اکبر کریمی/ کشور ما ایران از نظر اقلیم آب و هوایی جزء کشورهای کم باران و نیمه‌خشک محسوب می‌شود. با وجود این، هنوز که هنوز است، حوزه کشاورزی بیشترین نیروی کار کشور را به خود اختصاص داده است و برای در امان ماندن از کاهش تولید و بیکاری در این بخش، باید شیوه‌های نوین کشت و آبیاری در کشور توسعه یابد.
یکی از الگوهای کشت که طی یک دهه اخیر با اقبال خوب کشاورزان مواجه شده، کشت گلخانه‌ای است. در این نوع کشت، افزون بر افزایش قابل توجه تولید محصول در سطح زیر کشت، آب مصرفی نیز تا یک دهم الگوی کشت در فضای باز کاهش
می‌یابد.
احداث گلخانه هیدروپونیک
«ابوالقاسم اقبالی» یکی از کشاورزان شهرستان بردسکن استان خراسان رضوی است که به کشت گلخانه‌ای روی آورده است. او که سابقه زیادی در باغداری پسته دارد، پس از بازنشستگی از سپاه، در کنار باغ پسته‌ای که داشت، به شغل متفاوتی رو می‌آورد. او نمایندگی فروش لوازم خانگی یکی از معروف‌ترین شرکت‌های داخل کشور را در شمال شرق کشور راه‌اندازی
می‌کند.
اما به قول اقبالی هیچ شغلی به اندازه شغل کشاورزی به آدم انرژی مثبت نمی‌دهد. کشاورز خالق اثر است و این برای کشاورز شادابی مضاعفی ایجاد می‌کند که در دیگر مشاغل واسطه‌ای و غیرتولیدی وجود ندارد. به دلیل همین تجربه شیرین، اقبالی سه سال پیش تصمیم می‌گیرد از شغل نمایندگی فروش لوازم خانگی با همه مزایای اقتصادی‌اش منصرف شود و همه توانش را روی کشاورزی بگذارد. او این بار با راهنمایی و مشاوره یکی از دوستانش که از استادان دانشگاه فردوسی مشهد است، به کشاورزی نوین رو می‌آورد و اولین گلخانه هیدروپونیک شهرستان بردسکن را به مساحت 5000 متر مربع در روستای کوشه راه‌اندازی می‌کند.
کشت هیدروپونیک چیست؟
کشت هیدروپونیک به کشت بدون خاک نیز معروف است. در این نوع کشت بستر رشد بذر به جای خاک می‌تواند، مواد جامد طبیعی مانند سنگریزه، مواد جامد شیمیایی خنثی، برگ خشک یا حتی محلول آبی باشد؛ اما در گلخانه اقبالی برای بستر کشت از دو ماده کوکوپیت و پرلیت استفاده شده است و مواد مغذی مورد نیاز بذر، در آب مخلوط شده و به صورت مکانیزه و اتوماتیک پای گیاه می‌رسد.
اقبالی می‌گوید: «این بستر کشت یک بار برای همیشه کفایت می‌کند و به تعویض مواد بستر کشت نیازی نیست.»
او همچنین می‌گوید: «در محیط گلخانه، کشت هیدروپونیک حدود یک سوم بیشتر از کشت خاکی محصول می‌دهد.»
اولین مزیت بزرگ کشت هیدروپونیک، مدیریت میزان مصرف آب و نحوه رشد محصول است. در این الگوی کشت، هیچ آبی هدر نمی‌رود، هیچ علف هرزی نمی‌روید، هیچ آفتی محصول را تهدید نمی‌کند و در یک کلام، بذر در محیطی سالم و کنترل شده رشد می‌یابد. با وجود این، برای راه‌اندازی گلخانه هیدروپونیک سرمایه نسبتاً بالایی نیاز است.
برداشت 200 تن خیار در سال اول
اقبالی طی دو سال فعالیت در این مجموعه، تجربه کشت 200 تن خیار در سال 96 را داشته است و در سال جاری گوجه‌فرنگی برداشت می‌کند. از نیمه آبان ماه سال جاری تا کنون او بیش از 15 تن محصول از مزرعه سرپوشیده‌اش برداشت کرده است و پیش‌بینی می‌شود تا تیر ماه سال آینده که دوره برداشت ادامه دارد، این میزان تولید به بیش از 200 تن برسد. در این گلخانه هفته‌ای دو بار برداشت صورت می‌گیرد که میانگین هر بار برداشت بیش از چهار تن می‌شود.
افزایش طول دوره برداشت، امکان برداشت محصول در فصول سرد سال و بیکار نماندن کشاورز در طول سال از دیگر مزایای کشاورزی گلخانه‌ای است. در این مجموعه گلخانه‌ای، 10 نیروی کار به صورت دائمی و در همه فصول مشغول کار و تلاش هستند.
موانع توسعه کشت گلخانه‌ای در کشور
اقبالی ظرفیت توسعه کشت گلخانه‌ای در استان خراسان رضوی را بسیار بالا می‌داند و تنها مشکل بر سر راه توسعه آن را هزینه‌های بالای اولیه بیان می‌کند. او همچنین بزرگ‌ترین معضل حوزه کشاورزی را خطرپذیری بالای تولید و نبود متولی برای خرید تضمینی و حمایت‌کننده از محصولات کشاورزی در کشور برشمارد. او معتقد است، اگر دولت خرید محصول تولیدی کشاورز را با قیمت منصفانه متعهد شود، بسیاری از کشاورزان کشور توان تولید محصولات گوناگون مورد نیاز بازار داخلی و بازارهای منطقه‌ای را خواهند داشت.
افزون بر این، نبود سیاست‌گذاری در حوزه کشت محصولات کشاورزی و تطابق نداشتن نیاز داخل و منطقه با میزان و نوع محصول کشت شده موجب می‌شود در یک سال محصولاتی مانند خیار، گوجه‌فرنگی، سیب‌زمینی، پیاز و انواع صیفی‌جات در بازار فراوان باشد و در فصلی دیگر نایاب شود و همین عامل در ریسک‌پذیر کردن فضای فعالیت در این عرصه بسیار دخیل است، برای نمونه، در تعیین قیمت محصولی، مانند گوجه‌فرنگی، یک سال شاهد افت شدید قیمت و سالی دیگر، شاهد گرانی بی‌حد و اندازه این محصول در بازار داخلی
هستیم.
بنابراین نیاز به سیاست‌گذاری بالادستی برای هدایت‌گری و جهت‌دهی محصولات تولیدی از یک سوی و خرید تضمینی و توزیع مناسب آن در بازار داخل و خارج از سوی دیگر از ضرورت‌های لازم برای توسعه صنعت کشاورزی در کنار مشوق‌های مالی برای اصلاح شیوه کشت در کشور محسوب می‌شود.
در حال حاضر، کشورهای امارات، قطر و عراق از بازارهای هدف صادرات محصول گلخانه‌ای اقبالی محسوب می‌شوند و به دلیل همین بازار مطمئن منطقه‌ای و سودآوری تولید کشاورزی، او قصد دارد سطح زیر کشت گلخانه‌ای خود را تا دو سال آینده به چهار برابر وضعیت فعلی، یعنی به 20 هکتار افزایش دهد.
برای تهیه گزارش از فعالیت‌های اقتصاد مقاومتی در استان خود با شماره تلفن 09193472981 تماس بگیرید.
