شکی نیست که سینما از جمله محبوب‌ترین موضوعات برای بسیاری از مخاطبان محسوب می‌شود و حتی مخاطبان عام و غیرتخصصی هم اغلب به‌دنبال اخبار و حواشی آن هستند.
سینما ستاره می‌سازد، تصاویری متفاوت از زندگی روزمره و عادی بسیاری از مردم را به نمایش می‌گذارد و از نگاه مخاطبی که از دور شاهد اتفاقاتش است، پشت صحنه آن هم به اندازه تصویری که روی پرده نقره‌ای می‌بیند، جذاب و تماشایی به نظر می‌رسد. بر همین اساس برنامه‌های سینمامحور مختلفی هم ساخته شده و با رویکرد اطلاع‌رسانی از شبکه‌های تلویزیونی روانه آنتن می‌شود؛ با این حال دامنه موضوعات مورد بحث در سینما وسیع است و می‌توان جنبه‌های مختلفی از آن را مورد بررسی قرار داد.
مدتی است شبکه دو سیما برنامه‌ای تازه را با محوریت مقوله سینما روانه آنتن کرده است؛ «سینما دو» که برخلاف دیگر برنامه‌های سینمایی سیما رویکردی تخصصی‌تر را دنبال می‌کند و با هدف نقد و بررسی سینمای اجتماعی، پنجشنبه شب‌ها ساعت 22 و 30 دقیقه از این شبکه روی آنتن می‌رود.
نگاهی به دغدغه‌های اجتماعی فیلمسازان
حمیدرضا معدنچی، طراح و کارگردان هنری این برنامه است. او در توضیح محتوای سینما دو و چرایی ساخت آن به جام جم می‌گوید: مدتی بود که شبکه دو سیما تصمیم به ساخت و پخش برنامه‌ای سینمایی داشت. طرحی که من ارائه کردم بر مبنای تمرکز بر سینمای اجتماعی بود. دلم می‌خواست بدانم کارگردانان مختلف از ساخت آثارشان چه هدفی را دنبال می‌کنند، دغدغه‌های آنان از ساخت فیلم‌ها بر چه اساسی شکل می‌گیرد و آیا اینها همان دغدغه‌های موجود در سطح جامعه و مردم است یا خیر؟ این نقطه اولیه شروع کارمان بود و ساختار برنامه را بر این اساس شکل دادیم که یک منتقد سینمایی در کنار یک کارشناس جامعه‌شناس یا روان‌شناس در برنامه حضور پیدا می‌کنند و با همراهی کارگردان به بحث در مورد فیلم می‌پردازند.
این کارگردان تاکید می‌کند: در ساختاری که در نظر گرفته‌ایم ممکن است گاه سراغ فیلم‌های جدید روی پرده برویم و گاه فیلم‌هایی را که حتی مدت‌ها قبل ساخته شده‌اند و احساس می‌کنیم در شرایط حاضر موضوعیت پرداخت را دارند؛ چرا که مضامین اجتماعی هیچ‌گاه در جامعه تکراری نمی‌شوند و تا وقتی که بحث آن در جامعه وجود داشته باشد می‌توان در موردشان صحبت کرد.
رعایت توازن و تناسب
رعایت اصل تناسب میان فیلم‌های تازه به روی پرده رفته و فیلم‌های از قبل ساخته‌شده، اصل دیگری است که سازندگان سینما دو می‌کوشند در برنامه خود مورد توجه قرار بدهند. معدنچی معتقد است: تناسب انتخاب‌های ما به فراخور برنامه اکران سینماهاست. این اکران است که مشخص می‌کند سراغ چه فیلمی برویم و چه فیلمی نه. در مواردی هم ممکن است سراغ بررسی مجموع آثار یک کارگردان برویم ، لذا به این طریق تناسب در موضوعات برنامه به چشم خورده و از یکنواختی آن جلوگیری می‌شود که البته تصمیمات درباره همه این موارد در اتاق فکر برنامه‌مان اتخاذ می شود.
برنامه‌ای با یک نگاه اجتماعی
محمد خزاعی از جمله چهره‌های شناخته شده عالم سینماست که بیشتر با فعالیت‌های اجرایی و مسئولیت‌هایش در زمینه دبیری جشنواره‌های گوناگون سینمایی شناخته می‌شود. او که این‌بار در قالب کارشناس ـ مجری در سینمادو حضور یافته است، درخصوص این تجربه‌اش می‌گوید: من پیش از این در دوره‌های مختلف پیشنهاد اجرای برنامه‌های گوناگون سینمایی را داشته‌ام، با این حال خودم خیلی تمایلی به اجرا نداشتم تا این‌که نوبت به سینما دو رسید و محتوای آن را بررسی کردم. البته برای اجرای این برنامه هم به دوستان گفته‌ام که ممکن است از مقطعی به بعد به دلیل مشغولیت‌هایم قادر به اجرا نباشم، اما فعلا و در طول این چند ماه مجری برنامه هستم.
تهیه‌کننده فیلم‌هایی چون «پشت پرده مه»، «جعبه موسیقی» و «برخورد نزدیک» با اشاره به برنامه سینمایی «هفت» که جمعه شب‌ها از شبکه سه سیما روی آنتن می‌رود و شباهت‌ها و تفاوت‌های آن با سینما دو تصریح می‌کند: البته علاوه بر این دو برنامه‌ای که اشاره شد، برنامه‌های سینمایی دیگری هم از شبکه‌های گوناگون روی آنتن است که هر کدام رویکرد خاص خود را دارند. هدف‌گذاری این برنامه‌ها با هم متفاوت است و کارکردهایشان هم همین‌طور. با این حال رویکردی که سینما دو دنبال می‌کند، اجتماعی است و تقریبا می‌توانم بگویم این نگاه را در کمتر برنامه‌ای شاهد بوده‌ایم. ما به دنبال این می‌رویم که ببینیم فیلمی که ساخته شده چقدر می‌تواند در بهبود شرایط اجتماعش کمک کند، یا این‌که فیلمساز چقدر از فضای اجتماع اطرافش الهام گرفته است. سوال ما این است که رابطه بین فیلمساز و اجتماع کجاست؟ این رویکرد کنونی ماست، شاید در آینده به سمت و سوی دیگری هم برویم اما فعلا مسیر و هدف‌گذاری کلی‌مان همین است.
جایگاه حضور مجری ـ کارشناس
سینما دو فقط به حضور یک مجری و کارشناس سینمایی محدود نمانده و در هر برنامه جمعی از بینندگان و دانشجویان رشته سینما هم در استودیوی برنامه حاضر شده و به بحث با کارگردان فیلم یا دیگر مهمانان برنامه می‌پردازند. خود مجری هم البته در مقام اجرا کننده صرف نبوده و با توجه به تسلط خزاعی به حوزه سینما، او در واقع نقش مجری ـ کارشناس را به‌عهده دارد. خزاعی در این رابطه خاطرنشان می‌کند: من بیش از این‌که مجری باشم در واقع عضوی از جامعه سینما محسوب می‌شوم. خودم زمانی نقد می‌نوشتم و بعد هم در حوزه‌هایی چون تهیه‌کنندگی فعالیت کردم؛ در اینجا هم در واقع مجری ـ کارشناس هستم و این دلیلی است که اجرای برنامه را به من پیشنهاد کردند. چون از همان روز اول به من گفتند که به‌دنبال کسی می‌گردند که اشراف خوبی بر این حوزه داشته باشد و مباحث تخصصی سینما را هم پیگیری کند.
خزاعی تاکید می‌کند: مهم‌ترین دغدغه ما این است که بتوانیم به طرح مسائل اساسی سینمای اجتماعی بپردازیم و کمکی هم به سازندگان فیلم‌های این سبک داشته باشیم. از طرفی امیدمان این است که مردم هم آشنایی بیشتری را با این سبک از سینما داشته باشند. امیدوارم سینمادو بتواند در همین چند قسمت پخش خود مخاطبانش را بخوبی پیدا کند.
این مجری ـ کارشناس از تغییرات آینده برنامه هم خبر داده و می‌گوید: بزودی قرار است بخش‌هایی جدید به برنامه افزوده شود. سعی دیگرمان این است که بتوانیم برنامه را از حالت تولیدی درآورده و در قالبی زنده روانه آنتن کنیم که امیدوارم در آینده‌ای نزدیک این تغییر رخ دهد.
استفاده از حضور منتقدی ثابت در برنامه
سینما دو با توجه به رویکرد انتقادی خود در بررسی سینمای اجتماعی ایران، از حضور کارشناسانی مختلف در برنامه بهره می‌جوید؛ کارشناسانی که هر بار به بهانه موضوع فیلم در استودیو حضور پیدا می‌کنند و به بحث و گفت‌وگو با کارگردان فیلم می‌پردازند. البته در کنار این افراد، کارشناس ثابتی هم در برنامه حضور دارد؛ جواد طوسی که به عنوان منتقدی نام‌آشنا و صاحب قلم در عرصه سینما شناخته می‌شود. طوسی که مدرک تحصیلی لیسانس حقوق قضایی دارد، کار نوشتن نقدهای سینمایی را از سال 1363 در مطبوعات مختلف آغاز کرده و در مجلاتی گوناگون چون «فیلم» و «دنیای تصویر» قلم زده است. او منتقدی مطبوعاتی است و به واسطه همین مطبوعات و نظرات منتشر شده‌اش در جراید رنگارنگ نزد اصحاب سینما زبانزد شده است.
خبرگزاری جام جم
زهرا غفاری
