بورس ایران روزهای بدی را سپری میکند. مدیر عامل بانک سامان اعتقاد دارد، اگر قیمت سهام در بازار بورس با بازده اقتصادی منطبق باشد، قیمت سهام و شاخص بازار این همه افت پیدا نمیکند.
الهوردی رجایی سلماس افزود: وقتی بازار بورس دچار مشکل میشود، حتما اقتصاد مشکل دارد، زیرا بورس دماسنج اقتصاد است. وی افزود: طی دو سال گذشته که شاخص سهام بورس افزایش یافت، همه خوشحال بودند، در حالی که بالا رفتن شدید قیمتها هم مشکل دارد. مدیر عامل بانک سامان گفت: ابراز لازم برای جلوگیری از نوسان شدید شاخصها در بورس باید فراهم شود، در بورسهای پیشرفته بازار سازها نوسان شدید قیمتی را کنترل میکنند، وی گفت: قیمت سهام ظرف شش ماه گذشته 30 درصد کاهش یافته است و عدد شاخص از رقم 15 هزار به 10 هزار رسیده است.
رجایی سلماس گفت: شاخص بازار بورس در کشورهای پیشرفته از میانگین قیمت سهام 40 تا 50شرکت برتر در بورس ساخته میشود و عدد شاخص مبنای تصمیمگیری بازار میشود، در بازار بورس ایران هم این گونه است. وی که 17 سال دبیرکل بورس اوراق بهادار بوده است، گفت: در سال 75 شاخص بازار 2100 واحد بود، البته آن موقع تعداد شرکتهای پذیرفته شده در بورس 270 تا 280 شرکت بود، هم اکنون این رقم به 500 شرکت رسیده است، سرمایه شرکتها هم افزایش یافته است.
رجایی سلماس یکی از علل بروز عدم تعامل در بازار بورس را حالتهای روانی مازاد دانست و گفت: عرضه سهام برای فروش بیشتر از تقاضا است و این هم مزید بر علت برای بیتعادل بازار شده است.
مدیر عامل بانک سامان گفت: بازار بورس در سالهای 82 و 83 میانگین 30 تا 50 درصد سود داشته است، اما وقتی ارتباط منطقی بازده واقعی سهام با قیمت آن قطع میشود، حباب قیمتی شکل میگیرد و بازار را دچار مشکل میکند. وی گفت: قیمت سهام در بازار بورس از مهر ماه گذشته شروع به کاهش و توقف نموده و همچنان ادامه دارد، یکی از علتهای آن تغییر رییس دولت است، همچنان که از مهر ماه 75 تا مهر 76 هنگام تغییر ریاست جمهوری از هاشمی به خاتمی نیز این اتفاق افتاد و پس از آن قیمتها رو به بهبود نهاد.
رجایی سلماس گفت: بحث انرژی هستهای ایران بر وضعیت رکود بازار دامن زده است و با توجه به این که مسایل سیاسی بر امنیت پولی مردم اثرگذار است، مردم دنبال جای امنی برای سرمایههای خود میگردند.
دبیر کل اسبق بورس اوراق بهادار افزود: با توجه به این که شرایط افزایش قیمت بازار بورس را بحران نمیگفتیم، اکنون هم کاهش قیمت سهام بحران نیست، بلکه یک نوع رکود بر بازار بورس است.
رجایی سلماس در مورد سیاست خصوصی سازی دولت و بازار بورس، گفت: اگر در زمان افزایش قیمت سهام، دولت به موقع سهام شرکتهای خود را عرضه میکرد، هیچ وقت افزایش غیرواقعی قیمت سهام رخ نمیداد و اکنون بورس دچار رکود نمیشد. وی افزود: سازمان خصوصی سازی با در اختیار داشتن سهام شرکتهای دولتی میتوانست جلوی افزایش غیرواقعی قیمت سهام را بگیرد، ولی این کار را به موقع انجام نداد.
رجایی سلماس با اشاره به وجود مشکل ساختاری اقتصاد کشور، گفت: سهام شرکتهای دولتی باید به تدریج به مردم واگذار شود، نه این که به بانکها، شرکتهای وابسته به دولت و بنیادهای شبه دولتی واگذار شود.
وی خاطرنشان ساخت: هدف دولت از واگذاری سهام شرکتهای دولتی باید تحقق هدف خصوصی سازی و ایجاد رقابت باشد و نه برای کسب درآمد و یا جبران کسری بودجه، سهام شرکتها را واگذار کند.
همچنین عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی نیز گفت: تعویض دبیر کل و اعضای هیات مدیره بورس در شرایط فعلی بهترین شوک روانی برای بهبود بورس اوراق بهادار کشور است که حداقل تا یک هفته شاخصهای بورس را مثبت خواهد کرد. محمد ابراهیم یاوری در گفت و گو با خبرگزاری فارس گفت: بهتر است دولت در نخستین اقدام خود برای بهبود وضعیت فعلی بورس، دبیر کل و اعضای هیات مدیره آن را که کاملا آماتور هستند تغییر دهد و یک عده افراد حرفهای را بر سر کار بیاورد. وی تاکید کرد: بورس کشور به دلیل غیرشفاف بودن، این امکان را به کارگزاریها و شرکتهای سرمایه گذاری داده است تا با زدوبندها، انجام معاملات صوری و پاس دادن سهام به یکدیگر بر شاخصهای بورس اثرگذار باشند.
یاوری با اشاره به این که شاکله اصلی بورس در جهت افت شدید قیمتها از یک سال پیش ریخته شده بود، یادآور شد: این شاکله غلط منتظر یک شوک اقتصادی، سیاسی یا اجتماعی بود که حتی از یک سخنرانی کاملا معمولی سیاسی یا یک سخن غیررسمی اقتصادی نیز تحت تاثیر قرار میگرفت. وی با اشاره به تاثیر منفی تناقضگوییها و موضعگیریهای دبیر کل بورس اوراق بهادار بر شاخصها، تصریح کرد: گروههای سیاسی و عاملان آنها نیز با مشاهده پیروزی رقیب، پشتوانههای مالی خود را بستند و شرایط ایجاد شوک بر بازار را فراهم آوردند. عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی با تاکید بر این که شاخصهای بورس دیگر هیچ گاه به وضعیت سال گذشته باز نخواهد گشت، اظهار داشت: شرایط سال گذشته بورس وضعیت واقعی آن نبود و شرایطی بود که بر اساس زدوبند و باندبازی بر آن حاکم شده بود. یاوری خاطرنشان کرد: بورس به مکانی برای صحنه بازی و کلاهبرداری تبدیل شده که در این میان تنها عدهای سادهدل کلاه بر سرشان رفته است. به گفته این کارشناس بازار سرمایه، از زمان افت شاخصهای بورس، شرکتهای دولتی و شخصیتهای حقیقی بازندههای اصلی آن و بخش خصوصی برنده اصلی این شرایط بوده است.
یاوری تاکید کرد: در افت شاخصهای شوک اصلی را زدوبندها به بورس وارد کرد و بهبود آن نیز نیازمند یک شوک اقتصادی، سیاسی یا روانی است که تعویض دبیر کل و اعضای هیات مدیره، ورود یک سری کارخانههای معتبر به بورس و عرضه سهام به مردم در این زمینه میتواند موثر باشد. وی با انتقاد از صحبتهای مداوم و بیحساب و کتاب دبیر کل بورس اوراق بهادار، یادآور شد: در بورس اوراق بهادار باید یک نفر حرف بزند و آن هم در مورد تک تک کلمات خود با برنامهریزی و سنجیده سخن بگوید. یاوری تصریح کرد: متاسفانه شرایط بورس نیز به نوعی چیده شده که یک نفر میتواند هر کاری در بورس انجام دهد به نحوی که در مواردی، متقاضی یک سهم لینک متقاضی دیگر را از تابلوی بورس حذف کرده تا سهام مورد نظر خود را به قیمت دلخواه خریداری کند. وی در ارتباط با تاثیر شاخصهای بورس بر تحقق درآمدهای پیش بینی شده در بودجه سال 84 نیز گفت: حرکت دولت قبلی در تامین کسری بودجه از طریق فروش کارخانهها یکی از غلطترین و غیراقتصادیترین اقدامات در بخش اقتصاد بود و دولت جدید اگر عقل داشته باشد نباید این کار را ادامه دهد. یاوری تاکید کرد: واگذاری کارخانهها به بخش خصوصی باید تنها برای افزایش بهرهوری و بهبود عملکرد آنها باشد و در غیر این صورت در خرید و فروش آن کارخانه که برای تامین کسری بودجه صورت میگیرد، انواع رانت خواری و زدوبند انجام میشود.
در عین حال نایب رئیس شورای عالی انجمن حسابداران خبره ایران نیز گفت: در شرایط کنونی که قیمت سهام در بورس به کف رسیده است، بهترین زمان برای ورود افراد جدید به بورس و خرید سهام است. هوشنگ خستویی گفت: تجربه فعلی افت شاخصها در بورس یک بار نیز در سال 75 تکرار شده بود و در آن زمان نیز این مشکل بر طرف شد. وی وضعیت فعلی بورس را چندان نگران کننده ندانست و اظهار داشت: وضعیت فعی که احتمالا تا اواخر امسال دوام خواهد داشت، تا حد زیادی نیازمند ایجاد اطمینانهای لازم از طرف دولت است. خستویی عمدهترین دلیل افت شاخصها طی چند ماه گذشته را نگرانی سهامداران و بازار از وضعیت آینده کشور دانست و افزود: این در حالی است که هم اکنون نگرانی جدی در کشور وجود ندارد و تها باید آستانه تحمل فعالان و سهامداران افزایش یابد. این حسابرس معتمد بورس، بالا رفتن غیرواقعی قیمت سهام در سال گذشته را موجب هجوم افراد زیادی به بورس عنوان کرد و گفت: هم اکنون یکی از کاستیهای بورس اوراق بهادار، نداشتن سبد سهام است تا ریسک کسانی که بیمهابا وارد این بازار میشوند، تا حد زیادی کاسته شود.
وی استقبال مردم از پذیره نویسی بانکهای جدید را نشان دهنده وجود اطمینان نسبت به آینده توصیف کرد و گفت: این شرایط نشان میدهد که در مورد بورس نیز وضعیت نگران کنندهای وجود ندارد. نایب رئیس شورای عالی انجمن حسابداران خبره ایران به دولت پیشنهاد کرد تا به جای این که فکر برگردان بورس به دوران اوج آن باشد، درصد کاهش آسیب پذیری بورس برآید.
همچنین دکتر حسین عبده تبریزی- دبیر کل بورس اوراق بهادار- در گفت و گو با ایسنا، درباره راههای عبور بورس از مرحله بحران، توضیح داد:"مجلس و دولت به طور جدی معتقد هستند که باید از بورس حمایت شود. طبق جلسات اخیر این حمایتها تکرار شده است و حمایتهای علنی این دو ارگان از بورس به زودی اعلام میشود." وی ضمن تاکید بر مشکل بورس خاطرنشان کرد:" مشکل بورس ابعاد متفاوتی دارد و شامل مسائل داخلی و خارجی است اما حساس شدن دولت و تشکیل جلساتی در روز و شب گذشته با وزیر امور اقتصادی و دارایی واقعیتی در جهت عادی کردن وضع بورس است. او ادامه داد: درحال حاضر قیمتهای بازار و شاخصها پایین هستند و هیچ شخص نمیتواند مطرح کند که قیمتها و شاخصها بالا هستند. در حال حاضر شرایط برای خروج از بحران مطلوب است و تنها باید و جو روانی کنترل و مدیریت شود تا اعتمادسازی مطلوب انجام شود. در این حالت سرمایه بیشتری جذب میشود.
عبده تبریزی با مطلوب شمردن نقدینگی جامعه بر مکث مردم برای سرمایه گذاری در بورس تاکید کرد و افزود:" امید است با همکاریهای و حمایتها و تمهیدات فعلی و آینده دولت، بازار جریان عادی خود را طی کند." وی با بیان اینکه در حال حاضر قیمتها برای سرمایه گذاری مناسب است، خاطرنشان کرد: "اشخاصی که از بازار و شرکتهای بزرگ شناخت معقولی دارند باز برای سرمایه گذاری اقدام کنند."او با ابراز خرسندی از قیمت نفت و سایر پایههای اقتصادی کشور ضمن تاکید بر تاثیر مثبت این عوامل بر بورس توضیح داد:" در حال حاضر تنها عواملی که بازار بورس را متاثر میکند چند موضوع سیاسی است." وی در مورد ابراز عقیده برخی کارگزاران و کارشناسان مبنی بر تعطیلی چند روزه بورس گفت: " دلیلی برای تعطیلی بورس وجود ندارد. در ترکیه چهار سال قبل شاخص از 12 هزار به چهار هزار رسیده اما بورس تعطیل نشده. در حال حاضر نیز در بورس تهران معاملات انجام میشود."
در عین حال وحید رجبیان- کارشناس بازار سرمایه- به راهکارهای برون رفت از وضعیت بحرانی بورس ایران و اینکه 40 درصد بازار بورس سهام تحت تاثیر دو صنعت سیمان و خودرو و حدود 20 درصد تحت تاثیر شرکتهای سرمایهگذاری که در سبد آنها سهام فوق است قرار گرفته، گفت: "در طی هفتههای اخیر به دلیل مسائل سیاسی خارجی، مصوبات مجلس در خصوص طرح تثبیت قیمتها و کاهش نرخ سود تسهیلات بانکی، تغییر دولت، اجرا نشدن کامل طرح جامع سیمان آثاری داشته قطعا بازار را تحت تاثیر قرار میدهد."
او همچنین بالا بردن حجم مبنا در ادامه سیاست تغییر قیمت پایانی سهام را نیز از دیگر عوامل تاثیرگذار ذکر کرد و افزود: "علاوه بر این موارد ایجاد شایعات تغییرات در مدیران اقتصادی بازار سرمایه و همچنین فشار نقدینگی بر صنعت خودرو به دلیل فروش اقساطی خودرو موجب شده که بازار این صنعت با نوسانات فراوانی منفی روبهرو شده به نحوی که به نظر میرسد اگر این وضعیت ادامه داشته باشد، آثار جبرانناپذیری در اقتصاد کشور و بازار سرمایه به بار آورد." رجبیان جلوگیری از این وضعیت را نیازمند یک عزم دسته جمعی برای تثبیت در بازار مطرح کرد و افزود: همچنین برای رفع این مشکلات نیازمند حمایت از بازار به عنوان بستر اصلی سرمایه گذاری و خصوص سازی هستیم. " این کارشناس بازار سرمایه درباره راه برون رفت از این بحران توضیح داد: "باید مقدماتی فراهم شود که شرکتهای سرمایه گذاری وابسته به بانکها به مثابه سایر بنگاههای موجود در بورس و در چارچوب قانون تجارت امکان افزایش سرمایه را بدون مجوز شورای پول و اعتبار تا سقف 100 درصد نقدی و مطالبات انجام داده و شورای پول و اعتبار نسبت به رفع عدم امکان دریافت تسهیلات توسط شرکتهای سرمایهگذاری و بنگاهها برای خرید سهام در چارچوب عقود اسلامی از بانکهای دولتی اقدام کنند." وی در ادامه رفع ممنوعیت در بانکها در خصوص خرید سهام تا میزان پنج درصد از شرکتهای پذیرفته شده در بورس و بالا بردن خرید شرکتهای بیمه را مطرح کرد و گفت:" در این میان باید وضعیت بورس به شکلی باشد که بانکها با امنیت خاطر سپردههای مردم را به سمت این بازار سوق دهند چرا که بانکها نیز در مقابل سپردههای مردمی پاسخگو هستند."
او در ادامه خاطر نشان کرد: "بازنگری طرح حجم مبنا، تعیین قیمت پایانی سهام و بررسی دلایل تغییرات شاخص بر اساسی حجم مبنا و اصلاح و تعدیل اصولی آن بر مبنای کارشناسی و شرایط بازار و همچنین کاهش دامنه نوسانات قیمت سهام از پنج درصد به کمتر از آن بر اساس بررسیهای کارشناسی نیز از دیگر برنامههایی است که باید مدنظر قرار گیرد."
همچنین هادی حقشناس، در گفت و گو با ایسنا، در رابطه با وضعیت بازار بورس و افت شاخصها در چند ماه اخیر، گفت: بحرانی که هم اکنون رای بورس ایجاد شده پس از انتخابات به وجود آمده و نشان میدهد که پارامترها و تحولات سیاسی در این زمینه اثرگذار بوده است. وی در ادامه تصریح کرد: یکی از دلیل آن که بورس دچار نوسان شدیدی شده، بحث انتخابات و شعارهایی است که کاندیداها در آن زمان مطرح کردهاند. بنابراین وقتی شاخصهای سیاسی به این شکل در بورس اثرگذاری خود را نشان میدهند راهکار باز گرداندن تعادل به بورس هم سیاسی است. نماینده مردم بندر انزلی با بیان این که نتیجه انتخابات عامل بیاعتمادی مردم بوده است، افزود: متاسفانه اعتماد مردم به بورس و سرمایهگذاری در آن سلب شده و مردم از خود میپرسند که آیا شعارهایی که داده شده و بحثهایی که در گرفته در عمل با واقعیت تطابق دارد و آیا دولت بازار بورس را به رسمیت میشناسد یا خیر؟
عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس خاطرنشان کرد: بازار بورس یک بازار سرمایه است و با رفتار و کردار دولت جلو میرود. اگر دولت از این بازار حمایت جدی نکند سهامداران دچار تزلزل میشوند. خوشبختانه در بازار پولی این مشکل کمتر دیده میشود، چرا که مردم به سود تضمین شده در بازارهای پول اطمینان دارند، ولی بازار سرمایه تابع نوسانات است و مواضع و پرامترهای سیاسی اثرگذاری خود را نشان میدهند. وی به منظور خروج از بحران حاضر در بورس پیشنهاد کرد: با توجه به این که بحث انتخابات موجب نوسان و بحران در بازار بورس شده دولت خود چاره و تدبیر اساسی برای این مساله بیاندیشد و بهترین راه این است که رییس جمهور و تیم اقتصادی دولت متشکل از وزارت اقتصادی، بانک مرکزی و سازمان مدیریت و برنامهریزی راهکار و مکانیزم صریح و روشنی را در خصوص بازار مالی که تبلور بازار بورس است، ارائه کند.