مجید شاکری کارشناس اقتصادی ضمن تشریح تأثیر پرونده FATF بر نرخ ارز در گفت‌وگو با خبرگزاری مهر گفت: «پیوند زدن این دو موضوع به هم یک خطای آشکار جناحی و ملی است. اکنون با توجه به سازوکار اجماع و حضور رژیم صهیونیستی و آمریکا، شورای همکاری خلیج‌فارس و آرژانتین در داخل پلنِری، سناریویی تحت این عنوان که ایران از بیانیه یا حتی از وضعیت تعلیق خارج شود و به یک عضو عادی در بیانیه تبدیل شود، روی میز نیست.»
این کارشناس اقتصادی افزود: «دو حالتی که در مقابل ما قرار دارد این است که ما یا در وضعیت تعلیق باقی بمانیم، یا به وضعیت اقدامات متقابل بازگردیم.»
وی تصریح کرد: «این فرض از سوی برخی مطرح می‌شود که اگر ایران به وضعیت اقدامات متقابل(کانترمژر) بازگردد، یک کاهش جدی در دسترسی‌های ما به ارز به خصوص در بازار حواله رخ خواهد داد.»
وی توضیح داد: «سه دلیل برای این موضوع وجود دارد؛ اول اینکه، از همان بیانیه بوسان تا این بیانیه اکتبر، اشاره شده که اگر کسی با ایران کار می‌کند، باید مباحث مطرح شده در توصیه ۱۹ را رعایت کند. در واقع با وجود اینکه ما به لحاظ عنوانی از لیست سیاه خارج شده‌ایم، اما بسیاری از محتوای «وضعیت اقدامات متقابل» عملاً بر ما اعمال می‌شود.»
این تحلیلگر اقتصادی افزود: «نکته دوم این است که در همه بیانیه‌ها مجدداً تأکید شده است که اگر با ایران کار می‌شود، باید «شناخت همه‌جانبه مشتریان در هر تراکنش مالی» انجام شود؛ که خودبه‌خود در وضعیت تحریمی که ما قرار داریم و با توجه به جنس اقتصاد ما و نگرانی‌ها و زمانبری که تحریمی بودن ما برای کسی که می‌خواهد شناخت همه‌جانبه ذی‌نفعان را انجام دهد، ایجاد می‌کند، آن هم با توجه به تغییر استاندارد FATF، باعث می‌شود یا همکاری صورت نگیرد، یا اگر بنا باشد کسی رعایت کند، خود لفظ عمل انجام‌شدنی نیست.»
وی ادامه داد: «نکته سوم این است که اگر ما بخواهیم «به واقع» اجزای اکشن پلن را اجرا کنیم، بسیاری از مزایایی که امروز در چارچوب آن، دسترسی‌های‌مان را در شرایط تحریمی بسیار سخت باز نگه داشته‌ایم، از بین می‌رود و اطلاعاتی که حتی در رده صرافی‌ها وجود دارد، دچار مشکلات خواهد شد؛ در واقع با هر توجیهی که نگاه کنیم فارغ از اینکه ما چه کاری انجام می‌دهیم، اگر بنا باشد ما اکشن پلن را اجرایی کنیم، شدنی نیست.»
وی افزود: «در مقابل موضوع وضعیت اقدامات متقابل، عملاً ضمانت اجرایی به آن معنا وجود ندارد. درست است که ریسک پولشویی بالاتر می‌رود، اما این موضوع در مقابل ابزار فشار و ضمانت اجرایی که طرف آمریکایی برای تحریم‌های خود دارد اصلاً چیزی نیست. درواقع، طرف آمریکایی یک ابزار مرکزی قدرتمند دارد که ابزار قطع دسترسی از چرخه دلار است وFATF چنین ابزاری را ندارد.»
شاکری گفت: «اگر کسی تصمیم بگیرد با ایران کار کند، آنچه بیش از هر چیزی بر انگیزه‌های این شخص اثر می‌گذارد، تحریم‌های آمریکا است، نه موضوع FATF وی افزود: اگر ما تحریم نبودیم قطعاً موضوع FATF و وضعیت اقدامات متقابل بسیار مهم محسوب می‌شد؛ اما در شرایط تحریمی این پرونده اهمیت چندانی ندارد.»
این تحلیلگر اقتصادی گفت: «شاید گفته شود چرا در این شرایط کشورهای همراه با ما همچون چین و روسیه اعلام کرده‌اند در صورت بازگشت ایران به وضعیت اقدامات متقابل، با ما کار نخواهند کرد و چرا اروپایی‌ها روی INSTEX و SPV تأکید می‌کنند؟ باید گفت که پیش از این سیاستمداران ایرانی به صراحت می‌گفتند که اگر پرونده FATF حل نشود، دیگر INSTEX کار نمی‌کند، اما با توضیحاتی که داده شد، عملاً این ادعا پس گرفته شد. اما درباره چین، باید مسئله‌ای را مطرح کنم؛ ما در دوره قبلی تحریم‌ها، هم تحریم شورای امنیت، هم تحریم اروپا و هم تحریم آمریکا بودیم و در وضعیت اقدامات متقابل FATF قرار داشتیم، اما با چینی‌ها کار می‌کردیم.»
وی افزود: «حتی امروز هم همه ابزارهای چینی‌ها برای ادامه دادن شرایط‌شان متناسب با نیازهای ایران وجود دارد؛ چینی‌ها یک لایه‌بندی نژادی دارند که مبادلات یوانی می‌تواند در مقابل خطراتی که امکان ایجادشان وجود دارد، مقاومت کند.»
موضوع FATF برای چینی‌ها یک بهانه است، این جمله را چینی‌ها به صراحت در زمستان سال ۹۵ گفتند که موضوع ما با ایران، به رفتار ایران پس از برجام و بی‌احترامی‌هایی که به رئیس‌جمهور چین در تهران شد و قراردادهایی که در حوزه نفت و قطار نادیده گرفته شد، برمی‌گردد.
وی تصریح کرد: «البته من نمی‌گویم که چین خوب بود؛ قطعاً آنها هم به دنبال منافع خود بودند، اما به یقین ما یک فرصت استثنایی برای چندجانبه‌گرایی و برای کار با همه جهان اعم از چین، اروپا، آمریکا، روسیه و هند را بعد از برجام با پس زدن پیشنهادهای چین، از دست دادیم و آنها به صورت منطقی می‌گویند که چرا ما باید مجدداً ریسک مسائل تحریمی با ایران را، آن هم در شرایط جنگ تجاری بپذیریم.»
این کارشناس اقتصادی اظهار داشت: «بنابراین اگر فرض کنیم که ما به «وضعیت اقدامات متقابل» بازگردیم، اما بتوانیم به یک برنامه جدید برای همکاری با چین برسیم، بازگشت به آن وضعیت مهم نیست.»
شاکری با اشاره به روسیه در این باره، افزود: «در مورد روسیه این موضوع قابل قبول‌تر است؛ زیرا وضعیت تحریم روسیه فرق کرده است و همین‌طوری در ریسک پولشویی هستند؛ ازاین‌رو می‌گویند ما ریسک‌مان را بالا نمی‌بریم.»
وی اظهار داشت: «اگر واقعاً هیچ فرقی ندارد که در شرایط تحریمی، به وضعیت اقدامات متقابل بازگردیم یا خیر و با پذیرش این موضوع که هیچ ربط فنی بین موضوع FATF و میزان عرضه ارز در وضعیت موجود با وضعیت اقدام متقابل وجود ندارد؛ پس چرا تا این حد به FATF به عنوان یک عامل مسلط بر قیمت ارز نگاه می‌شود؟»
این کارشناس اقتصادی توضیح داد: «موضوع اولی که وجود دارد این است که ما مدتی است پرونده‌های سیاست خارجی را با سیاست داخلی گره زده‌ایم و مسائل منافع ملی را در حد منافع جناحی پایین آورده‌ایم. در این راستا به عنوان یک سیاست، یکی از طرف‌ها تصمیم گرفته که این مسئله را به قیمت ارز پیوند بزند و موفق هم شده است. اما این موضوع وطن‌خواهانه نیست و دود این خطای راهبردی به چشم همه ایرانیان در قالب کاهش بلاوجه ارزش پول ملی می‌رود.»
شاکری تصریح کرد: «نکته دیگر این است که وقتی پرونده‌ای با این پیچیدگی در داخل فضای افکار عمومی رها می‌شود و هیچ سیاست رسانه‌ای برای آن وجود ندارد، زمینه برای سوءاستفاده فراهم می‌شود و اطلاعات در این موضوع با تصور اینکه مهم است، به مشتاقان نیازمند برای پیش‌بینی آینده فروخته می‌شود.»
وی تأکید کرد: «در واقع پیوند زدن FATF به قیمت دلار خطای آشکار جناحی و ملی است. باید یاد بگیریم که پرونده‌های ملی به مسائل جناحی ارتباط ندارد.»
