تاریخ انتشار : ۳۰ ارديبهشت ۱۳۸۸ - ۰۸:۵۶  ، 
کد خبر : ۸۷۵۸۶

18 سال تلاش رهبری برای اصلاح الگوی مصرف


محمدرضا باقری
رهبر انقلاب از روزهای نخستین سال 1370، همزمان با شروع نبرد زر و تزویر در بین مسئولان ، نسبت به این قضیه هشدار دادند.همان روزهایی که "دیگر نوبت رفاه مسئولان " رسید و کوخ نشینی رجایی به کاخ نشینی ها تبدیل شد. ایشان در سال 82 حتی از صدا و سیما و هیئات وزیران خواستند تا در جهت اصلاح الگوی مصرف گام جدی بردارند و به مبارزه با تبیلغ های مصرف گرایانه بپردازند، که متاسفانه با بی توجهی مسئولین نتیجه ای در برنداشت.
شاید شما هم با نامگذاری امسال به عنوان "اصلاح الگوی مصرف " گمان کردید این بحث تازه ای است که رهبر معظم انقلاب پیش روی ملت گشوده اند، اما با کمی بررسی متوجه خواهید شد، اصلاح الگوی مصرف و تصحیح رفتاراسراف گرایانه ما دغدغه 18 ساله مقام معظم رهبری است.
ایشان از روزهای نخستین سال 1370، همزمان با شروع نبرد زر و تزویر در بین مسئولان ، نسبت به این قضیه هشدار دادند.همان روزهایی که "دیگر نوبت رفاه مسئولان " رسید و کوخ نشینی رجایی به کاخ نشینی ها تبدیل شد.
این هشدارها همچنان ادامه داشت و رهبر انقلاب در فرصت های گوناگون به این نکته اشاره می کردند که باید فرهنگ قناعت و شیوه صحیح مصرف جایگزین شیرفه مصرف مسرفانه ای شود که دامنگیر جامعه شده است.
در سال 82 حتی از صدا و سیما و هیئات وزیران خواستند تا در جهت اصلاح الگوی مصرف گام جدی بردارند و به مبارزه با تبیلغ های مصرف گرایانه بپردازند، که متاسفانه با بی توجهی مسئولین نتیجه ای در برنداشت.
اینک در آغاز دهه چهارم انقلاب اسلامی که به شعار پیشرفت و عدالت مزین گشته است، بیش از پیش به اصلاح الگوی مصرف برای ایجاد عدالت و پیشرفت نیازمندیم. اصلاحی که اگر صورت گیرد می تواند نقش اساسی در ایجاد عدالت در بین طبقات جامعه و پیشرفت برای کشور داشته باشد.
سخنان گهربار رهبری در این 18 سال خود بیش از همه تحلیل ها موید این نکته است.
در اینجا نکاتی که در لابلای سخنان رهبری در این 18 سال راجع به اصلاح الگوی مصرف آورده اند، جمع آوری کرده ام:
دیدار با اقشار مختلف مردم (روز بیست‏ونهم ماه مبارک رمضان)
26/1/1370

برادران! امیرالمؤمنین مى‏گوید زندگى به سمت زهد باید برود. امروز در جمهورى اسلامى، اگر ما احساس بکنیم که زندگى به سمت اشرافیگرى مى‏رود، بلاشک این انحراف است؛ بروبرگرد ندارد. ما باید به سمت زهد حرکت بکنیم. … مردم هم نباید اسراف و تجمل‏گرایى بکنند. این‏طور نیست که زهد فقط مخصوص مسؤولان باشد. این مهریه‏هاى گران‏قیمت که براى عقدهاى دخترهایشان مى‏گذارند، خطاست. نمى‏گویم حرام است، اما پدیده‏ى بد و زشتى در جامعه است؛ زیرا ارزشهاى انسانى را تحت‏الشعاع ارزش طلا و پول قرار مى‏دهد. 
دیدار گروهى از زنان، به مناسبت فرخنده میلاد حضرت زهرا(س) و «روز زن»
25/9/1371

من به خانمهاى مسلمان، به خانمهاى جوان و به خانمهاى خانه‏دار عرض مى‏کنم: سراغ این مصرف‏گرایى که غرب مثل خوره به‏جان جوامع دنیا و از جمله جوامع کشورهاى درحال توسعه و کشورهاى رو به پیشرفت و از جمله کشورما انداخته است، نروید. مصرف باید در حدّ لازم باشد، نه در حدّ اسراف. خانمهاى کسانى که همسرانشان یا خودشان مسؤولیتهایى در بخشهاى مختلف کشور دارند، باید از لحاظ دورى از اسراف، نسبت به دیگران الگو باشند. باید براى دیگران درس باشند و نشان دهند که شأنِ زن مسلمان بالاتر از این حرفهاست که اسیر زر و زیور و جواهر آلات و از این قبیل شود. نمى‏خواهیم بگوییم اینها حرام است؛ مى‏خواهیم بگوییم شأن زن مسلمان بالاتر از این است که در دورانى که بسیارى از مردم جامعه ما محتاج کمکند، کسانى بروند پول بدهند طلا بخرند، زینت‏آلات بخرند، وسایل زندگى رنگارنگ بخرند و در انواع و اقسام روشها و منشهاى زندگى، اسراف کنند. اسراف، الگوى زن مسلمان نیست.
خطبه‏هاى نماز عید سعید فطر
4/1/1372

در این روز مبارک و در این محشر عظیم مردمى، طبق رویّه‏اى که در سالهاى گذشته در مثل چنین روزى داشته‏ایم، با استفاده از این فضاى روحانى، موردى را از دهها مورد که در زندگى ما مى‏تواند مطرح شود، مطرح مى‏کنم و آن، اجتناب از اسراف و زیاده‏روى است. به برادران و خواهران مسلمانمان در سراسر کشور عرض مى‏کنم که موضوع قناعت را جدّى بگیرید. منظورم از قناعت این نیست که دست به نعمتهاى الهى نزنید و از آنها بهره‏مند نشوید. مقصود این است که حدّ و اندازه نگه دارید؛ زیاده‏روى و اسراف نکنید؛ نعمتهاى الهى را ضایع ننمایید؛ که متأسفانه بسیارى مى‏کنند. در جمهورى اسلامى، کسانى هستند که دستشان به نعمتهاى الهى نمى‏رسد. نه به خاطر این‏که کم داریم. به خاطر این‏که بسیارى به خودشان حق مى‏دهند که نعمتهاى الهى را بى‏حساب و کتاب مصرف کنند؛ بى‏اندازه مصرف کنند؛ هیچ ملاحظه‏اى نکنند؛ هیچ حدى نگه ندارند و حتّى نعمتهاى الهى را ضایع کنند. چقدر نان ضایع مى‏شود! چقدر غذاى طبخ شده ضایع مى‏شود! چقدر میوه مصرف نشده ضایع مى‏شود و از خانه‏ها بیرون ریخته مى‏شود! چقدر لباس زیادتر از اندازه لازم - چند برابر اندازه لازم - خریدارى مى‏شود و در خانه‏ها و صندوقها مى‏ماند، براى این‏که یک بار در مراسمى پوشیده شود! اینها اسراف است.
مى‏خواهم این مطلب را ملت عزیزمان بدانند که اسراف، فعل حرام است؛ گناه است؛ خلاف شرع است؛ آنجایى که اسراف باشد و اسراف مال و اسراف نعمتهاى الهى انجام گیرد، تضییع و تلف کردن نعمت است. تصمیم بگیرید این کار را نکنید. البته خانواده‏هاى کم درآمد، شاید وسعشان هم نرسد که بخواهند اسراف کنند؛ اما خانواده‏هاى پردرآمد و حتّى بسیارى از خانواده‏هاى متوسّط، متأسفانه اسراف مى‏کنند. من این جمله را عرض کردم، برآن تأکید و پافشارى مى‏کنم و خواهشمندم که ملت عزیزمان، این سخن را مورد توجّه قرار دهند، به آن اهمیت دهند، براى آن حسابى باز کنند و سعى‏شان بر اسراف نکردن باشد. 
خطبه‏هاى نماز جمعه سوم رمضان 1415
14/11/1373
باید روحیه اسرافى که در بعضى از مردم به صورت روز افزون پیدا مى‏شود، مهار گردد. 
اجتماع بزرگ مردم در صحن امام خمینى(ره) مشهد مقدّس رضوى‏
1/1/1376

من دیروز در پیام اوّلِ سال، به ملت ایران عرض کردم که صرفه‏جویى را شعار خودتان قرار دهید. صرفه‏جویى به معناى گدابازى نیست که بعضى بگویند چرا نمى‏گذارید مردم از نعمتهاى خدا استفاده کنند. نه؛ استفاده کنند، ولى اسراف و زیاده‏روى نکنند. اسراف در جامعه، لازمه اشرافیگرى و تقسیم نابرابر ثروت و مایه تضییع اموال عمومى و نعمت الهى است. صرفه‏جویىِ صحیح - همان که در اسلام به آن قناعت مى‏گویند - به معناى نخوردن نیست. به معناى زیاده‏روى نکردن، مال خدا را حرام نکردن و نعمت الهى را ضایع نکردن است. اگر جامعه‏اى بخواهد قناعت و صرفه‏جویى را - که یک دستور اسلامى است - عمل کند، باید متوجّه باشد که در شکل کلّى به عدالت اجتماعى و مسأله عدالت پرداخته شود. براى این که بشود این راه را ادامه داد، همه و همه باید کوشش کنند 
در صحن مطهّر حضرت ثامن الحُجج، امام رضا (ع)
1/1/1377

ببینید اسراف چه کار مى‏کند! اسراف در نان، اسراف در آب، اسراف در برق، اسراف در مصالح ساختمانى، اسراف در انواع و اقسام کالاهاى گوناگون، اسراف در اسباب بازى بچه و در وسایل تجمّلاتى! عزیزان من! این اسراف همان کارى را با کشور مى‏کند که دشمن مى‏خواهد! او از آن طرف به وسیله نفت، به‏وسیله تحریم اقتصادى و انواع و اقسام ضربه‏ها بر ملت ایران ضربه وارد مى‏کند؛ از این طرف هم خودِ ما با اسراف و صرفه‏جویى نکردن، ضربه او را تکمیل مى‏کنیم! حرف من این است.
من در پیام گفتم که مردم را به ریاضت اقتصادى دعوت نمى‏کنم؛ ابداً! چه ریاضتى؟ بحمداللَّه ملت ما احتیاج به ریاضت ندارد. من آنها را به قناعت، به صرفه‏جویى و به اسراف نکردن دعوت مى‏کنم. اسراف، حرام است. این هم نمى‏شود که من و شما، مرتّب دیگران را نصیحت کنیم. همه باید سعى کنند که اسراف را از زندگى شخصى و از زندگى کارى خودشان دور کنند.
من در پیام عرض کردم که مسؤولین دولتى باید فهرستى درست کنند و موارد اسراف را به مردم یاد دهند. این یک مطلب از مطالبى که ما در پیام امسال عرض کردیم؛ حال هم تأکید مى‏کنیم و توقّع داریم که مردم، توجّه و دنبال کنند. ان‏شاءاللَّه از آن، سود کشور حاصل شود. 
خطبه‏هاى نمازجمعه تهران‏
23/2/1379

ارزش دیگر، دورى از اسراف و تجمّل در سطح زمامداران است. البته تجمّل و اسراف در همه جا بد است؛ اما آن چیزى که مردم را وادار مى‏کرد که نسبت به این قضیه حسّاسیت نشان دهند، رفتارهاى مسرفانه و متجمّلانه و ولخرجیها با مال مردم در سطح حکومت بود. این از آن چیزهایى بود که مردم نمى‏خواستند. نظام اسلامى بر اساس این ارزش به‏وجود آمد که چنین چیزى نباشد.
در خطبه‏هاى نماز جمعه تهران‏
25/9/1379

منکراتى که در سطح جامعه وجود دارد و مى‏شود از آنها نهى کرد و باید نهى کرد، از جمله اینهاست: اتلاف منابع عمومى، اتلاف منابع حیاتى، اتلاف برق، اتلاف وسایل سوخت، اتلاف مواد غذایى، اسراف در آب و اسراف در نان. ما این همه ضایعات نان داریم؛ اصلاً این یک منکر است؛ یک منکر دینى است؛ یک منکر اقتصادى و اجتماعى است؛
در خطبه‏هاى نماز عید فطر
15/9/1381

مصرف‏گرایى براى جامعه بلاى بزرگى است. اسراف، روزبه‏روز شکافهاى طبقاتى و شکاف بین فقیر و غنى را بیشتر و عمیقتر مى‏کند. یکى از چیزهایى که لازم است مردم براى خود وظیفه بدانند، اجتناب از اسراف است. دستگاههاى مسؤولِ بخشهاى مختلف دولتى، بخصوص دستگاههاى تبلیغاتى و فرهنگى - به‏ویژه صدا و سیما - باید وظیفه خود بدانند مردم را نه فقط به اسراف و مصرف‏گرایى و تجمّل‏گرایى سوق ندهند؛ بلکه در جهت عکس، مردم را به سمت قناعت، اکتفا و به اندازه‏ى لازم مصرف کردن و اجتناب از زیاده‏روى و اسراف دعوت کنند و سوق دهند. مصرف‏گرایى، جامعه را از پاى درمى‏آورد. جامعه‏اى که مصرف آن از تولیدش بیشتر باشد، در میدانهاى مختلف شکست خواهد خورد. ما باید عادت کنیم مصرف خود را تعدیل و کم کنیم و از زیادیها بزنیم. 
دیدار معلّمان و کارگران‏
10/2/1382

توصیه من به وزیران محترمى که این‏جا هستند و به دیگر مسؤولان دولتى، امروز این است و قبلاً هم همیشه همین بوده است که روى مسأله تقویت پول ملى و به نظام آوردن خرجها و هزینه‏هاى دولتى تلاش کنند و جلوِ ریخت و پاشها و خرجهاى زیادى و اسراف‏گونه را بگیرند و در یک دایره محدودتر وزارتى، رعایت کمال عدالت را بکنند و تبعیضهاى بیجا را بردارند 
دیدار با رئیس جمهور و اعضاى هیئت دولت
6/6/1385
«اجتناب از اسراف و ریخت‏وپاش» جزو برنامه‏هاى بسیار خوب شماهاست
دیدار اساتید و دانشجویان‏ دانشگاههاى استان سمنان
18/8/1385

آنچه که پیشرفت هست، این است که ما از هر که و هر جور، همه‏ى دانشهاى مورد نیازمان را فرا بگیریم؛ این دانش را به مرحله‏ى عمل و کاربرد برسانیم، تحقیقات گوناگون انجام بدهیم، براى اینکه دامنه‏ى علم را توسعه بدهیم، تحقیقات بنیادى انجام بدهیم، تحقیقات کاربردى و تجربى انجام دهیم، درباره‏ى مشکلات اجتماعى‏اى که در کشور وجود دارد، تحقیق کنیم و راه ریشه کردن اینها را پیدا کنیم و به دنبال این برویم که راه مبارزه با اسراف چیست. اسراف یک بیمارى اجتماعى است. راه مبارزه با مصرف گرایى چیست؟ راه مبارزه با ترجیح کالاى خارجى بر کالاى ساخت داخل چیست؟ اینها تحقیق مى‏خواهد. در دانشگاهها پروژه‏هاى تحقیقى بگیرید، استاد و دانشجو کار کنید، نتیجه‏ى تحقیق را به مسئولان کشور بدهید؛ به رسانه‏ها بدهید تا سرریز شود و فرهنگ‏سازى شود. این، مى‏شود پیشرفت.
دیدار مسئولان اقتصادى و دست‏اندرکاران اجراى اصل 44 قانون اساسى‏‏
30/11/1385

اگر ضرورتهایى هم این کار را در آن دوره ایجاب مى‏کرد، نباید دیگر این کارها در دوره‏ى بعد از جنگ، در دهه‏ى دوم و سوم، انجام مى‏گرفت؛ نباید بیخود شرکت تولید مى‏شد؛ نباید از واگذارى شرکتهاى دولتى به مردم، در آن بخشى که قانون اساسى تصریح به آن کرده بود، کوتاهى مى‏شد؛ باید مى‏دادیم. باید مالکیت دولت را روزبه‏روز کمتر مى‏کردیم. این‏طور نشد، بلکه بیشتر و گسترده‏تر شد! و خیلى از درآمدهایى که باید در خدمت تولید، در خدمت گردش صحیح پول در جامعه قرار مى‏گرفت، صرف کارهاى غیرلازم شد؛ فعالیتهاى اسراف‏آمیز، ساختمان‏سازیهاى بیخودى. و حتماً به اقتصاد کشور لطمه خورد.
خطبه‏هاى نماز عید سعید فطر
21/7/1386

ما مردم مسرفى هستیم؛ ما اسراف میکنیم؛ اسراف در آب، اسراف در نان، اسراف در وسائل گوناگون و تنقلات، اسراف در بنزین. کشورى که تولید کننده‏ى نفت است، وارد کننده‏ى فرآورده‏ى نفت - بنزین - است! این تعجب‏آور نیست؟! هر سال میلیاردها بدهیم بنزین وارد کنیم یا چیزهاى دیگرى وارد کنیم براى اینکه بخشى از جمعیت و ملت ما دلشان میخواهد ریخت و پاش کنند! این درست است؟! ما ملت، به عنوان یک عیب ملى به این نگاه کنیم. اسراف بد است؛ حتى در انفاق راه خدا هم میگویند. خداى متعال در قرآن به پیغمبرش میفرماید: «لا تجعل یدک مغلولة الى عنقک و لا تبسطها کل البسط»؛ در انفاق براى خدا هم اینجورى عمل کن. افراط و تفریط نکنید. میانه‏روى؛ میانه‏روى در خرج کردن. این را باید ما به صورت یک فرهنگ ملى در بیاوریم. قرآن میفرماید: «و الّذین اذا انفقوا»؛ کسانى که وقتى میخواهند خرج کنند، «لم یسرفوا و لم یقتروا»؛ نه اسراف میکنند - زیاده‏روى میکنند - نه تنگ میگیرند و با فشار بر خودشان، زندگى میکنند؛ نه، اسلام این را هم توصیه نمیکند. اسلام نمیگوید که مردم بایستى با ریاضت و زهد آنچنانى زندگى کنند؛ نه، معمولى زندگى کنند، متوسط زندگى کنند. اینکه مى‏بینید بعضى از فضولهاى خارجى، دولتهاى خارجى، دائم و دم‏به‏ساعت، چندین سال است که ملت ما را تهدید میکنند که تحریم میکنیم، تحریم میکنیم، تحریم میکنیم - بارها هم تحریم کرده‏اند - به خاطر این است که چشم امیدشان به همین خصوصیت منفى ماست. ما اگر آدمهاى اهل اسراف و ولنگارى در خرج باشیم، ممکن است تحریم براى آدم مسرف و ولنگار سخت تمام بشود؛ اما ملتى که نه، حساب کار خودش را دارد، حساب دخل و خرج خود را دارد، حساب مصلحت خود را دارد، زیاده‏روى نمیکند، اسراف نمیکند. خوب، تحریم کنند. بر یک چنین ملتى از تحریم ضررى وارد نمیشود. این نکته را از ماه رمضان به یاد نگه داریم و ان‏شاءاللَّه عمل کنیم.
دیدار هزاران نفر از مردم و عشایر شهرستان نورآباد ممسنی
15/2/1387

من در شیراز اشاره کردم: اگر ما اسراف نکنیم، می‌توانیم نیاز کشور را برآورده کنیم. یکی از چیزهایی که ما در این کشور نتوانستیم بر خودمان فائق بیاییم و اصلاح کنیم، مسئله‎ی اسراف است
دیدار رئیس‏جمهوری و اعضاى هیئت دولت
2/6/1387

ساده‏زیستى - بخصوص در خود آقاى رئیس‏جمهور - خوب و برجسته است و چیز باارزشى است؛ در مسئولین هم - کما بیش؛ یک جایى کمتر، یک جایى بیشتر - بحمداللَّه هست. ساده‏زیستى چیز بسیار باارزشى است. ما اگر بخواهیم تجمل و اشرافیگرى و اسراف و زیاده‏روى را - که واقعاً بلاى بزرگى است - از جامعه‏مان ریشه‏کن کنیم، با حرف و گفتن نمیشود؛ که از یک طرف بگوئیم و از طرف دیگر مردم نگاه کنند و ببینند عملمان جور دیگر است! باید عمل کنیم. عمل ما بایستى مؤید و دلیل و شاهد بر حرفهاى ما باشد تا اینکه اثر بکند. این خوشبختانه هست. فاصله‏تان را با طبقات ضعیف کم کرده‏اید و کم نگه دارید و هر چه که ممکن است آن را کمتر کنید.

نظرات بینندگان
آخرین مطلب
ارسال خبرنامه
برای عضویت در خبرنامه سایت ایمیل خود را وارد نمایید.
نشریات