صفحه نخست >>  عمومی >> آخرین اخبار
تاریخ انتشار : ۲۰ مرداد ۱۳۸۸ - ۰۸:۲۴  ، 
کد خبر : ۱۰۳۰۷۳

‌گفتگوی راهبردی و‌آینده مناسبات پکن- واشنگتن:حسن احمدی

اگر چه سایه سنگین اختلاف نظرهای دیرینه و ریشه ای همچنان بر سر جای خود باقی است و اگر جاه طلبی های بین المللی ایالات متحده منجر به نقض منافع پرجمعیت ترین کشور جهان گردد چه بسا چین رادر حل مناقشات جهانی و همکاریهای گسترده اقتصادی همراه خود نبیند.

اختصاصی بصیرت:نخستین دور گفتگوهای راهبردی چین و ایالات متحده آمریکا در دوران باراک اوباما در روز سه شنبه 28 ژوئیه 2009 (‌6 مرداد) در واشنگتن پایان یافت. این گفتگوها که دو روز ادامه داشت علی رغم وجود اختلاف نظرهای متعدد ما بین آن دو کشور ، چارچوب جدیدی را برای توسعه روابط ایالات متحده و چین ایجاد نموده است . به نظر می رسد استارت گفتگوهای دوجانبه استراتژیک را بیانیه آوریل 2009 زده باشد. این بیانیه پس از دیدار اوباما با نخست وزیر چین در حاشیه اجلاس سران 20 در لندن منتشر شدبطوریکه در این بیانیه دو کشور از تصمیم خود به راه اندازی گفتگوهای راهبردی و اقتصادی فی مابین سخن راندند. حال در این گفتگوها که در آن راستا ارزیابی می شود موانع و اختلاف نظرهایی نیز رخ نمود، اما می تواند مبنایی برای توسعه روابط تلقی شود و جلوه های منفی رقابت بین این دو قدرت را کاهش داده و گاهی در جهت حل مشکلات دیرینه دو کشور باشد. اینکه چینی ها 150 دیپلمات را به این مذاکرات گسیل داشته اند (‌پرجمعیت ترین هیأت اعزامی چین به آمریکا در تاریخ) ، حاکی از اهمیت این مذاکرات است.

 

سوابق مناسباتی

پس از صدور اطلاعیه مشترک چین و‌آمریکا موسوم به «‌اطلاعیه شانگهای » که پس از دیدار نیکسون از چین در فوریه 1972 صورت گرفت و بیانیه 16 دسامبر 1978 ، نخستین جرقه های برقراری روابط خارجی در سطح سفیر در اول ژانویه 1979 بود. ژانویه 1984 نخست وزیر وقت چین از ایالات متحده دیدار نمود و آوریل همان سال نیز رئیس جمهور وقت آمریکا «‌ریگان» از پکن دیدار نمود. پس از فرازونشیب های متعدد در طول سالهای 1984 تا 1998، در این سال ضمن انجام گفتگوهای محرمانه، دو کشور توافق کردند که همکاری دو کشور در مسائل مهم بین المللی، برای ایجاد روابط مشارکتی، راهبردی سازنده با نگرش به قرن 21 شکل گیرد و گفتگوهای راهبردی خود را در قلمرو های اقتصادی و بانکداری تقویت نمایند و چیزی که این روزها اوباما تاحدی به آن جامه عمل پوشاند و با فراهم کردن مقدمات گفتگوهای راهبردی درصدد حل اختلافات فی ما بین بخصوص حل و فصل افزایش کسری تجاری خود با چین برآمده است.درطول دهه های گذشته روابط چین و آمریکا دارای فراز و نشیب هایی بوده، تا اینکه پس از روی کار آمدن باراک اوباما، این روابط وارد مرحله جدیدی شد و ایالات متحده به جای اینکه طبق روال روسای جمهور سابق که پس از روی کارآمدن، نخستین ارتباطات و رفت و آمدهای دیپلماتیک را با اتحادیه اروپا برقرار می کرد، این بارنگاه وی بیشتر معطوف به چین گردید و در همین گفتگوها اعلام کرد که « چین و آمریکا قرن بیست و یکم را شکل خواهند داد» و این به اعتقاد تحلیل گران مبنایی خواهد بود برای کاهش اختلافات و آغاز دور جدیدی از روابط بین دو کشور.

 

محور گفتگوها

سخن باراک اوباما در آغاز این گفتگوها مبنی بر اهمیت چین در شکل دهی به تحولات قرن بیست و یکم حاکی از اهمیت این کشوردر مناسبات جهانی و پازل سیاسی مورد نظر ایالات متحده می باشد. گفتگوهای راهبردی که به میزبانی هیلاری کلینتون وزیر امور خارجه و تیموتی گیتنر وزیر خزانه داری آمریکا انجام شد دارای اهداف و محورهای مهمی بود و اگر چه ترکیب هیأتهای مذاکره کننده در هر دو کشور مبنی بر حضور پررنگ کارشناسان اقتصادی در کنار کارشناسان سیاسی است حکایت از محوریت مباحث اقتصادی در این گفتگوها داشت. اما این به معنای عدم توجه به سایر محورها نیست، کما اینکه از اظهارات "دای پینگ گوا" عضو شورای حکومتی و وانگ چیشان معاون نخست وزیر چین که ریاست مشترک این مذاکرات را بر عهده داشتند نیز چنین بر می آید که مذاکرات جامع بوده و موضوعات مختلف سیاسی، اقتصادی ، منطقه ای و بین المللی را در بر گرفته ولی محوریت مسائل اقتصادی بیشتر رخ می نمایاند. به هر حال این مذاکرات در قالب دو محور قابل تبیین است:

 

الف: اقتصادی: از آنجایی که مذاکرات بین بزرگترین کشور توسعه یافته ( آمریکا) و بزرگترین کشور درحال توسعه ( چین) صورت می گرفت طبعاً مسائل اقتصادی در آن از خودنمایی بیشتری برخوردارند.مسائل اقتصادی یکی از محوری ترین مسائلی است که دو کشورراجع به آن به گفتگو پرداختند. بحران مالی و بانکی جهانی و راه برون رفت از آن بود که طرفین توافق نمودندکه اختصاص بسته های محرک اقتصادی می تواند راهگشای بسیاری از مسائل باشد و باعث بهبود اوضاع اقتصادی جهان گردد . از دیگر مسائل مورد بحث در این مذاکرات کسری بودجه آمریکا و تأثیر آن بر اقتصاد جهانی است که ایالات متحده به شدت نگران افزایش کسری تجاری خود با چین است. کسری تجاری واشنگتن با پکن طی سال گذشته به بیش از 268 میلیارد دلار رسید. نگرانی پکن از جایگاه و نقش دلار در اقتصاد جهانی از دیگر محورهای مورد بحث در این گفتگوها بود. مقامات چین به شدت نگران کاهش ارزش دلار و افت چشمگیر ارزش ذخایر ارزی و دارایی های خود در آمریکا هستند و آمریکا منتقد سیاست پولی چین در کنترل ارزش "یوآن" ( واحد پولی چین ) است و از چین می خواهد اجازه دهد ارزش" یوآن" شناور باشد تا به میزان واقعی برسد.

 

ب :‌سیاسی: از دیگر مسائل محوری که در گفتگوهای راهبردی پکن – واشنگتن مورد بحث قرار گرفت مسائل سیاسی، علمی، فنی و آموزشی بود که در روابط دو کشور از تأثیرگذاری بالایی برخوردارند. یکی از این مسائل برنامه هسته ای کره شمالی بود که مقامات واشنگتن همراهی چین را در این موضوع ستود. مساله استقلال تایوان از چین و حقوق بشر نیز از جمله مسائلی بود که قبل از برگزاری این نشست زمزمه آن در بین مقامات آمریکایی شنیده می شد، اما پس از مذاکرات و اعلام نتایج آن ، اشاره صریحی به این موضوعات نشده است چرا که مساله ای مثل تایوان و حمایت آمریکا از استقلال آن همواره برای چین از حساسیت بالایی برخوردار بوده است. موضوع کنترل گازهای گلخانه ای ، همکاری برای مقابله با تغییرات آب و هوایی، حراست از محیط زیست، مساله انرژی ، همکاریهای ورزشی و نظامی از جمله دیگر موضوعات مطروحه در این دور گفتگوها بود که طبق آن مقرر شد روابط نظامی را در همه سطوح گسترش دهند ودر سال جاری میلادی" شوچای خو" معاون کمیسیون نظامی مرکزی چین از ایالات متحده دیدار کند. از دیگر مسائلی که برخی رسانه ها مدعی شدند در این گفتگوها مورد بحث قرار گرفته برنامه هسته ای ایران است که مقامات واشنگتن پس از برگزاری این گفتگوها مدعی توافق با چین بر سر اعمال محدودیت در برابر برنامه هسته ای ایران شدند، موضوعی که مقامات پکن در باره آن اظهار نظری نکرده اند اما مقامات ایرانی آنرا بعید دانستند . سبحانی نیا رئیس گروه پارلمانی ایران و چین در گفتگو با روزنامه خراسان با استناد به سخنان سفیر چین در تهران مبنی بر استقلال عمل چین در مناسبات بین المللی و حجم گسترده مبادلات تجاری بین ایران و چین، آنرا رد کرد. علاوه براین پکن به همراه مسکو در مذاکرات هسته ای ایران به دلیل مراودات اقتصادی مناسب همواره مخالف اعمال فشار علیه ایران بوده اند . به نوعی این دو کشور سد راهی در مسیر اجماع قدرتهای بزرگ علیه ایران محسوب می شوند.

 

آینده مناسباتی

به نظر می رسد آینده مناسبات چین و ایالات متحده آمریکا در پرتو عمل به توافقات و حل مناقشات و مسائلی است که همواره مورد اختلاف نظر این دو کشور بوده است. به گونه ای که در گفتگوهای اخیر علی رغم توافقات قابل توجه این اختلاف نظرها هم از چشم ها پنهان نماند. مسائلی از قبیل مداخلات آمریکا در قبال تحولات شرق آسیا و امور داخلی چین، متهم کردن چین به نقض حقوق بشر، مساله تایوان و تبت از جمله این مسائل مورد اختلا ف است تا جائیکه اوباما در مراسم افتتاحیه این گفتگوها نیز بصورت گذرا به مساله حقوق بشر اشاره نمود. علاوه بر وجود اختلاف نظرهای موجود در گفتگوهای اخیر که ناظران از آن بعنوان « توافق در اقتصاد ، اختلاف در سیاست» نیز یاد کرده اند، گامهایی لزران اما خوب برای حل مشکلات دیرینه برداشته اند . یکی از نکات مهم که در گفتگوهای راهبردی بیان شد اینکه چین تأکید کرد خواستار گسترش روابط با آمریکا در همه عرصه های سیاسی، اقتصادی و نظامی است و آنرا ضامن آینده درخشان برای هر دو کشور دانست و اینکه اوباما قول داده که به دعوت" هوجین تائو" تا پایان سال جاری میلادی از چین دیدار کند و توافق در گسترش همکاریهای نظامی صورت گیرد.دراین راستا وزیر خارجه آمریکا محور این گفتگوها را بازسازی مناسبات فیمابین و ایجاد بستر مناسب در جهت حل بحرانهای جهانی در آینده دانسته و در واقع محور گفتگوها را ناظر به آینده تلقی کرده است که همه این اظهارات حاکی از پیشرفت در توسعه روابط این دو کشور می باشد. ایالات متحده به شکلی کم سابقه اعلام کرد حاضر به تسهیل در صادرات فن آوری پیشرفته و تولیدات فنی توسعه یافته به چین است و مایل است با همکاری چین جایگاه اقتصادی بازاری کامل چین را به رسمیت بشناسد و سرمایه گذاری در بخش های زیربنایی را افزایش دهند و در مورد حفاظت از سرمایه گذاری دو جانبه رایزنی های بیشتری را انجام دهند و مهمتر اینکه دو طرف توافق کرده اند که گفتگوها رابرای حل مشکلات و درگیریهای منطقه ای و بین المللی و کاهش منازعات و پیشبرد صلح و ثبات در جهان ادامه خواهند داد. عمل به این توافقات و رفع اختلافات می تواند نوید آینده مناسباتی خوب بین پکن و واشنگتن باشد اگر چه سایه سنگین اختلاف نظرهای دیرینه و ریشه ای همچنان بر سر جای خود باقی است و اگر جاه طلبی های بین المللی ایالات متحده منجر به نقض منافع پرجمعیت ترین کشور جهان گردد چه بسا چین رادر حل مناقشات جهانی و همکاریهای گسترده اقتصادی همراه خود نبیند.
 

نظرات بینندگان
آخرین مطلب
ارسال خبرنامه
برای عضویت در خبرنامه سایت ایمیل خود را وارد نمایید.
نشریات