بررسی نقش جنبش‌های دانشجویی در تحولات سیاسی اجتماعی ایران (بخش دوم و پایانی)

آنهایی که ادعا می کنند جنبش مرده و دستخوش تک صدایی شده است، چرا به کارنامه این خروش خودجوش نمی نگرد؟ دهها نخبه علمی برخاسته از تشکل ها، هزاران پاراگراف مکتوب پیرامون استکبارستیزی و نفی وابستگی، صدها نشریه جریان ساز و تاثیرگذار، حضور در صحنه های حساس داخلی و خارجی نظیر اعتراض به نسل کشی در غزه و... همگی گواه آگاهی و بیداری اعضای جنبش است.
اتفاقا به نظر می رسد همین ها که ناآگاهانه و یا اکثرا مغرضانه حیات جنبش را نفی می کنند، خودشان در پی تهی کردن جنبش از اهداف و آرمان های انقلابی هستند تا با حربه وادادگی سیاسی و فرهنگی و نیز وابستگی به بیگانگان ریشه های این درخت تناور را بخشکانند، اما تا زمانی که اندیشه عدالت خواهی، مطالبه گری در چهارچوب قانون، نقد سازنده، همت برای ساختن و قد کشیدن همچون خونی تازه در رگهای جنبش می جوشد، فریاد دانشجو زنده است و حیات همیشگی این درخت پرثمر ادامه خواهد یافت. افسوس به حال تنگ نظرانی که به خیال وابسته شدن و رشد یافتن خود را به ورطه نابودی می کشانند و به صفحات وابستگی و تیره تاریخ می پیوندند.
حیات ابدی جنبش با فتح قله‌های علمی و فرهنگی
هنوز هم چفیه و پوتین شهدای دانشجو نماد پرافتخار جنبش است، نمادهایی که هرگز نمی میرند و پرچمی که از یک بازوی پرتوان به بازوی پرتوان جوانی دیگر تکیه می زند.
مرگ، در قاموس ما جایی ندارد. مرگ خواب آشفته ای است که بیگانگان برایمان دیده اند و زهی خیال باطل که در مرام حسینی(ع) و جوشش انقلابی مان تعبیر نخواهد شد.
محمدمهدی مسعودی قائم مقام اتحادیه انجمن های اسلامی دانشجویان مستقل دانشگاههای سراسر کشور صراحتا در پاسخ به این سؤال که چرا عده ای جنبش را مرده می پندارند؟ می گوید: «ادعای این گروه از ورشکستگان سیاسی و افراد وابسته به غرب به سابقه ذهنی شان از حجاب دانشجویی سالهای 76 تا 78 برمی گردد که امیدوار بودند از ظرفیت و نام دانشجو و جریان در جهت افکار و مجامع سیاسی خودشان استفاده ببرند که با درایت و فراست، دانشجویان به سرعت از این دام گریختند و اثبات کردند که پایبند به اهداف و آرمان های اصیل جریان دانشجویی هستند.»
وی برای اثبات این ادعا که جنبش نه تنها نمرده، بلکه پویاتر از هر زمانی به حیات خود ادامه می دهد، ضروری می داند که شاخصه های آرمانی جنبش دانشجویان انقلابی را مطرح کرده و مصادیق بارز آن را بیان کند.
مسعودی ادامه می دهد: «دانشجو به دلیل مجهز بودن به دو بال علم و ایمان و دوری از قدرت و ثروت فردی آرمان گرا و پیشروست که در کشور ما در جهت اهداف و آرمان های اسلامی و ایرانی گام برمی دارد. جریان دانشجویی پیشقراول مبارزه با استکبار و استبداد است و مطالبه عدالت را در همه سطوح از وظایف خود می داند. به همین دلیل 16 آذر 32 نقطه عطفی در تاریخ جریان دانشجویی است.»
قائم مقام انجمن های اسلامی مستقل سراسر کشور با اتصال خروش جنبش به خروش 8 سال دفاع مقدس می گوید: «اوج افتخارآفرینی و عزت آفرینی جنبش دانشجویی در راه اهداف و آرمان های اسلامی زمانی است که علم الهدی سیدالشهدا دانشجویان ایران به همراه دوستان دانشجویش در کربلای هویزه به شهادت رسیدند و این زمانی است که باز هم رزمندگان ما دل خونی از آمریکا و جیره خوار داخلی اش بنی صدر خائن دارند.
این خط ممتد و اصیل تا به امروز نیز ادامه دارد و امروز جریان دانشجویی و بدنه دانشجویان با درس گرفتن از تجارب گذشته و فرصت طلبی های عناصر خود فروخته و جیره خوار آمریکا اهداف و آرمان های اصیل جنبش دانشجویی را ادامه می دهند و معتقدیم دانشجوی امروز با فهم و بصیرت بیشتری خود را برای جهاد و مبارزه آماده کرده اند.»
مسعودی بر جهاد علمی در فضای دانشگاه تاکید می کند و می گوید: «امروز شاهدیم که در جهاد علمی دانشجویان ما در رشته ها و حوزه های علمی مختلف قله های افتخار را فتح می کنند و با بصیرت کامل در برابر جبهه جنگ نرم به میدان آمده اند.
جریان های دانشجویی ضمن روشنگری و شفاف سازی فضا، خواهان اجرای دقیق عدالت در مورد خائنین هستند و چون خود را از صاحبان انقلاب می دانند از ارزش ها دفاع کرده و دانشجوی انقلابی حتی اگر لازم باشد جان خویش را نیز فدا می کند.»
وابستگی یعنی مرگ جنبش
سیدحسن موسوی فرد دبیرجنبش عدالت خواه دانشجویی معتقد است که باید بررسی کنیم مولود جنبش به چیست؟ و مرگش به چیست؟ وی می گوید: «اگر از لحاظ تاریخی بررسی کنیم، همواره جریان دانشجویی به عنوان حلقه اتصال بین حاکمیت، نخبگان و بدنه عمومی جامعه بوده و مطالبه گری خود را- چه قبل از انقلاب و چه بعد از انقلاب- دنبال کرده است. محتوای روز 16 آذر مشخصاً مخالفت با بیگانگان بود. و پیام آن تاکید بر داشته های خود و حفظ استقلال در هر شرایطی ا ست.
در دوره مبارزات انقلاب اسلامی هم جریان دانشجویی تحت تاثیر اسلام و رهنمودهای امام(ره) قرار گرفت و در دانشگاه نقش آفرینی کرد. در دوره پس از پیروزی انقلاب اسلامی نیز در حوادثی چون 13 آبان اهداف استکبارستیزی و استقلال طلبی را دنبال کردند.»
دبیر جنبش عدالت خواه دانشجویی ادامه می دهد: «بنابراین در دوره پیروزی انقلاب، سپس در دوران دفاع مقدس با ارائه یک جریان پوینده و الگو و نیز در دوران فعلی با حرکت عدالت خواهی، همواره جنبش زنده بوده و هم اکنون موج سوم جنبش به خصوص بر پایه عدالت خواهی ادامه دارد. در این جا این سوال پیش می آید که آیا افراد مدعی فوت جنبش دانشجویی خودشان خواهان این مرگ نشده اند؟! این گروه می خواهند با ارتباط با بیگانگان، محافظه کاری در بدنه دانشجویی رخنه کرده و با ایجاد وابستگی جنبش دچار مرگ شود. هرچند که جریان دانشجویان انقلابی همواره زنده بوده و هست.»
موسوی سه حوزه سیاسی و فرهنگی، گروه های جهادی (مبارزان بی عدالتی) و مسائل علمی نخبگان را سه حوزه فعال جریان دانشجویی می داند و می گوید: «ما باید دقت داشته باشیم که بیگانگان می خواهند انقلاب را از مناسبت های انقلابی تهی کنند و تنها از جمهوری اسلامی یک ظاهر باقی بماند.»
نقش زنان در پویندگی جنبش دانشجویی
کاروان آزاد مردان و آزاد زنان عاشورا همچنان در تمام کوچه های دنیا می گردد و همسنگر می پذیرد. زنان و دخترانی که در چنین مکتبی رشد پیدا می کنند، از تاثیرگذارترین افراد در جامعه هستند. در دنیای امروز عرصه دیگری برای حضور دختران انقلابی فراهم آمده که با هدف جهاد علمی وارد ساحت مقدس دانشگاه می شوند.
سمانه فلاح مراد مسئول بسیج دانشگاه الزهرا(س) می گوید: «سنگر ما دانشگاهمان است. کسانی که می خواهند دانشگاه را به تعطیلی بکشانند، به نظر می رسد از مخالفان جهاد علمی باشند و وقتی اصلی ترین وظیفه دانشجویی را که حضور در کلاس درس است، فراموش می کنند، چطور نام خود را دانشجو می گذارند؟! ما دانشجویان انقلابی طالب علم هستیم و با حضور در سنگر علمی اثبات می کنیم که دانشجوی پوینده ای هستیم.»
وی با اشاره به این که نقش زنان دانشجو در جنبش بدون شک نقشی زینب(س)گونه است، می گوید:«یکی از عرصه های مهم جنبش، عرصه فرهنگی است. ما باید به دانشجو آموزش دهیم که چطور مطالبات خود را در چهارچوب قانون در فضای کاملا منطقی و عقلانی بیان کند. در عرصه آگاهی بخشی و بصیرت دهی بدون شک نقش خانم ها بسیار پررنگ و تاثیرگذار خواهد بود.»
زهرا صابری خوش اخلاق جانشین بسیج دانشجویی خواهران دانشگاه علامه طباطبایی اشاره دارد: «امام(ره) نه تنها معتقد به نقش پشتیبانی زنان از مردان در محیط خانه بودند، بلکه به حضور فیزیکی آنها و حتی مشارکت در تظاهرات انقلابی نیز اعتقاد داشتند. امروز نیز اگر فرمایشات رهبر معظم انقلاب را سرلوحه کارمان قرار دهیم، می بینیم که ایشان نیز به حضور زنان در همه عرصه ها معتقدند. برای زنان و دختران انقلابی علاوه بر عرصه خانه و اجتماع فضای جدیدی تعریف شده که دانشگاه نام دارد.»
وی ادامه می دهد: «الان دغدغه ما جنگ نرم است. در جنگ نرم هویت و افکار جامعه نشانه می رود. دختران دانشجو به عنوان افسران سنگرهای مقابله با جنگ نرم با توجه به این که می توانند بر افکار خانواده تاثیر بگذارند و هم در بستر دانشگاه آگاهی بخشی و بصیرت دهی داشته باشند، دارای تاثیرگذاری دوچندانی هستند.»
اهداف تولد جنبش را فراموش نکنیم
متأسفانه نام جنبش در رسانه ها تنها با حرکت های سیاسی گره خورده در حالی که جنبش در فضای کنونی باید پرچم دار خواسته های مردم باشد.
محمد شیخان عضو شورای سیاست گذاری بسیج دانشجویی توضیح می دهد: «در ده سال اخیر یک اختلاط جدی جریان های سیاسی با فضای دانشگاهی رخ داد. در گذشته این اختلاط صرفاً جنبه علمی داشت، ولی در برهه ای از زمان به دلیل اتفاقاتی که به جریان های سیاسی کشور حاکم بود، عده ای از نمایندگان احزاب وارد دانشگاه شدند و یک سری حرکت های احساسی، بی ریشه و سطحی شکل گرفت. به نظر می رسد این یک آفت جدی است که حرکت های دانشجویی را تهدید می کند، لذا جنبش دانشجویی باید استقلال خواهی داشته باشد، به احزاب وابسته نشده و مطالبات مردم را پیگیری کند.»
وی ادامه می دهد: «اگر چه فعالیت جنبش باید در محیط دانشگاه و توسط دانشجویان تحقق پیدا کند، ولی تأثیر جنبش بر حوادث داخلی و خارجی کاملاً مشهود است و محدود به فضای دانشگاه نمی شود. برای مثال دراعتراض به نسل کشی غزه دانشجویان به صحنه آمدند و با همراه کردن آحاد جامعه و به وجود آوردن فضای آرمانی بسیار تأثیرگذار بودند. جنبش دانشجویی یک سری خصوصیاتی دارد که باید در فعالیت های دانشجویی مدنظر قرار گیرد: هیچ گاه نباید آرمان ها را فراموش کنیم. ریشه دار کردن این افکار در دل و وجود خود و نیز جوشش آرمان ها از درون. راهکار درونی کردن آرمان ها این است که برای ریشه دار کردن آرمان ها به ایمان و عقاید دینی متصل شویم.»
شیخان به ذهن دغدغه مندان جنبش این تلنگر را می زند که باید طوری برنامه ریزی کنیم که پایه های فکری وسیاسی بدنه جنبش را مستحکم کرده و ارتباط منسجمی بین نسل امروز و نسل های بعدی که هدایتگران جنبشند، ایجاد کنیم. وی گفتمان سازی را از وظایف اصلی جنبش برمی شمرد و می گوید: «جریان دانشجویی باید مطالبات مردم را تبدیل به یک گفتمان عمومی کرده تا حیات دولت عدالت خواه تداوم پیدا کند. بنابراین راه رسیدن به تولید گفتمان مطالبه گری ست که از کار ویژه های جنبش دانشجویی به حساب می آید.»