گرچه وزیر امور خارجه ایران به کنفرانس امنیت منطقهای در منامه بحرین نرفت و منتظران را به حیرت گذاشت، اما سایه ایران بر این اجلاس که وزیر دفاع آمریکا هم در آن حضور داشت سنگینی میکرد. دلیل رسمی برای غیبت منوچهر متکی، فشردگی و تراکم برنامه عنوان شده است و برخی تحلیلها بر اعتراض ایران به یکی از مواد بیانیه هفته گذشته سران عضو شورای همکاری خلیجفارس تاکید داشتند. روزنامه الایام بحرین هم به نقل از منابع دیپلماتیک درباره علت شرکت نکردن ایران در این کنفرانس مدعی شد که متکی در اعتراض به آغاز نشدن کار بیمارستان تخصصی میلاد در بحرین در این کنفرانس شرکت نمیکند. به ادعای این روزنامه، سرمایهگذاران ایرانی 60 درصد مالکیت این بیمارستان را که هزینه آن به 15 میلیون دلار میرسد و یک بیمارستان 50 تخته است، در اختیار دارند. کنفرانس منامه نشستی امنیتی - نظامی است که از سوی موسسه بینالمللی مطالعات راهبردی لندن برگزار میشود و نشست امسال متاثر از گزارش 16 مرکز اطلاعاتی - جاسوسی آمریکا بود که اذعان داشته ایران برنامه نظامی اتمی خود را در سال 2003 متوقف کرده است. کنفرانس منامه گرچه با غیبت نماینده ایران طی شد، اما چالش برانگیزترین موضوع آن سیاستهای آمریکا در قبال ایران بود. در کنفرانس امنیت منطقهای، هیات نمایندگان چندین کشور شرکتکننده گفتند که آمریکا در حمایت از تسلیحات هستهای اسرائیل ریاکارانه عمل میکند و خودداری واشنگتن را از ملاقات با ایران برای گفتوگو درباره فعالیتهای هستهایاش زیر سوال بردند.
عبدالرحمان العطیه، دبیر کل شورای همکاری خلیجفارس گفت: در نظر نگرفتن اسرائیل به عنوان تهدیدی برای امنیت منطقه سیاستی مغرضانه است که بر مبنای استانداردهای دوگانه استوار است. رابرت گیتس وزیر دفاع آمریکا در سخنرانی خود با تکرار اتهامات غرب مبنی بر نظامی بودن برنامه هستهای ایران بر آنچه وی خطر برنامه هستهای تهران خواند تاکید کرد. به گزارش ایسنا به نقل از خبرگزاری آسوشیتدپرس، اندکی پس از پایان سخنرانی گیتس مجید العلوی، وزیر کار بحرین وی را به چالش کشید و از گیتس پرسید که آیا به عقیده وی سلاحهای هستهای رژیم صهیونیستی تهدیدی برای منطقه محسوب نمیشود؟ گیتس اندکی مکث کرد و آنگاه به خشکی جواب داد: نه، این طور فکر نمیکنم.
وی در پاسخ به اینکه آیا پذیرش این امر با توجه به فشار واشنگتن به ایران نشانی از استانداردهای دوگانه نیست جواب منفی داد و با مقایسه ایران با رژیم صهیونیستی سعی کرد تهران را مسوولیتناپذیر نشان دهد. شیخحمدبنجاسم آلثانی، نخستوزیر قطر با مقایسه ایران و رژیم صهیونیستی توسط گیتس مخالف کرد. وی گفت: نمیتوانیم ایران را با اسرائیل مقایسه کنیم. ایران همسایه ما است و نباید به این کشور به چشم یک دشمن نگاه کنیم. فکر میکنم اسرائیل به مدت 50 سال زمینها را اشغال کرده است، فلسطینیها را رنده است و به بهانه امنیت، در این کشور دخالت کرده و طرف دیگر را مقصر معرفی میکند. شیخحمد علاوه بر آن از آمریکا خواست با ایران گفتوگوهای مستقیم درباره فعالیتهای هستهایاش داشته باشد. وی گفت که پس از آنکه کشورهای بزرگ عرب اخیرا در کنفرانس آناپولیس شرکت کردند آمریکا باید چنین ابتکاری را در قبال ایران نشان دهد. شیخحمد گفت: به عنوان یک کشور عرب به آمریکا سفر کردیم تا با اسرائیلیها گفتوگو داشته باشیم، چرا آمریکا نباید با ایران مذاکره کند؟ به عقیده من این تنها راهی است که آنها به واسطه آن میتوانند در این زمینه یکدیگر را درک کنند. کشورهای حاشیه خلیجفارس در کنفرانس امنیت منطقهای بحرین مخالفت خود را با گزینه نظامی علیه تهران نشان دادند. عبدالرحمان العطیه در گفتوگو با خبرگزاری فرانسه گفت: خواسته حذف عامل نظامی در زمینه برنامه هستهای ایران هستیم. آنچه در شورای امنیت سازمان ملل خواستار آن هستیم یافتن راهحلهایی است که امنیت و ثبات را افزایش میدهد. ما به مذاکره به عنوان ابزاری برای حل این بحران بین غرب و ایران باور داریم. کشورهای حاشیه خلیجفارس نسبت به برنامه هستهای ایران محتاط هستند، اما نمیخواهند شاهد تشدید بنبست تهران و کشورهای غرب و بروز درگیری نظامی باشند. العطیه گفت: ما خواستار گزینه درگیری نظامی نیستیم. نخستوزیر قطر نیز خواستار تعامل واشنگتن با تهران برای رسیدن به راهحلی صلحآمیز شد و گفت: مذاکرات مستقیم به مفهوم موافقت با طرف دیگر از همان ابتدا نیست. وی با دفاع از تصمیم قطر برای دعوت محمود احمدینژاد، رئیسجمهور ایران به نشست سالانه شورای همکاری خلیجفارس (دوشنبه گذاشته) گفت: فکر نمیکنم ما بتوانیم مشکلاتمان را از طریق تلاش برای خارج کردن ایران از مسائل منطقهای حل کنیم. ایران بازیکن بسیار مهمی است. وی علاوه بر آن تاکید کرد که درگیری نظامی با ایران به نفع کشورهای شورای همکاری خلیجفارس نیست. مامون فندی، یکی از مقامات ارشد امنیت خلیجفارس در موسسه بینالمللی مطالعات استراتژیک، گفت که بسیاری از کشورهای حاشیه خلیجفارس نگران گفتوگوهای مستقیم آمریکا و ایران در سطوح عالی هستند، چرا که میترسند توافق بین این دو برخلاف منافع آنها باشد. وی گفت موضع قطر نشان میدهد که در داخل شورای همکاری خلیجفارس در زمینه ایران و رابطه این کشورها با آمریکا اختلافنظرهایی وجود دارد.
رابرت گیتس در کنفرانس روز شنبه از کشورهای خلیجفارس خواست فشار به ایران را افزایش دهند تا همه حقایق را درباره فعالیتهای هستهای خود افشا کند. وی در تداوم سیاستهای واشنگتن در جوسازی علیه ایران، تهران را عامل بیثباتی خوانده و مدعی شد: «شکی نیست سیاستهای خارجی ایران که عامل ایجاد بیثباتی و آشوب است تهدیدی برای منافع ایران و منافع همه کشورهای خاورمیانه و همه کشورهایی که در دامنه برد موشکهای بالستیکی که ایران در پی تولید آنهاست قرار دارند، میباشد.» وی با تکرار اتهامات غرب مبنی بر حمایت ایران از گروههای تروریستی از ایران خواست به رفتار بد خود در زمینه آنچه وی تامین سلاح برای گروههای تروریستی در عراق و حمایت از شبهنظامیان حزبالله و حماس خواند، اذعان کند. گیتس در پاسخ به این سوال که آیا آمریکا مایل به گفتوگو با ایران است مدعی شد که رفتار دولت ایران اعتماد به اینکه مذاکرات بتواند مفید باشد را به وجود نیاورده است. وزیر دفاع آمریکا با اشاره به استقبال ایران از برآورد اخیر اطلاعات جاسوسی ملی آمریکا که مدعی است ایران یک برنامه تسلیحاتی هستهای را در سال 2003 متوقف کرده است، گفت، ایران باید قبول کند که سایر نتیجهگیریهای جامعه اطلاعاتی آمریکا درباره رفتارهای تهران صحیح است.