حماس جدید و خرسندسازی واشنگتن

صفحه سیاسی: جنبش فلسطینی حماس که از بحران داخلی و خارجی رنج می‌برد با صدور اساسنامه جدید خود تلاش کرده است خود را به عنوان یک طرف اصلی در مذاکرات جدید صلح – که انتظار می‌رود توسط دولت ترامپ و میان فلسطینی‌ها و رژیم صهیونیستی برگزار شود - مطرح سازد.

«خالد مشعل» رئیس دفتر سیاسی جنبش مقاومت اسلامی فلسطین «حماس» هفته گذشته از سند سیاسی جدید این جنبش رونمایی کرد. سند اصول و سیاست‌های کلی حماس شامل 42 بند در 11 عنوان است که در این سند جنبش حماس به تعریف خود، آرمان و رویکردهایش برای پروژه آزاد سازی فلسطین و نظام سیاسی می‌پردازد و این سند متضمن اصول اساسی مساله فلسطین، وحدت ملت، سرزمین و قضیه فلسطین و تعریف نظام سیاسی آن است. این گزارش دربردارنده مهمترین محور تحلیل‌هایی است که درباره اساسنامه جدید حماس در رسانه‌های عربی منتشره شده است.

روزنامه‌های «الرای» اردن، «الاهرام» مصر، «الدیار» و «الاخبار» لبنان با اشاره به سند اصول کلی سیاست‌های حماس، انعطاف‌های این جریان در برابر دشمن را تردید برانگیز دانستند. به نوشته روزنامه الدیار، سند حماس در محافل سیاسی فلسطین، کشورهای غربی و جهان به دلیل اینکه از بازپس گیری همه سرزمین‌های فلسطین چشم پوشی شده، زلزله‌ای را به وجود آورده است.

روزنامه الرای اردن سند حماس را انعطافی به شمار آورد که پیامدهایی برای اوضاع مردم فلسطین به دنبال خواهد داشت و از مفهوم جنبش اسلامی در مبارزه با دشمن چشم پوشی می‌کند.

به نوشته روزنامه الاهرام، سند حماس نه تغییر راهبردی و نه تاکتیک است. این سند تنها آرایش سیاسی از سوی این جنبش است که با مقاومت آغاز شد و اکنون از سوی دوستان و دشمنان خود طرد شده است. همه بندهایی که در سند جدید حماس وارد شده زیبا است؛ به طوری که برخی از آن احساس آرامش و خوش بینی می‌کنند. اما هزار و یک دلیل وجود دارد که باید به آن با نگرانی نگاه کرد.

«به ویژه که این اقدام این احساس را به وجود می‌آورد که این روزها برنامه‌های تردید برانگیزی برای منطقه در حال آماده شده است. با وجود اینکه در رسانه‌ها ترویج می‌شود دراین سند بر پایان بخشیدن به ویران سازی از سوی اسرائیل، پذیرش اصل برپایی دولت فلسطین در مرزهای سال 1967، چشم پوشی از اندیشه وطن جایگزین، مخالفت با دخالت در امور دیگر کشورها و قطع ارتباط با اخوان المسلمین تمرکز شده است. اما دلایلی که باعث نگرانی می‌شود بیشتر از این مسائل است.»

به نوشته الاهرام، از جمله این دلایل عبارتند از: نخست اینکه این سند از درون یک هتل در دوحه انتشار یافت و نه از غزه یا دیگر پایتخت‌های کشورهای عربی و این موضوع به تنهایی باعث می‌شود در اصل و مبدا این سند تردیدهایی وجود داشته باشد.

دوم اینکه نخستین رسانه‌ای که خبر سند حماس را منتشر کرد خبرگزاری «رویترز» بود. این خبرگزاری هفته گذشته بخش‌هایی از سند را حتی پیش از مسئولان حماس بیان کرد و در روز دوشنبه آن را به طور کامل بیان کرد. آنچه از دوحه اعلام شد توسط رویترز هم بیان شد.

سوم اینکه تنها جریان رسانه‌ای اصلی که سند حماس را مورد توجه قرار داد و از آن استقبال کرد و آن را یک حادثه تاریخی و جهانی به شمار آورد شبکه «الجزیره» قطر بود.

چهارم اینکه پیش از این سخن و بحثی در داخل حماس و غزه درباره این سند به گوش نرسیده است. به طوری که انتشار این سند شگفت آور بود. به احتمال زیاد هدف از انتشار این سند هماهنگی میان سفر «محمود عباس» رئیس تشکیلات خود گردان فلسطین به واشنگتن و دیدار او با ترامپ بود. پیش‌بینی می‌شود که این سفر در چنین شرایطی درباره تحرک ترامپ برای آغاز روند صلح و برپایی دو دولت موثر واقع شود.

پنجم اینکه این اقدام حماس به طور تردید برانگیزی با افزایش انزوای سیاسی و اقتصادی غزه پس از عادی سازی روابط ترکیه و اسرائیل و تحولات منطقه همزمان شده است. تحولاتی که با شکست داعش در سوریه و عراق، نزدیک بودن آزادسازی الرقه پایتخت داعش، شکست گروه‌های تروریستی در سیناء، شکست‌های اخوان در مصر و برملا شدن ارتباط داعش و اسرائیل همزمان شده است.

به نوشته الاخبار، اعلام پذیرش دولت در سرزمین‌های 1967 تنها یک گام است و گام‌های دیگر فریفتن خود است. یک شاخص هم دیده نمی‌شود که نشان دهد طرف اسرائیلی به دنبال سازش است. این در شرایطی است که اختلاف بر سر توهم در داخل فلسطین مطرح است. بیشترین اقدامی که ناظر آمریکایی در این زمینه می‌تواند انجام دهد درخواست برای به تعویق انداختن روند شهرک سازی است اگر طرف‌های فلسطینی انعطاف بیشتری نشان دهند و آمادگی خود را برای امتیاز دهی اعلام کنند تا با آنها به عنوان یک شریک قابل اعتماد در هر قراردادی برخورد شود همه چیز از بین خواهد رفت و موضوع فلسطین به طور کلی از بین خواهد رفت.

ارتباط سند حماس و تحولات منطقه

از سوی دیگر به گزارش ایرنا، روزنامه‌های «الحیات»، «العرب» و «القدس العربی» چاپ لندن، روزنامه «الوطن» قطر و «الاخبار» لبنان سند جدید حماس را با تحولات منطقه در ارتباط دانستند.

به نوشته روزنامه الحیات، جنبش حماس از راه این سندی که بیانگر پراگماتسیم سیاسی است تلاش می‌کند در سطح کشورهای عربی و بین‌المللی به مشروعیت دست یابد و به باشگاه احزاب بزرگ و موثر وارد شود. اما ناظران معتقدند که این جریان بدون اعتراف به دولت اسرائیل، توافق‌های امضا شده و کنار گذاشتن خشونت نمی‌تواند به این خواسته دست یابد.

به نوشته القدس العربی، سند حماس بیانگر سازگاری این جنبش با تحولات و چالش‌هایی است که با آن دست و پنجه نرم می‌کنند. این جنبش می‌خواهد ویژگی‌های مبارزه و همه مصیب‌های خود را اعلام کند.

به نوشته روزنامه الوطن قطر، سند جدید حماس با تغییرها و تحولاتی که جهان عرب طی سال‌های گذشته شاهد بود و تاثیر این تحولات بر فلسطین و چالش‌های داخلی و خارجی جریان حماس در ارتباط است. به ویژه که نظام مصر به جنگ آشکاری با گروه اخوان المسلمین وارد شده است که کسی از آینده آن اطلاعی ندارد.

روزنامه العرب در گزارشی با عنوان «حماس جدید نسخه قطر و ترکیه برای خرسند سازی واشنگتن» نوشت: جنبش حماس در سند اصلاح شده خود از شعارهای قدیمی‌اش چشم پوشی کرد. اخباری که به بیرون درز کرده نشان می‌دهد ترکیه و قطر در این باره نقش داشته‌اند. هدف آنها این بود که بتوانند به آمریکا نزدیک شوند. زیرا روابط آنها با آمریکا تنش‌هایی را شاهد بوده است. کارشناس مسائل فلسطین معتقدند که بیانگر افکار عمومی داخل جریان حماس نیست. بلکه از خارج در این زمینه دخالت‌هایی شده است. آنان می‌گویند حماس در نتیجه فشارهای ترکیه و قطر دست به این اقدام زده است تا امتیازهای خود را حفظ کند. به ویژه که دوحه پس از خارج شدن حماس از سوریه به مقر این جریان تبدیل شده است.

به نوشته روزنامه العرب، در داخل فلسطین شکاف‌ها به دلیل نزدیکی حماس به قطر و ترکیه افزایش یافته است. این جریان بر قطر و ترکیه شرط بندی کرده است. ترکیه هم با این اقدام خود خواسته به امتیازهایی دست یابد به ویژه که واشنگتن نسبت به حمایت قطر از تندروها در سوریه و تلاش‌های اردوغان برای پیشروی در شمال سوریه و عراق علیه کردها هشدار داده است.

به نوشته الاخبار، سند حماس پیام آشکاری بود که محتوای آن این است که جریان حماس برای هرگونه مذاکره‌ای با نظارت ترامپ آماده است که طرف مذاکره باشد. جنبش حماس برای کاهش فشارهای بین‌المللی و منطقه‌ای و معرفی خود به عنوان بازیگر قابل اعتماد فلسطینی در هرگونه تحرک سیاسی در آینده دست به انتشار سندی جدید کرد.

http://jomhourieslami.net/paper/?newsid=133040

ش.د9600194