حسن ابراهیمی/ در یکی از روزهای اسفندماه سال گذشته با هماهنگیهای صورت گرفته با دانشکده شهید محلاتی قم زائر حضرت معصومه(س) شدیم. به بهانه مصاحبه با رئیس این دانشکده یک دل سیر بیبی را زیارت کردیم و البته یه وعده ناهار هم مهمان حضرتش بودیم. زمانی که وارد دانشکده شدیم استقبال گرمی از ما شد و صد البته زمانی که خدمت دکتر حمید قنبری رئیس دانشکده شهید محلاتی رسیدیم، او را انسانی خوشبرخورد و خوشاخلاق یافتیم، به قول معروف انسانی کاملاً خاکی که دیدارش لذتبخش بود. وی که علاوه بر دروس حوزوی دکترای فقه و مبانی حقوق اسلامی نیز دارد، با اشاره به اینکه به پاسدار بودن خود در کنار داشتن تحصیلات حوزوی افتخار میکند، از تاریخچه دانشکده، وظایف آن و تغییراتی که قرار است در این مجموعه اتفاق بیفتد برایمان گفت. بنا را بر این گذاشتیم با توجه به اهمیت موضوع در اولین شماره سال جدید به صورت مبسوط مصاحبه دکتر قنبری را منتشر کنیم که مصادف شد با تغییرات در نمایندگی ولیفقیه در سپاه و دکتر قنبری به عنوان مشاور و مسئول دفتر نماینده ولیفقیه در سپاه منصوب شد. اما از آنجا که بخش عمده مطالب مطرح شده در این گفتوگو ناظر به سیاستهای اصولی و ساختاری دانشکده شهید محلاتی است، برای بهرهمندی مخاطبان در این شماره منتشر میشود.
* لطفاً از تاریخچه تأسیس و راهاندازی دانشکده برایمان بگویید.
مجموعه دانشکده در سال 1361 با نفس گرم شهید محلاتی نماینده امام در سپاه تأسیس شد. وظیفه اصلی آن در آن زمان تربیت مربی عقیدتیـ سیاسی برای سپاه بود. با توجه به اینکه سپاه یک نهاد انقلابی و دینی و مدافع انقلاب و دستاوردهای نظام است، مهمترین نکتهای که میتواند به این پاسداری و صیانت از پاسداری کمک کند این است که در بحثهای اعتقادی و سیاسی سپاه را حفاظت کنیم. در سال 1366 دانشکده به تصویب وزارت علوم رسید و به عنوان مرکز تربیت مربی عقیدتیـ سیاسی سپاه به فعالیت خود ادامه داد. در آن زمان فقط در رشته تربیت مربی عقیدتیـ سیاسی فعالیت میکرد و هرچه زمان میگذشت با توجه به گسترش مأموریتهای سپاه و مجموعه نمایندگی و به طبع مأموریتهای مجموعه دانشکده خیلی بیشتر میشد و لازم بود که کار توسعه پیدا کند.
*این توسعه به چه معنا بود؟
مأموریتهایی مانند آموزشهای روحانیون در سپاه از دورههای بدو خدمت تا سایر دورههای عالی کاربردی، عالی راهبردی، مقدماتی رستهای و... دورههای عرضی و... اینها کلاً در مجموعه شهید محلاتی انجام میشود؛ مأموریتهای جدیدی که به این مجموعه واگذار شد.
چند سال پس از آن برابر مصوبه دفتر عقیدتیـ سیاسی ستاد کل نیروهای مسلح، آموزش بدو خدمت روحانیون کل نیروهای مسلح هم به مجموعه شهید محلاتی واگذار شد.
به جز این در مجموعه سپاه همه پاسداران باید دورههای رستهای را طی کنند، دورههای مقدماتی رستهای، دورههای عالیرستهای، دورههای راهبردی و... این آموزش و این مأموریت برای کارکنان نمایندگی در سپاه به این دانشکده واگذار شد، ما حتی دورههای رستهای مثل عقیدتی، تبلیغات، اداری و... را هم برگزار میکنیم.
بر این اساس به توسعه نیاز داشتیم. لازمه این کار این بود که هم برای روحانیون مرکزی ایجاد شود که انجام شد و در دورههای قبل این اقدامات صورت گرفت. مرکز آموزشهای رستهای هم ایجاد شد، در طول این سالها به جز دورههای رستهای، دورههای عرضی را هم برای مجموعه نیروهای معاونتهای ستاد نمایندگی برگزار میکنیم.
همه این اقدامات به صورت متمرکز در مجموعه شهید محلاتی انجام میشود. به غیر از این طبیعتاً برای دورههای دانشگاهی و تحصیلی قبلاً فقط مربی تربیت میکردیم، ولی با توجه به گسترش مأموریتهای نمایندگی در حوزههای تبلیغات، سیاسی و سایر معاونتها دورههای تحصیلی و دانشگاهی هم به ما محول شد و برای این منظور در طول سالهای گذشته از مقطع کارشناسی تا مقطع دکتری نه فقط در تربیت مربی، بلکه در سایر رشتههای مورد نیاز دیگر هم دانشجو تربیت کردهایم که تاکنون بیش از سه هزار نفر فارغالتحصیل در رشتههای مختلف داریم.
*در دیگر حوزههای نیروهای مسلح چه فعالیتهایی دارید؟
در سال 1390 در اشراف فرماندهی معظم کل قوا بررسی و ابلاغ شد که ما برای ارتش، ناجا و وزارت دفاع به غیر از اینکه برای روحانیون دوره اجرا میکنیم، دورههای تربیت مربی را هم اجرا کنیم. از سال 1392 دانشجو از ارتش و ناجا در سطح ارشد و دکتری داشتیم.
* شما ظاهراً یک مجموعه زیر نظر دانشگاه علمیـ کاربردی هم دارید، همینطور است؟
بله، پس از تأسیس دانشگاه علمیـ کاربردی برای افزایش مهارتها، دانشکده شهید محلاتی هم به این سمت رفت که یک مرکزی را در ذیل و در کنار مجموعه در ساختار پیشبینی کند و یک مرکز علمیـ کاربردی را حدود 10 سال پیش تأسیس کرد که به طور میانگین سالیانه چهارصد نفر دانشجو را آموزش میدهد.
*با توجه به مطالبی که گفتید، حجم مأموریتها و کارهای دانشکده افزایش پیدا کرده، برای ادامه این روند چه برنامههایی دارید؟
حجم مأموریتهای مجموعه شهید محلاتی به شدت افزایش یافته است؛ لذا باید چند کار انجام شود. اول به دنبال ارتقا باشیم که ما این امر را دنبال کردیم؛ اینکه از دانشکده به دانشگاه تبدیل شویم. گردش کار و مکاتبات انجام شده است و مستندات ما آماده شده و برای ستاد کل نیروهای مسلح ارسال شده است. در این امر هیئت امنا، ستاد نمایندگی، وزارت علوم ستاد کل نیروهای مسلح و... دخیل هستند. کارها تا سطح ستاد نمایندگی ولیفقیه در سپاه پیش رفته است. به نظر ما در ستاد کل و وزارت علوم هم با استقبال روبهرو میشود.
*اگر دانشگاه شکل بگیرد، چند دانشکده خواهد داشت؟
سه دانشکده. حداقل دانشکده در دستورالعملهای وزارت علوم هم سه دانشکده است تا بتوانیم دانشگاه بشویم. حداقلها برای اولین گام در نظر گرفته شده، اگرچه ما علاوه بر این سه دانشکده سه مرکز هم داریم. مرکز تربیت و تعالی، مرکز آموزش روحانیون و مرکز آموزشهای عرضی به علاوه مرکز علمی کاربردی که در کنار ماست و جزو دانشگاه محسوب نمیشود.
*علت اینکه دنبال چنین ارتقایی هستید، چیست؟
اینجا با نفس گرم شهید محلاتی تأسیس شد، افتخار داریم در کنار حرم حضرت معصومه(س) هستیم و همجواری با دو شهید گمنام داریم که مایه برکت و افتخار ما است، دیگر افتخار ما وجود 26 دانشجوی شهید این مرکز در دفاع مقدس و یک دانشجوی شهید مدافع حرم است. به علاوه اینکه بودن در قم این زمینه را فراهم کرده که از علما در قم بهره کافی و وافی را ببریم. این دلایل معنوی بود که در کنار اینها مجموعه شهید محلاتی از کادر علمی با تجربه خوبی برخوردار است. 35 سال است که تأسیس شده و کادر اجرایی و علمی آن شکل گرفته و در حوزههای تخصصی خود قدرتمند شده و انس گرفته و میتوانند مجموعه را خوب اداره کنند. بحمدالله درصد جوانی این کادر و درصد تحصیلاتی آن بالا است و حداقل 40 درصد مجموعه کارکنان دانشکده تحصیلات ارشد به بالا دارند. اینجا حداقل 40 نفر عضو هیئت علمی یا مدرس داریم که موجب افتخار ما هستند. در بین اینها که مورد تأیید وزارت علوم هستند، از مربی تا استادیار، دانشیار و استاد تمام حضور دارند. با وجود اینکه ما مجموعه کوچکی هستیم، عموم استادان ما توانستهاند ارتقا پیدا کنند و به راحتی میتوانیم با این امکانات خود را به عنوان دانشگاه مطرح کنیم.
از نظر فضای پژوهشی ظرفیتهای بسیاری داریم؛ از جمله کتابخانه غنی 50 هزار جلدی. سالن مطالعه ویژه استادان و سالن مطالعه ویژه دانشجویان.
سه نشریه داریم؛ یکی علمیـ پژوهشی است که جزء نشریات برتر کشور است و با عنوان «انسانپژوهی دینی» منتشر میشود. نشریه دیگر که یک سال است شروع به انتشار آن کردیم، «اندیشنامه ولایت» است که در آن فقط دیدگاه امامان انقلاب در حوزههای گوناگون، به ویژه در بعد سیاست منتشر میشود و یک نشریه هم «جلوه اندیشه» است که دانشجویی است و صفر تا صد آن را خود دانشجویان انجام میدهند.
*قرار است در دانشگاه شهید محلاتی چه رشتههایی تدریس شود؟
یکی از عوامل و مؤلفههای مهم برای ارتقای یک مرکز و دانشکده به دانشگاه، داشتن رشتههای متعدد و متنوع در مقاطع گوناگون است.
در طول سالیان گذشته، رشتههای متعددی داشتیم. البته بیشتر آنها داخلی بود و همین الآن خیلیها درگیر همین مدارک داخلی هستند که مورد تأیید وزارت علوم نیست؛ از این رو در سال 92 تعدادی رشته طراحی شد و برای تصویب به وزارت علوم فرستاده شد؛ اما متأسفانه به دلیل فرآیند بسیار و طولانی که شاید به اندازه تأسیس و ایجاد یک دانشگاه از ما وقت گرفت، تصویب این رشتهها تا چهارماه پیش طول کشید (چیزی حدود پنج سال). فرآیند این کار در نمایندگی، بعد سپاه و ستاد کل وقتگیر است. امروز سه رشته کارشناسی، هفت رشته کارشناسیارشد با 14 زمینه و در مجموع 21 رشته زمینه مصوب شد؛ سه رشته سال گذشته و مابقی همین مدت چهار ماه پیش مصوب شده است. در سطح کارشناس مربیگری عقیدتیـ سیاسی، تربیت مروج سیاسی و مدیریت فرهنگی و هنری را داریم.
در سطح کارشناسیارشد رشتههای علوم قرآن و حدیث، اخلاق اسلامی، فقه و حقوق اسلامی با چهار زمینه را داریم، رشته فلسفه و کلام اسلامی و تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی از دیگر رشتههای این سطح هستند. در رشته تربیت مربی علوم سیاسی در سطح کارشناسیارشد هم شش زمینه داریم، رشته آخر هم توسعه و ترویج فرهنگ دینی با چهار زمینه است. در حال حاضر، دنبال مجوز اجرا هستیم که فرآیند طولانی دارد. برخی را شروع کردیم و آزمون اختصاصی برگزار کردیم. مابقی را هم احتمال قوی از تیر ماه نامنویسی کرده و آزمون انجام میشود و این مجموعه از مهرماه دانشجوی وزارتی خواهد داشت.
*در این رشتهها محتوا همان چیزی است که در دیگر دانشگاهها تدریس میشود؟
خیر. بسیاری از این رشتهها در دیگر دانشگاهها وجود ندارد. اگر هم باشد، بین 40 تا 70 درصد محتوای متفاوتی دارد؛ چرا که نگاه ما در طراحی رشتهها مأموریتهای سپاه و دیگر نیروهای مسلح و ساختار و سازمان بوده است. از سویی، نگاه ما برای منابع توجه منابع اصیل اسلامی بوده و نیز بیانات امام و رهبر معظم انقلاب، البته این رشتهها کاملاً بومی است و با وزارت علوم توافق شده که محتوای رشتهها متناسب با شرایط زمان قابل تغییر و انطباق باشد. در هر رشته دروس ویژه سازمانی وجود دارد و مباحث حفاظت و ولایت فقیه هم مطرح میشود.
در رشتههای مختلف هم به دیگر نیازها توجه شده، برای نمونه در علوم سیاسی به مبانی اعتقادی توجه شده و در رشته عقیدتی به شناخت مسائل سیاسی.
*با این تغییرات از نظر فضای آموزشی با مشکل مواجه نمیشوید؟
خیر، چون قبلاً با انتقال به اینجا تمام مشکلات رفع شده است. ما بیش از 50 هکتار فضا داریم که با این فضا قادر خواهیم بود 20 دانشکده تأسیس کنیم که خوابگاه هم داشته باشیم.
در حال حاضر، همزمان 2100 صندلی کلاسی داریم. افزون بر این، چهار سالن داریم که 650 صندلی دارند.
چهار کارگاه رایانه و قرآنی داریم که به سیستمهای پیشرفته با حدود 120 نفر صندلی مجهز هستند. 1300 نفر هم ظرفیت خوابگاهی داریم.
به منظور استفاده از فناوریهای آموزشی ما سامانه یکپارچه سادا را خریداری کردیم. این سامانه همه ویژگیهای آموزشی، پژوهشی و... را دارد. حتی میتوانیم دورههای غیر دانشگاهی مانند دورههای عرضی را هم در این سامانه ارائه کنیم که الآن از آن بهرهبرداری میشود.
ما 90 درصد زیرساخت آموزش مجازی را آماده کردهایم که بخشی از آموزشها از فصل بهار به صورت مجازی با صرفهجویی در هزینهها میتواند اجرا شود.
در حوزه اتوماسیون میتوانم مدعی باشم که دانشکده از معدود جاهایی است که صد درصد اتوماسیون را اجرا میکند. از امضای الکترونیکی تا انتقال نامه و...، همه بر این اساس است. امروز تنها در مواردی که منع حفاظتی دارد یا صورت مالی میخواهد، از کاغذ استفاده میکنیم.
امکانات آشپزخانه ما همه مجموعههای مربوط به نمایندگی در قم را پشتیبانی میکند، در حوزه امکانات ورزشی هم فضای خوبی مهیا شده و بیشتر امکانات از جمله سالنهای ورزشی، زمین پینتبال، گود زورخانه و... یا آماده بهرهبرداری است یا در آینده نزدیک بهرهبرداری میشود؛ از این رو از نظر امکانات کاملاً مهیای دانشگاه شدن هستیم.
*نکته آخر شما را میشنویم.
همه اینها که عرض شد، به معنای این نبوده که بنده در این چند سال انجام داده باشم. همه دوستان از بدو تأسیس تا امروز پیگیری کردهاند که این ظرفیتها در طول این سالیان ایجاد شده است. اگر اراده و همت جمعی مجموعه گذشته و همکاریهای مجموعه نمایندگی نبود، نمیتوانستیم به اینجا برسیم. البته این مجموعه آماده جهش بلندی به سمت رفع یک نیاز مهم از سپاه و نیروهای مسلح است.