ترکمنستان میدان رقابت قدرت‌هاى جهانى

ترکمنستان که منابع سرشارى از گاز در اختیار دارد و بتازگى از سوى برخى رسانه هاى غربى به عنوان چهارمین کشور دارنده منابع گازى از آن نام برده مى شود هم اکنون به محل رقابت قدرت هاى بزرگ براى کسب بازار گاز این کشور تبدیل شده است. به گزارش ایران شرقى چین، روسیه، آمریکا و اتحادیه اروپا در ماه هاى اخیر با تلاش هاى گسترده در حوزه دیپلماسى براى کسب بازار انرژى گاز ترکمنستان فعالیت مى کنند. کشورهاى نظیر هند و پاکستان نیز نیم نگاهى به منابع سرشار انرژى گاز ترکمنستان دارند و دیپلماسى این کشورها نیز در ماه هاى اخیر به طور چشمگیرى فعال شده است. رقابت قدرت هاى بزرگ به ویژه آمریکا و اتحادیه اروپا براى به دست آوردن بازار گاز ترکمنستان اززمان قطع صادرات گاز این کشور آسیاى مرکزى به روسیه به علت انفجار در خط لوله این دو کشور در مرز با ازبکستان تشدید شده است. ترکمنستان که سالانه بیش از ۴۰ میلیارد مترمکعب گاز خود را به روسیه صادر و بیش از ۶۰ درصد از منابع ارزى خود را از این طریق تامین مى کرده است، تاکنون اطلاعات روشنى در زمینه از سرگیرى صادرات گاز خود به روسیه ارائه نکرده است. هر چند در سه هفته اخیر دو مقام بلندپایه روسیه به ترکمنستان سفر کردند و مذاکراتى را با « قربان قلى بردى محمداف » انجام دادند ولى مقامات ترکمنى و روسى و همچنین رسانه هاى دو کشور مطلبى در زمینه چگونگى وضعیت صادرات گاز این کشور منتشر نکرده اند. در این راستا، رسانه هاى ترکمنستان خبرى ازدیدار مدیر عامل گازپروم روسیه با رئیس جمهورى این کشور در منطقه گردشگرى آوازه ترکمنباشى در مورداز سرگیرى صادرات گاز منتشر نکردند.
رسانه هاى ترکمنستان در تشریح این دیدار تنها به برخى موضوعات کلى اشاره کردند. با این وجود، خبرگزارى ترکمنستان در گزارشى از این دیدار نوشت که «بردى محمداف» از فعال شدن مذاکرات دوطرف اظهار خرسندى کرده است. رئیس جمهورى ترکمنستان تصریح کرد: «دولت این کشور به تحکیم روابط با مسکو که یکى از شرکاى راهبردى عشق آباد است، اهمیت ویژه قائل است». «بردى محمداف » همچنین به «آلکسى میلر» گفت:« تنوع سازى صادرات حامل هاى انرژى به بازارهاى خارجى از مهمترین اصول راهبردى توسعه صنعت ملى نفت و گاز است و در این زمینه از گسترش همکارى با روسیه استقبال مى کند». برخى سامانه هاى خبرى کشورهاى مشترک المنافع «همسود» در گزارش هاى خود تاکید مى کنند که شرکت گاز پروم روسیه خواستار کاهش قیمت و میزان گازصادراتى این کشور است. گاز پروم کاهش شدید مصرف گاز اروپارا علت تصمیم خود مبنى بر کاهش قیمت گاز و حجم آن از ترکمنستان اعلام کرده است.
همچنین، ازدیدار اواخر اردیبهشت ماه امسال رئیس جمهورى ترکمنستان و «ویکتور زوبکوف » معاون اول نخست وزیر روسیه نیز در زمینه اختلافات پیش آمده در بحث صادرات گاز مطلبى منعکس نگردید.با این وجود، به نظر مى رسد که ترکمنستان قصد تشدید درتیرگى روابط باروسیه راندارد، چراکه«بردى محمداف » در دیدارهاى خود با مقامات روسیه همواره از راهبردى بودن روابط عشق آباد با مسکو سخن مى گوید. قطع صادرات گاز ترکمنستان به روسیه موجب تکاپوى بیشتر اعضاى اتحادیه اروپا و آمریکا براى قانع کردن ترکمنستان جهت صادرات گاز خود به اروپا گردیده است.در این راستا، اتحادیه اروپا و آمریکا با افزایش دیپلماسى انرژى خود در۴۵ روز گذشته تلاش گسترده اى را براى انتقال گاز ترکمنستان به کشورهاى عضو این اتحادیه کرده اند. در اولین اقدام جدى اروپاییان پس از قطع صادرات گاز ترکمن ها به روسیه، امضا موافقتنامه توسعه میدان هاى نفت و گاز در بخش ترکمنى دریاى خزر از سوى شرکت آلمانى «EWR » که یکى از سهامداران اجراى طرح «نابوکو» بود که برخى تحلیلگران اقتصادى آن را مقدمه انتقال گاز ترکمنستان به اروپا عنوان کردند. « یاغشى گلدى کاکایوف » مدیر سازمان دولتى مدیریت و بهره بردارى از منابع هیدروکربور ریاست جمهورى ترکمنستان نیز در همایش تجار و صاحبان شرکت هاى آلمانى وترکمن گفت: «هم اکنون مذاکرات در باره امضا موافقتنامه نهایى قرارداد تقسیم محصول در بلوک ۲۳ بخش ترکمنى دریاى خزر با این شرکت آلمانى ادامه دارد.» این مقام ترکمنستانى تصریح کرد: «عشق آباد قصد تحویل حامل هاى انرژى درمرزهاى خود به همه مشتریان بر اساس سود متقابل دارد.
وى که ازطرف دولت ترکمنستان در همایش هاى انرژى «نابوکو» در «پراک» شرکت کرده بود از شرکت هاى آلمانى دعوت کرد تا همکارى هاى متقابل مفیدى در زمینه هاى مختلف به ویژه در زمینه سوخت و انرژى و توسعه میدان هاى نفت و گازى در بخش ترکمنى دریاى خزر داشته باشند. «راینر مورل » سفیر آلمان در ترکمنستان در این نشست از آمادگى شرکت هاى آلمانى براى کمک به انتقال گاز حوزه دریاى خزر و ایران به اروپا خبر داد. رئیس جمهورى ترکمنستان درسفربه کشورهاى آلمان و اتریش اسناد همکارى با برخى از اعضاى اتحادیه اروپا و یاداشت تفاهم همکارى هاى راهبردى با شرکت «EWR » آلمان و زیمنس امضاءکردکه نشانه خوب آغاز توسعه و گسترش هر چه بیشتر مناسبات همه جانبه بویژه اقتصادى و تجارى بین این کشور و اتحادیه اروپا ارزیابى گردید. برگزارى نشست مشترک انرژى ترکمنستان با اتحادیه اروپا در بروکسل و حمایت همه جانبه رئیس جمهورى این کشور از این نشست نشان دهنده تمایل طرفین براى گسترش روابط دوجانبه است. مقامات آمریکایى نیز پس از قطع صادرات گاز ترکمنستان به روسیه سفرهاى مکررى به عشق آباد انجام دادند که سفر «ریچاردبوچر» دستیار وزیر امور خارجه آمریکا در چهارم اردیبهشت ماه، و«ریچارد مورنینگستار» فرستاده ویژه وزیر امور خارجه آمریکا در امور انرژى اوراسیا پنچ روز پس از «بوچر» ونیز رئیس شرکت «شورون » آمریکادرخردادماه به عشق آباد دراین راستا ارزیابى مى گردد. «بوچر» در دیدار با رئیس جمهورى ترکمنستان اعلام کرد: «واشنگتن آماده حمایت همه جانبه از این کشور است».
رئیس شرکت «شورون » نیز براى گسترش فعالیت نفتى و گازى در ترکمنستان اعلام آمادگى کرد. «مورنینگستار» فرستاده ویژه آمریکا نیزدر دیدار با« محمداف » با ابلاغ سلام گرم « باراک اوباما» و «هیلارى کلینتون » گفت:« این کشور آسیایى بازیگر کلیدى در زمینه انرژى است. واشنگتن این کشور را شریک مطمئن خود مى داند». این مقام آمریکایى در تعریف و تمجید از ترکمنستان افزود:« این کشور به علت داشتن ذخایر سرشار منابع هیدروکربور در عرصه انرژى یک کشور قدرتمند بوده و مشارکت گسترده این کشور در همکارى هاى بین المللى انرژى، گواه بر این امر است ». خانم «مریل بورپویه » معاون مدیر بخش مسائل روسیه و اوراسیا وزارت انرژى آمریکا نیز بیست و یکم خردادماه به عشق آباد سفر و در دیدار با رئیس جمهورى ترکمنستان با تاکید بر گسترش همکارى ها در بخش انرژى با این کشور گفت:« واشنگتن از سیاست تنوع سازى صادرات حامل هاى انرژى عشق آباد همه جانبه حمایت مى کند. این مقام آمریکایى تصریح کرد: «شرکت هاى آمریکایى علاقه مند مشارکت دراجراى طرح هاى خطوط لوله گاز ترکمنستان به اروپا، پاکستان و هند هستند و نحوه پیشرفت این شرکت ها بستگى به میزان همکارى دولت این کشور دارد. «بورپویه» اذعان کرد که روابط عشق آباد و واشنگتن هم اکنون در موقعیت ویژه اى قرار دارد و دولت آمریکا بخاطر فراهم شدن چنین موقعیتى ازرئیس جمهورى ترکمنستان قدردانى مى کند.
رئیس جمهورى ترکمنستان نیز در ماه هاى اخیر در باره گسترش روابط با واشگنتن بسیار سخن مى گوید « محمداف » در نشست اخیر کابینه «رشید مرداف » وزیر امورخارجه خود را موظف کرد تا با سفر به آمریکا مذاکراتى با طرف آمریکایى در زمینه نحوه هماهنگى براى تبیین و تعیین چارچوب همکارى هاى بلند مدت بین عشق آباد و واشنگتن انجام دهد. با بررسى سخنان مقامات آمریکایى با رئیس جمهورى ترکمنستان به این نتیجه مى توان رسید که محور سخنان همه آن ها انرژى و حامل هاى انرژى این کشور بوده است. در نهایت این که، رقابت بین قدرت هاى بزرک براى به دست آوردن بازار انرژى ترکمنستان بستگى به سیاست هاى دولت این کشور دارد.