آرش فهیم/ طی سال‌های اخیر، پای فیلمسازان ایرانی به خارج از کشور باز شده و آثاری را در نقاطی از جهان تولید می‌کنند. وقتی صحبت از حضور فیلمسازان ایرانی در کشورهای دیگر برای ساخت فیلم می‌شود، همه یاد مجید مجیدی و اصغر فرهادی می‌افتند، اما امسال یک کارگردان انقلابی، به کشوری دیگر دعوت شد تا یک فیلم سینمایی بسازد. «جمال شورجه» که نامش با فیلم‌های جنگی «سجاده آتش» و «عملیات کرکوک» شناخته می‌شود، به دعوت وزارت فرهنگ الجزایر به آن کشور سفر کرد تا یک فیلم سینمایی درباره «احمد بای» قهرمان مبارزات انقلابی الجزایر تولید کند. به این بهانه و به مناسبت چهلمین سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی، با جمال شورجه گفت‌وگویی داشتیم که شرح آن را در ادامه می‌خوانید.
***
* پس از گذشت 40 سال از پیروزی انقلاب اسلامی، آیا می‌توان گفت که جریان فیلمسازان انقلابی در کشور به وجود آمده است؟
به یقین ما سینماگران مذهبی و انقلابی پرشور و قابل توجهی داریم. همان‌طور که می‌دانید دوران هشت سال دفاع مقدس یکی از موالید و مواهب برای سینمای ماست که شاهد ظهور نسلی از فیلمسازان بود که توانستند خود را به عرصه برسانند و رشد کنند. ابراهیم حاتمی‌کیا فیلمسازی در سطح جهانی و بین‌المللی است؛ کسی که با حضور در میدان جنگ و در جبهه‌های دفاع مقدس، فیلمساز شد. مجتبی راعی، مرحوم رسول ملاقلی‌پور، جواد شمقدری، ابوالقاسم طالبی، شهریار بحرانی و... به طور کلی فیلمسازهایی که آثارشان صبغه مذهبی و انقلابی داشته، همه از رویش‌های انقلاب و دوران دفاع مقدس هستند و نمی‌توان این طیف از فیلمسازان را نادیده گرفت. اما نسبت به انقلاب بزرگی که اتفاق افتاده و یک واقعه منحصربه‌فرد و کم‌نظیر در قرن اخیر بوده، خیلی کم‌کاری شده است. در واقع وقتی آمار می‌گیریم، از میان هزاران فیلمی که طی 40 سال اخیر ساخته شده، فقط ما حدود 300 فیلم در حوزه انقلاب و دفاع مقدس دیده می‌شود. که البته الان تولیدات سالیانه ما در این زمینه به حدود 100 فیلم رسیده، اما از این تعداد، کمتر از 10 فیلم در سال با موضوعات دینی و انقلابی مرتبط است. با این مقایسه در می‌یابیم که نسبت سینما و آثار انقلابی به عظمت انقلاب بسیار اندک است که جای تأسف و تأثر دارد.
* چرا فیلمسازهای انقلابی هیچ‌گاه برای ساخت فیلم به دیگر کشورها دعوت نمی‌شوند. چه شد که دولت الجزایر برای ساخت فیلم از شما دعوت کرد؟
توفیقی که حاصل شد، به دلیل عمق نفوذ «یوسف پیامبر» در کشورهای اسلامی و عربی بود. چون «یوسف پیامبر» در آن کشور تأثیر مطلوبی گذاشته بود. در واقع افکار عمومی در الجزایر و جهان عرب حضور من را پذیرفت. با گسترش تولید آثار فاخر تاریخی و مذهبی و عرضه بین‌المللی این گونه آثار، به گونه‌ای که مردم جهان با این نوع فیلم‌ها و در نتیجه ظرفیت‌های سینمای ما آشنا شوند، تردید نکنید که آنها، خودشان راغب می‌شوند تا از هنرمندان ما دعوت کنند در کشورشان کار تولید کنند.
* جایگاه سینمای انقلاب در جهان چگونه است؟
پس از تجربه حضور در شمال آفریقا و ساخت فیلم در آنجا متوجه شدم چقدر در کشورهای منطقه و ملت‌های مسلمان برای فیلم‌های ارزشی و دینی تشنه هستند. همچنین درخواست‌هایی برای نمایش آثار سینمای ایران وجود داشت. بارها به من گفته شد که علاقه‌مندند فیلم‌های ایرانی در آن کشورها به نمایش دربیاید. به ویژه اینکه اغلب کشورهای اسلامی و عربی سینما ندارند و نمایش فیلم در آن کشورها در چنبره و محاصره سینمای غرب است. اما متأسفانه در این وضعیت و با وجود نیاز این کشورها، آثار سالم و خانوادگی از سینمای ایران به آنها ارائه نمی‌شود. به همین دلیل هم ما باید سینمای‌مان را خیلی فعال‌تر از آنچه هست، کنیم. این هم از دست کسی بر نمی‌آید، مگر از سوی نهادها و مراکز کلان نظام؛ آنها باید سیاست‌گذاری، برنامه‌ریزی و سرمایه‌گذاری کنند تا آثاری در شأن کشور و انقلاب‌مان تولید و در سطح جهان عرضه شود. چون در آن کشورها فیلم‌های مبتذل به اندازه کافی هست، اما جای فیلم‌هایی که به مسائل مبتلابه جوامع اسلامی و عربی توجه کند، خالی است. بی‌تردید اگر در سینما به موضوعات دینی، تاریخی، اخلاقی و خانوادگی با هدف مخاطب خارجی پرداخته شود، سینمای ما در سطح جهان گسترش خواهد یافت.
* به نظر شما، سینمای ایران با پرداختن به چه موضوعاتی می‌تواند به سینمای کشورهای منطقه راه یابد؟
ببینید، یک سرطان به نام داعش در منطقه ایجاد شد و به جان ملت‌های مسلمان افتاد. درباره این موضوع، تا به حال چند فیلم در کشور ما ساخته شده است؟! این درحالی است که آثاری با این موضوع به راحتی می‌توانند در سینمای کشورهای منطقه عرضه شوند. اما متأسفانه فیلمسازهایی که آثاری از این دست را تولید کنند، هم تعدادشان بسیار کم است. همان تعداد اندک هم که دغدغه ساخت چنین فیلم‌هایی را دارند، معمولاً بودجه لازم را به دست نمی‌آورند. حتی درباره معضلات اجتماعی که می‌تواند به طور مشترک بین کشورهای اسلامی ساخته شود نیز هنرمندان مذهبی و انقلابی فرصت کار نمی‌یابند و اغلب خانه‌نشین شده‌اند! این روزها کسانی می‌توانند فیلم بسازند که بتوانند از طریق ساخته‌های خودشان به نانی برسند. آن هم به هر طریقی و به هر بهانه‌ای چنگ می‌زنند و آن را مستمسک قرار می‌دهند تا فیلم‌شان پرفروش شود. متأسفانه این روند در سینمای ما به یک ارزش تبدیل شده است! سینماگران ارزشی و انقلابی ما کم نیستند، اما موقعیت ساختن فیلم پیدا نمی‌کنند.
* برای راه‌یابی سینمای انقلاب و دفاع مقدس به آن کشورها چه باید کرد؟
باید نهادهایی چون؛ وزارت ارشاد، کمیسیون فرهنگی مجلس، حوزه هنری، سپاه، بسیج، صداوسیما و... همه دست به دست هم دهند و با سیاست‌گذاری و سرمایه‌گذاری مناسبتی، تولید آثار انقلابی و ارزشی را تقویت کنند. سپس، سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی و رایزن‌های فرهنگی کشورمان در نقاط گوناگون جهان، با برگزاری پی در پی هفته‌های فیلم، زمینه را برای آشنایی بیشتر مردم جهان و در نتیجه ایجاد مراوده میان فیلمسازان ایرانی و دولت‌ها و نهادهای خارجی، فراهم کنند.
