اهداف جان کری از سفر به منطقه / محمدرضا فرهادی

 مقدمه
پایگاه تحلیلی بصیرت،جان کری وزیر امورخارجه آمریکا هفته گذشته طی سفری چند روزه به منطقه ابتدا به مصر رفت و با وزیر خارجه و رییس جمهور این کشور دیدار کرد و سپس برای شرکت در نشست شورای همکاری خلیج فارس عازم قطر شد و در اجلاس وزرای خارجه این شورا  در دوحه شرکت کرد.  این دومین نشست مشترک بین سران آمریکا با سران کشورهای عضو شورا  در سال جاری می باشد. در نشست وزرای خارجه عربی با جان کری مباحث و موضوعات زیادی مطرح شد که مهم ترین موضوع بحث توافق هسته ای بین ایران و5+1 بود که کری درباره  نگرانی کشورهای عربی نسبت به توافق صورت گرفته توضیحات و قول هایی را به کشورهای مزبور ارائه کرد. جان کری همچنین در مورد سایر مباحث منطقه ای همچون بحث سوریه، داعش، عراق ویمن به گفت و گو با وزرای خارجه کشورهای شورای همکاری پرداخت و راهکارهای موجود برای مقابله با گسترش تروریسم را نیز مورد بررسی قرار دادند. در رابطه با اهداف  و مقاصد این سفر به موارد و نکات آن اشاره هایی می شود.
اهداف سفر

1.    رفع نگرانی کشورهای عربی پیرامون بحث توافق هسته ای: در مورد توافق هسته ای و اطمینان دادن به کشورهای هم پیمان خود در منطقه در مورد عدم نگرانی درباره این توافق و توضیحاتی پیرامون آن. به طوری که جان کری در دیدار همتای مصری خود به صراحت بیان کرد: « هیچ مساله  مبهمی در برنامه وین وجودندارد. اگر این توافق به طور کامل انجام شود، مصر و دیگر کشورهای منطقه نسبت به گذشته از امنیت بیشتری برخوردارند، هم پیمانان منطقه ای نگران آن هستند که توافق هسته ای با ایران هدف واشنگتن برای برقراری رابطه نزدیکتری با ایران است. دولت اوباما معتقد است که توافق به ثبات و آرامش منطقه می‌انجامد.»
2.    تلاش برای تغییر در توازن منطقه ای به نفع آمریکا و هم پیمانان خود: در حالی که متحدان آمریکا از وضعیت مناسبی در منطقه برخوردار نیستند،حضور وزیر خارجه آمریکا برای تاکید مجدد بر ائتلافهای گذشته فعالیتی است که برای تقویت روحیه حامیان آمریکا صورت می گیرد، این موضوع در رابطه با کشورهای سوریه، یمن و عراق به طور آشکار در بیانیه ذکر شده است. در بحث یمن کشورهای عضو خلیج فارس خواستار بازگشت منصور هادی به یمن بوده و در بیانیه پایانی ذکر گردیده که« این وزرا  از بازگشت وزیران و نمایندگان  دولت مشروع یمن به عدن استقبال کرده و خواستار پایان فوری درگیریها شدند.»
در مورد عراق نیز در بیانیه آمده:« وزرا بر اهمیت یک دولت فراگیر در عراق و اجرای اصلاحات در این کشور تاکید دارند.» این دولت فراگیر اولاً منظور دولتی غیر شیعی است وثانیاً اجرای اصلاحات نیز از منظر آنها حضور احزاب معاند عراق همچون حزب بعث است.
در رابطه با بحران سوریه نیز از آنجایی که عربستان در به ثمر رسیدن  اهداف خود در یمن شکست خورده و نیاز دارد که با سایر کشورها به جز آمریکا پیرامون برون رفت از بحران سوریه گفت و گو کند، بنابراین رویکرد آمریکا راه حل سیاسی برای پایان بحران است که جان کری نیز در سخنان خود گفت: «هیچ راه حل نظامی در سوریه وجود ندارد بلکه راهکار این کشور سیاسی است.» شاهد مثال آن نیز حضور روسیه در این نشست در مورد بحران سوریه بود. درست است آمریکا به دنبال راه حل سیاسی برای پایان بحران سوریه است اما این راه حل بر مبنای اهداف خود همچون برکناری بشاراسد است که کری نیز در سخنان خود اعلام کرد:« «اسد در آینده سوریه جایی ندارد.» اما روسیه به عنوان هم پیمان اصلی سوریه مخال��  این نظر است.
3.    تاکید دوباره آمریکا بر مباحث نشست کمپ دیوید: نشست کمپ دیویدکه بین آمریکا و کشورهای حاشیه خلیج فارس در تیرماه  برگزار گردید بر مباحثی پیرامون ارتش مشترک عربی و سپر دفاع موشکی تاکید داشت و اوباما به اعضای شورای همکاری خلیج فارس قول داد که همکاری ها را در سطح امنیتی افزایش دهد. جان کری نیز در نشست وزرای خارجه در دوحه گفت: «امروز ما در حال پیشرفت آنچه هستیم که در کمپ دیوید اتقاق افتاد ولی شخصاً برنامه‌های بیشتری برای انجام دادن داریم.»  بنابراین کری ضمانت اجرا به کشورهای عربی پیرامون نشست کمپ دیوید داد. از سوی دیگر رژیم صهیونیستی نیز نسبت به انتقال تسلیحات به کشورهای عربی انتقاد کرد که یکی از مقامات نظامی آمریکا اعلام کرد که این کشور به هیچ وجه تسلیحاتی را در اختیار کشورهای عربی قرار نمی دهد که توازن نظامی در منطقه به ضرر رژیم صهیونیستی رقم بخورد.
4.    حل وفصل مساله فلسطین و رژیم صهیونیستی: یکی دیگر از جنبه های سفر کری به منطقه، تلاش شکست خورده و غیرواقعی برای از سرگیری روند سازش از طریق مذاکرات مستقیم است.در بیانیه پایانی نشست شورای همکاری آمده:  «آمریکا و شورای همکاری خلیج فارس بر ضرورت حل وفصل مناقشه اسرائیل و فلسطینیان  بر اساس یک توافق صلح عادلانه و پایدار که به تشکیل کشور مستقل فلسطینی در کنار اسرائیل منجر می شود ، تاکید کردند.» آنچه از متن توافق استنباط می شود این است که به یک کشور فلسطینی در کنار اسراییل تاکید شده و این دو پیام مهم دارد که یکی کشورهای عربی به نوعی موجودیت رژیم صهیونیستی را به رسمیت شناخته(چون در بیانیه آمده که کشوری فلسطینی کنار کشوری اسراییلی به وجود آید.) و پیام دیگر آن تثبیت حضور رژیم صهیونیستی در منطقه به عنوان کشوری از خاورمیانه و همچنین دولتی که می تواند به عنوان بازیگری که صلح را در منطقه پیاده می کند، نقش ایفا کند.
5.    مشروعیت بخشیدن به حملات آمریکا به مواضع داعش: در بیانیه پایانی ذکر شده که: «وزیران جنایت های وحشیانه داعش از جمله حمله به عبادتگاه ها را محکوم کردند و تاکید کردند، جنگ با تروریسم و توحش است. »آنچه برای آمریکا مهم است منافع این کشور است و به بهانه مبارزه با تروریسم و جنگ با داعش سعی در تثبیت حضور خود در منطقه دارد و بر همگان روشن شده که خود آمریکا از عوامل اصلی به وجود آورنده این گروه تروریستی بوده است.
نتیجه
در مجموع دو نتیجه کلی  از مباحث مذکور می توان استنباط کرد:
1.    راهبرد مشترک آمریکا، اعراب ورژیم صهیونیستی مهار ایران پس از توافق هسته ای یا دوران پسا توافق است و به زعم خودشان همان طور که در بحث هسته ای توانستند بازدارندگی برای ایران به وجود بیاورند در مباحث منطقه ای نیز می توانند محدودیت هایی را برای ایران در حمایت های خود از هم پیمانان منطقه‌ای اش به وجود آورند.
2.    آمریکا از طرح مباحث موجود در بیانیه پایانی نشست دوحه سعی در ریخت شناسی جدیدی در منطقه بر پایه حمایت از حامیان خود و سرکوب یا از بین بردن مخالفانشان دارد.