وحيد شفيعي/ مهرماه ۱۳۶۷ بود که انتشارات وايکينگ انگلستان (زيرمجموعه انتشارات پنگوئن) کتاب جديدي را به نام «آيات شيطاني» به قلم سلمان رشدي منتشر کرد؛ کتابي پانصدوچهل‌وچند صفحه‌اي که در قالب داستان‌هاي خيالي به شخصيت پيامبر گرامي اسلام(ص)، دیگر پيامبران الهي و مقدسات اسلامي توهين کرده بود. موج سنگين تبليغاتي رسانههاي آمريکايي و غربي از سويي و ترجمه سريع و توزيع گسترده آن به زبان‌هاي گوناگون از سوي ديگر سبب شهرت آن کتاب شد. تبليغ و انتشار و ترجمه گسترده کتاب آيات شيطاني در سراسر جهان به کمک شبکه مالي و تبليغاتي استعمار، به منزله خدعه جديد نظام سلطه قرار بود چهره درخشان اسلام را هدف قرار دهد. دوپينگ رسانه‌اي‌ـ تبليغاتي اروپايي‌ها‌ـ از جمله انتخاب اين کتاب به‌عنوان بهترين کتاب سال انگلستان‌ـ سبب شهرت سريع و بسيار غيرطبيعي «آيات شيطاني» شده بود.
به همين دلیل بود که وقتي خبر تجديد چاپ گسترده آن در کشورهاي گوناگون پخش شد، واکنش‌هاي بسياري را برانگيخت. مردم برخي کشورهاي اسلامي، از جمله پاکستان و همچنين مسلمانان هندوستان و بنگلادش چند ماه بود که مشغول اعتراضات گسترده عليه اين کتاب موهن بودند. به دنبال انتشار اين کتاب براي اولين بار دو نفر از نمايندگان مسلمان پارلمان هند به پارلمان و دادگاه‌هاي اين کشور شکايت مي‌کنند که اين اقدام به ممنوعيت چاپ اين کتاب در سراسر هندوستان منجر مي‌شود. به دنبال آن در کشورهاي گوناگون جهان تظاهرات و اعتراضاتي عليه انتشار اين کتاب موهن به راه مي‌افتد.
از سوي ديگر، سلمان رشدي در مصاحبه‌اي که از راديو رسمي هند پخش مي‌شود، به رأي دادگاه و واکنش «مشتي مسلمان متعصب بنيادگرا» اعتراض کرده و خواستار رفع توقيف از کتابش مي‌شود. در پاسخ به اين درخواست، انجمن بين‌المللي قلم همراه با چند نويسنده آمريکايي ديگر و اتحاديه ناشران و کتاب‌فروشان هند مخالفت خود را با حکم توقيف کتاب ابراز مي‌کنند؛ اما موج جديد اعتراضات از ۱۹ بهمن‌ماه ۱۳۶۷ با صدور بيانيه‌اي از جانب ۳۵ نفر از علماي اسلام‌آباد و راولپندي پاکستان آغاز مي‌شود. در اين بيانيه از اهالي اسلام‌آباد و راولپندي خواسته شده بود تا در راه‌پيمايي اعتراض‌آميز روز يک‌شنبه ۲۳ بهمن‌ماه در برابر مرکز فرهنگي آمريکا شرکت کنند. در اين تجمع، طي يک اتفاق بي‌سابقه پنج نفر از معترضان به دست پليس کشته و حدود ۶۰ نفر نيز زخمي مي‌شوند.
پس از پذيرش قطعنامه ۵۹۸ و پايان جنگ، فعاليت‌هاي ديپلماتيک ايران براي ارتباط با کشورهاي گوناگون شدت گرفته بود. ۱۹ آبان‌ماه ۱۳۶۷ اعلاميه برقراري مجدد روابط ديپلماتيک ميان جمهوري اسلامي ايران و انگلستان در وين منتشر شده بود و اروپايي‌ها و به ویژه انگلستان تصور مي‌کردند ايران به دلیل بهبود روابط با انگلستان، اعتراض شديدي عليه انتشار کتاب آيات شيطاني نخواهد کرد؛ اما واقعه کشتار مسلمانان معترض به دست پليس پاکستان سبب طرح بيش از پيش اين موضوع در ايران مي‌شود. سه‌شنبه ۲۵ بهمن‌ماه فتوايي از امام خميني(ره) درباره ارتداد سلمان رشدي و واجب‌القتل بودن او منتشر مي‌شود:
بسمه‌تعالي
إنا لله و إنا اليه راجعون
به اطلاع مسلمانان غيور سراسر جهان مي‌رسانم مؤلف کتاب «آيات شيطاني» که عليه اسلام و پيامبر و قرآن تنظيم و چاپ و منتشر شده است، همچنين ناشرين مطلع از محتواي آن، محکوم به اعدام مي‌باشند. از مسلمانان غيور مي‌خواهم تا در هر نقطه که آنان را يافتند، سريعاً آنها را اعدام نمايند تا ديگر کسي جرئت نکند به مقدسات مسلمين توهين نمايد و هر کس در اين راه کشته شود، شهيد است ان‌شاءالله. ضمناً اگر کسي دسترسي به مؤلف کتاب دارد ولي خود قدرت اعدام او را ندارد، او را به مردم معرفي نمايد تا به جزاي اعمالش برسد. والسلام عليکم و رحمةالله و برکاته.
روح‌الله الموسوي الخميني
پس از انتشار فتواي امام(ره)، دولت به‌مناسبت کشتار مسلمانان پاکستان يک روز عزاي عمومي اعلام ميکند. چهارشنبه ۲۶ بهمن دانشجويان تجمعي چندهزار نفره روبه‌روي سفارت انگلستان در تهران برگزار مي‌کنند و در همين روز مراسم ختمي براي مسلمانان کشته شده پاکستاني از سوي بنياد شهيد در مسجد ارک برگزار مي‌شود. آيت‌الله جوادي‌آملي نيز در تجمع گسترده مردم قم در حرم حضرت معصومه(س) مي‌گويد: «هر کس به ساحت مقدس رسول‌الله اسائه ادب کند امام هفتم از قول پيامبر اکرم(ص) مي‌فرمايد که حکمش اعدام است؛ اين يک حکم حکومتي است و نياز به قضا ندارد و بر مسلمين و والي مسلمين اجراي اين حکم نه‌تنها جايز بلکه واجب است.» در اين روز تجمعات گسترده‌اي در دیگر شهرها و شهرستان‌هاي ايران عليه توطئه کتاب آيات شيطاني برگزار مي‌شود.
آيت‌الله خامنه‌اي، رئيس‌جمهور وقت نيز طي يک مصاحبه راديويي با استقبال از فتواي امام(ره) مي‌گويند: «اين حکمي است که هر يک از فقهاي اسلام اگر بخواهند بر طبق احکام اسلامي عمل کنند همين حکم را بايد بدهند؛ اين فتواي قطعي است. يعني آن کسي که يک چنين غلطي را ميکند، بلاشک مهدورالدم [است] و واجب است که آن را از صحنه زمين از بين ببرند و اگر کسي در اين کار تلاشي بکند، آن تلاش کار واجبي است که انجام داده و همين‌طور که ايشان فرمودند: اگر کسي کشته هم بشود شهيد خواهد بود.» ايشان همچنين در پاسخ به اين پرسش که براي جوانان پرشور مسلمان در گوشه و کنار جهان براي اجراي فرمان و فتواي اخير حضرت امام، جناب‌عالي چه صحبتي داريد، گفتند: «جوانان غيور و مؤمن سراسر اسلام بعد از فتواي امام و دستوري که دادند محتاج هيچ پيام ديگري نيستند و همه ما در مقابل فرمان امام احساس وظيفه مي‌کنيم.» بنياد ۱۵ خرداد نيز اعلام کرد يک ميليون دلار به‌عنوان جايزه ترور سلمان رشدي تعيين کرده است. حجت‌الاسلام‌والمسلمين حسن صانعي، مسئول اين بنياد سال‌ها بعد در اين‌باره گفت: «جايزه قتل سلمان رشدي را من مستقيماً به حضرت امام پيشنهاد دادم و امام دعا کردند.»
فتواي امام خميني(ره) با استقبال گسترده مسلمانان جهان روبه‌رو مي‌شود. علامه سيدساجد نقوي، رهبر شيعيان پاکستان با انتشار پيامي از مسلمانان جهان، به‌ويژه ملت مسلمان پاکستان مي‌خواهد هرچه سريع‌تر حکم امام را اجرا کنند. علما و حوزه‌هاي علميه اهل تسنن و تشيع هندوستان، پاکستان، بنگلادش و لبنان نيز از فتواي امام(ره) استقبال کرده و آن را لازم‌الاجرا معرفي کردند.
با بالا گرفتن اعتراضات مردمي در سطح جهان و استقبال از حکم امام(ره)، سلمان رشدي و مؤسسه ناشر کتاب‌هاي او در بيانيه‌اي از لغو سفر او به آمريکا خبر ميدهند. دبير اول سفارت انگليس در پاکستان اعلام ميکند انتشارات پنگوئن انگليس که ناشر کتاب آيات شيطاني است، کليه نسخه‌هاي اين کتاب را از انگلستان جمع‌آوري کرده است. ناشر آلماني و ناشر فرانسوي کتاب نيز اعلام کردند ترجمه آن را منتشر نخواهند کرد. دولت انگلستان با انتقاد از فتواي امام(ره) به آن اعتراض ميکند. همچنين سخنگوي وزارت امور خارجه آمريکا چند روز پس از شهادت چند معترض پاکستاني مقابل مرکز فرهنگي آمريکا در پاکستان در اقدامي تأمل‌برانگیز، از سلمان رشدي حمايت ميکند.
سلمان رشدي نيز در مصاحبه با «رويترز» فتواي آيت‌الله خميني(ره) را خيلي جدي تلقي ميکند. او از کليه کساني که مي‌توانند از او حفاظت کنند، درخواست کمک ميکند. پليس انگلستان اعلام ميکند حفاظت از او را بر عهده مي‌گيرد.
رسانههاي خارجي وابسته به دستگاه استعمار با تقطيع سخنان ايشان اعلام مي‌کنند که «اگر سلمان رشدي توبه کند، بخشيده شده و حکم اعدامش لغو مي‌شود» و به‌طور گسترده روي اين جمله تحريف شده مانور ميدهند. يک روز بعد دفتر امام(ره) با صدور بيانيه‌اي اين عمليات رسانههاي استعماري مدافع سلمان رشدي را ناکام مي‌گذارد:
«بسمه‌تعالي/ رسانههاي گروهي استعماري خارجي به دروغ به مسئولين نظام جمهوري اسلامي نسبت ميدهند که اگر نويسنده کتاب آيات شيطاني توبه کند حکم اعدام درباره او لغو مي‌گردد... اين موضوع صد درصد تکذيب مي‌گردد. سلمان رشدي اگر توبه کند و زاهد زمان هم گردد، بر هر مسلمان واجب است با جان و مال تمامي همّ خود را به کار گيرد تا او را به دَرک واصل گرداند... اگر غير مسلماني از مکان او مطلع گردد و قدرت اين را داشته باشد تا سریع‌تر از مسلمانان او را اعدام کند، بر مسلمانان واجب است آنچه را که در قبال اين عمل مي‌خواهد به عنوان جايزه و يا مزد عمل به او بپردازند.»
محمدجواد لاريجاني، معاون اروپا و آمريکاي وزارت امور خارجه ۲۹ بهمن در ديدار با کاردار انگلستان با انتقاد از حمايت‌هاي مسئولان انگليسي از سلمان رشدي و کتاب موهنش و شهادت مسلمانان معترض در برخي کشورها گفت: «آيا اين بي‌توجهي به حقوق بشر نيست که براي جان يک نويسنده هتاک و مزدور، اين همه اشک تمساح ريخته شود در حالي که ريختن خون پاک ده‌ها مسلمان مورد بي‌اعتنايي قرار گيرد.» سفير هلند در تهران نيز در پي سخنان وزير امور خارجه اين کشور احضار مي‌شود.
چند روز بعد و در تداوم همان خط رسانه‌اي‌ـ تبليغاتي، سلمان رشدي با صدور بيانيه‌اي بدون اعلام توبه و پشيماني از نوشتن و انتشار کتابش اعلام ميکند: «من به‌عنوان نويسنده آيات شيطاني متوجه شدم که مسلمانان در بسياري از نقاط جهان واقعاً از انتشار اين کتاب ناراحت شده‌اند. با توجه به اين واقعيت که ما در جهاني زندگي مي‌کنيم که مذاهب بسياري در آن وجود دارد، اين تجربه ثابت کرد همه ما بايد حساسيت ديگران را مدنظر داشته باشيم.»
اين بيانيه که به تعبير يونايتدپرس، «با هدف از ميان برداشتن حکم اعدامش» منتشر شده، بي‌فايده بود و استقبال‌ها از فتواي امام(ره) بيشتر شد.
