تاریخ انتشار : ۱۲ آذر ۱۳۸۸ - ۰۷:۵۰  ، 
کد خبر : ۱۰۵۲۷۰

انتخابات شوراها گامی به سوی تشکیل پارلمان شهری


فهیمه خضرحیدری
اصول ششم و هفتم قانون اساسی بر اداره امور کشور با اتکا به آرای عمومی تصریح دارد و نهاد شوراها نیز در این میان در کنار نهادهای موثری مثل مجلس و دولت به عنوان یکی از ارکان تصمیم گیری و تصمیم سازی و در حقیقت به عنوان بخشی از ساختار قدرت که بیش از سایر بخش ها منشاء مردمی دارد، تعریف شده است. با وجود این اما اگرچه سابقه توجه به شوراها و مطرح کردن آنها به عنوان سنگ بنای دموکراسی به خیلی پیش از این و حتی به سال های انقلاب مشروطه و تاسیس انجمن های بلدیه بازمی گردد اجرای اصول قانون تعریف شده در قانون اساسی در ارتباط با شوراها تا سال های پایانی دهه 70 همچنان متوقف بود و پس از آن هم اگر چه تحولات اساسی در این زمینه رخ داد اما هنوز و همچنان اختیارات شورا ها بسیار کمرنگ تر از آن حدی است که بر اساس قانون و مطالبات شهروندان می تواند باشد. با این وجود در حال حاضر دست کم 200 هزار نفر در شوراهای سراسر کشور مشغول به کار هستند که پس از پشت سر گذاردن تجربه دو دوره تشکیل شوراهای شهر اکنون به سوی تجربه سوم برای کارگروهی در حوزه شهر و رسیدن به یک پارلمان شهری واقعی گام برمی دارند.
مقاومت سیاسی در برابر شوراها از انقلاب مشروطه تا امروز
اگرچه سابقه تشکیل در ایران به دوران انقلاب مشروطه )1286( و تاسیس انجمن های بلدیه با اختیار فراوان بازمی گردد اما ماندگار نشدن این تجربه و عمر کوتاه دو- سه ساله این انجمن ها نشانه است از برخوردهای سیاسی ای که از زمان تاسیس انجمن بلدیه تا به حال شوراها با آن روبه رو هستند. در دوران رضا شاه در سال 1308، شاه قوانین جدیدی برای انجمن بلدیه تدوین کرد اما این انجمن ها در عمل وابسته به قدرت و ابزاری در اختیار دولت بودند. چنین روند ضدشورایی برای زمانی طولانی تا دهه 30 ادامه داشت اما در جریان نهضت ملی ایران مصدق با ارائه دو برنامه اصلی ارائه که یکی ملی شدن صنعت نفت بود و دیگری اصلاح قانون انتخابات و شهرداری ها و تشکیل انجمن های شهر و سپردن کار اداره شهرها به دست مردم توجه جدی و دوباره به نهاد شوراها برانگیخت. با وجود این، این بار هم با کودتای 28 مرداد روند شوراخواهی بار دیگر متوقف شد. از 28 مرداد 32 تا پیروزی انقلاب در سال 57 در قوانین مربوط به انجمن شهر بارها تجدیدنظر شد اما انجمن های شهری که انتخابی بودند عملا در اختیار قدرت قرار داشتند و در بهترین حالت، انجمن های شهر 3 نفر را به عنوان شهردار معرفی می کردند که باز هم شخص اول مملکت یکی از آنها را منصوب می کرد و در شهرهای مهمی که بالای 100 هزار نفر جمعیت داشتند هم عملا خود شاه شهردار را بر صندلی اش می نشاند.
با این وجود نیاز جامعه به انتقال قدرت از قدرت مسلط و اقتدارگرا به توده مردم از میان نرفت تا پس از انقلاب و در جریان تدوین قانون اساسی کشور، شوراها جایگاهی مهم و البته همچنان قابل بحث در قانون اساسی جدید پیدا کنند.
اما مطالعات راهبردی در زمینه تشکیل شوراها در حالی از اسفندماه سال 57 در شهرداری تهران آغاز شد و اولین انتخابات رسمی شوراها در شرایطی در اردیبهشت سال 58 زیر نظر وزارت کشور در 15 گود جنوب تهران برگزار شد که پس از آن تشکیل شوراهای شهر واقعی و موثر تا سال ها در شرایط تعلیق باقی ماند.
در همین حال در تیرماه 1358 قانون تشکیل شوراهای محلی در 17 ماده به تصویب شورای انقلاب رسید و در اول مهرماه 1358 نیز شورای انقلاب اسلامی قانون انتخابات شوراهای شهر تصویب کرد. این قانون بر اساس مطالعات و همکاری مشترک شهرداری تهران و وزارت کشور تهیه و پس از تایید دولت موقت تسلیم شورای انقلاب شده بود.
سرانجام دولت اصلاحات نخستین انتخابات شوراها را برگزار کرد
قانون برگزاری انتخابات شورای شهر تصویب شد و بر اساس آن تمامی امور شهری به جز امور قضایی و امور مربوط به ارتش زیر نظر شورای شهر قرار گرفت. بر اساس این قانون شهردار به عنوان رئیس امور اجرایی شهر شناخته شد تا شورای شهر از طریق او بر کار سایر سازمان های تحت نظر اعمال نظارت کند. پس از تصویب این قانون شورای شهر سنندج تشکیل شد و درست یک ماه پس از تصویب آن شهروندانی که مشتاق اداره مردمی امور بودند به صورت خودجوش شوراهای اصفهان و چند شهر دیگر را هم با حمایت استانداری تاسیس کردند اما به دلیل عدم حمایت مسوولان وقت کشور پس از مدتی همان چند شورای مردمی هم عملاً منحل شد.
با این حال پروسه طولانی تشکیل شوراها همچنان ادامه پیدا کرد تا به مجلس اول و تصویب <قانون تشکیلات شوراهای اسلامی کشور> در آذرماه 1361 در 53 ماده رسید. قانونی اقتدارگرایانه که با قانون مصوب مهرماه شورای انقلاب که تاکید بیشتری بر اختیارات شوراها داشت کاملاً متفاوت بود. بین سال های 61 تا 75 این قانون چندین بار بین دولت و مجلس رفت و برگشت کرد و در تمامی این رفت و بازگشت ها نیز بخشی از اختیارات شوراها کاسته و حذف شد و سرانجام در خردادماه سال 75 با کاهش چشمگیر اختیارات شوراها و بی انسجامی و ناهماهنگی های محسوس به تصویب مجلس پنجم رسید. در این میان اما دولت خاتمی تنها دولتی بود که در یک نتیجه گیری منطقی از آنچه اصلاح قانون شوراها تا آن زمان پشت سر گذاشته بود با صرف نظر از اصلاح مجدد آن قانون در دوره مجلس پنجم صرف نظر کرد و در سال 1377 انتخابات شوراها را پس از نزدیک به 20 سال تاخیر در سراسر کشور برگزار کرد تا جهشی بزرگ در راستای مطالبات تاریخی مردم و بسترسازی برای مشارکت مردم در اداره امور شهرها را به نام خود ثبت کند.
تجربه جهانی شوراها
اما شوراهای شهر در اروپا دستکم 200 سال سابقه مشارکت در جامعه مدنی را پشت سر دارند و در کشورهایی مثل فرانسه شورای شهر مهمی مثل پاریس با فرستادن ژاک شیراک از صندلی شهرداری پاریس به صندلی ریاست جمهوری کشور موقعیت ممتازی در میان شوراهای مهم ترین شهرهای جهان به دست آورد و پس از شیراک نیز شهرداری سوسیالیست و توانا برای اداره امور یکی از مهم ترین شهرهای هنری، فرهنگی، ادبی و البته سیاسی جهان برگزید.
شورای شهر پاریس همچنین یکی از موفق ترین شوراهای جهان از نظر تحقق آرمان شهر الکترونیک به شمار می آید تا جایی که به گفته شهردار پاریس تا پایان سال 2007 سراسر پایتخت فرانسه تحت پوشش سرویس اینترنت بی سیم قرار خواهد گرفت تا پاریس مرتبط ترین پایتخت جهان به شبکه اینترنت باشد. بر همین اساس و به دنبال کوشش های شورای شهر و شهرداری پاریس تا سال 2010 میلادی 80 درصد از ساختمان های شهر پاریس به شبکه های فیبرنوری فوق پرسرعت متصل می شوند و در حال حاضر نیز حدود 60 درصد از خانوارهای پاریس به اینترنت پرسرعت دسترسی دارند که شورا و شهرداری پاریس در تلاش هستند تا این میزان را به صددرصد برسانند. این اقدامات در حالی در پایتخت هنری جهان اجرا می شود که آثار باستانی شهر نیز در بهترین وضعیت ممکن قرار دارند. شورای شهر پاریس یکی از فعال ترین شوراهای شهر اروپا شناخته شده است. این شورا از سال 1995 تصمیم گرفت در برنامه ها و طرح های مدیریتی شهری پاریس بازنگری کند و با شناسایی بناهایی که از امکانات عمومی شهری بی بهره اند، امکانات مورد نیاز را ارائه کند. از دیگر برنامه های این شورا که تا سال 2003 پیگیری شده است تخلیه خانه هایی است که زیر نظر شورای شهر به افرادی که خانه نداشتند داده می شد تا در آن زندگی کنند. اما به دلیل سر آمدن زمان اجاره و نپرداختن اجاره ها این خانه ها تخلیه می شوند. شهر پاریس براساس فعالیت های شورای شهر به 20 منطقه مختلف تقسیم شده که هر کدام از این نقاط زیر نظر شوراهای منطقه ای فعالیت می کنند و با هماهنگی هایی که انجام می شود برای رشد و توسعه شهر فعالیت می کنند. در پی این پیشرفت ها و فعالیت های شورای شهر در 28 نوامبر امسال سمیناری در خصوص دوچرخه سواری در این شهر برگزار شد. در این سمینار در مورد ویژگی های دوچرخه سواری و نتایج مثبتی که در کاهش آلودگی و ترافیک دارد بحث شد ضمن اینکه از تمامی علاقه مندان به دوچرخه سواری در هر سمت و سنی نیز دعوت شده بود. در پایان این جلسه قرار شد که پارکینگ هایی برای دوچرخه ها تعبیه شود و در خیابان های پاریس لاین های مخصوص دوچرخه سواری ساخته شود البته نه از آن نوع نیمه کاره ای که در خیابان های تهران ساخته شد. از دیگر برنامه های مورد نظر شورای شهر در بالا بردن امکانات پارک ها، موزه ها، سینماها و تئاترها و سالن های موسیقی است تا مردم ساکن در پاریس بتوانند راحت تر از این امکانات بهره مند شوند. یکی از مهم ترین برنامه های این شورا شناسایی آثار تاریخی و ساخت و تجهیز بناها به منظور جلب توریست و گردشگر است، این شورا می کوشد تا با حمایت از برنامه های هنری و بالا بردن استانداردهای شهری هر ساله در جهت پیشرفت این شهر مهم اروپایی تلاش کند.
بر اساس آخرین آمار )1999( پاریس 11 میلیون نفر جمعیت دارد و براساس رشد مهاجرت 20 درصدی افراد مختلف به این شهر، برنامه های شورای شهر نیازمند تغییرات اساسی شده است. بیشتر مهاجران این کشور را افراد آفریقایی و آسیایی تشکیل می دهند. شورای شهر پاریس دارای 14 عضو چهار ساله است که این اعضا در طول فعالیت خود هر دوشنبه راس ساعت 6 بعدازظهر با حضور در سالن شورای شهر پاریس به طور فردی و جمعی با مردم در خصوص مسائل مختلف صحبت می کنند.
پیروزی طرفداران دولت در انتخابات شورای شهر مسکو
در مسکو اما وضعیت و جایگاه حقوق شوراها تعریف چندانی ندارد و در بسیاری از موارد با تجربه های نوپای کشور ما مشابه است. شمارش آرای آخرین انتخابات شورای شهر <مسکو> از پیروزی حزب طرفدار دولت )روسیه متحد( حکایت داشت.
با پایان شمارش 95 درصد آرا، حزب <روسیه متحد> 4/74 درصد از آرای انتخابات شورای شهر مسکو را به خود اختصاص داد، در حالی که حزب کمونیست 7/16درصد و حزب لیبرال <یابلوکو> 11درصد آرای اخذ شده را به دست آوردند.
این در حالی است که مسکو از بسیاری از جهات هنوز یکی از مهم ترین شهرهای جهان محسوب می شود. این شهر که به شهر مجسمه ها نیز معروف است در زمینه ساخت و ساز از شانگهای که یکی از مهم ترین شهرهای جهان در امور مربوط به ساخت و ساز شهری است پیشی گرفته است و در حال حاضر در این زمینه رتبه نخست را در جهان دارد. به گزارش باشگاه خبرنگاران و به نقل از پایگاه خبری بلومبرگ، شرکت بین المللی املاک و مستغلات کالیرز پس از یک بررسی اعلام کرد هم اکنون مسکو در بین سایر شهرهای بزرگ جهان بیشترین فضا را در ساخت و ساز دارد. بر اساس این گزارش حدود هشت میلیون و 221 هزار متر مربع از زمین های مسکو در دست ساخت است و شورای شهر مسکو در این میان نقش مهمی را ایفا می کند.
شورای شهر صرفه‌جوی لندن
افزایش قیمت مواد سوختی، کاهش منابع انرژی، سیاست های صرفه جویانه و قوانین سخت گیر اتحادیه اروپا معماری کشورهای عضو این اتحادیه را به طور غیرمستقیم تحت تاثیر خود قرار داده است. این روزها در اروپا، بهینه سازی و کاهش مصرف سوخت و انرژی فاکتوری مهم در طراحی های معماری آن سامان به شمار می رود.
در این میان ساختمان شورای شهر لندن که در واقع یک سازه تخم مرغی شکل در حال فرو افتادن یا یک بستنی قیفی در حال آب شدن را به نمایش می گذارد نمود کاملی از رعایت نکات فنی و مهندسی مدرن در ساخت و ساز را به پایتخت نشینان انگلیس ارائه می دهد. نورمن فاستر یکی از مشهورترین معماران جهان در سال 2001 با طراحی ساختمان جدید و جالب شورای شهر لندن آن را جایگزین ساختمان قدیمی این شورا کرد.
در میان شلوغی حاشیه جنوبی رود تایمز، یک سازه عجیب و غریب که بیشتر به یک سفینه فضایی شباهت دارد تا یک ساختمان دولتی محل شورای شهر لندن است. ساختمانی که گفته می شود 81 میلیون دلار برای دولت تونی بلر هزینه داشته است.
ساختمان شورای شهر لندن نمونه ای از عادات اروپاییان در صرفه جویی مصرف انرژی و کاهش میزان گازهای گلخانه ای است. در حالی که معماران آمریکایی در بند فرم های ناموفق دهه هشتاد خود گیر کرده اند، اروپا سال هاست که در تعامل با نیازهای اقتصادی و زیست محیطی تطابق پذیر نشان می دهد و شورای شهر لندن در یکی از چنین ساختمان هایی تشکیل جلسه می دهد و ظاهرا برنامه ریزی برای صرفه جویی در مصرف انرژی را از محل کار خود آغاز کرده اند.

نظرات بینندگان
آخرین مطلب
ارسال خبرنامه
برای عضویت در خبرنامه سایت ایمیل خود را وارد نمایید.
نشریات