اسماعیل محمدی
"انرژی و نیرو" مبنای حرکت و تحولات، رشد و توسعه اقتصادی را تشکیل میدهد و انباشت آن باعث خیز اقتصادی کشورها میشود.
متناسب با خیزهای اقتصادی که در شکل انقلابهای اقتصادی کشاورزی، صنعتی، فراصنعتی و دانایی محور ظاهر شده است، عمق جدید و نوینی از عقلانیت فرهنگی وهویت ملی وانسانی تبلور مییابد.
همه کشورها تلاش میکنند تا انباشت انرژی خود را به مرز اطمینان بخش و آسیبناپذیری برسانند تا زنجیره پیشرفت آنها هیچگاه پاره نشود.
بشر در طول تاریخ اقتصادی خود شکلهای متفاوتی از تولید انرژی سخت و نرم را تجربه کرده و آزموده است.
برترین شکل تولید انرژی به حالتی اختصاص دارد که اولا تمیز و پاک باشد و دوم اینکه پایانناپذیرباشد.
برآیند بهینه تلاشهای تامین مطمئن انرژی به تولید انرژی هستهای و اتمی مربوط میشود و خوشبختانه جمهوری اسلامی ایران با تلاش فرزندان برومند خود که وارث غنیترین تمدن علمی جهان هستند و پرچم خونین شهدا را در دستان قدرتمند خود با افتخار افراشته نگهداشتهاند، موفق شده است جشن توفیق هستهای خود را برپا کند.
اما این موفقیت تازه آغاز کار است و باید تمامیت دستاوردهای اقتصادی آن استخراج شود که در آن صورت میتوان از دایرهالمعارف جدید اقتصاد توسعه ایران صحبت کرد.
کسب این فناوری موجب جهش علمی در تمام زمینههای علمی و صنعتی در ایران شده است.
20 فروردین سال پیامبر اعظم(ص) درخشانترین روز در تاریخ ایران است و قله افتخار علمی انقلاب اسلامی ایران را به نمایش گذاشت.
انرژی به برنامههای توسعه سرعت و شتاب میدهد و پایدارترین شتاب و سرعت با تکیه بر فناوریهای تولید انرژی هستهای ایجاد میشود.
فناوریها، بستر و ابراز تبدیل دانش و دانایی به محصولات و کالاها و خدمات هستند.
تولیدات علمی باید بر فناوری تبدیل شود و ارتباط آن با بخشهای اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی بررسی گردد.
علم و فناوری بدون توجه به جنبههای سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی آن در نظام "جهانی شدن" جایی ندارد.
فناوری و دانش هستهای نیز همانند اسلاف خود موقعی دارای ارزش خواهد بود که به دستاورد نقد و ابزارهای قابل استفاده در فعالیتهای تولیدی همه شهروندان تبدیل شود و هزینه تمام شده تولید محصول را کاهش دهد.
قرار نیست مردم فقط نقش تماشاگر را داشته باشند بلکه باید این فناوری و دانش در خدمت توسعه و پیشرفت آنها قرار گیرد.
باید شعار "انرژی هستهای حق مسلم ماست" به شعار "انرژی هستهای عامل پیشرفت اقتصادی همه ماست" تبدیل شود.
در آن صورت نهضت توسعه اقتصادی ایران در هموارترین مسیر قرار خواهد گرفت و نهادینه خواهد شد.
اما هر زمان که بحث از فیزیک جدید به ویژه فیزیک اتمی میشود، بلافاصله بمب اتمی و انفجار "هیروشیما" و منازعات بینالمللی در این مورد جلب توجه میکند.
متاسفانه استفاده خشن و ضد انسانی آمریکا از این دانش هستهای باعث شده است تا معادل تسلیحاتی آن در ذهنها ملکه شود اما دانش هستهای بینهایت کاربرد غیرنظامی و غیرتسلیحاتی دارد.
پس از کشف این پدیده، راه کاربرد فیزیک هستهای در صنعت باز شد و کشورهای بزرگ صنعتی دست به یک رقابت بیپایان برای دستیابی به فناوری هستهای زدند.
با ساخت راکتورهای هستهای برای تولید الکتریسیته تحقیقات برای ساخت راکتور هستهای به روش جوش هستهای، تحقیقات در زمینه تولیدو کاربرد رادیوایزوتوپ در پزشکی و صنعت و کشاورزیها گسترش یافته است.
اما غربیها به ویژه آمریکا تلاش میکنند کشورهای دنیا را از این نعمت محروم کنند و برخورد چندگانه آنها با موفقیت ایران این شیطنت را ثابت میکند.
دانش و فناوری هستهای جمهوری اسلامی ایران در سه سال گذشته در داخل و خارج از ایران مورد توجه قرار گرفته است و به تدریج بر انباشت مسایل، تحلیلها و اظهارات پیرامون آن نیز بیشتر شده است.
مخالفان داخلی و خارجی هم بر طبل این شیطنت و خیانت میکوبند.
باید این گروهها را شناخت و با نظریههای آنها مقابله کرد.
تبارشناسی مخالفان موفقیتهای هستهای ایران نشان میدهد که گروه اول یا گروه سخت که همان غربیها هستند آن را برای ایران ضروری نمیدانند و میگویند دسترسی به این توانمندی باعث میشود که ایران در انزوای جهانی قرار گیرد و از دستاوردهای اقتصادی جهانی بینصیب بماند. چون احتمالا با مجازاتهای اقتصادی مواجه خواهد شد.
گروه دیگر که گروهی آرام اما مایل به غربیها هستند پیروان کوتولههای روشنفکری میباشند که پیشرفت ایران را فقط در طول غربیها ارزیابی میکنند و میگویند نیازی به این همه تلاش نیست.
وقتی دیگران دارند ما همان را بخریم و البته هزینه آن را نیز بپذیریم و بپردازیم هر چند این هزینه از دست دادن استقلال کشورمان باشد.
این گروهها که شماری از کشورهای غربی و گروهی از خودفروختگان و مجموعههای دستپرورده و نمک خورده غربیها میباشند عقیده دارند که دانش و فناوری هستهای باید در اختیار چند کشور محدود در جهان باشد و دیگران نیازهای خود را از این کشورها تامین کنند.
در نقد این دیدگاهها باید گفت که این گروه اولا سخنگوی مردم و این سرزمین نیستند و کسی هم چوب حراج مملکت را به آنها نداده است.
ایران سرزمین آزادمردان و هدیه رزمندگان و شهیدانی است که آن را با خون خود حفظ کردهاند و ما باید آن را حفظ کنیم و هیچ انسانی در روی زمین سوای این عده مفتخوار در کشور ما پیدا نمیشود که از این رویکرد دفاع کند.
پس حساب این افراد وطنفروش که متاسفانه ادعای وطنسازی هم میکنند باید زودتر روشن شود چون نامحرم هستند و فقط باید به حیات حیوانی خود ادامه دهند.
در خارج نیز واشنگتن باید از عقلانیت بیمنطق خود دست بردارد و به ایران به عنوان قدرت اقتصادی منطقهای ایمان آورد و بر این اعتقادات پایبند باشد و اخلاص پیشه کند.
آمریکا به ایران نیاز دارد اما ایران از بینیازی به آمریکا به خود مینازد.
آنها باید به دقت بفهمند که ایران بر غنیسازی اورانیوم در داخل کشور و به صورت مستقل پافشاری میکند و ایرانیها احساس میکنند که سرنوشت آنها به گونهای است که به یک بازیگر منطقهای در خاورمیانه و یا تنها بازیگر این منطقه تبدیل شوند. ایران برای برآورده کردن نیاز داخلی کشور به انرژیهای قابل اعتماد علاوه بر نفت نیاز خواهد داشت و خود هم به تنهایی در این زمینه تصمیمسازی میکند.
دانش و فناوری هستهای مانند سایر دانشها زمینه و امکانی در مسیر رفاه و آسایش زندگی انسان است و همگان میتوانند از آن بهرهمند شوند.
امروزه دستیابی به زوایای مختلف علوم و تکنولوژی هستهای مسالمتآمیز و ایجاد زمینههای کاربرد آن یک شاخص پیشرفت در پایداری سیاسی، اجتماعی و اقتصادی برای هر کشوری است و نمایانگر سطح دانش و توان بالای دانشمندان آن جامعه میباشد.
در ایران سابقه آشنایی و آغاز علوم هستهای به بیش از 40 سال میرسد و با تلاش دانشمندان جوان ایرانی شاهد شکوفایی و گسترش این تکنولوژی بعد از انقلاب اسلامی در ایران هستیم.
جمهوری اسلامی ایران به عنوان یکی از کشورهای امضاکننده معاهده منع تکثیر و گسترش سلاحهای هستهای همواره بر حق خود جهت برخورداری از دانش و فناوری هستهای مسالمتآمیز بر اساس موافقتنامههای جهانی تاکید کرده و امت استفاده از آن را حق مسلم خود میداند.
اما برخی کشورهای غربی و در رأس آن آمریکا از زمستان 1382 تلاش دارند تا فناوری هستهای مسالمتآمیز ایران را متوقف کنند.
دانش و فناوری هستهای کاربرد صلحآمیز، استفاده از آن به عنوان سلاح یکی از کاربردهای آن است که آمریکا و معدود کشورهای اروپایی برای محروم کردن تهران از این دانش تنها به احتمال و امکان کاربرد نظامی آن تاکید میکنند.
اما این ظاهر قضیه است آنها در باطن مخالف پیشرفت و توسعه همه جانبه نظام جمهوری اسلامی ایران هستند و از توسعه اقتصاد هستهای ایران به خود میلرزند و عصبانی هستند که امید است از این عصبانیت بمیرند.
دانش و فناوری هستهای در زمینههای آموزشی، تحقیقات، تولید انرژی، پزشکی، صنعت، کشاورزی و صنایع غذایی کاربرد دارد و فقط یکی از استفادههای آن نیز ساخت سلاح نظامی است.
در ادامه به برخی زمینههای اقتصادی کاربرد دانش هستهای اشاره میشود با اعتراف و ایمان به اینکه "اقتصاد دانش هستهای شامل دایرهالمعارفی است که صفحه پایانی ندارد".
دانش هستهای و تولید برق
مهمترین و شاخصترین کاربرد دانش هستهای تولید برق است که مادر همه فعالیتهای اقتصادی محسوب میشود.
ایران برای تولید برق در دهههای آینده به دانش هستهای نیاز شدید دارد و با تکیه بر منابع سنتی نمیتواند این نیازها را تامین کند. هماکنون میزان تولید برق از انرژی اتمی در ایران صفر درصد است اما طبق مصوبه مجلس شورای اسلامی تولید 20 هزار مگاوات برق هستهای در 20 سال آینده، تأمین انرژی مورد نیاز کشور از طریق انرژی هستهای را به 15 درصد خواهد رساند که در مقایسه با سایر کشورها هنوز رقم بالایی نخواهد بود. 20 نیروگاه اتمی نیز باید در کشور احداث شود تا در چشمانداز 20 ساله 20 هزار مگاوات برق از طریق انرژی هستهای تولید گردد.
یکی از برنامههای کلان جمهوری اسلامی ایران تولید برق برای تامین نیاز بخشهای مختلف اقتصادی است و برای تامین مورد نیاز خود در سالهای آینده راهی جز رویکرد به انواع انرژیهای نو از جمله انرژی هستهای نخواهد داشت. سازمان توانیر اعلام کرده است تولید برق کشور در سال گذشته 3/176 میلیارد کیلووات ساعت بود و پیشبینی شده است این رقم در سال 1395 به 450 میلیارد کیلووات ساعت افزایش یابد.
طبق آمار سازمان بینالمللی انرژی هستهای 17 درصد برق مورد نیاز در دنیا از انرژی هستهای تولید میشود.
20 درصد انرژی مورد نیاز آمریکا، روسیه، کانادا و انگلیس از نیروگاههای اتمی تأمین میشود و این رقم برای فرانسه 78 درصد، ژاپن 7/25 درصد، آلمان 28 درصد، روسیه 15 درصد، کره جنوبی 40 درصد و انگلیس 23 درصد است.
تولید برق هستهای در برزیل، آرژانتین، پاکستان، آفریقای جنوبی، رومانی، مکزیک و هلند کمتر از 9 درصد است.
چین به عنوان بخشی از راهبرد ملی پانزده ساله با هدف تأمین نیاز روزافزون این کشور به انرژی قصد دارد عملیات احداث نیروگاههای هستهای خود را سرعت دهد.
کابینه چین با طرح راهبردهای پانزده ساله این کشور که از سال دوهزار و پنج آغاز شده است و تا دوهزار و بیست ادامه خواهد داشت و انرژی هستهای نقشی محوری در آن به عهده خواهد داشت، موافقت کرده است.
بر اساس این طرح راهبردی برق هستهای یک منبع راهبردی انرژی برای چین مطرح شده است و باید به منظور پاسخگویی به نیاز روزافزون این کشور به انرژی، فعالانه پیگیری شود.
در این طرح پانزده ساله نیروگاههای هستهای اساس استراتژی انرژی چین خواهد بود و نقشی مهم در تقویت توان و فناوری ملی این کشور به عهده خواهد داشت.
دولت ژاپن نیز به دنبال این است که تا سال 2030 میلادی، سهم انرژی هستهای در تامین برق این کشور را به 40 درصد یا بیشتر افزایش دهد. کارشناسان و مسئولان معتقدند حدود 80 درصد برق ایران با استفاده از منابع گازی تولید میشود و میزان تولید برق در ایران در حدود 170 میلیارد کیلووات ساعت است. بدین ترتیب اگر ایران تا بیست سال آینده احتیاج به 350 میلیارد کیلووات ساعت برق داشته باشد، به طور متوسط احتیاج به 58 میلیارد متر مکعب گاز در سال خواهد داشت.
از سوی دیگر کاربریهای نوین منابع هیدروکربوری با ارزش افزوده زیاد نیز ایجاب میکند از این منابع در تولید محصولات با ارزش افزوده بیشتر استفاده شود.
پایانپذیر بودن منابع انرژی نفت و گاز نیز بحران خفتهای است که سرانجام بیدار و فعال خواهد شد و اگر منابع نوین تولید انرژی به کمک کشور نیاید این بحران به آتشفشان تبدیل خواهد شد.
دانش هستهای و اقتصاد کشاورزی
انرژی هستهای اعم از تولید برق یا سایر کاربردهای آن میتواند به خلق انقلاب دیگری در عرصه کشاورزی منجر شود.
استفاده از انرژی هستهای در بخش کشاورزی دارای دو کاربرد اساسی برای افزایش تولید در واحد سطح (نظیر کودهای شیمیایی، بذرهای اصلاح شده) و کاهش مصرف نهادههای اولیه (مانند ماشین آلات، گازوییل) است.
اما تبدیل این دانش به فناوریهای متناسب برای استفاده در بخش اقتصادی باید مورد توجه قرار گیرد.
اشعهدهی بذور گیاهی یا محصولات غذایی، آزمایشگاههای تشخیص آلودگیهای موادغذایی و باقیمانده حشرهکشها و داروهای دامپزشکی، تولید استریل حشرات و عقیمسازی نسل نخست مگسهای مالاریا، میاز جلدی، مگسهای میوه از مواردی است که بستر تزریق دانش هستهای را به فعالیتهای کشاورزی فراهم میکند.
توسعه سامانههای پرورش انبوه، تعیین ژنتیکی جنسیت و کنترل کیفی و نیز استفاده از تکنیکهای هستهای برای کنترل ارگانیزمهای میکروبی و کاربرد میولوژی برای توسعه گونههای جدید حشرات و استفاده از آن در کنترل حشرات از دیگر کاربردهایی که دانش هستهای به بخش کشاورزی هدیه میکند.
افزایش تولید انرژی برق و استفاده از آن در فعالیتهای کشاورزی، برقی کردن چاههای آب، انتقال آب به ارتفاعات، به سازی گونههای گیاهی و اصلاح بوذر، اصلاح نژاد دامی و طیور، جهش ژنی مقاوم و افزایش دوره زمانی پایداری محصولات کشاورزی و کاهش هزینه تمام شده تولید از دیگر دستاوردهای دانش و فناوری هستهای در بخش کشاورزی است.
صنعت و دانش هستهای
صنعت مهمترین کاربرد دانش هستهای است و بیشتر کاربردهای دانش و فناوری هستهای از طریق گذر از بستر صنعت ممکن میشود.
نشتیابی در خطوط انتقال لولههای نفت و گاز، اندازهگیری سطح مایعات در مخازن، اندازهگیری دقیق غلظت مایعات، جداسازی ترکیبات مهم از آبهای معدنی، تصفیه فاضلابها و پسماندها و ضایعات مواد هستهای، اندازهگیری دقیق مواد و ترکیبات مذاب در کورههی شیشه و اندازهگیری دقیق ضخامت شیشه هنگام تولید از کاربردهای فعلی دانش هستهای در بخش صنعت است.
کنترل جوشکاری در لولههای نفت و گاز و بویلرها، شناخت عناصر ترکیبدهنده آلیاژها، بررسی و مطالعه لایههای اکسید شده، بررسی میزان خوردگی سطوح فلزات و تعیین عناصر با مقدار کم در بافتهای مختلف از دیگر کاربردهای استفاده از دانش هستهای است.
البته دامنه این کاربردها روز تحول و فزاینده میباشد و در آینده نزدیک میتوان عمر محصولات صنعتی را تا دهها برابر فعلی افزایش داد. استفاده از باطریهای هستهای در ماشینآلات کشاورزی، ضریب مکانیزاسیون را چند برابر خواهد کرد.
در صنعت خودرو میتوان با دانش هستهای خودروهای زنده و خودترمیم ساخت و همینطور در همه صنایع به ویژه صنعت نفت و گاز.
کاربردهای نوین دانش هستهای:
امروزه پیدا کردن یک فعالیت تولید و خدماتی در جوامع بشری که بینیاز از دانش هستهای باشد محال است. نقش این دانش در اقتصاد درمان و توسعه نیروی انسانی تقریباً بینهایت شبه بینهایت است.
تحقیقات نوترونی در جهت توسعه رادیو ایزوتوپها، آشکارسازی، کاربرد اثرات بیولوژیکی پرتوها (رادیو بیولوژی) و همچنین ساخت و توسعه تجهیزات نوین از جمله موارد استفاده دانش هستهای به شمار میرود، است. به اعتقاد دانشمندان و عالمان ایرانی و کارشناسان نمکزدایی هستهای از آبهای شور، تامین انرژی سالم، ارزان قیمت و مطمئن به عنوان یکی از راههای رشد و شکوفایی اقتصاد کشور، استفاده از فناوری و دانش هستهای و رادیو ایزوتوپها در پزشکی، تشخیص و درمان، تشخیص بیماریها در بعد تصویربرداری و آزمایشگاهی (پزشکی هستهای) رادیو ایزوتوپها از کاربردهای دانش هستهای است.
در پزشکی درمانی کاربرد مواد رادیو اکتیو و رادیو ایزوتوپها و به طور کلی فناوری هستهای نیز نقش قابل توجهی دارد و این عملکرد در قالب رادیوتراپی که بیشتر برای بیماران سرطانی استفاده میشود به صورت رادیوتراپی (تله تراپی) درمان از راه دور و همچنین درمان از نزدیک و ید درمانی برای تیروئید و غیره مطرح است.
کاربرد مواد رادیو اکتیو و تکنیکهای هستهای در صنعت امروزه متنوع است و در همه بخشهای صنعتی از این تکنولوژی و دانش هستهای استفاده میشود.
آنالیز مواد، اندازهگیری و کنترل، تستهای غیر مخرب در زمینه کارهای باستانشناسی و تحقیقات باستانی، ردیابی تعیین مسیر لولهها و پرتو فرآوری برای استریل کردن محصولات یکبار مصرف پزشکی، آنالیز مواد با استفاده از روشهای هستهای شامل آنالیز نمونههای کوچک و بزرگ و آنالیز فوری، باستانشناسی و آنالیز اجزای موجودات زنده، آنالیز فردی نمونههای بزرگ و همچنین آنالیز در محل، اندازهگیری ترکیب مواد معدنی، تعیین مقدار رطوبت، اندازهگیری ترکیب مواد معدنی، تعیین مقدار رطوبت و خاکستر موجود در زغالسنگ و همچنین تشخیص جنس و خصوصیات مختلف کانیها از مواردی است که در انجام آنها از دانش و فناوری هستهای استفاده میشود.
از آنالیز هستهای در ورودی برخی فرودگاهها برای تشخیص مواد منفجره جاسازی شده در چمدانها و همچنین کشف میادین مین نیز استفاده میشود. اندازهگیری و کنترل از دیگر کاربردهای دانش هستهای در بخش صنعت است و امروزه در کشورهای پیشرفته دنیا در بسیاری از صنایع بزرگ کوچک از این دانش برای اندازهگیری ضخامت دقیق ورقههای فلزی، چگالی، سطح سیال در یک مخزن، سرعت جریان سیال و کنترل آلودگی به کار گرفته میشود.
تستهای غیر مخرب در صنعت و آثار تاریخی و هنری بدون نمونهبرداری و تخریب از کاربردهای دانش هستهای است.
ردیابی هستهای در مطالعه فرآیندهای شیمیایی، تعیین مسیر آبهای زیرزمینی، تشخیص نشت خطوط لوله و همچنین مقدار خوردگی فلزات، استریل کردن محصولات یکبار مصرف پزشکی، افزایش مقاومت محصولات پلیمری و چوبی دربرابر فشار و گرما، کشاورزی و صنایع غذایی از زمینههای دیگر استفاده از فناوری و دانش هستهای محسوب میشود.
از دانش هستهای همچنین برای اصلاح بذر گند، جو و پنبه و همچنین مقاومت به خوابیدگی، تحمل سرما و بیماریهای قارچی استفاده میشود و علاوه بر این با اصلاح در بذر گیاهان میتوان گیاهانی شورپسند برای مناطق کویری را که دارای آب و خاک شور میباشند، تهیه کرد.
ضدعفونی کردن برخی خوراکیها نظیر ادویهجات و داروهای گیاهی، پرتو دهی برای جلوگیری از فاسد شدن محصولات غذایی و افزایش قابل توجه عمر آنها با کمک دانش هستهای امکانپذیر است.
تولید سوخت هستهای مسرتبخشترین خبر برای ایرانیانی است که نه فقط حافظه تاریخی خود را از دست ندادهاند بلکه آن را غنیتر هم کردهاند کسانی که بهترین شعار خود را "انرژی هستهای حق مسلم ماست" انتخاب کردهاند.
ایران مجهز به دانش و فناوریهای هستهای نشان داد که به هر حال جهان دیگری نیز امکانپذیر است و آن هم رهایی از یوغ استکباری کاخ سفید یا سیاه.
ریچارد نیکسون در چند دهه قبل میخواست منابع هیدروکربوری دنیا را بینالمللی کند و از مدیریت کشورهای نفتخیز خارج کند.
امروز هم جرجبوش تلاش میکند ایران را از دایره دستیابی به دانش هستهای خارج کند اما مختصات زمان و مکان را به درستی نمیشناسد. ایران با همهجای دنیا فرق میکند و او باید این مهم را درک کند.
تکمیل واحد غنیسازی اورانیوم، برای تولید سوخت هستهای نیروگاههایی است که از اورانیوم با غنای کم بین 5/3 تا 5 درصد استفاده میکنند.
جمهوری اسلامی ایران هماکنون به عنوان هشتمین کشور دارای فناوری پیشرفته تأسیسات فناوری اورانیم به صورت یک مجتمع کامل در دنیا محسوب میشود. این طرح یکی از پیچیدهترین فناوریهای روز دنیاست که تعداد معدودی از کشورها قادر به تولید آن میباشند و هماکنون راهاندازی مقدماتی این طرح انجام گرفته است.
فناوری غنیسازی اورانیوم در برگیرنده بسیاری از علوم مهندسی و پایه میباشد و در حال حاضر به طور انحصاری در اختیار تعداد کمی از کشورهای جهان است.
ایرانیان لایقترین کشور برای در اختیار داشتن فناوری و دانش هستهای هستند برای اینکه متعهدترین کشور به اصول اخلاق انسانی و جهانی هستند.
در مقابل آمریکا بیلیاقتترین کشور برای در اختیار داشتن دانش هستهای هستند برای اینکه جهان را از ارزشهای اقتصادی آن کاملا بیخبر گذاشتهاند و آمریکا تنها کشوری است که از دانش هستهای برای تولید سلاح هستهای و کاربرد آن در جنگ جهانی دوم بر علیه دو شهر ژاپن استفاده کرده است.
جمهوری اسلامی ایران و همه کشورهای دنیا راهی جز استفاده از انرژی هستهای و دانش هستهای برای توسعه خود ندارند و خوشبختانه ایران این حق را گرفته است چون حق گرفتنی است و نه دادنی.
این دانش و توانمندی، قدرت دیپلماسی اقتصادی و بازرگانی ایران را متحول و دارای قدرت جاذبه بیشتر خواهد کرد.
ایران پیشنهاد کرده است تا مرکزی بینالمللی به منظور تامین سوخت برای برنامه هستهای مجادلهبرانگیز این کشور در خاک ایران احداث شود.
ایران نمیتواند خود را وابسته به تامینکنندگان بینالمللی کند. دستیابی به این دانش فاز نخست پیشرفت محسوب میشود و باید در آینده نزدیک تمام کاربردهای اقتصادی و علمی از آن استخراج شود "به امید آن روز" که نزدیک است.