نگاهی به مناسبات ایران و ترکمنستان

به گزارش خبرگزاری فارس، به دنبال فروپاشی شوروی سابق و احیای ظرفیت ژئوپلتیک و موقعیت استراتژیک جمهوری اسلامی ایران در قبال جمهوری‌های آسیای مرکزی و قفقاز، فضای ژئوپلتیک شمال در نظام بین‌المللی پس از جنگ سرد از اهمیت ویژه‌ای برخوردار شد که برخلاف اهمیت دورة جنگ سرد، اهمیتی قائم به ذات است.
جمهوری اسلامی ایران با توجه به ملاحظات فرهنگی، مذهبی، تاریخی و ملی خود در قبال این جمهوری‌ها از همان آغاز استقلال به عنوان یکی از مهمترین بازیگرانی که قادر به پرکردن خلاء ناشی از عقب‌نشینی روسیه ازاین منطقه است، مطرح شد.
سابقه روابط جمهوری اسلامی ایران و ترکمنستان به ماهیت انقلاب اسلامی ایران باز می‌گردد زیرا پس از پیروزی انقلاب، جمهوری اسلامی ایران برقراری و گسترش روابط با کشورهای اسلامی را سرلوحه کار خود قرار داد.
در اواخر حکومت گورباچف با باز شدن فضای سیاسی در این کشور و مطرح شدن داعیه استقلال از جانب جمهوری‌ها فرصت ایجاد ارتباط با آنها بوجود آمد و دکتر علی اکبر ولایتی وزیر امور خارجه وقت ایران در اواخر سال 1991 یک سفر دوره ای به تمام جمهوری‌های مسلمان نشین شوروی سابق از جمله ترکمنستان انجام داد.
از سوی دیگر قرابت های فرهنگی، روابط تاریخی، قومی و مذهبی به اضافة مرز طولانی و موقعیت ژئوپلتیکی ایران و توانمندی‌های اقتصادی با تأکید بر تکنولوژی صنایع نفت و گاز موقعیت ممتازی را برای همکاری ایران و ترکمنستان فراهم ساخته است.
جمهوری ترکمنستان با داشتن بیش از 1200 کیلومتر مرز خشکی و دریایی با ایران از اهمیت ویژه‌ای در سیاست خارجی و منطقه‌ای تهران برخوردار است.
براساس سیاست کلی نظام جمهوری اسلامی ایران مبنی بر حسن همجواری با همسایگان و استراتژی اتکاء بر همکاری‌های منطقه‌ای به عنوان عامل تضمین کننده امنیت و ثبات منطقه، این اهمیت با گرایش مثبتی در مسیر همکاری و حسن تفاهم بین 2 کشور مورد توجه قرار گرفته است.
ارتباط نزدیک میان رؤسای جمهور 2 کشور، منجر به این شد که جمهوری اسلامی ایران با جمهوری ترکمنستان نسبت به سایر کشورهای آسیای مرکزی روابط نزدیک‌تری برقرار کند تا جایی که رؤسای جمهور وقت 2 کشور (هاشمی رفسنجانی و صفرمراد نیازاف) بر استراتژیک بودن این مناسبات تأکید کردند.
به همین دلیل بود که چند ماه بعد و پس از اعلام استقلال ترکمنستان از شوروی سابق در 27 اکتبر 1991، ایران جزو اولین کشورهایی بود که پس از به رسمیت شناختن استقلال این کشور، سفارت خود را در عشق‌آباد دایر کرد.
پس از آن ترکمنستان با افتتاح سفارت خود در تهران اولین سفیر خود را در آگوست 1992 به ایران اعزام کرد.
بدنبال آن مقامات عالی رتبه و هیئت‌های بلندپایه 2 کشور سفرهای متعددی به تهران و عشق‌آباد انجام دادند.
به طوری‌که از آغاز استقلال ترکمنستان تاکنون روسای جمهور وقت و بردی محمداف رئیس جمهور فعلی این کشور تاکنون حدود 11 بار به ایران سفر کرده است، همچنین روسای جمهور وقت و احمدی‌نژاد رئیس جمهور فعلی ایران در مجموع 9 بار به ترکمنستان سفر کرده‌اندکه نتایج پرباری به همراه داشته است.
گرایش به سمت گسترش همکاریهای منطقه‌ای 2جانبه، امضای بیش از 170 موافقتنامه دولتی در سطوح مختلف بیانگر وجود این روابط دوستانه است. واقعیت امر این است که ایران و ترکمنستان از موقعیتی بسیار مساعد برای ارتقای روابط خود به بالاترین سطوح برخوردارند و همکاری میان 2 طرف می‌تواند منافع ملی و منطقه‌ای زیادی را در برداشته باشد.
این منافع زمانی می‌تواند به شکوفایی برسد و 2 کشور و منطقه را از ثمرات خود بهره‌مند سازد که با بسط مناسبات سیاسی، اقتصادی و فرهنگی همراه باشد.
از سوی دیگر ترکمنستان به عنوان جنوبی‌ترین جمهوری آسیای مرکزی، نه تنها می‌تواند از طریق ایران به عنوان مکانی نزدیک و باثبات به راحتی به خلیج فارس و اقیانوس هند راه یابد، بلکه به عنوان راهی برای سایر کشورهای آسیای مرکزی برای خروج از حصار خشکی و دستیابی به آبهای آزاد جهان، تلقی ‌شود.
در این مسیر امکانات حمل و نقل جاده‌ای و بویژه ریلی جمهوری اسلامی ایران اهمیت راهبردی در منطقه پیدا می‌کند و با همین ایده بود که بهره‌برداری از راه آهن "تجن ـ سرخس ـ مشهد " در اردیبهشت سال 1375 آغاز شد. وجود 4 نقطه مواصلاتی جاده‌ای بین ایران و ترکمنستان و به تبع آن سایر کشورهای آسیای مرکزی از دیگر مزیتهای قابل توجه است.
در اسفندماه 1382 رییس جمهور وقت ترکمنستان در دیدار با وزیر خارجه وقت ایران در عشق‌آباد، احداث سد دوستی، خط لولة گازکرپچه ـ کردکوی، خط انتقال انرژی برق را از همکاریهای شاخص 2 کشور دانستند که به عقیدة آگاهان در ثبات و امنیت منطقه تأثیر مثبتی دارد.
نگاهی اجمالی به شاخص‌های همکاری اقتصادی 2 کشور از جمله خط انتقال برق "بالکان آباد ـ علی آباد "، خطوط لوله گاز "کرپچه ـ کردکوی " ، راه آهن "تجن ـ سرخس ـ مشهد " و "سد دوستی " و خط لوله جدید انتقال گاز ترکمنستان به ایران نشان دهندة پیوند منافع اقتصادی 2 کشور است. جمهوری اسلامی ایران توانایی اقتصادی خود را با مشارکت در پروژه‌های اقتصادی در ترکمنستان بویژه بخش نفت و گاز و فرآورده‌های آن، راهسازی، سیلوسازی و پروژه‌های مخابراتی به اثبات رسانده است.
بخش دولتی و خصوصی ایران توانسته است پروژة مخابراتی بین‌المللی "فیبر نوری "، بازسازی یکی از واحدهای پالایشگاه ترکمنباشی، شش سیلوی فلزی 30 هزار تنی و احداث جاده عشق‌آباد ـ باجگیران در ترکمنستان را به مرحلة بهره‌برداری برسانند. بنابر اظهارات " قربان‌مرادف " معاون وقت رییس جمهور ترکمنستان، میزان سرمایه‌گذاری شرکتهای ایرانی در این کشور تا بهمن ماه 1380به سقف 500 میلیون دلار رسیده بود.
بنابر آمار موجود حجم مبادلات تجاری بین دو کشور از 1/35 میلیون دلار در سال 1371 به 436 میلیون و 500 هزار دلار در سال 1380 و بارشد جهشی در چند سال اخیر به رقم قابل توجه بیش از 3 میلیارد دلار در سال 1387 رسید به طوریکه ایران پس از روسیه به دومین شریک تجاری ترکمنستان تبدیل شد.
در بعد فرهنگی نیز روابط ایران و ترکمنستان با تکیه بر گذشته مشترک تاریخی و فرهنگی و شخصیت‌های بزرگ فرهنگی که گذشته آنها را به هم پیوند می‌دهد. در جریان سفر نیازف رئیس جمهور فقید ترکمنستان به ایران در اسفند 1381، وی به حضور مقام معظم رهبری رسید. رهبر معظم انقلاب در این دیدار فرمودند: تبادل نظر و تعامل کشورهای اسلامی می‌تواند مشکلات جهان اسلام را کاهش دهد. حضرت آیت‌الله‌خامنه‌ای اشتراکات فراوان مذهبی و فرهنگی 2 ملت ایران و ترکمنستان را زمینه مساعدی برای توسعه همه جانبه مناسبات خواندند و خاطرنشان کردند: همکاری 2 کشور در موضوع دریای خزر، مسائل منطقه‌ای، همکاری در عرصة نفت و گاز و اجرای طرحهایی نظیر سد دوستی، آثار مثبت فراوانی به همراه خواهد داشت. در این دیدار نیازف رییس جمهور وقت ترکمنستان با موفقیت آمیز خواندن سفر خود به ایران گفت: روابط 2 کشور در پرتو هدایت‌ها و حمایت‌های رهبر معظم انقلاب هر روز گسترش می‌یابد.
در مجموع می‌توان مهمترین مزایا و دلایل اهمیت ترکمنستان برای ایران و بلعکس را در زمینه برقراری و گسترش روابط در موارد زیر خلاصه کرد.
oوجود مرزهای مشترک طولانی بین 2 کشور.
oتاثیر اوضاع ترکمنستان بر امنیت ملی ایران.
-پتانسیل و ظرفیت‌های اقتصادی این کشور بخصوص در بخش نفت و گاز.
-ریشه‌های تاریخی و فرهنگی و مسلمان بودن اکثریت جمعیت ترکمنستان.
-ترکمنستان به عنوان یکی از دروازه‌های اصلی ورود ایران به آسیای مرکزی است.
-عضویت ترکمنستان در اکو و اهمیت این سازمان برای ایران.
-ترکمنستان یک کشور ساحلی دریای خزر است و همین امر نوعی پیوند مشترک میان 2 کشور ایجاد کرده است.
-ظرفیت‌های متقابل ایران و ترکمنستان در زمینه ترانزیت کالا و بویژه انرژی از آسیای مرکزی به خلیج فارس و اروپا.
-نقش ایران به عنوان یک قدرت منطقه‌ای در حفظ صلح، امنیت و ثبات منطقه‌ای.
-ایران اصلی ترین راه دستیابی ترکمنستان به دریای آزاد است.
-وجود اقلیت حدود 2 درصدی ترکمن‌ها در ایران.
-وجود علایق دیرینه و مشترکات تاریخی بین 2 کشور.
-ایران به عنوان یک خریدار مهم گاز ترکمنستان.
-ایران به عنوان شریک تجاری مهم و مطمئن با ظرفیت‌های قابل توجه کشاورزی، صنعتی و خدماتی.
نقش قدرتهای منطقه‌ای و بین المللی در روابط ایران و ترکمنستان :
قوی‌ترین متن‌های ژئوپلتیکی نوشته شده در مورد آسیای میانه همانطور که اگنیو و اتل اشاره می‌کنند، آسیای مرکزی منطقه‌ای است که تا پیش پایان جنگ سرد دور از توجه جهانی و منقطع از دیگر مناطق، در حوزة نفوذ روسیه باقی مانده و جنگ سرد اعمال شده توسط 2 ابرقدرت سابق صدمات زیادی را نه تنها از نظر جغرافیایی فرهنگی و انسانی به آن وارد کرده بلکه اقتصاد بومی و محیط طبیعی آن را نیز به شدت تحت تأثیر قرارداده بود. تازه‌ترین تجسم ژئوپلتیکی از آسیای مرکزی، توجه به جغرافیای اقتصادی و منابع طبیعی بوده که در قالب " بازی بزرگ " تصور شده و بازیگران منطقه‌ای جهانی و همچنین شرکتهای چندملیتی در این روند ایفای نقش می‌کنند. برخلاف بازی‌های گذشته که بر سر بدست آوردن سرزمینهای جدید بوده است، این بازی بر سر حجم، تعداد و مسیر خطوط لوله‌های نفت و گاز و رساندن طلای سیاه به بازار بوده است.
جنگ چچن (مسیر خطوط نفت)، افزایش ناآرامی محلی و قومی در قسمتهای مختلف منطقه، توجه ناگهانی و غیرعادی آمریکا به افراط گرایی اسلامی و تروریسم مشکلات بیشتری را برای خطوط لوله فراهم کرده‌است، خصوصاً در موقعیتی که نظریه برخورد تمدنها در بین روشنفکران و قدرتهای غربی مقبول افتاد.
شرکتهای چند ملیتی نیز با زنجیره‌ای از مذاکرات، منافع خود را دنبال می‌کنند. از طرف دیگر ملاحظات ژئوپلتیکی و ژئواستراتژی روسیه را مجبور به گفتگو دربارة مرزبندی ها کرده و این کشور را به سیاستهای سلطه‌جویانه و یکسان‌سازی در میان کشورها تشویق می‌کند.
ایران و ترکمنستان تا حد زیادی در محاسبات روسیه ایفای نقش می‌کنند. اگرچه روسیه مهمترین عامل منطقه نیست، ولی یکی از عوامل مهم در روابط ایران و ترکمنستان است. امری غیر قابل پیش بینی که پیچیدگی غیرعادی به فضای مناسبات سیاسی 2 کشور می‌دهد.
مختصری از مناسبات سیاسی و اقتصادی ایران و ترکمنستان:
پیوند و اشتراکات تاریخی، فرهنگی، سنتی و دینی دیرینه بین ملت‌های ترکمن و ایران این فرصت را ایجاد کرد تا جمهوری اسلامی ایران به عنوان یکی از اولین کشورهای خارجی و همجوار، گمرک‌های مرزی خود را به روی این کشور تازه استقلال یافته باز کند.
حال بعد از گذشت 18 سال تعامل مستمر و موفقیت آمیز، روابط دوستانه و حسن همجواری بین ترکمنستان و ایران اسلامی در حال توسعه و گسترش است که نمود عینی آن در روابط و همکاری‌های 2 کشور قابل مشاهده است.
در همین راستا "محمدرضا فرقانی " سفیر جمهوری اسلامی ایران در عشق‌آباد در جلسه مشترک تجار ایرانی و ترکمن که در نوامبر سال جاری میلادی در عشق‌آباد برگزار شده ‌بود، اعلام کرد: روابط بین جمهوری اسلامی ایران و ترکمنستان روابط بسیار خوبی است و در همه ابعاد سیاسی، اقتصادی، فرهنگی از رشد و توسعه قابل قبولی برخوردار است.
ارزش مبادلات اقتصادی ایران و ترکمنستان در سال 1387 به حدود 3.2 میلیارد دلار رسید که ارزش صادرات ایران به ترکمنستان بالغ بر 300 میلیون دلار بود که رکوردی در تاریخ روابط اقتصادی و بازرگانی میان 2 کشور است.
همچنین به رغم بحران اقتصادی جهانی و درگیری بسیاری از کشورها در این بحران که صادرات ما نیز متاثر شده و کاهش پیدا کرده است، صادرات ایران به ترکمنستان و روابط اقتصادی و تجاری بین 2 کشور نه تنها کاهش پیدا نکرده است بلکه سیر صعودی داشته و پیش بینی می‌شود که امسال حجم روابط اقتصادی و تجاری 2 طرف به 3 میلیارد و 400 میلیون دلار بالغ شود.
در نیمه اول سال جاری میلادی حجم مبادلات اقتصادی بین ایران و ترکمنستان یک میلیارد 514 میلیون دلار بوده که امید زیادی هست در شش ماه دوم با توجه به روند رو به رشد صادرات ایران به ویژه در موضوع صادرات سیمان، این رقم به 3.4 میلیارد دلار برسد.
این حجم روابط تجاری بدون احتساب مناسبات حمل و نقلی بین‌المللی بین 2 کشور و بدون در نظر گرفتن پروژه های فنی و مهندسی است که توسط شرکت‌های ایرانی در ترکمنستان اجرا شده است که اگر آنها نیز به حجم مالی روابط اقتصادی و تجاری 2 طرف اضافه شود، به رقم بسیار بالایی می‌رسیم.
اقلام صادراتی ایران به ترکمنستان بیش از یک صد قلم کالا است و واردات ما از این کشور عمدتاً شامل انرژی، حامل‌های انرژی و محصولات پتروشیمی است.
ایران دومین شریک تجاری ترکمنستان بعد از روسیه است و ترکمنستان هم بین کشورهای جامع همسود بعد از روسیه دومین شریک تجاری ایران است که پیش بینی می شود در سال جاری میلادی ترکمنستان در این زمینه روسیه را نیز پشت سر بگذارد و به مقام اول در بین کشورهای همسود برسد.
ظرف 3 سال گذشته رئیس جمهوری ترکمنستان چهار بار به ایران سفر کرده است و احمدی نژاد نیز در دوران ریاست جمهوری قربان‌قلی‌بردی‌محمداف یک نوبت به ترکمنستان سفر کرده است و اکنون در آستانه دومین سفر ریاست جمهوری کشورمان به این کشور قرار داریم.
همچنین برگزاری چهارمین نمایشگاه اختصاصی جمهوری اسلامی ایران در عشق‌آباد از دیگر دستاوردهای آشکار توسعه و گسترش روابط و همکاریهای اقتصادی و تجاری بین تهران و عشق‌آباد بود.
این نمایشگاه 2 تا 4 نوامبر سال جاری میلادی در قصر نمایشگاهی عشق‌آباد برگزار شد که در مراسم افتتاحیه آن استاندار خراسان رضوی، سفیر ایران در ترکمنستان، سفرای خارجی مقیم این کشور و نیز مقامات عالی رتبه دولت ترکمنستان حضور داشتند.
رئیس جمهوری ترکمنستان در پیامی به این نمایشگاه، برگزاری آنرا تبریک گفته و با اشاره به برخی از پروژه های انجام شده و در دست اجرا از سوی شرکت های ایرانی، این فعالیت ها را نمونه آشکار همکاری‌های در حال افزایش ترکمنستان و ایران ذکر کرد.
جمهوری اسلامی ایران قادر است اجرای بسیاری از طرح‌های، عمرانی، خدماتی، فنی و مهندسی ترکمنستان را بر عهده گیرد و سابقه فعالیت شرکت‌های ایرانی و مشارکت آنان در طرحهای بزرگ عمرانی ترکمنستان در سالهای پس از استقلال نیز موید این مطلب است.
نمایشگاهی که با مشارکت بیش از 57 واحد تولیدی و تجاری ایران برگزار شد، بخش کوچکی از توان صادراتی ایران در رشته‌های مختلف صنعتی، کشاورزی، تجاری و خدماتی بود.
ترکمنستان در سالهای اخیر به منظور ارائه دستاوردها در عرصه‌های مختلف و نیز جذب سرمایه‌گذاری خارجی، نمایشگاه و همایش‌های بین‌المللی مختلفی را در این کشور برگزار می‌کند که در واقع می‌توان گفت که در همه آنها حضور شرکت‌های ایرانی پررنگ و چشمگیر بوده است.
از سوی دیگر توافق بیستم تیرماه هیات ایرانی و ترکمنستانی در زمینه ساخت خط لوله جدید گاز بین دولت آباد ترکمنستان تا شهر سرخس ایران نشان از راهبردی بودن روابط گازی بین 2 کشور دارد.
به اعتقاد بیشتر کارشناسان اقتصادی و سیاسی، جمهوری اسلامی ایران به علت قرار گرفتن در موقعیت جغرافیایی ویژه، با صرفه ترین و کوتاهترین مسیر انتقال گاز کشورهای آسیای مرکزی به اروپا و سایر مناطق جهان است.
به نظر می رسد، مذاکرات اخیر ایران و ترکمنستان در زمینه توسعه میدان های گازی "یولاتان - عثمان " و دولت آباد و همچنین ساخت خط لوله جدید در این راستا صورت می گیرد.
ترکمن‌ها نیز پس از قطع صادرات گاز ترکمنستان به روسیه از بیستم فروردین ماه امسال تلاش گسترده‌ای را برای خروج از انحصار خرید گاز از سوی مسکو آغاز کرده‌اند که توافق جدید ایران و ترکمنستان و افتتاح خط لوله جدید انتقال گاز ترکمنستان-چین که اخیراً صورت گرفت، برخی از گزینه‌های ترکمن‌ها برای شکستن این انحصار است.
ترکمن ها نیز به این نتیجه رسیده‌اند که همکاری‌های گازی با جمهوری اسلامی ایران برای عشق‌آباد بسیار راهبردی و همچنین با صرفه تر از مسیرهای دیگر است.
ترکمن ها واقف هستند که جمهوری اسلامی ایران کوتاهترین مسیر تا بازارهای بزرگ مصرف گاز است و کشورمان در این زمینه تنها نیازمند حداقل سرمایه‌گذاری در بخش توسعه بالادستی، سوآپ و انتقال گاز از آسیای مرکزی به سایر کشورها است.
با همکاری‌های جدید گازی بین ایران و ترکمنستان چشم اندازی ترسیم شده است که در آینده، دیگر کشورهای آسیای مرکزی برای انتقال گاز خود از طریق جمهوری اسلامی ایران اقدام کنند.
سابقه خرید گاز ایران از ترکمنستان به سال 1374 باز می‌گردد، قراردادی که برای مدت 25سال میان 2 کشور امضا شد و ترکمنستان در قالب آن متعهد شد تا صدور گاز به ایران را به تدریج تا سقف سالانه 8 میلیارد متر مکعب افزایش دهد، ضمن آن که در سال 2007 میلادی نیز متعهد شد، سالانه 14 میلیارد متر مکعب گاز به کشورمان تحویل دهد.
این حجم از صدور گاز با احداث خط لوله انتقال گاز ترکمنستان به ایران موسوم به "کرپجه - کردکوی " به طول 200 کیلومتر محقق شد، خط لوله‌ای که یک شرکت ایرانی آن را با صرف هزینه‌ای افزون بر 195میلیون دلار احداث کرد.
بر اساس قرارداد ایران و ترکمنستان، کرپجه به عنوان نقطه آغاز طرح در خاک ترکمنستان و کردکوی نیز به عنوان نقطه تحویل گاز در خاک ایران مشخص شد، به این ترتیب واردات گاز ایران از ترکمنستان از سال 1376 آغاز شد و به تدریج تا سال 1379 به 3.3 میلیارد مترمکعب و در سال های اخیر به بیش از 6 میلیارد مترمکعب در سال رسید.
نهایت این که پیش بینی می‌شود، با توجه به پیشینه خوب روابط گازی بین 2 کشور همسایه ایران و ترکمنستان حجم همکاری های 2 جانبه بدور از مسایل سیاسی در آینده نیز گسترش یابد.
کشور ترکمنستان از ذخایر سرشار انرژی و منابع فسیلی زیادی برخوردار است و عملاً سرمایه‌گذاری در این کشور و حضور پیوسته در آن می‌تواند نقش مهمی در ارائه و فروش خدمات فنی و مهندسی کشورمان و نیز انتقال تکنولوژی به ترکمنستان داشته باشد.
نخستین اسکله دریایی صادرات گاز مایع و ایستگاه ذخیره سازی گاز مایع در بندر "کیانلی " ترکمنستان در غرب این کشور در ساحل دریای خزر که توسط شرکت "پارس انرژی " ایران طراحی و احداث شده و طی مراسم رسمی افتتاح و با قرائت پیام رئیس جمهوری ترکمنستان، به بهره برداری رسید.
رئیس جمهور ترکمنستان نیز به همین مناسبت پیامی صادر کرد و در آن با تاکید بر اهمیت احداث این طرح و نقش آن در تنوع بخشیدن در توسعه صادرات گاز مایع این کشور اعلام کرد، ساخت این پروژه از سوی شرکت ایرانی "پارس انرژی " نمادی از همکاری‌های خوب 2 کشور ایران و ترکمنستان در زمینه‌های نفت و گاز است و در ادامه از شرکت ایرانی "پارس انرژی " به عنوان مجری این طرح قدردانی کرد.
افتتاح نخستین اسکله دریایی صادرات و ایستگاه ذخیره سازی گاز مایع که در بندر کیانلی ترکمنستان توسط یک شرکت ایرانی طراحی و ساخته شد، در رسانه‌های ملی اعم از مطبوعات و رادیو و تلویزیون ترکمنستان بازتاب گسترده‌ای داشت.
به طوری که روزنامه "ترکمنستان بیطرف "، "خبرگزاری ترکمنستان "، "تلویزیون ملی ترکمنستان " که از مهمترین رسانه‌های این کشور هستند، با انتشار مطالب، گزارش، مصاحبه، و گزارش‌های تصویری از مراسم پروژه مذکور اعلام کردند: قبلا گاز مایع از طریق راه آهن و جاده حمل و نقل می‌شد که مشکلات زیادی را به همراه داشت، اماّ با راه اندازی این طرح، ترکمنستان امکان یافت تا گاز مایع خود را از طریق دریائی نیز به بازارهای بزرگ مصرف عرضه کند.
در مجموع طرح‌های صنعتی عظیمی همچون خط راه آهن تجن - سرخس - مشهد، خط ارتباطی بین المللی فیبر نوری، سد دوستی، احداث خطوط انتقال برق بالکان آباد - گنبد، مجتمع تصفیه خانه آب شرب شهر مرو مرکز استان ماری ، سیلوهای گندم در مراکز 5 استان و شاه راه 180 کیلومتری عشق‌آباد- بهارلی در استان آخال، جاده عشق‌آباد باجگیران و سائر طرحهای بزرگ که از سوی شرکتهای ایرانی در سراسر ترکمنستان احداث شده و مورد بهره برداری قرار گرفته‌اند و نیز خط لوله گاز جدید ترکمنستان به ایران که گاز میدان دولت آباد ترکمنستان در منطقه سرخس را به شبکه ملی گاز ایران در خانگیران منتقل خواهد کرد نیز از نمونه بارز دوستی، روابط حسن همجواری و همکاریهای متقابل مفید اقتصادی و تجاری بین تهران و عشق‌آباد است.
لازم به ذکر است که صنعت حمل و نقل جاده ای و ریلی بین 2 کشور از حجم بسیار زیادی برخوردار است بطوریکه براساس آمارهای اعلام شده تنها در سال جاری بیش از 50 هزار کامیون ایرانی کالا به مقصد ترکمنستان یا سایر کشورهای آسیای مرکزی حمل کردند و متقابلا در این سال حدود 10 هزار کامیون ترکمن نیز کالاهایی از این کشور به مقصد ایران حمل نمودند.
در این زمینه سفیر ایران در ترکمنستان پیشتر گفته بود که علاوه بر کامیون های ایرانی و ترکمنی تعداد زیادی کامیون نیز از کشورهای اروپایی کالا از طریق کشورمان به مقصد ترکمنستان یا سایر کشورهای آسیای مرکزی حمل می‌کنند.
جمهوری اسلامی ایران چهار گمرک فعال "اینچه برون "، "باجگیران "، "سرخس " و "لطف آباد " با ترکمنستان دارد.
خطوط ریلی بین 2 کشور از مهمترین شاهراه‌های حمل کالا بین کشورهای آسیایی مرکزی از طریق ترکمنستان به ایران و اروپا و کشورهای آسیایی است و سالانه حدود 5 میلیون تن کالا از طریق خطوط ریلی جابجا می‌شود که از این بابت رقم درخور توجهی از ترانزیت این کالاها نصیب 2 کشور می شود.
مسیر خط راه آهن "تجن - سرخس - مشهد " در توسعه اقتصادی ترکمنستان و آسیای مرکزی نقش مهمی دارد و هم اکنون کشورهای بسیاری از این خط راه آهن برای جابجایی کالا استفاده می‌کنند و هر سال نیز بر تعداد آنها افزوده می‌شود.
بهره برداری از خط آهن "مشهد ـ سرخس ـ تجن " با ساخت 170 کیلومتر راه ریلی در داخل ایران و 130 کیلومتر در خاک ترکمنستان از سال 1375 آغاز شد.
همچنین قرار است خط لوله گاز جدید ترکمنستان - ایران در جریان سفر ماه جاری میلادی محمود احمدی نژاد رئیس جمهور اسلامی ایران به ترکمنستان با حضور سران دو کشور افتتاح شود.
کارشناسان با اشاره به اینکه ایران هم اکنون به بزرگترین وارد کننده گاز ترکمنستان تبدیل شده است، سفر آتی احمدی نژاد را جهشی در روابط راهبردی بین تهران و عشق‌آباد ارزیابی می‌کنند.
تجار ایرانی مقیم ترکمنستان نیز در انتظار سفر آتی رئیس جمهور اسلامی ایران به ترکمنستان هستند و انتظار زیادی از نتایج مذاکرات سران 2 کشور دوست و همسایه برای گسترش هر بیشتر فعالیت خود در ترکمنستان دارند.
رئیس جمهوری ترکمنستان نیز در جلسات اخیر هیئت دولت این کشور خطاب به مسئولان عالی رتبه دولت ترکمنستان همواره با تاکید بر اهمیت خط لوله گاز جدید ترکمنستان به ایران و نیز روابط دوستانه و حسن همجواری بین عشق‌آباد و تهران تاکید کرده‌است که تدارکات لازم برای سفر آتی احمدی نژاد رئیس جمهور اسلامی ایران به ترکمنستان باید در سطح عالی اتخاذ شود.