ناکارآمدی، چالش دهه چهارم انقلاب

(روزنامه آسمان آبي ـ 1396/11/14 ـ شماره 564 ـ صفحه 10)

** در ابتدای انقلاب ملت ما با تسخیر لانه جاسوسی توانست دست آمریکا را از ایران قطع و مستشاران غربی و خارجی را از کشور خارج کند و ما توانستیم به «استقلال سیاسی» برسیم.

* یعنی ارزیابی شما این است که تا قبل از گرفتن سفارت آمریکا، استقلال ما به‌اندازه کافی نبود؟

** طبیعتا بله. از انقلاب اسلامی تا تسخیر لانه جاسوسی استقلال سیاسی ما به مرور شکل گرفت و کامل شد و نقش آمریکا در مسائل داخلی کشور ما با استقرار نظام جمهوری اسلامی از بین رفت و دستش از کشور ما قطع شد. تا قبل از آن آمریکا هم در دولت موقت نفوذ داشت و هم توانسته بود در تحریک تجزیه‌طلبان در داخل کشور گام‌هایی بردارد. بنا براین استقلال سیاسی را از آن مقطع باید لحاظ کنیم. درمورد «جمهوریت» هم از همان ابتدا با درخواست حضرت امام خمینی(ره) از مردم برای شرکت در همه‌پرسی که در آن بیش از ۹۸درصد به جمهوری اسلامی رأی دادند، نوع حکومت ما انتخاب شد و جمهوریت در کشور ما و تاثیرگذاری رأی مردم در کشور شروع شد و تا امروز جمهوریت به معنای مشارکت مردم در سرنوشت سیاسی کشور به نحو مطلوبی در همه انتخابات‌های موجود در قانون اساسی کشور از شوراها تا مجلس و ریاست جمهوری و خبرگان محقق شده‌است. گاهی مردم حق مشارکت خود را به موکلان‌شان در مجلس واگذار می‌کنند اما هنوز مجلس نتوانسته حق نظارت بر عملکرد دولت را به نحو کاملی محقق کند. یا اصل ۸ قانون اساسی که نظارت همگانی را در کشور فراهم می‌کند، هنوز به‌طور کامل اجرا نشده‌است و مردم به لحاظ نظارت هنوز نتوانسته‌اند نقشی قوی‌تر داشته باشند. ولی به‌لحاظ جمهوریت که مشارکت سیاسی مردم در تعیین سرنوشت‌شان است، کاملا تحقق پیدا کرده‌است. در بعد «آزادی» ما ابتدا آزادی از زیر یوق و سلطه آمریکا را مدنظر داشتیم. این امر تحقق پیدا کرده‌است و کشور و ملت ما آزادند و تحت‌تاثیر قدرت‌های خارجی تصمیم نمی‌گیرند و در عقاید خودشان آزادند. امروز تقریبا میزان آزادی در کشور ما در چارچوب قانون بهتر از همه کشورهای منطقه است، ولی ممکن است تا رسیدن به وضعیت مطلوبی که موردنظر نظام اسلامی است هنوز قدری فاصله داشته باشیم.

* این فاصله در چه ابعادی هست؟

** یکی از عوامل این فاصله مربوط به ادب یا آدابِ استفاده از آزادی می‌شود. هنوز برخی از مطبوعات یا اشخاص و تریبون‌داران و مسئولان کشور، آداب استفاده از آزادی را بلد نیستند و تمرینشان کامل نشده‌است، بعضا از این آزادی سوءاستفاده می‌کنند و نوع عملکردشان موجب می‌شود که محدودیت‌هایی برای آزادی به وجود بیاید. مطبوعات باید آزاد باشند و بتوانند نقد کنند و مطالب واقعی را به اطلاع مردم برسانند. اما وقتی روزنامه‌ای از این آزادی سوءاستفاده کرد و مثلا علیه مقدسات جامعه و مبانی نظام جمهوری اسلامی مطلب نوشت، این کار موجب می‌شود که محدودیت‌هایی به طور طبیعی بر آزادی به وجود بیاید. درحالی که اگر این آداب بود، قطعا از این موضوع سوءاستفاده نمی‌شد؛ یا مثلا فردی که در دستش تریبون هست، نسبت به دیگران تهمت و افترا روا دارد.

* البته قید تهمت و افترا در تمام دنیا جرم است.

** منظورم این است که اگر کسی از آزادی سوءاستفاده کرد، به طور طبیعی محدودیت‌هایی ممکن است برای این فرد به وجود بیاید. یا وقتی مثلا شبکه اجتماعی به مقابله با نظام یا مثلا آموزش خرابکاری به مردم پرداخت، طبیعی است جلوی آن گرفته شود. بنابراین به نظر می‌رسد که بحث آزادی چه در حوزه رسانه و چه حوزه خطابه از حدنصابی که باید داشته باشیم، مقداری فاصله داریم.

* جناب ترقی فرمودید که در دولت موقت نفوذ وجود داشت، منظورتان امیرانتظام است؟

** بله. هم امیرانتظام و هم گرایش غربی و وابستگی جریان لیبرال به غرب موجب می‌شد که متاثر از آمریکا و عوامل آمریکا ‌باشند. همین مسئله باعث می‌شد آن‌ها در تصمیــــم‌گیری‌ها استقلالی که باید داشته باشند نداشتند.

* البته آن‌ها می‌گفتند که ما هزینه فایده می‌کنیم. وقتی قرار است برای این تخاصم هزینه بدهیم و این هزینه از جیب مردم است، باید از آن اجتناب کنیم، وگرنه خودشان را مصدقی و ملی می‌دانستند.

** نه رویکرد آن‌ها به‌خاطر نداشتن شناخت درست از آمریکا شکل گرفته بود. آمریکا دشمنی بود که سال‌ها ملت و کشور ما را اسیر خودش کرده‌بود. نمی‌توان به چنین دشمنی گفت که ضررش را باید کم کرد. از ابتدای مبارزه امام (ره) در دهه 40، اولین حمله امام(ره) به آمریکا و صهیونیسم بوده‌است، چون نقش اصلی را در حفظ نظام طاغوت داشتند. وقتی سفیر آمریکا نقش اصلی را در کشتار مردم در 17شهریور داشته است ما نمی‌توانیم بگوییم با این‌ها باید سازش کنیم. آن‌ها پشتیبان نظام بودند و با همان نظام باید کنار بروند. کنار آمدن با آمریکا درواقع هویت نیروهای انقلاب نبوده‌است که بتوانیم آن رفتار نهضت آزادی و دولت موقت را بپذیریم.

* اصلی‌ترین چالش جمهوری اسلامی در حال حاضر و در نزدیک به چهل‌سالگی‌اش چیست؟

** ببینید، هدف امام (ره) از انقلاب اسلامی این بود که اثبات کنند اسلام دینی است که قادر است کشور را اداره کند. اسلام دینی است که سیاستش عین دیانتش است و برای اداره جامعه از کارآمدی لازم برخوردار است. همان‌طوری که حکومت پیامبر(ص) و حضرت علی(ع) کارآمد بودند. ما در برابر لیبرال دموکراسی غرب، تئوری جدیدی به نام حکومت مبتنی بر دین، مطرح کردیم. این تئوری جدید باید کارآمدی خود را در حوزه اجرا و رشد و پیشرفت کشور نشان بدهد. اصلی‌ترین مسئله ما این است که باید کارآمدی اسلام و فقه اسلامی و قرآن برای اداره جامعه را در عملکرد مجریان کشور ببینیم؛ ولی وقتی نتوانند آن‌چه اسلام در عرصه معنوی و دنیوی به مردم وعده داده‌است محقق کنند، به کارآمدی اسلام و دین لطمه زده‌اند. همچنین در رقابتی که بین اداره حکومت برمبنای دین و اداره کشور برمبنای لیبرال دموکراسی وجود دارد ما به اداره کشور برمبنای دین ضربه زدیم؛ بنابراین چالشی که در نزدیک به چهلمین بهار انقلاب اسلامی وجود دارد، این است که ما در اجرای قوانین اسلامی و دینی در جامعه خودمان کارآمدی از خود نشان نداده‌ایم؛یعنی مجریان ما کارآمدی‌شان به‌اندازه‌ای که اسلام می‌خواهد نیست.

* به هرحال نظام ما چهل‌ساله و تازه‌تاسیس است.

** بالاخره پیامبر(ص) ظرف 13سال کارآمدی خود را نشان داد. امیرالمومنین(ع) که حوزه حکومتی‌اش به‌اندازه چند کشور امروز بود، توانست کارآمدی خود را ظرف چندسال نشان بدهد.

* مسائل آن زمان و امروز متفاوت است. آن زمان بسیاری از چالش‌ها مثل چالش‌های محیط‌زیستی وجود نداشت.

** بله. اما چالش‌هایی که ما امروز داریم بخشی از آن مربوط به خودمان است که برای انقلاب کادر‌سازی نکرده‌ایم و ساختن نیروهایی در تراز انقلاب تربیت نکرده‌ایم. بسیاری از نیروهای زبده ما را دشمن ترور کرده‌است. همچنین دشمن در برابر پیشبرد انقلاب سنگ‌اندازی‌هایی داشت که رسیدن به کارآمدی را به تاخیر انداخته‌است. ما با علم به این‌که از ابتدای انقلاب، دشمنان سنگ‌اندازی‌های زیادی مثل جنگ تحمیلی، کودتا، تجزیه طلبی، تحریم اقتصادی و تهاجم فرهنگی ایجاد کرده‌اند، باید نیروهای ما با برنامه پیش بروند تا کارآمدی نظام بیشتر شود.

* برای ختم کلام در وصف هر یک از افرادی که در ایران تشکیل دولت دادند و نام می‌برم یک تعریف کوتاه بیان کنید:

مرحوم بازرگان: «نخست‌وزیری در شرایط اضطرار»

بنی‌صدر: «رئیس‌جمهوری که ملت را به راحتی توانست فریب بدهد»

شهید رجایی: «عصاره اخلاص و مردمی بودن»

مرحوم آیت‌الله مهدوی کنی: «روحانی پادر‌رکاب در اجرا»

رئیس دولت جنگ: «نخست‌وزیر سوسیالیست»

مقام معظم رهبری: «ذخیره انقلاب برای ما»

مرحوم آیت‌الله هاشمی: «هاشمی، انقلابی محافظه‌کار شده»

رئیس دولت اصلاحات:«روشنفکر لیبرال»

احمدی‌نژاد:‌ «انقلابی منحرف»

روحانی: «معتدل کم‌کار»

نهضت آزادی: «سازشکاران انقلابی‌نما»

حزب موتلفه اسلامی:‌ «انقلابیون سنتی»

جبهه پایداری: «پایداران بر اصول»

https://asemandaily.ir/post/13143

ش.د9604900