توافق براي بقا

(روزنامه اعتماد - 1396/07/22 - شماره 3928 - صفحه 11)

اسماعيل هنيه، رييس دفتر سياسي جنبش مقاومت اسلامي حماس روز پنجشنبه با صدور بيانيه‌اي اعلام كرد كه فتح و حماس به توافقي براي اجرايي كردن «مصالحه سياسي» خود دست پيدا كرده‌اند. بعد از دو روز مذاكره فتح و حماس با حمايت مصر در قاهره توافق نهايي براي ايجاد آشتي ملي ميان فلسطينيان صورت گرفت. آشتي فلسطيني پيش از اين با مذاكرات مقدماتي و اقدام حماس براي منحل كردن شوراي اداري خود و بازگشت دولت وفاق ملي شكل گرفته بود. روزنامه الحيات گزارش داده كه يكي از مهم‌ترين بندهاي اين توافق اين است كه تشكيلات خودگردان فلسطين نهايتا تا اوايل دسامبر آتي كنترل نوار غزه را در دست داشته باشد و گذرگاه مرزي رفح هم تا اوايل نوامبر به دولت وفاق ملي واگذار شده و ٣ هزار پليس وابسته به تشكيلات خودگردان فلسطين در نوار غزه مستقر شوند. مصر همچنين از همه گروه‌هاي فلسطيني كه توافق آشتي فلسطيني در چهارم ماه مه ‌سال ٢٠١١ را امضا كرده‌اند دعوت كرده تا در ٢١ نوامبر ٢٠١٧ براي برگزاري نشست جامع گروه‌هاي فلسطيني در قاهره حضور پيدا كنند.

همچنين قرار شده تا براي برگزاري انتخابات پارلماني و رياستي آمادگي‌هاي لازم صورت بگيرد و كميته‌هاي مشتركي براي تعيين تكليف دست كم ٤٥ هزار نيروي اداري و نظامي كه حماس استخدام كرده است، تشكيل شود و نهادهاي امنيتي و پليس نوار غزه و كرانه باختري براي قرار گرفتن تحت نظارت وزارت كشور فلسطين با هم ادغام شوند. عزام الاحمد، عضو كميته مركزي جنبش فتح و صالح العاروري معاون رييس دفتر سياسي حماس اين توافق را در قاهره امضا كرده‌‌اند. الاحمد در نشستي خبري بعد از رسيدن به توافق ضمن تقدير از نقش مصر اعلام كرد كه قاهره حامي امنيت قومي عربي از جمله امنيت مردم فلسطين است. الاحمد تاكيد كرد كه جنبش فتح همكاري خود را با قاهره به منظور اجراي همه بندهاي اين آشتي ادامه خواهد داد و گفت: كشورهاي عربي مانند اردن از پرونده فلسطين حمايت مي‌كنند و اين مي‌تواند ما را به ساحل امن هدايت كند. يكي از مهم‌ترين مسائلي كه در جريان مذاكرات حماس و فتح در مورد آن توافق ايجاد شد مساله اداره گذرگاه‌هاي نوار غزه به ويژه گذرگاه رفح بوده است.

به اين ترتيب الاحمد گفت كه قرار شده اداره كامل گذرگاه‌هاي نوار غزه چه گذرگاه‌هايي كه براي عبور افراد از آن استفاده مي‌شود چه گذرگاه‌هايي كه در مرز سرزمين‌هاي اشغالي كالا از آن رد و بدل مي‌شود، به تشكيلات خودگردان محول شود و قرار شده تا پليس تشكيلات خودگردان فلسطين در سراسر خطوط مرزي نوار غزه و مصر مستقر شود. از سوي ديگر نماينده حماس نيز اعلام كرد كه جنبش مقاومت حماس در رويكرد خود براي پايان دادن به اختلافات موجود ميان جريان‌هاي فلسطيني بسيار جدي است و يادآور شد كه حماس با تمام قوا و قدرتي كه دارد تلاش خواهد كرد اين توافق براي مقابله با پروژه صهيونيستي و اسراييلي و ايجاد دولت مستقل فلسطيني به ثمر برسد و افزود: حماس تصميمي راهبردي براي اجراي آشتي گرفته و گام به گام در مسير محقق كردن مصالحه فلسطيني گام بر مي‌دارد.

وي همچنين از دولت و رييس‌جمهور مصر هم تقدير كرد و گفت ما تا زماني كه مصر در كنارمان باشد در امنيت هستيم و به آينده اميدواريم. تقدير نماينده حماس از مصر، به پشتوانه يك عمر رابطه مستحكم و دوستانه ميان جنبش مقاومت و قاهره شكل نگرفته است، بلكه زاييده شرايط و تحولاتي است كه بر اساس منفعت امروز صورت گرفته است. در طول سال‌ها روابط حماس و قاهره با فراز و فرودهاي زيادي همراه شده است. حماس كه از گروه‌هاي نزديك به اخوان‌المسلمين بزرگ‌ترين حزب مصري به شمار مي‌رود در دوران حسني مبارك روابط ايده‌آلي با مصر نداشت بلكه گاهي اين رابطه دچار مشكلاتي شده بود اما روابط ميان حماس و قاهره همچنان پابرجا مانده بود و مصر به عنوان حامي توافق‌ها و آتش‌بس‌هاي حماس و اسراييل نقش مهمي بازي كرده بود.

اين روابط در دوران روي كار آمدن محمد مرسي به بهترين شكل خود رسيد و بعد از كودتاي سال ٢٠١٣ و به پايان رسيدن عمر كوتاه قدرت اخوان المسلمين در مصر اين رابطه بار ديگر تيره و تار شد. روابط حماس و مصر تاحدي وخيم بود كه گاهي اين گروه به دست داشتن در حملات تروريستي در شبه جزيره سينا متهم شده بود، اتهامي كه حماس هرگز آن را نپذيرفت در ٤ مارس ٢٠١٤ دادگاهي مصري فعاليت گروه حماس را در قاهره ممنوع اعلام كرد و دستور مصادره اموال اين گروه را در مصر داد، در ٢٦ جولاي ٢٠١٤ نيز يك قاضي مصري در دادگاه تجديدنظر دستور بازداشت محمد مرسي به مدت ١٥ روز براي تحقيق و بررسي در اتهام همكاري حماس با مرسي براي فرار از زندان وادي‌النطرون را صادر كرد. در ٣١ ژانويه ٢٠١٥ دادگاه امور ضرب‌الاجل مصر هم گردان‌هاي عزالدين قسام، شاخه سياسي حماس را گروهي تروريستي ناميده بود اما تمام اين اتهامات از سوي مسوولان ارشد حماس رد شده بود.

اما در ٦ ژوئن ٢٠١٥ دادگاه بررسي امور ضرب‌الاجل قاهره حكم دادگاه قضايي مبني بر تروريستي بودن حماس را رد كرد و گفت كه اين دادگاه صلاحيت بررسي اين اتهامات را نداشته است. به نظر مي‌رسد تغيير راهبردي كه حماس براي بهبود روابط خود با مصر و فتح گرفته به حكم مصلحت و براي بقا در ميان تصميم‌گيرندگان براي آينده فلسطين بوده است. احمد فواد انور، كارشناس مسائل فلسطين تاكيد كرده توافقي حاصل شده كه بايد به خوبي از آن بهره‌برداري كرد؛ توافق جديد در قاهره حماس را از اخوان‌المسلمين دور كرده و خط بازگشت اين جريان را به سوي قطر و تركيه مسدود كرده است.

توافقي كه براي اسراييل فرصت است نه تهديد

از سوي ديگر روزنامه اسراييلي هاآرتص در گزارشي در اين خصوص نوشته كه ايالات متحده در ايجاد اين توافق نقش بسزايي داشته است تا تشكيلات خودگردان فلسطين بار ديگر كنترل نوار غزه را در دست داشته باشد. بر اساس اين گزارش يكي از شروط دونالد ترامپ رييس‌جمهور امريكا براي حل و فصل كامل پرونده فلسطين مساله اعمال حاكميت تشكيلات خودگردان در نوار غزه بوده است. باراك رابيد تحليلگر اين روزنامه در گزارش روز جمعه خود نوشته كه واكنش بنيامين نتانياهو، نخست‌وزير رژيم صهيونيستي هم در همين راستا بوده زيرا با واكنش او به توافق پيشين حماس و فتح در سال ٢٠١٤ متفاوت بود، نتانياهو سه سال پيش بعد از اعلام آشتي فلسطيني تمام ارتباطات خود با تشكيلات خودگردان فلسطين و مذاكره با محمود عباس را تعليق كرده بود.

بر اساس اين گزارش، دولت ترامپ مي‌داند كه براي پيش بردن پرونده صلح ميان فلسطين و اسراييل بايد تضمين بدهد كه اوضاع در نواز غره بر خلاف ميل اسراييل حركت نكند به همين دليل بازگشت تشكيلات خودگردان فلسطين و به دست گرفتن سيستم امنيتي در اين منطقه اين خواسته اسراييلي‌ها را محقق خواهد كرد. حتي اگر رژيم صهيونيستي در بيانيه‌هاي رسمي خود از توافق جريان‌هاي فلسطيني استقبال نكند اما مساله‌ غيرقابل انكاري براي اين رژيم وجود دارد كه حضور تشكيلات خودگردان فلسطين و به دست گرفتن كنترل نهادهاي نظامي و امنيتي در نوار غزه به معناي تامين امنيت اسراييل خواهد بود. به همين دليل تل‌آويو به اين درك رسيده است كه اين توافق براي رژيم اسراييل يك فرصت است تا تهديد و همين مساله باعث شده تا اسراييل تاكنون گامي براي از بين بردن آن بر نداشته باشد.

با اين حال و بر اساس گزارشي كه در نشريه ميدل ايست مانيتور منتشر شده اسراييل به امريكايي‌ها گفته بود كه آمادگي اعطاي اعتماد كامل به قاهره را ندارد و به همين دليل هياتي امنيتي از تل‌آويو چهارشنبه گذشته راهي مصر شده بودند. باراك رابيد هم در گزارش خود نوشته بود كه نتانياهو و اويگدور ليبرمن، وزير جنگ اين رژيم وقتي مي‌بينند كه عبدالفتاح السيسي و دونالد ترامپ از توافق جريان‌هاي فلسطيني استقبال مي‌كنند، مي‌دانند كه كار زيادي از عهده تل‌آويو برنمي‌آيد و فقط بايد اميدوار باشند كه فلسطيني‌ها يك بار ديگر فرصت پيش آمده براي اتحاد خودشان را ازبين ببرند.

http://etemadnewspaper.ir/?News_Id=88888

ش.د9603166