محمدابراهیم میانجی/ بی‌تردید بهره‌وری به معنای به دست آوردن خدمات و محصولات بیشتر از منابع محدود و ثابت موجود و در اختيار، عامل رشد اقتصادی خواهد بود. در این موضوع اين پرسش نیز مدام مطرح می‌شود که کدام شیوه به افزایش بهره‌وری منتهي خواهد شد؟ به تعبیر دیگر، در صورتی که اطمينان حاصل شود كه از یک راه معین و مشخص می‌توان به سطح بالاتری از بهره‌وری دست یافت، همه سازمان‌ها، نهاد‌ها و جوامع، بی‌درنگ به استفاده مؤثر از آن اقدام خواهند کرد. اما دشواری راه دستيابي به بهرهوري در این است که معمولاً عوامل عمده تأثیرگذار بر بهره‌وری، آشکار نیست و همين عامل سبب مي‌شود تا دستيابي به اين موضوع بسيار مهم و تأثیرگذار، از پيچيدگي و دشواري خاصي برخوردار شود.
ضعف در كيفيت توليد داخل نتیجه واردات خارجي
زماني به اهميت دستيابي به بهرهوري در توليد كالا و خدمات پي خواهيم برد كه متوجه پیشرفت روزافزون صنایع و تنوع اقلام و کالاها در بازار و همچنین رقابت شدید جهانی را در اين حوزه باشیم. در اين صورت لزوم توجه مضاعف به تولید کالای با کیفیت داخلی بیش از پیش روشن می‌شود.
از آنجا که کالاها و مصنوعات مورد مصرف مردم، از تنوع بسیاری برخوردار است و از لحاظ علمی و صنعتی پیشرفت زیادی در اين حوزه در سطح جهاني شاهد هستيم؛ در عرصه رقابت با محصولات خارجي باید استانداردهای لازم جهاني را براي توليد محصولات داخلی رعایت كنيم و کیفیت کالاهاي توليد داخل را ارتقا دهيم. اين در حالي است كه متأسفانه در خصوص توليدات داخلي شاهد بالارفتن کیفیت و استانداردسازی در محصولات توليدي نیستیم، كه ضعف در اين زمینه با واردات كالاهاي مشابه توليد داخل، خودنمايي مي‌كند و مردم را ناخواسته به سمت خريد و مصرف كالاهاي خارجي كه مشابه داخلي دارد، سوق مي‌دهد.
كيفيت پایین توليدات؛ عامل تغيير ذائقه خريد مردم
از پیامدهای گريزناپذير ضعف در ارتقای كيفيت كالاهاي توليد داخل و عدم حركت به سمت بهرهوري مناسب در توليد كالا و خدمات، ايجاد این فرهنگ در مردم خواهد بود که اجناس خارجی دارای کیفیتي به مراتب بهتر و بالاتر نسبت به کالاهای داخلی هستند و لذا ذائقه مردم نیز به سمت مصرف کالاهای خارجی سوق پيدا مي‌كند، كه متأسفانه اين اتفاق كم، به همین منظور بيش در كشور ما رخ داده است، به همین منظور براي تغيير اين فرهنگ و تغيير نگاه مردم به سمت خريد و مصرف توليدات داخلي، بايد زمان بیشتری صرف شود.
ارتقای كيفيت راه
تغيير فرهنگ مصرفي مردم
وقتي فرهنگ مردم در خريد و مصرف كالا تغییر یافت و به سمت كالاي وارداتي هدايت شد، به راحتی قابل تغییر نخواهد بود و اینگونه نیست كه با شعار از مردم بخواهيم تا کالای ایرانی مصرف کنند و مردم هم برای خرید کالای ايراني ترغیب شوند. اگرچه اقناع‌سازي برای خريد كالاي ايراني براي قشر خاصي از مردم كه عِرق ملي دارند و از سوي ديگر توان مالي مناسبي براي خريد كالا و خدمات دارند مي‌تواند پذیرفتنی باشد و آنها را به سمت خريد كالاي توليد داخل هدايت کند، ولي اين قشر درصد بالایی از افراد جامعه را تشكيل نمي‌دهند؛ از این رو براي تحقق این امر باید سطح کیفی کالاها و خدمات توليد داخل ارتقای يابد و اگر کالای با کیفیت و رقابت‌پذیر در داخل كشور تولید و عرضه شد، به طور حتم مردم هم از آن استقبال خواهند کرد و كم‌كم فرهنگِ مصرفِ كالاي توليد داخل جایگزین فرهنگ قبلي خواهد شد.
مطالبه عمومي براي ارتقای کیفیت کالاهای تولید داخل
يكي از راه‌هاي تسريع در دستيابي به بهرهوري و ارتقای کیفیت کالاهای تولید داخل اين است كه بايد بهرهوري و ارتقای کیفیت محصولات توليد داخل به یک مطالبه عمومي در سطح مردم تبديل شود و همه مردم حق خود بدانند كه از محصولات توليد داخلي كه از كيفيت مناسبي برخوردار است، بهره ببرند و اين فرهنگ باید در میان اقشار مختلف جامعه گسترش یابد و اين امر تحقق پيدا نمي‌كند، مگر آنکه مردم با خريد و مصرف كالاي داخلي، اشكالات و ضعف‌هاي آن را به اطلاع توليدكننده برسانند و دست‌اندرکاران و توليدكنندگان هم در جهت رفع آن اشكالات اقدام کرده و عوامل توليد خود را به حركت در مسير توليد كالاي با كيفيت و ارتقای بهرهوري محصولات توليدي مجبور کنند.
ارتقای کیفیت و بهرهوري زیربنای تحقق اقتصاد مقاومتی
در صورت تحقق اين امر، يعني ارتقای كيفيت کالاهای توليد داخل و حركت در مسير بهرهوري مضاعف محصولات توليد داخل، کار و اشتغال رونق پيدا مي‌كند، میزان بيكاري كاهش مي‌يابد، از حجم قاچاق كالا به ميزان بالایی كاسته مي‌شود و... در نهايت با رونق اقتصادي، رشد اقتصادي كشور تحقق مي‌يابد.
از اين رو مي‌توان اذعان کرد كه ارتقای کیفیت کالا و محصولات داخلي مهم‌ترین زیربنای تحقق اقتصاد مقاومتی است كه مهم‌ترين برنامه و سياست اقتصادي كشور براي برون‌رفت از مشكلات و چالش‌هاي اقتصادي پيش‌رو است. برای تحقق شعار اقتصاد مقاومتی، باید در داخل كشور کالای با کیفیت تولید شود تا مصرف‌کننده کالای ایرانی به خريد و مصرف كالاي داخلي ترغیب شود. پس يكي از مهم‌ترين راه‌هاي دستيابي به بهرهوري و ارتقای كيفيت محصولات توليد داخل تغيير فرهنگ مصرفي مردم به سمت خريد، مصرف و مطالبه ارتقای كيفيت محصولات داخلي است.
جايگاه دولت در روند ارتقای كيفيت توليدات داخلي
اتخاذ تصمیمات مهم و عملياتي در زمینه ارتقای کیفیت کالا و محصولات توليد داخل باید از سوي دولتمردان و دست‌اندرکاران اين حوزه صورت گيرد و با قوت، تحقق آن مطالبه مسئولان امر باشد؛ چرا كه اگر سيستم نظارتي و بازرسي در خصوص توليد داخل معيوب باشد و يك محصول بي‌كيفيت توليد و روانه بازار شود، نگاه مصرف‌كننده نسبت به توليد داخل تغيير می‌یابد و ضربه به كل توليدات داخلي خواهد زد. همان‌طور كه در حال حاضر شاهد توليد برخي محصولات با كيفيت داخلي هستيم، ولي به دليل نگاه غالب مردم نسبت به ضعف كيفيت و كم‌بهره‌ور بودن محصولات داخلي، گرايش به سمت خريد محصولات وارداتي و خارجي بیشتر است. محصولات با كيفيت داخلي چوب برخي محصولات بي‌كيفيت داخلي را مي‌خورند كه دولت مي‌تواند با تدبير بجا جلوي توليد اين گونه محصولات را گرفته و با حمايت لازم روند ارتقای كيفيت را براي آنها تسهيل کند.
رعايت اصول کیفیت توليد و مشتری‌مداری در توليد و عرضه کالا و محصولات به مثابه راهبرد اساسی دولت‌ها بايد مورد توجه و اهتمام مسئولان امر در وزارتخانه‌هاي مرتبط باشد و تمامی بنگاه‌های تولیدی و خدماتي باید ملزم به رعایت اين اصول شوند تا در نهايت مردم به خريد و مصرف كالاي داخلي افتخار کنند و مصرف توليد داخل به يك فرهنگ عمومي تبديل شود.
