وقوع سیل های اخیر در ایران باعث شده است تا بار دیگر برخی رسانه های معاند و مقامات غربی اقدام به گره زدن این سیل و نوع کارآمدی نظامی ایران بکنند. مایک پمپئو وزیر خارجه آمریکا اخیرا در سخنانی مداخله‌جویانه و بدون توجه به خسارات سنگین سیل اخیر در آمریکا گفت: «آمریکا آماده کمک به سیل‌زدگان ایران است. از طرف مردم آمریکا، به قربانیان سیل‌های اخیر در ایران تسلیت می‌گوییم. وقوع این سیل‌ها یک‌بار دیگر سوءمدیریت رژیم در امور شهرسازی و آمادگی در شرایط اضطراری را به نمایش می‌گذارد.» در حالی که بیش از 400 شهر و روستا در ایران درگیر سیل بوده اما براساس آخرین آمارها میزان کشته های سیل کمتر از 70 نفر اعلام شده است. اما بررسی برخی نمونه های سیل و دیگر بلایای طبیعی در کشورهای به ظاهر پیشرفته نشان دهنده این است که اتفاقا ایران در سیل اخیر کارنامه قابل قبولی گرفته است. البته این به معنای چشم پوشی از برخی کوتاهی ها به ویژه در مرحله قبل از سیل نیست. اما در اوج بحران سیل، همدلی و وحدت خاصی در ایران برای کمک به آسیب دیده ها روی داد. در اینجا برای درک بهتر موضوع برخی از مهم ترین بلایای طبیعی در دنیا بررسی می شود تا کارنامه ایران در برابر سیل اخیر بهتر قابل سنجش باشد.
* طوفان فلورانس در سال 2018 باعث کشته شدن 50 نفر وخسارت 22 میلیار دلاری در آمریکا شد.
* در پاییز 2018 بر اثر بارش شدید باران و راه افتادن سیل 12 نفر در اسپانیا کشته شدند. در جریان این سیل بسیاری از مدارس بسته شدند و جاده های زیادی مسدود شد.
* به دنبال وقوع سیل در سال 2108 در جنوب فرانسه 15 تن کشته شدند.
* در ایتالیا نیز در سال 2018 به دنبال وقوع سیل 30 تن کشته شدند.
* وقوع سیل در ژاپن به عنوان یک کشور پیشرفته نیز در سال 2018 باعث کشته شدن 200 تن شد. در جریان زلزله سال 2011 نیز در ژاپن بیش از 20 هزار نفر کشته شدند.
* در تابستان 2017 نیز در آمریکا و کشورهای اطراف (طوفان هاروی) بیش از 50 نفر کشته شدند.
* در سال 96 بعد از توفان ایرما، ۴ میلیون و 400 هزار نفر از مردم آمریکا تا مدت ها بدون برق بودند.
* نتایج یک مطالعه جدید آمارهای تازه‌ای از شمار تلفات طوفان «ماریا» در «پورتو ریکو» را نشان می‌دهد به گونه ای که ۲۹۷۵ نفر در این طوفان کشته شده‌اند؛ آماری که سبب تشدید انتقادها از اقدامات دولت «دونالد ترامپ» برای کمک به طوفان‌زدگان پورتو ریکویی شده است. پورتوریکو مجمع‌الجزایر واقع در شمال شرقی منطقه کارائیب، از نواحی غیرضمیمه به خاک آمریکا به‌شمار می‌آید که تحت حاکمیت سیاسی آمریکا قرار دارد. در شرایط کنونی و با وجود گذشته بیش از 15 ماه از این حادثه بسیاری از مشکلات این جزیره همچنان به قوت خود باقی است و مسئولان آمریکایی نیز هیچ توجهی به آن ندارند.
* همزمان با سیل در ایران، آمریکا نیز در روزهای گذشته درگیر طوفان و سیل بود. داده‌های ماهواره‌ای تحلیل شده به وسیله شرکت «گرو اینتلیجنس» نشان می‌دهد دست کم ۴۰۰ هزار هکتار از زمین‌های زراعی آمریکا به دنبال وقوع طوفان مهیب در ۹ ایالت عمده تولید کننده محصولات کشاورزی طی ماه جاری دچار سیل زدگی شده است. زمین‌های کشاورزی در ایالت‌هایی از جمله داکوتا و میسوری و ایالت‌های مجاور آنها به مدت یک هفته یا حتی بیشتر در سیل غوطه ور ماندند و به این ترتیب امکان کاشت محصول در آنها فراهم نشد و خاک عمدتا حاصلخیز این مزارع نیز دچار آسیب شد. در فاصله هشتم تا ۲۱ مارس، دستکم ۴۴۵ هزار هکتار زمین زراعی و بیش از ۳۵ هزار هکتار از عرصه‌های طبیعی و چراگاه‌های مناطق غرب میانه آمریکا بر اثر وقوع سیل دستکم به مدت یک هفته زیر آب رفتند.
* "اداره ملی اقیانوسی جوی" آمریکا اعلام کرده است، در سال ۲۰۱۷ بلایای طبیعی در مجموع ۳۰۶ میلیارد دلار خسارت برای این کشور برجا گذاشته که برای دوره یک ساله بیشترین رقم بوده است. وقوع طوفان‌های مخرب و چندین آتش سوزی جنگلی به ثبت این رکورد بی‌سابقه کمک کرده و نگرانی‌ها را در مورد پیامدهای بلایای طبیعی در آینده این کشور افزایش داده است. طوفان "هاروی" که موجب وقوع سیلاب بی‌سابقه در "هوستون" و مناطق اطراف آن شد پرهزینه‌ترین حادثه سال ۲۰۱۷ بوده که ۱۲۵ میلیارد دلار خسارت برجا گذاشته است. همچنین طوفان‌های سال 2016 در مجموع ۲۵۱ نفر کشته شده‌اند.
* در تیر 1374 سیل بزرگ در چین به راه افتاد که در نتیجه آن 10 میلیون بی خانمان، 1200 نفر کشته و 10 میلیون نظامی و غیر نظامی سرگرم امداد رسانی شدند.
* بزرگترین سیل در دنیا در سال 1931 در چین رخ داد که یک میلیون و پانصد هزار کشته برجای گذاشت. این سیل به عنوان مرگبارترین بلای قرن بیستم نام گرفت.
* طوفان کاترینا در سال 2005 از نظر اقتصادی پرخسارت ترین طوفان در تاریخ آمریکا بود. این طوفان به سرعت ۲۸۰ کیلومتر در ساعت رسیده بود و در نهایت به مرگ ۱۸۰۰ نفر انجامید.
* در اثر زلزله نورث ریج کالیفرنیا در سال 1994، 9 هزار نفر در آزادراه سانتامونیکای ایالات کالیفرنیا زخمی شدند. شدت خسارات وارده به این بزرگراه (که از آن به عنوان پر رفت آمد ترین بزرگراه آمریکا یاد می شود) به حدی بود که ۳ ماه طول کشید تا این مسیر دوباره قابل رفت و آمد شود.
* آتش‌سوزی جنگلی ۲۰۱۸ کالیفرنیا نیز به عنوان یکی از مخرب‌ترین آتش‌سوزی‌های ایالت کالیفرنیا ثبت شده‌است. در نوامبر ۲۰۱۸ گرم‌باد موجب شد آتش‌سوزی‌های مخرب دیگری به وقوع بپیوندد. دستکم 8۹ نفر در این آتش‌سوزی کشته شدند. این آتش سوزی که موسوم به "مندوسینو کمپلکس" بود بیش از ۱۱۷ هزار هکتار که تقریبا به اندازه مساحت لس آنجلس است را سوزاند. بیش از ۳۰۰ هزار نفر نیز در سراسر این ایالت مجبور به ترک خانه و کاشانه شدند. اکثر آنها ساکنان لس‌آنجلس هستند. ۱۷ هزار نفر از ساکنان این منطقه نیز تخلیه شده‌اند. آمارهای رسمی ارائه‌شده توسط اداره جنگل‌بانی و پیشگیری آتش‌سوزی در ایالت کالیفرنیا حاکی است در سال ۲۰۱۸، ۷۵۷۹ مورد آتش‌سوزی اتفاق افتاده و ۶۷۵۰ کیلومترمربع در آتش سوخته است. این آتش‌سوزی‌ها نزدیک به 3 میلیارد دلار خسارت به‌جا گذاشته‌اند.
خسارات اروپا از بلایای طبیعی
آژانس محیط زیست اروپا (EEA) در تازه‌ترین گزارش خود اعلام کرد که در فاصله سال ۱۹۸۰ تا ۲۰۱۷ میلادی مجموع هزینه اقتصادی حوادث طبیعی در میان کشورهای اروپایی ۴۵۳ میلیارد یورو بوده است. این گزارش وضعیت ۳۳ کشور حاضر در منطقه اقتصادی اروپا شامل اعضای اتحادیه اروپا به علاوه سوئیس، نروژ، لیختن اشتاین، ایسلند و ترکیه را بررسی کرده است. بر پایه این گزارش، حوادث طبیعی تنها طی سال ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۷ میلادی حدود ۱۳ میلیارد یورو به کشورهای اروپایی خسارت وارد کرده است. در این میان، آلمان بیشترین ضربه مالی را از حوادث طبیعی متحمل شده است. به طوری که این کشور طی ۴ دهه گذشته بالغ بر ۹۶ میلیارد یورو از طرف رخداد حوادث طبیعی خسارت دیده است. ایتالیا و فرانسه نیز به ترتیب با تحمل زیان ۶۴ و ۶۲ میلیارد یورویی در مقام دوم و سوم قرار گرفته‌اند. البته فرانسه با ۲۳ هزار و ۴۱۵ کشته، شاهد بیشترین تلفات انسانی ناشی از وقوع حوادث طبیعی بوده است. همچنین ۲۰ هزار و ۶۵۷ ایتالیایی نیز طی ۴ دهه گذشته بر اثر حوادث طبیعی جان خود را از دست داده‌اند. مقام سوم تلفات انسانی حوادث طبیعی نیز با ۱۴ هزار و ۶۱۱ نفر به اسپانیا تعلق دارد. آژانس محیط زیست اروپا (EEA) پرهزینه‌ترین حادثه طبیعی ۴ دهه گذشته اروپا را وقوع سیل سال ۲۰۰۲ میلادی در مرکز این قاره اعلام کرده که ۲۱ میلیارد یورو خسارت بر جای گذاشته است. همچنین رخداد طوفان سال ۱۹۹۹ و جاری شدن سیل در ایتالیا و فرانسه در سال ۲۰۰۰ میلادی به ترتیب با تحمیل هزینه ۱۵ و ۱۳ میلیارد یورویی از جمله زیانبارترین حوادث طبیعی اروپا به شمار می‌روند.
نتیجه
واقعیت این است که کشورهای غربی نیز در زمینه مقابله با بلایای طبیعی عملکرد چندان مناسب تری نداشته و حتی در برخی نمونه هایی که بررسی شد به مراتب وضعیت از ایران بدتر نیز بوده است. بی بی سی فارسی ۱۶ نوامبر ۲۰۱۸ در گزارشی اعلام کرد:«تعداد مفقودان آتش سوزی مهیب جنگل های شمال کالیفرنیا به ۶۳۱ نفر افزایش یافت، ۹۸ شهروند و ۶ آتش‌نشان در این آتش‌سوزی‌ها کشته‌شدند.» این تنها یکی از نمونه های سوء مدیریت آمریکایی به شمار می رود. اما کشورهای غربی با استفاده از مافیای رسانه و امپراتوری رسانه ای که دارند تمام نواقص و ضعف های خود در این مورد را بایکوت خبری کرده و تنها بر اقدامات مثبت خود در این زمینه تاکید دارند. بر پایه آمارهای بین المللی به دلیل تغییرات آب وهوایی شمار فجایع طبیعی از 1970 میلادی تا کنون چهار برابر شده و افزون بر 240 میلیارد دلار خسارت مالی بر ساکنان زمین وارد شده که این آمار نشان دهنده افزایش بلایای محیطی در سراسر جهان است. ایران نیز با توجه به موقعیت جغرافیایی از جمله10 کشور حادثه خیز جهان به شمار می آید که همواره بر اثر بروز سوانحی چون سیل، زلزله، خشکسالی، طوفان و غیره خسارات جانی و مالی قابل توجهی به کشور وارد آمده است. حدود 86 درصد خاک کشور در منطقه زلزله خیز قرار دارد که در چنین شرایطی و با توجه به آنکه مقدار زیادی از تولید ناخالص ملی صرف جبران بلایای طبیعی می شود برنامه ریزی جهت کاهش بلایای طبیعی در آن اهمیت ویژه ای یافته است. ایران ششمین کشور بلاخیز جهان، چهارمین کشور از لحاظ بروز بلایای طبیعی در آسیا و دهمین کشور زلزله خیز جهان است که نیازمند مدیریت توانمند در سطح مسوولان و نهادهای اجرایی که بخشی از آن با حوزه‌های آموزشی مرتبط است. اما با این وجود و علیرغم مشکلات اقتصادی زیاد، عملکرد نهادهای مختلف در کشور همانند زلزله کرمانشاه و سیل اخیر در استان های شمالی و دیگر مناطق به گونه ای بوده که نمایشی از همدلی و وحدت به شمار می رود. این در حالی است که بسیاری از کشورهای غربی از طریق عوامل خود به دنبال زیر سوال بردن این نمایش همدلی هستند. مقایسه عملکرد ایران در برابر سیل اخیر با عملکرد نهادهای آمریکایی در برابر چندین طوفان و آتش سوزی دلیلی بر موفق بودن ایران در این زمینه است. وسعت سیل اخیر در ایران به مراتب از بزرگترین بلایای طبیعی در آمریکا بیشتر بوده اما با این وجود مدیریت کشور در مرحله یاری رساندن به آسیب دیدگان و همراه کردن همه گروه ها بدین منظور کاملا موفق عمل کرده است. البته نقص ها و مشکلات زیادی همچنان در این مورد وجود دارد و باید در مرحله پیشگیری بتوان با اتخاذ تصمیماتی، میزان خسارات ناشی از بلایایی مانند سیل اخیر را به حداقل رساند.
