسی که حتی فارسی را نمی‌تواند روان صحبت کند، برای دیپلماسی رسانه‌ای خود اجیر کرده‌اند. با این حال مسئولان این رسانه امیدوارند عسگرد ضمن پرده‌پوشی بر حاشیه‌های متعدد عوامل صدای امریکا و جلوگیری از به هدر رفتن منابع مالی این رسانه، این مجموعه از هم گسیخته را به هدف اصلی خود یعنی مهندسی افکار عمومی ایران در جهت استکبار رو به افول امریکا نزدیک سازد.