بوی جنگ داخلی در عراق

(روزنامه مردم سالاري – 1396/07/05 – شماره 4425 – صفحه 14)

در حالی که خبرها از پیروزی حامیان استقلال اقلیم کردستان حکایت دارد ؛ «رجب طیب اردوغان» برگزاری این همه‌پرسی را به شدت محکوم کرده و آن را خیانت خوانده است.

رئیس جمهوری ترکیه با انتقاد صریح از «بنیامین نتانیاهو» گفت:«از این به بعد با اسرائیل همکاری نمی‌کنیم و در مواجهه با همه‌پرسی اقلیم کردستان عراق، اقدامات نظامی‌را روی میز داریم.»

وی تاکید کرد:«علاوه بر اقدامات نظامی، همه تدابیر لازم را برای مواجهه با همه‌پرسی اقلیم کردستان عراق روی میز داریم.»

اردوغان در تهدیدی آشکارا و با صراحت گفت: «اگر علیه ترکمن‌های شمال عراق از طرف تندروهای ساکن اقلیم کردستان عراق حمله و یا تعرضی صورت گیرد، بی طرف نخواهیم بود و حتما اقدام خواهیم کرد.»

وی مسعود بارزانی، رئیس منطقه کردستان را متهم به «خیانتکاری» به دلیل اجرای طرح همه‌پرسی استقلال کرده و هشدار داد: «کردهای عراق اگر ترکیه جلوی عبور کامیون‌های آنها از مرز را بگیرد دچار قحطی خواهند شد.»

همزمان با سخنان رئیس جمهوری ترکیه ، وزارت دفاع عراق اعلام کرد که ارتش این کشور رزمایش‌های نظامی‌گسترده‌ای را با ارتش ترکیه در مرزهای مشترک دو کشور آغاز کرد. دولت عراق پیش از این تهدید کرده بود که اقداماتی را در راستای حفظ وحدت کشور در مقابل همه‌پرسی در پیش خواهد گرفت.

رد هرگونه مذاکره با اقلیم

در داخل عراق، نخست وزیر عراق اعلام کرد، هرگز نتایج همه‌پرسی استقلال کردستان را به رسمیت نشناخته و با آن تعامل نخواهد کرد. معاون دبیرکل مقاومت اسلامی‌نُجَباء در امور ادیان و مذاهب در واکنش به همه‌پرسی خودسرانه اقلیم کردستان عراق اظهار داشت: شیطنت‌های سران اقلیم کردستان، مساله جدیدی نیست و این مساله در اواسط قرن گذشته مطرح شد که در دهه‌های 50 تا 70 میلادی منطقه را در بحران فرو برد و هنگام ادغام با طرح صهیونیستی در منطقه، شکل پیچیده‌تری به خود گرفت. وی با بیان اینکه ‹این همه‌پرسی خودسرانه مخالف سوگندی است که کُردها در صیانت از تمامیت ارضی و یکپارچگی کشور عراق یاد کرده‌اند›، گفت: شکستن این سوگند، ملت کُرد را به مخمصه خواهد انداخت و خاندان بارزانی به شدت پشیمان خواهند شد، اما هزینه این کار را اکراد عراقی خواهند پرداخت.

در مقابل، فلاح مصطفی بکر، وزیر امور خارجه حکومت اقلیم کردستان عراق به بی‌بی‌سی گفت که رهبران کرد اکنون به پشتوانه خواست اعلام شده مردم اقلیم می‌توانند گفت‌وگو بر سر استقلال را با دولت مرکزی آغاز کنند.

این مقام اقلیم گفت که «استقلال کردستان پایان جهان نیست. ما اولین کشوری نیستیم که مستقل می‌شویم و آخرین هم نخواهیم بود.»

گزینه‌های مجازات اقلیم

گفته می‌شود که بغداد درباره گذرگاه‌های مرزی با اربیل برخورد خواهد کرد. براساس اطلاعات دریافت شده، دولت عراق به در اختیار گرفتن گذرگاه‌های مرزی با ترکیه و ایران از جمله گذرگاه‌های تحت سیطره کردها با کمک این دو کشور متوسل خواهد شد.

دولت عراق، اربیل را که بیش‌از ۲۵ سال است که کنترل این گذرگاه‌ها را در دست دارد در مقابل دو گزینه قرار می‌دهد: آغاز روند تجارت با اقلیم کردستان از طریق دولت مرکزی یا ممانعت از ورود کالاها. فرودگاه‌های سلیمانیه و اربیل نیز مشمول این دو راهکار هستند.

در کنار مجازات اقتصادی اربیل بحث گزینه نظامی‌همچنان در بغداد پررنگ است. رزمایش جنگی مشترک عراق و ترکیه در نزدیکی مرزهای اقلیم بیشتر جنبه نمایشی دارد اما هر لحظه می‌تواند جنبه عملیاتی به خود بگیرد. بغداد می‌داند که در صورت برخورد نظامی‌با پیشمرگه‌های کرد تنها نخواهد بود و به همین دلیل با اعتماد به نفس بالایی علیه همه‌پرسی اقلیم موضع‌گیری می‌کند.

طراحی توطئه کشور مستقل کرد

رسانه‌های ترکیه همانند دولت این کشور با حساسیت بالایی علیه همه‌پرسی اقلیم موضع گیری کرده اند. براساس گزارشی که دیروز به رسانه‌ها درز پیدا کرد، جلسه ای محرمانه در خانه «هوشیارزیباری» با حضور مقامات آمریکایی و فرانسوی سنگ بنای همه‌پرسی بوده است.

بنا به نوشته روزنامه ینی شفق، در این جلسه کرکوک به عنوان «پایتخت» کردستان انتخاب شده و ایجاد یک ارتش مشترک با یگان‌های مدافع خلق سوریه که آنکارا آن را شاخه سوری پ‌.ک‌.ک می‌داند در نظر گرفته شده است.

براساس گزارش روزنامه دولت ترکیه،در این جلسه تاکید شده است که باید نقشه کردستان از وضعیت کنونی بزرگتر شود، گذرگاه‌های مرزی کردستان عراق و سوریه برداشته شده و از یک شناسنامه و پاسپورت مشترک برای شهروندان استفاده شود.

بنا به خبرهای فاش شده سازمان اطلاعات ترکیه، بارزانی که با وجود تمام هشدارها رفراندوم را برگزار کرد تاکنون چندین جلسه با نمایندگان عالی اسرائیل، فرانسه، انگلیس و آمریکا داشته است. در جلسه محرمانه مذکور وعده داده شده است که در مرحله بعد موصل نیز به کردستان مستقل بپیوندد.

ینی شفق می‌نویسد که در این جلسه‌ «پیتر وودارد گالبرایث» دیپلمات آمریکایی، «زلمای خلیل‌زاد» سفیر پیشین آمریکا در عراق و «برنارد کوشنر» وزیر خارجه پیشین فرانسه در خانه «هوشیار زیباری» از رهبران سیاسی اقلیم و وزیر خارجه پیشین عراق گرد هم آمده‌اند و دستورات لازم را به بارزانی داده‌اند.

طبق برنامه ریزی ، کردهای سوریه قرار است در ژانویه 2018 در مناطق تحت کنترل خود مانند منبج رای گیری‌هایی درباره استقلال انجام دهند و در اواسط سال 2018 ارتش مشترک تشکیل خواهد شد و بدین ترتیب پیوستن کردستان سوریه و عراق به یکدیگر به پایان خواهد رسید.

الگوی سعودی در جیب بارزانی

در جلسه طراحی کشور مستقل کرد ، جلسه ،منابع نفتی و گازی موجود در مناطق رقه، دیرالزور در سوریه و کرکوک موصل در عراق بر آینده دولت کردستان مستقل مورد توجه قرار گرفته است.

روزنامه دیلی تلگراف در شماره روز سه شنبه خود در مقاله ای تحت عنوان «کردها در یک قدمی‌جدایی همچنان در هراس هستند»، نوشت که «همه‌پرسی می‌تواند اهرم فشاری بر دولت مرکزی بغداد باشد ویا کردستان را به چیزی شبیه به عربستان تبدیل کند که مدتهاست یک خاندان بر منابع نفتی آن چنگ انداخته اند.»

برخی عقیده دارند که دولت کردستان عراق نتایج همه‌پرسی را به عنوان برگ برنده ای در مذاکره با بغداد بکار خواهد گرفت وبرخی دیگر می‌گویند که آنها (خانواده بارزانی)، کردستان عراق را به عربستان دیگری تبدیل می‌کنند و خود همانند آل سعود به تنهایی ذخایر نفت کردستان را تصرف خواهند کرد.

با وجود مخالفت‌های بین‌المللی، منطقه‌ای و دولت مرکزی عراق و مغایرت آشکار با قوانین بین المللی، همه‌پرسی جدایی کردستان عراق روز دوشنبه سوم مهر 96 در مناطقی از شمال عراق ( استان‌های اربیل، سلیمانیه ،دهوک و مناطق مورد نزاع از جمله کرکوک و خانقین) برگزار شد.

اهرم فشار اربیل به بغداد

اقلیم کردستان برای مقابله با تهدیدات بغداد می‌خواهد از ابزار آب و نفت استفاده کند. اراضی اقلیم کردستان عراق در حال حاضر معبر عبور رودخانه دجله است و رودهای فرعی دو رودخانه «زاب کوچک» و «زاب بزرگ» نیز از داخل اراضی اقلیم عبور می‌کنند و به دیگر اراضی پایین دست در حوزه دولت مرکزی عراق می‌رسند.

دو سد مهم دربندیخان و دوکان که جزو بزرگترین سدهای عراق هستند، یکی بر رودخانه زاب کوچک و دیگری رودخانه دجله بنا شده است و سد «تخمه» - بزرگترین سد عراق - نیز قرار است بر زاب بزرگ ساخته شود.سد تخمه که از 1979 (38 سال قبل) ساخت آن شروع شده در طول سنوات گذشته به دلایل مختلف از جمله جنگ هشت ساله و سپس حمله آمریکا به عراق به اتمام نرسید و بعد از 2003 نیز به دلایل اختلافات سیاسی داخلی، هنوز ساخت این سد به سرانجام نرسیده است.

بعد از همه‌پرسی، به نظر می‌رسد رهبران کرد عراق اکنون در راستای تحت فشار گذاشتن دولت مرکزی بی شک، تکمیل این سد را به طور ویژه در دستور کار قرار می‌دهند به ویژه اینکه این سد در 60 کیلومتری شمال شرقی اربیل واقع شده است.

در طول سال‌های اخیر که منطقه با بحران خشکسالی مواجه بوده، مسوولان اقلیم کردستان عراق در وزارت کشاورزی و منابع آبی اقلیم به بهانه کم یا قطع شدن آب از ایران و ترکیه، جلوی جریان آب را به مناطق تحت پوشش دولت مرکزی گرفته یا آب خروجی را بسیار محدود کردند.کارشناسان در عراق پیش بینی کرده اند که مسئله آب به طور جدی بین اربیل و دولت مرکزی عراق در مذاکرات احتمالی آتی مطرح شود و اربیل از آن به عنوان اهرم فشاری برای دستیابی به امتیازات بیشتری بهره بگیرد.

جنگ آب ، جنگ نفت در کنار تنش‌های قومیتی همگی فضایی ایجاد کرده اند که تنها بوی جنگ و خون را می‌توان از آن استشمام کرد. روزها و لحظاتی سخت تر و شاید کشنده تر از وجود تهدیدات تروریست‌های تکفیری داعش در انتظار مردم عراق است.

http://www.mardomsalari.net/4425/page/14/22951

ش.د9602359