متکی گفت: در طول چهار سال گذشته تأکید بیشتری کردیم که صلح باید مفهوم واقعی خودش را داشته باشد، یعنی برخوردار از عنصر عدالت باشد و لذا صلح عادلانه در شعارهای ما برجستهتر شد و مفهومش این بود که ما نمیتوانیم هر چیزی را به نام صلح بر دیگران تحمیل کنیم.
متکی در توضیح بیشتر این مطلب اظهار داشت: ما در طول چهار سال گذشته در عین حال تاکید بیشتری کردیم که صلح باید مفهوم واقعی خودش را داشته باشد، یعنی برخوردار از عنصر عدالت باشد. در عین حال، مواضع ما در غلط بودن برخی از سیاستهای اعمالی خصوصاً در منطقه خاورمیانه و نظامات بینالمللی، در این دوره برجستهتر شد. یعنی اگر شعار استفاده از زور را همه میدهند که نادرست است، ایران مصادیقش را مطرح و برجسته کرد. در حقیقت آنچه را که درست میدانستیم در دنیا طرح کردیم و این در یک رویکرد منطقی، هوشمندانه و مدبرانه مطرح میشد. به عنوان مثال، شما بحث هستهای را در نظر بگیرید رویکرد ما در بحث هستهای موجب شد که طرفهای مقابل نتوانند افکار عمومی جهان را برای رویکردهای خودشان علیه ملت ایران اقناع کنند. یعنی این که مردم ایران میگویند «انرژی هستهای برای همه، اما سلاح هستهای برای هیچکس» این که مردم ایران میگویند این حق مسلم ماست، حرف قطعی ماست، یک منطق بسیار قوی مبتنی بر قوانین و مقررات بینالمللی پشتیبان این حرف است. به این علت بود که نتوانستند با ما آن گونه که میخواستند برخورد کنند، چون به هر حال باید جواب افکار عمومی جهان را بدهند.
موضع دولت
وی در خصوص موضع دولت و ملت ایران در خصوص موضوع هستهای گفت: برخی سعی کردند ایستادن بر مبانی و مواضع قانونی را نوعی لجبازی و نوعی رفتار متفاوت القا بکنند، در حالی که اصلاً اینطور نیست و این رویکرد ایران پاسخ هم داده، یعنی چهار سال پیش که آغاز دولت نهم بود، وقتی ما با سه کشور اروپایی در نیویورک مینشستیم، خیلی راحت نماینده آلمان آقای فیشر (وزیرخارجه آلمان) میگفت: ایران اصلاً نباید غنیسازی داشته باشد، اما امروز تمامی آنها یکصدا میگویند ما حق ایران را به رسمیت میشناسیم، ما با حق غنیسازی ایران مخالفتی نداریم، اما باید صلحآمیز باشد، خوب ما خودمان هم همین را میگفتیم و همیشه مطرح میکردیم.
سیاستهای جدید
متکی درتوضیح رویکرد سیاستهای جدید دستگاه دیپلماسی کشور گفت: دولت در چهار سال گذشته براساس این رویکرد، بازخوردهایی را برانگیخته است. این عکسالعملها در طول چهارسال گذشته مبتنی بر نوعی عصبانیت و ناراحتی بود و ناراحتی غرب از این بود که حرفشان به کرسی ننشسته است، البته از نظر ما موضع آنها ناحق بود، ضمن اینکه در اکثر نقاط جهان ما برای حرفهای خود مدافع داشتیم. در ملاقاتهای خصوصی به ما میگفتند یا در بین خودشان مطرح میکردند، اگرچه در شرایط بینالمللی خیلی راحت نبودند که محکم بایستند و دفاع کنند.
وی در خصوص رویکرد منفی برخی کشورها در قبال جمهوری اسلامی ایران نیز گفت: یگانه جاییکه در چهار سال گذشته سیاست تقابل را در قبال جمهوری اسلامی اتخاذ کرد، اتحادیه اروپا و آمریکا بود.
ما الان در پایان چهار سال اول و در آغاز چهار سال دوم، یک گفتمان منطقی را با اروپا شروع و اعلام کردهایم که شما رفتارهای چهارسال گذشته خود و رویکردهای خود را آسیبشناسی و بررسی کنید و ارزیابی داشته باشید که چه به دست آوردید و چه از دست دادید. بخشهای غیرمنطقی کارهایتان را ببینید؛ چنانچه تغییراتی در سیاستها داشته باشید و رویکرد جدیدی را اتخاذ کنید، ما آمادگی داریم به شما کمک کنیم. بنابراین ما با مناطق مختلف جهان مشکل نداریم. ما قصد تعمیق روابط داریم.
رویکرد در قبال آسیا
وزیر امور خارجه کشورمان در خصوص رویکرد ایران در قبال آسیا و اروپا گفت: ما در آسیا در چهار سال گذشته تقریباً به مراحل بالایی از گسترش روابط با کشورها براساس منافع متقابل رسیدیم و این نشان میدهد که با دنیا به راحتی میتوانیم تعامل داشته باشیم.
در حوزه اروپا و غرب، روابط معمول و تعامل ادامه دارد و گسترش این روابط منوط به اتخاذ تصمیمات جدید در مناسبات با ایران است.
ما از نظر حوزههای کاری به عنوان کشوری که در سازوکارهای منطقهای در چهار سال گذشته نقشآفرین بوده، برای اولین بار نشست وزرای خارجه کشورهای غیرمتعهد را به عنوان بزرگترین تشکل سیاسی کشورهای در حال توسعه بعد از سازمان ملل، در تهران داشتیم.
راهکارهای منطقهای
رئیس دستگاه دیپلماسی کشورمان درباره برنامههای آینده وزارتخانه خود گفت: ما خودمان را برای برگزاری اجلاس سران جنبش غیرمتعهد در سال 1391 آماده میکنیم و الان تا آن موقع در غالب «تروییکا» تلاش میکنیم، برای این که بر سازوکارهای بینالمللی تأثیر سازنده خودمان را داشته باشیم. ما در چارچوب سازمان کنفرانس اسلامی حضور فعالتری را در چهار سال گذشته داشتهایم.
وی ادامه داد: نشستهایی را در سازمان کنفرانس اسلامی، علیرغم ضمانت اجرایی نداشتن تصمیماتش در این چهار سال داشتیم و سازمان در این مدت، نسبتاً پر رونقتر و فعالتر از مراحل قبلی بوده ما در حال ساماندهی نهادهای جدید منطقهای هستیم. مجموعههایی مثل ایران ـ عراق، سوریه ـ ترکیه یا ایران ـ ترکیه ـ سوریه.
نمونه دیگر، کاری است که در رابطه با لبنان انجام دادیم همانطور که میدانید، اجلاس دوحه در واقع محصول اجلاس چهارجانبهای بود که ما با عمان و قطر و سوریه در دمشق برگزار کردیم و در آنجا طرحریزی شد برای این که رهبران لبنان را ترغیب کنیم تا چنین نشستی داشته باشند و الحمدلله مسائل لبنان سامان خودش را پیدا کرد ما در سایه این اقدامات یک رویکرد را توانستیم در محیط بینالملل جا بیندازیم و آن این است که بسیاری از معضلات و بحرانهای منطقهای، راهکار منطقهای دارد، مثل لبنان.
رویکرد ایران
وزیر امور خارجه کشورمان در خصوص رویکرد ایران برای حل معضل افغانستان نیز گفت: اکنون در بحث افغانستان نیز ما همین رویکرد را مطرح میکنیم که بایستی مسئله افغانستان در چارچوب یک راهکار منطقهای حل و فصل شود ما فکر میکنیم که دولت نهم و در ادامه، دولت دهم توانست «ترمهایی» از مناسبات بینالمللی را جدیتر و عملیاتی کند، ما شکست سیاستهای غلط را توانستیم اثبات بکنیم. امروز نه فقط ملتهای منطقه، بلکه خود مردم آمریکا سیاستهای هشت سال گذشته آمریکا را نقد میکنند.
دیپلماسی اقتصادی
متکی درباره سیاستهای بعدی دستگاه دیپلماسی ایران گفت: کار جدی دیگری که ما در دستور سیاست خارجی داریم، در چهارسال آینده، فعالترکردن دیپلماسی اقتصادی و در واقع، استفاده از ظرفیت دیپلماسی برای توسعه روابط اقتصادی است.
شما اگر برخی از سفرهای ما را به خارج از کشور رصد کنید، مشاهده میکنید که ستون توافقات ما با کشورها، یا زمینهسازی برای همکاریهای اقتصادی، یا توافق مشخص در یک موضوع مشخص اقتصادی است.
وی اضافه کرد: وزارت امور خارجه، مسئولیت کمیسیون مشترک اقتصادی بیش از 17 کشور را برعهده دارد و لذا ما رویکرد دیپلماسی فعال اقتصادی را در این دوره بیش از گذشته خواهیم داشت، چرا که در چهارسال گذشته، این رویکرد ما را تقریباً آبدیده کرد. ما در برابر برخی فشارها و تصمیمگیریهایی که از خارج ایران به دنبالش بودند، قطعنامههایی که تصویب کردند، تحریمهایی که تلاش داشتند اعمال کنند، با متوسل شدن به نوعی دیپلماسی پیشگیرانه، مثل شکلدهی «ستاد تدابیر ویژه اقتصادی» هم موفق شدیم پیشبینی و با برخی از حرکتها مقابله کنیم و هم برخی حرکتهای جایگزین برای بعضی فرصتها ایجاد کنیم که آنها تلاش کردند از مقابل ما محو کنند.
متکی در ادامه گفتوگو افزود: ما دست به فرصتسازیهای جایگزین زدهایم. ما در منطقه حساسی قرار داریم. در منطقه خلیجفارس و منطقه خاورمیانه، رویکرد ما با همسایگان، رویکرد مبتنی بر صمیمیت و تعمیق دوستیهاست. علیرغم این که در مقاطعی ممکن است بحرانهایی چون ابرهایی گذرا، بر مناسبات ما و کشورهای منطقه یا مناسبات دیگر کشورهای منطقه، سایه بیندازد. ما تمامی راهکارها را بررسی میکنیم تا ابرهای نامناسب را ازفضای منطقه دور و روابط را شفاف و صمیمانه کنیم. در عین حال ما فکر میکنیم فرصت جدیدی برای پرداختن واقعبینانه به مسائل خاورمیانه به وجود آمده است.
رژیم صهیونیستی دو شکست بزرگ در لبنان و غزه داشت که پیامدهای آن هنوز مطرح است (مثل گزارش گلدستون). این امر حامیان رژیم صهیونیستی را وادار خواهد کردکه رویکرد واقعبینانهای نسبت به خاورمیانه داشته باشند.
نمایندگیهای خارجی
پرسش بعدی از وزیر خارجه ایران درخصوص نحوه انتخاب سفرا در کشورهای دیگر بود و اینکه آیا در تمامی کشورها سفیر خواهیم داشت؟ متکی در پاسخ گفت: چگونگی انتخاب سفیر روشن است، طبق قانون اساسی سفیر با پیشنهاد وزارت خارجه و تائید رئیسجمهوری تعیین و اعلام میشود.
متکی در ادامه افزود: ما قریب 140 نمایندگی در دنیا داریم و هر سفیر برای سه سال تعیین میشود. با توجه به ماموریت سه ساله این نمایندگیها، هر سال یکسوم اینها باید تعویض شوند، لذا ما هر سال به انتخاب بیش از 40 رئیس نمایندگی که بعضی از اینها سفیرند، بعضی سرکنسول و بعضی در سازمانهای بین المللی که در واقع نماینده دائم جمهوری اسلامی هستند، اقدام میکنیم. ادامه دارد...