اوباما گمان می کرد با اعلام وتوی طرح کنگره علیه عربستان می تواند، پایان هفته خوبی را با سعودی ها بگذراند، اما اصرار سعودی ها بر سیاست های ارتجاعی خود در منطقه و ناتوانی دولت آمریکا برای رهایی از سیطره دلارهای سعودی، اختلافات را همچنان به قوت خود باقی گذاشته است. بنابراین به نوشته ری تکیه « سفر باراک اوباما، به عربستان می‌تواند آخرین و احتمالا بیهوده ترین سفر او در مقام رییس جمهور باشد.»
پایان هفته قبل، باراک اوباما در حالی وارد عربستان شد که دولت امریکا درگیر تنشی است که این روزها دلارهای سعودی در آمریکا ایجاد کرده اند. ماجرا از آنجا آغاز شد که هفته قبل تر، شبکه "سی بی اس" آمریکا با پخش گزارشی در برنامه "60 دقیقه" خود، پرده از اسناد جدیدی برداشت که بر نقش عربستان در حملات 11 سپتامبر 2001 میلادی در آمریکا تاکید می‌کند.
به گزارش صدای آمریکا، نیویورک تایمز در این باره می نویسد: جرج بوش رییس جمهوری پیشین آمریکا در سال ۲۰۰۲ دستور داد این صفحات محرمانه باقی بماند. باراک اوباما رییس جمهوری آمریکا در سال ۲۰۱۴، به خواست بعضی از خانواده‌های قربانیان حملات یازدهم سپتامبر، از مقام‌های اطلاعاتی خواست برای خارج کردن این صفحات از طبقه بندی محرمانه، دست به کار شوند. اما این روند به درازا کشید، تا این که دو هفته قبل بار دیگر شبکه "سی بی اس" آمریکا به این ماجرا پرداخت.
به گزارش پایگاه خبری شبکه العالم، شبکه "سی بی اس" در برنامه خود به تحلیل اسناد محرمانه موسوم به اسناد "28 صفحه ای" درباره حوادث یازده سپتامبر که تاکنون فاش نشده اند، پرداخت. در این برنامه با افرادی مصاحبه شده است که به نحوی از اطلاعات موجود در این اسناد که 13 سال محرمانه مانده بودند، اطلاع یافته اند. یکی از این افراد، سناتور سابق "باب گراهام" است که ریاست کمیته تحقیقات در سازمان جاسوسی آمریکا را هم بر عهده داشت. وی اعلام کرد عاملان حادثه 11 سپتامبر از پشتیبانی عربستان در این عملیات برخوردار بوده اند و «دولت عربستان در کنار برخی طرف ها و جمعیت هایی تحت پوشش جمعیت های خیریه در این حادثه دست داشته اند.»
تیم رومر، باب کری از سناتورهای سابق آمریکا و "جان لیمان" دبیرکل نیروی دریایی آمریکا در زمان ریاست جمهوری ریگان، نیز بر نقش عربستان در این حادثه تأکید کردند.
این موضوع سبب شد تا کنگره آمریکا طرحی را در دستور کار قرار دهد که بر اساس آن، عربستان سعودی در ارتباط با حملات تروریستی ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱ القاعده به آمریکا مورد پیگرد قانونی قرار می گرفت، طرح کنگره آمریکا شامل لغو مصونیت قضائی در مسائل تروریستی و پیگرد قضائی دولت یا مقام های عربستان است که متهم به دست داشتن در حوادث 11 سپتامبر 2001 می شوند. به دنبال قرار گرفتن این طرح در دستور کنگره، عربستان تهدید کرد در صورت تصویب آن، ضمن خارج کردن سپرده های مالی خود از آمریکا، 750 میلیارد دلار اوراق بهادار در آن کشور را به فروش خواهد رساند.
در واکنش به این موضوع جاش ارنست، سخنگوی کاخ سفید گفت، باراک اوباما از این لایحه حمایت نکرده و آن را امضا نخواهد کرد. به دنبال آن رئیس جمهوری آمریکا که در آستانه سفر به عربستان سعودی بود، اعلام کرد با لایحه فوق در کنگره مخالف است. توجیه اوباما این بود که این طرح می تواند ایالات متحده را در معرض تعقیب قانونی از سوی شهروندان دیگر کشورها قرار دهد.
این در حالی است که به نوشته پایگاه خبری صدای آمریکا، بیشتر مهاجمان حملات تروریستی ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱ از شهروندان عربستان سعودی بودند. بی بی سی فارسی نیز در واکنش به این موضوع می نویسد: با آن که بیشتر تروریست های حملات یازده سپتامبر تابعیت عربستان سعودی داشتند، اما این موضوع هرگز در دستور کار مقام های دولتی قرار نگرفت و گفته می شود ۲۸ صفحه از آن گزارش مربوط به حملات همچنان به صورت محرمانه باقی مانده است.
علاوه بر این، شخص رئيس جمهوری آمريکا اسفند ماه سال گذشته در مصاحبه ای تأکيد کرد که سعودي ها تروريسم را در بعضی مناطق دنيا تغذيه کرده اند.
اوباما در مصاحبه با مجله آتلانتيک افزود: "عربستان سال 1990 هزينۀ مدارس ترويج افکار وهابيت را می پرداخت٬ و دوره هايی نيز برای آموزش تفکرات افراطی که مورد پسند نظام حاکم آل سعود است٬ برگزار می کرد." ترنبول پرسيد " مگر سعودی ها دوستان شما (آمريکائی ها) نيستند؟" اوباما گفت "اين مساله پيچيده است."
با این حال رئیس جمهوری آمریکا، برای دیداری دو روزه از عربستان سعودی عازم این کشور شد تا با سلمان، شاه عربستان و دیگر مقامات آل سعود دیدار کند و در نشست سران کشورهای عرب عضو شورای همکاری خلیج فارس در ریاض شرکت کند، اما وی در حالی در فرودگاه ریاض پیاده شد که بالاترین مقام عربستانی که به استقبال او آمده بود، فرماندار ریاض بود و نه تنها ملک سلمان، بلکه هیچ یک از مقامات دربار سعودی به استقبال رئیس جمهور آمریکا نرفتند و وی مجبور شد با بی اعتنایی به استقبال کنندگان عربستانی، اعتماد به نفس خود را حفظ کند.
دیدار اوباما با سلمان نیز به بحث درباره مسائل منطقه گذشت؛ بحث های تکراری که با توصیه های اوباما و تظاهرات تُوخالی سعودی ها همراه بود و هیچ نتیجه روشنی از آن دریافت نشد. نکته مهم این نشست اختلافات دو طرف درباره ایران بود. به گزارش پایگاه خبری شبکه العالم، تارنمای بی بی سی در این باره نوشت: اختلافات میان طرفین درباره برنامه هسته ایران بسیار عمیق است و هر دو کشور بر این باورند که طرف مقابل باید برای جنگ با داعش تلاش بیشتری به عمل آورد. علاوه بر این یک مقام آمریکایی ادعا کرده رئیس‌جمهور آمریکا در نشستی محرمانه با پادشاه عربستان به او گفته که ریاض باید همزیستی با ایران را یاد بگیرد.
از سوی دیگر برخی کارشناسان معتقدند سفر اوباما به عربستان و شرکت در نشست سران کشورهای عضو شورای همکاری، بی ارتباط با سیاست همیشگی واشنگتن مبنی بر سرکیسه کردن آل سعود و همراهانش که بیش از یک سال است دلارهای انباشته شده طی چند سال اخیر را برای خرید تسلیحات نظامی آمریکا هزینه می کنند، نیست. کارشناسان معتقدند در طول جنگ بی نتیجه عربستان علیه یمن، تاکنون چندین بار انبارهای تسلیحاتی عربستان خالی شده و دوباره دلارهای باد آورده آن ها را پُر کرده است. اوباما نیز یکی از فروشندگان موفق سلاح به سعودی ها بود و طی دروان ریاست جمهوری خود توانست تسلیحات قابل توجهی را به عربستان بفروشد.
با این همه سفر اوباما به عربستان و رایزنی های وی با سران کشورهای عضو شورای همکاری در گفتگوها و تعارفات عادی خلاصه شد، در حالی که طرفین اختلافات مهمی را با یکدیگر دارند. به گزارش رادیو فرانسه، اوباما پس از شرکت در نشست سران کشورهای عرب عضو شورای همکاری خلیج فارس در ریاض بار دیگر نقش ایران در منطقه را مخرب دانست، اما تصریح کرد درگیری با تهران نمی تواند در جهت منافع هیچ کشوری باشد. او عربستان سعودی و ایران را به گفتگوهای سازنده برای حل اختلافات فیمابین فرا خواند.
این سخنان، همان لفاظی های دائمی سران آمریکا و شورای همکاری خلیج فارس است که نمی تواند اختلافات طرفین و در نتیجه بیهودگی این حرف ها را لاپوشانی کند. ری تکیه در نشریه پولیتیکو، درباره نشت اوباما و سران شورای همکاری نوشته بود: « در ظاهر امر، از اجلاس اوباما با سران کشورهای حوزه خلیج فارس بیانیه‌ای حاکی از دوستی مشترک بیرون خواهد آمد. همانطور که کشورهای سراپا مسلح و بی کفایت به لحاظ نظامی در منطقه می‌خواهند یک بسته کمک نظامی هم احتمالا اعلام خواهد شد. اما صحبت فراوان از اتحاد تاریخی و فروش تسلیحات، دو نگاه متفاوت میان طرفین را یکی نخواهد کرد.»
در واقع اوباما گمان می کرد با اعلام وتوی طرح کنگره علیه عربستان می تواند، پایان هفته خوبی را با سعودی ها بگذراند، اما اصرار سعودی ها بر سیاست های ارتجاعی خود در منطقه و ناتوانی دولت آمریکا برای رهایی از سیطره دلارهای سعودی، اختلافات را همچنان به قوت خود باقی گذاشته است. بنابراین به نوشته ری تکیه « سفر باراک اوباما رییس جمهوری آمریکا، به عربستان سعودی می‌تواند آخرین و احتمالا بیهوده ترین سفر او در مقام رییس جمهور باشد. مساله فقط ناخشنودی عربستان از طرحی که امکان شکایت حقوقی از ریاض بر سر حملات تروریستی ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱ را فراهم می کند، نیست. این روزها ریاض و واشنگتن به هر مساله‌ای نگاه می‌کنند، چشم اندازی متفاوت و منافعی متضاد را می‌بینند.»
مقاله ری تکیه که در وب سایت صدای آمریکا منتشر شد، زیاده خواهی های سعودی ها از آمریکا، مبنی بر برخورد آمریکا با ایران، کنار زدن بشار اسد از قدرت و حل و فصل مناقشه اسراییلی‌ها با فلسطینیان را فهرست می کند، اما معتقد است اوباما ناتوان تر از این است که چنین اقداماتی را دنبال کند.
این ناتوانی اوباما البته ریشه در تغییر معادلات منطقه ای دارد؛ تغییری که طی آن قدرت بازدارندگی و تعیین کنندگی ایران افزایش یافته؛ ملت های منطقه بیدار شده اند؛ ارتش عراق و سوریه چند سال است در مقابل عاملان بحران در منطقه ایستاده اند و حتی شهروندان این کشورها نیز در این امر مشارکت می کنند؛ دربار پادشاهی های مرتجع عربی با اختلافات دست و پنجه نرم می کنند و پول های آنان برای حمایت از سربازان مزدورشان رو به پایان است.
در این شرایط سعودی ها نسبت به حمایت آمریکا از خود به دیده تردید می نگرند و آمریکا نیز بحران های ناشی از حمایت سعودی ها از تروریسم تکفیری را نمی تواند فراموش کند. دو طرف هیچ حرفی تازه ای برای گفتن ندارند و در میانه ای از مشکلات، منتظر روزهای آینده هستند، اما قطعا آینده به نفع دیکتاتوری های عربی نخواهد بود. ری تکیه معتقد است آمریکا از بحران آفرینی های ارتجاع عربی خسته شده و نیازهایی که چندین دهه است واشنگتن را وادار کرده تا از عربستان حمایت کند، رو به کاهش است. ری تکیه می گوید: «امروز، دولت اوباما دشمنی سراغ ندارد که برای مهار آن به کمک عربستان نیاز داشته باشد». مقاله نویس پولیتیکو با این عبارت که «هنوز روشن نیست که آیا قرن بیست و یکم در دیگر نقاط جهان قرن آمریکا خواهد بود یا نه. اما این روشن است که در خاور میانه چنین نخواهد بود»، دیدگاهش را درباره سرمایه گذاری کمتر آمریکا روی همراهانش در خاورمیانه طی سال های آینده، بازگو می کند./
