جمهوري اسلامي؛ کارآمد و برآمده از اراده مردم / هوشنگ خداوردي

پايگاه بصيرت؛ گروه سياسي/ در فرآيند استقرار هر پارادايم قدرتي در هر جامعه اي چهار مرحله وجود دارد؛ تکوين و تکامل، تعين يا استقرار، بحران در پارادايم مسلط کنوني و انقلاب پارادايميک.

مرحله نخست مقارن است با ظهور نيروهاي مخالف با نظم پارادايميک حاکم، نيروهايي که خواهان تغيير پارادايم قدرت مستقر بوده و با ارائه ي نظم و الگويي جديد، پارادايم رقيبي را صورتبندي مي کنند. مرحله دوم نيز زماني است که پارادايم قدرت حاکم دچار ضعف شده باشد و همزمان پارادايم قدرت رقيب بتواند با ارائه الگو و نظمي جديد و نويد بخش به صورتبندي الگوي مطلوب موردنظر خود پرداخته و مقبوليت و پذيرش عمومي و زمينه اجتماعي خود را تقويت کند. از اين به بعد، پارادايم قدرت حاکم وارد مرحله ي بحران پارادايمي شده و با تشديد بحران، زمينه براي انقلاب پارادايميک و جايگزيني پارادايم رقيب به جاي آن فراهم مي شود. 

در تطبيق آنچه که گفته شد با فرآيند تحقق و پيروزي انقلاب اسلامي در ايران مي توان گفت که پارادايم قدرت حاکم بر جامعه ايران در آن زمان (پارادايم قدرت پهلوي) دچار يک بحران عميق در حوزه هاي مختلف، بويژه در حوزه ي هويت و مشروعيت شده بود و همزمان با آن پارادايم قدرت رقيب (پارادايم قدرت جمهوري اسلامي) توانسته بود با ارائه ي الگويي جديد و اميد بخش به بحران در پارادايم قدرت پهلوي دامن زده و زمينه را براي تغيير پارادايميک فراهم کند. در واقع، برخورداري پارادايم قدرت پهلوي از يکسري ويژگي ها و خصوصيات، که اتفاقا منفور ملت ايران بودند، سبب شد تا زمينه براي استقرار پارادايم قدرت جمهوري اسلامي فراهم شود. مهمترين ويژگي هاي پارادايم قدرت پهلوي که آن را منفور ملت قرار داده بود، در بيان رهبر معظم انقلاب اسلامي عبارتند از:

1- ديکتاتوري سياه و استفاده از قساوت آميزترين روش‌ها و وحشيانه‌ترين شکنجه‌ها در زندان هاي مخوف

2- وابستگي ذلت‌آميز به قدرت‌هاي خارجي

3- مبتلابودن به انواع فسادهاي جنسي، مالي و اخلاقي، در عالي‌ترين سطوح حکومتي

4- بي‌اعتنايي به پيشرفت علمي، ترويج خودکم‌بيني، بزرگ‌نمايي فرهنگ غربي، عادت‌دادن ذائقه‌ي مردم به واردات بجاي احياي توليد داخلي و نابودي کشاورزي و صنايع ملي

حاصل اين ويژگي ها که عبارت بود از تحقير ملت ايران، عقب افتادگي کشور و... زمينه را براي بسيج ميليوني ملت ايران در جريان حوادث منتهي به پيروزي انقلاب اسلامي فراهم آورد. در حقيقت ملتي که آنگونه به تظاهرات عليه رژيم پهلوي روي آوردند، نه تنها به لحاظ ذهني و ارزشي، نظام حاکم را داراي فاصله با خود مي دانستند، بلکه شرايط عيني و واقعيت هاي جامعه نيز به گونه اي بود که زمينه نارضايتي عميق آنها از رژيم شاه را بيش از پيش فراهم مي کرد و اينگونه بود که با شنيدن نداي اسلام از زبان مردي الهي(امام خميني(ره)) اين پيام را مطابق با ارزش ها و درونيات خود دانسته و آن را دواي دردهاي جامعه خود تشخيص دادند. از اين جهت اين ملت نه تنها در دوران مبارزات با رژيم شاه به پشتيباني از انقلابيون پرداختند، بلکه در حوادث گوناگون بعد از پيروزي انقلاب اسلامي و استقرار نظام جمهوري اسلامي ايران نيز همواره در صحنه حضور داشتند و هزينه هاي مختلفي را نيز در اين راه متحمل شدند. در تحليل پشتيباني مردم از نظام جمهوري اسلامي ايران مي‌توان به دو مورد اساسي اشاره کرد؛ همانگونه که اشاره شد، اين نظام علاوه بر آنکه ابتناي آن بر مبناي درونيات مردم و در واقع مطابق با خواست مردم که چيزي جز ارزشمداري و فضيلتمندي نيست، بوده است، توانسته است با کارآمدي خود در زمينه هاي مختلف و خدمتگزاري به مردم و در واقع با شکل بخشيدن به واقعيات آنگونه که مدنظر و نياز مردم بوده است، حمايت قاطع مردم را به دست آورد. هر چند که هنوز هم در برخي حوزه ها لازم است که توجه بيشتري به کارآمدي و توفيق نظام مبذول شود. بنابراين روي آوردن مردم به جمهوري اسلامي بر اساس يک منطق قوي و داراي پشتوانه اي محکم است و اگر در شرايط کنوني برخي تلاش مي کنند تا به تطهير رژيم شاه بپردازند، اين کار آنها فاقد منطق لازم بوده، زيرا حافظه تاريخي ملت ايران دوران ذلت بار و تحقير آميز گذشته را فراموش نکرده است و در سايه ي حکومت جمهوري اسلامي نه تنها توانسته است بي تدبيري هاي گذشته حاکمان فاسد را جبران کند، بلکه به حدي از پيشرفت و اقتدار نيز نائل آمده است.