حسن فلاح/ حضرت آیتاللهالعظمی خامنهای رهبر معظم انقلاب اسلامی در تاریخ 9 تیرماه 94 در نامهای به آقای روحانی رئیسجمهوری، سیاستهای کلی برنامه ششم توسعه را ابلاغ کردند. این سیاستهای کلی بر پایه محورهای سهگانه «اقتصاد مقاومتی»، «پیشتازی در عرصه علم و فناوری» و «تعالی و مقاومسازی فرهنگی» و با در نظر گرفتن واقعیتهای موجود در صحنههای داخلی و خارجی تنظیم شده است تا با تحقق اهداف برنامه ششم، به ارائه الگوی برآمده از تفکر اسلامی در زمینه پیشرفت که بهکلی مستقل از نظام سرمایهداری جهانی است، کمک کند. سیاستهای کلی برنامه ششم توسعه ۸۰ بند دارد و شامل سرفصلهای «اقتصادی»، «فناوری اطلاعات و ارتباطات»، «اجتماعی»، «دفاعی و امنیتی»، «سیاست خارجی»، «حقوقی و قضایی»، «فرهنگی» و «علم، فناوری و نوآوری» است.
برنامه ششم توسعه از هر نظر در تحول برنامهای، به ویژه تحقق منویات و دغدغههای رهبر معظم انقلاب در موضوع «اقتصاد مقاومتی، تولید و اشتغال» تأثیر شگرفی خواهد داشت؛ اما در میدان ابلاغ نیز همچون روزهایی که شاهد تأخیر در دادن لایحه برنامه بودیم که این کشوقوسها به یک سال تأخیر رسید، شاهد امروز و فردا کردنهای دولتمردان هستیم. این اتفاق با نقدها و حاشیههای زیادی از سوی نمایندگان، به ویژه اعضای کمیسیون برنامه و بودجه مجلس همراه بوده تا جایی که برخی عنوان کردند ابلاغ نکردن قانون برنامه ششم، شأن مجلس را پایین آورده است؛ قانونی که جزء مهمترین اسناد بالادستی کشور به شمار میآید و ریلگذاری کشور را در ابعاد مختلف مشخص میکند. برای بررسی این موضوع به سراغ محمد فیضی، نماینده مردم اردبیل، دبیر کمیسیون برنامه و بودجه و عضو فراکسیون امید و عبدالرضا مصری، نماینده مردم کرمانشاه و عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس رفتیم و با آنها درباره کشوقوسهای دولت و مجلس حول محور قانون برنامه ششم توسعه گفتوگو کردیم. مشروح این مصاحبه در ادامه از نظرتان میگذرد:
* با توجه به اینکه سه ماه از ابلاغ برنامه ششم توسعه میگذرد، به نظرمیرسد با ابلاغ نکردن این برنامه از سوی دولت، در واقع دولتمردان ما اعتقادی به اجرای این برنامه نداشته باشند، نظر شما در این زمینه چیست؟
عبدالرضا مصری: قانون سازوکار مشخصی دارد؛ یعنی اگر دولت و رئیسجمهور هم ابلاغ نکنند، با امضای رئیس مجلس ابلاغ خواهد شد. قانون به محض اینکه به تأیید شورای نگهبان میرسد، برای همه دستگاهها لازمالاجراست و چه موافق آن باشند و چه مخالف، باید مطیع قانون باشند و قانون را رعایت کنند. هر دستگاهی مغایر با برنامه ششم اقدامی کند، قطعاً مورد پیگیری دستگاههای نظارتی قرار خواهد گرفت. البته ما اعتقادی به این رویهها نداریم و علاقهمند هستیم همه چیز در فضای تعامل و دوستی انجام شود. در حقیقت، به مشکلات اصلی مردم برسیم تا پای این بحثها باشیم و کشمکشهای سیاسی پیش بیاید. ما معتقدیم با تعامل و همکاری دولت این قانون به سرانجام رسیده است؛ زیرا در تمام جلسات علنی و غیر علنی کمیسیون تلفیق شاید بیشتر از 15 نماینده دولت در رشتههای مختلف حضور داشتند و از این قانون دفاع کردند تا به تصویب رسید و در حال حاضر برای همه، چه کسی علاقهمند باشد و چه نباشد، باید این قانون را اجرا کند.
محمد فیضی: مگر دولت میتواند اعتقاد نداشته باشد؛ آنها به اجرای برنامه ششم توسعه موظفند. درست است که هنوز ابلاغ نکردهاند و من فکر میکنم درگیر مسائل انتخاباتی بودند. توصیه میکنیم هر چه زودتر این برنامه را ابلاغ کنند و انشاءالله با توجه و دقت برنامه ششم توسعه در همه جوانب به خوبی اجرا شود.
* برنامه ششم توسعه به تصویب رسیده است؛ هر چند دولت هیچ تلاشی برای رفع تناقضها و کاستیهای آن نکرده است. به نظر شما علت این امر چیست؟
عبدالرضا مصری: لایحه قانون برنامه با یک سال تأخیر از دولت به مجلس رسید و عملاً قانون برنامه در حالی که پنج ساله بود، شش ساله شد. این تأخیر به دلیل دیدگاهی بود که دولت داشت. دولت معتقد بود برنامه را باید خودش تهیه کند و اگر برای اجرای آن برنامه احکامی نیاز دارد، آنها را از مجلس تقاضا کند که قانون بشوند؛ در صورتی که سیاق برنامهنویسی در کشور به طور کل برنامهای بوده است. حتی آقای رئیسجمهور که چهار دوره در مجلس بودند و عضو همین کمیسیون و نایبرئیس مجلس بودند، زمانی که بر این امور نظارت داشتند میدانند که قوانین برنامهها به همین روال و سیاق در مجلس تصویب شده است. مجلس هم در این دوره مطابق پنج برنامه گذشته، برنامه ششم را ابتدا در کمیسیونها و کمیتههای تخصصی تلفیق و سپس در صحن علنی به همان رویه گذشته دنبال کرد؛ از این رو از نظر مبانی اصلی، آییننامه دقیقاً رعایت شده و بعد هم به تأیید شورای نگهبان رسیده و الآن قانون شده و لازمالاجراست. هر قانونی که در کشور تصویب بشود و مغایر قانون برنامه باشد، برابر آییننامه دوسوم رأی میخواهد که این میزان آرا در مجلس به سختی صورت میگیرد؛ به این ترتیب لذا این قانون چه بخواهیم و چه نخواهیم بر مبنای نظارت مجلس در دیگر قوا لازمالاجراست.
محمد فیضی: بدانید هر یک از برنامههای دولت ابتدا به کمیسیون تلفیق مجلس میرسد. چندی است که کمیسیون تلفیق شکل گرفته است؛ به این ترتیب، نمایندگان دولت حاضر شدند و قانون برنامه ششم توسعه به تصویب رسید. انتظار من این است که به زودی دولت، این قانون برنامه ششم توسعه را به دستگاههای مربوطه ابلاغ کند و انشاءالله شاهد تقسیمبندی بودجههای سالیانه براساس این مواد قانون در سالهای آینده باشیم.
* به نظر شما اجرا نکردن این برنامه چه پیامدهایی دارد؟
عبدالرضا مصری: نمیتواند این برنامه اجرا نشود، چون قانون است و اگر کسانی اجرا نکنند، برابر آن چیزی که در نظارت آمده، چه در دیوان محاسبات کشور و چه دیگر دستگاههای نظارتی و خود مجلس به یقین با اهرم نظارتی مجلس مواجه خواهد شد. بنده معتقدم در اوضاع حساس امروز، کشور به تعامل قوای مختلف نیاز دارد و نباید دشمنیها به داخل کشیده بشود؛ چرا که دشمن خارج از مرزهای ماست. ما نیازمند همکاری، همفکری و گذشت در حوزههای داخل کشور هستیم تا بتوانیم برنامهها را پیش ببریم و قانونها را به مرحله اجرا برسانیم.
محمد فیضی پاسخی به این پرسش نداد.
* همانطور که میدانید رهبر معظم انقلاب در بیانات اخیرشان تأکید بسیاری بر اجرای مناسب برنامه ششم توسعه داشتهاند، به نظر شما چه رویکرد و نگرشی باید در دستور کار قرار گیرد تا دولت برنامه ششم را به نحو شایستهای اجرا کند؟
عبدالرضا مصری: ممکن است ساکنان یک خیابانی علاقه و اعتقادی به یک طرفه شدن آن خیابان نداشته باشند، یا اگر یک طرفه بوده اعتقادی به دو طرفه شدن نداشته باشند، ولی از نظر فنی وقتی که کارها انجام شد و یک چراغ یا تابلو نصب شد، دیگر علاقه نداشته باشیم هم مهم نیست، هر کس از آن خط عبور کند جریمه میشود و اگر جریمهها بالا رفت ماشین او توقیف میشود. ما در قوانین جاری کشور هم همین مسیرها را داریم؛ یعنی رئیسجمهور در مقام مسئول اجرایی کشور وقتی برای مراسم تحلیف به مجلس میآید مقید میشود برابر قسمی که یاد میکند قانون اساسی را انجام بدهد و میدانید که قوانین برنامه متأثر از قانون اساسی کشور ماست؛ لذا من نمیتوانم مسئول اجرایی کشور یا نماینده مجلس باشم و بگویم من قوانین مجلس را قبول ندارم. یک زمانی اولین رئیسجمهور کشور همین مباحث را شروع کرد و حضرت امام(ره) فرمودند، شما نگویید قانون را قبول ندارید، قانون شما را قبول ندارد. من فکر میکنم دولت در شرایط فعلی که وضعیت برجام با بدعهدی دشمن همانطوری که حضرت آقا فرموده بودند دشمن ما عهدشکن است و به اصول اخلاقی پایبندی ندارد، باید با اتکا به قانون برنامه به ویژه اقتصاد مقاومتی نکاتی که حضرت آقا درباره اقتصاد مقاومتی فرمودند رعایت بشود، به فکر حل مشکل مردم باشند؛ چرا که این کشمکشهای بیخودی هیچ سودی برای کشور ندارد.
محمد فیضی: اگر قرار باشد برنامه خوب اجرا شود، باید به صورت عملیاتی در بودجه آورده شود. به نظر من این برنامه که الان ابلاغ خواهد شد بخشهای مختلف آن باید بر روی پیشبینی بودجه سال 97 به بعد تأثیر بگذارد و اصلاً مبنای بودجهریزی در کشور همین برنامه ششم توسعه باشد. خوشبختانه مطالب خوبی در آن دیده شده که انشاءالله در اجرا هم شاهد تحول آن خواهیم بود.