حضور طالبان در ایران؟!

گروه سیاسی: شاید شنیدن خبر دیدار هیئت سیاسی طالبان افغانستان به رهبری طیب آغا در ایران در وهله اول کمی شوکه کننده و عجیب به نظر بیاید و با سوالهای بسیاری همراه باشد اما خبر گزاری تسنیم در اینباره می نویسد این هیئت متشکل از اعضای دفتر سیاسی طالبان افغانستان در قطر دوروز پیش وارد تهران شد. رهبری هیئت سیاسی طالبان افغانستان در این سفر به‌عهده «طیب آغا» مسئول دفتر سیاسی طالبان در قطر می‌باشد. هیئت سیاسی طالبان افغانستان در سفر به تهران با مقامات امنیتی جمهوری اسلامی ایران دیدار و پیرامون مسائل منطقه‌ای به‌ویژه مسائل جهان اسلام و همچنین مسائل مربوط به مهاجرین به بحث و تبادل نظر پرداختند.

هیئت سیاسی طالبان افغانستان پیش از این نیز به‌منظور شرکت در کنفرانس بین‌المللی بیداری اسلامی به ایران سفر کرده بودند. این خبر چند سوال را مطرح می کند نخست اینکه اگر این هیئت پیش از این نیز به کشور آمده چرا این بار این دیدار رسانه ای می شود.

باید این راهم اضافه کرد که مسئولین مختلفی در باره چنین دیداری ابراز بی اطلاعی کرده و آن را تایید نکردند آن چنان که نوبخت سخنگوی دولت در این باره می گوید من از این موضوع بی‌خبرم، به هر ترتیب این موضوع را تایید نمی‌کنم.

بی‌اطلاعی اعضای کمیسیون امنیت ملی مجلس

اما آفتاب یزد هم در گفتگو با چند تن از اعضای کمیسیون امنیت ملی مجلس شورای اسلامی در باره صحت و سقم این موضوع پرسید که این اعضا نیز از وجود چنین دیداری ابراز بی اطلاعی می کنند.

یکی از اعضا ی کمیسیون می گوید که تنها پیامک این خبر را دریافت کرده است و از آن بی اطلاع است، عضو دیگر کمیسیون هم به ما می گوید که در جلسه دیروز کمیسیون امنیت ملی در اینباره صحبتی نشده است و یکی دیگر از اعضای کمیسیون امنیت ملی هم اعلام می کند این موضوع را از زبان خبرنگاران شنیده است ! اگر فرض را براین بگیریم که چنین دیداری با توجه به منبع خبرگزاری نام برده شده صورت گرفته است و به جهت برخی مسائل مسئولین بسیاری در جریان آن نیستند این مذاکرات به چه منظوری صورت گرفته اند؟

پیرمحمد ملازهی کارشناس و تحلیلگر مسائل پاکستان و افغانستان در گفتگو با آفتاب یزد در باره این سوال ما که آیا چنین نشست هایی قبلا هم رخ داده است پاسخ می دهد : بله قبلا هم طبیب آغا در جلسه‌ای که افغان ها در ایران داشتند حضور داشت ولی رسانه‌ای نشد.

البته زمان دقیق آن یادم نیست ولی حدود 2 سال پیش بود که در آن زمان به شکل رسمی و تحت هیئت رسمی افغانستان به ایران نیامده بودند بلکه در یک کنفرانس که کشورهای اسلامی دیگر هم در آن جا حضور داشتند ، طیب آغا هم در آنجا بود هرچند این موضوع رسما تایید نشد وکسی آن را اعلام نکرد ."

در تلاش برای مشروعیت‌بخشی

وی در باره این موضوع که چرا باید وجود چنین حضوری را محتمل دانست می گوید : طالبان به دنبال این است که به خودش مشروعیت داخلی، منطقه‌ای و بین‌المللی ببخشد، برای همین هم در قطر دفتری به مسئول دفتری طیب آغا ، به طور رسمی بازگشایی شد و یک هیئت دولت افغانستان هم به قطر رفت ودر آنجا با طالبان مذاکره کردند این موضوع نشان می‌دهد که طالبان در تلاش است تا یک شناسنامه مشخص داشته باشد.

این تحلیلگر می‌افزاید: تا قبل از این مشهور بود که ملاعمر رهبراین گروه است، اما این فرد جایگاه مشخصی ندارد و مکانی هم برا ی کسانی که بخواهند با طالبان دیدار یا ارتباط برقرار کنند وجود نداشت ولی در حال حاضر که دفتر طالبان در قطر وجود دارد طالبان در اندیشه این است که از این طریق با کشورهای همسایه که نقش های مهمی را بازی می‌کنند ارتباطاتی برقرار کند.

وی درباره چرایی سفر این هیئت به ایران و انگیزه آن پاسخ می دهد : طالبان از آمدن به ایران می‌خواهد نشان دهد که ما اگر بر سر قدرت هم برسیم با ایران مشکلی نداریم تا آن اتفاقی که در حمله به کنسولگری ایران در افغانستان پیش آمد را پوشش بدهند و بگویند که ما مخالف شما نیستیم.

حکومت محلی طالبان در مرزهای ایران؟

ملازهی در باره این موضوع که چرا چنین تغییر رویکردی دراین بخش از طالبان به وجود آمده است پاسخ می دهد : برای طالبانی‌ها کاملا مشخص شده که باز گشتشان از طریق نظامی امکان‌پذیر نیست ولی شراکت در قدرت افغانستان نکته‌ای است که آنها به دنبال آن هستند و اینکه چه میزان سهم از این کار بگیرند هم برایشان مهم است.

وی ادامه می‌دهد: یکی از طرح‌ها دادن چند وزارتخانه در کابل و راه‌اندازی حکومت محلی در یازده ایالت شرقی و جنوبی توسط طالبان است که از سوی دولت وحدت ملی ممکن است صورت بگیرد !

ملازهی اضافه می‌کند: برداشت من این است که طالبان می‌خواهد تا برای ایران اعتمادسازی کند، چرا که آن مناطقی که قرار است درآینده به طالبان داده شود با ایران و منطقه سیستان و بلوچستان و جنوب خراسان هم مرز خواهد بود.

این تحلیل‌گر اضافه می‌کند: ایرانی‌ها با توجه به اینکه نگران از هم مرزی با این گروه هستند، فرصت این اعتمادسازی را به طالبان داده اند ورویکرد واقع‌گرایانه‌ای را در پیش گرفتند.

ملازهی درباره این سوال ما که آیا این دیدار به معنی به رسمیت شناخته شدن طالبان از سوی ایران محسوب میشود یانه ؟ آن را تایید می‌کند و ادامه می‌دهد: دیدگاه ایران در افغانستان بیشتر به افراد غیر پشتون بوده ولی آن دیدگاه پاسخ مناسب نداده است بنابراین ایران به دنبال این است تا با پشتون‌ها هم یکسری ارتباطات برقرار کند که این موضوع به نفع ایران هم هست و واقعیت آن است که روی شناخت پشتون‌ها در گذشته کم‌کاری کرده ایم.

وی ادامه می دهد: من فکر می‌کنم از سویی طالبان به دنبال این است که اعتماد ایران را کسب کند اما نگاه دوجانبه دیگری هم در حال شکل گیری است تا اگر یک مصالحه‌ای بین دولت وحدت ملی افغانستان و طالبان پیش آمد، ایران هم مناسباتش را با طالبان داشته باشد."

نگاه واقع‌بینانه به طالبان!

وی درباره اینکه آیا این هیئت سیاسی متفاوت با آن طالبان شناخته شده نزد ماست می گوید: کلیت طالبان یکی است هر چند جناح بندی‌هایی در خود آنها وجود دارد و دیدگاه‌های متفاوتی دارند اما در مورد مسائل کلی یعنی ،منافع طالبان و قوم پشتون اختلافی ندارند در واقع اگرچه در مسائل داخلی اختلاف نظر دارند اما در مسائل بیرونی این طور نیست.

ملازهی تاکید می‌کند: نمی‌شود گفت که ایران به ناچار چنین مذاکراتی را انجام می‌دهد اما نگاه واقع‌بینانه‌تری را نسبت به طالبان پیدا کرده است."

این تحلیل‌گر سیاسی درباره فعالیت های دفتر هیئت سیاسی طالبان در قطر می‌گوید: ظاهرا این گروه ارتباطشان با کشورهای عربی و ترکیه خوب است، یعنی جناحی که طیب آغا رهبری می‌کند هم با اروپا خوب ارتباط برقرار کردند و هم با ترکیه و عربستان سعودی و قطر.

وی درباره رهبری این هیئت می‌گوید: "طیب آغا" زمانی معاون ملاعمر بوده است اما پس از مدتی از این سمت کنار کشیده است و تا حدی با آن سیستم زاویه دارد و اختلافاتی بر سر خط‌ مشی‌ها وجود داشته است بعد ازاینکه او از ملاعمر جداشد به ترکیه و بعد از آن هم به اروپا رفت ولی شخص موثری است و نیروهای این جریان هم طرفدارهای زیادی در جنبش طالبان دارند . باید گفت در شرایط فعلی و چشم انداز آینده ارتباط با آنها به سود منافع ایران هم است.

ملازهی البته این موضوع را هم تصریح می‌کند: رویکرد طیب آغا نسبت به ملاعمر دیدگاه ملایم‌تری است اما طرز نگرش هردوی آنهایکسان است.

اگرچه هنوز مقامات رسمی این خبر را تایید نکرده‌اند اما شنیدن چنین اخباری، خود می تواند نشان از تغییراتی در روند نگاه ها ی دو طرف نسبت به آنچه که در سالهای نه چندان دور بوده است بگذارد.