الزامات اجرای قانون هدفمندی یارانه ها

بسم الله الرحمن الرحیم
بصیرت:طرح هدفمندسازی یارانه ها سرانجام پس از فراز فرودهای طولانی و بحث های فراوان در شورای نگهبان به تصویب رسید و به این ترتیب حرکتی که از تابستان سال گذشته با جمع آوری اطلاعات اقتصادی ایرانیان رسما آغاز شده بود در ماه های پایانی سال جاری نام قانون به خود گرفت و بنابر سخنان مسئولان دولتی تقریبا از ابتدای اردیبهشت ماه سال 89 اجرای آن کلید خواهد خورد .
این طرح در طول دو سال گذشته موافقان و مخالفان فراوانی داشته و هنوز هم با وجود تصویب آن و تبدیل شدن به قانون لازم الاجرا برخی از این مخالفتها ادامه دارد.
اما در این برهه زمانی و باتوجه به شرایط کشور و وضعیت اقتصاد جهان به نظر می رسد تایید این طرح در شورای نگهبان و ضرورت اجرای آن از سوی دولت به همان شکل مصوب به عنوان قانونی که تمامی ایرانیان نسبت به آن باید تعهد التزام و البته حق برخورداری داشته باشند نوع جدیدی از نگرش تعامل و اظهارنظر را در مورد قانون هدفمندی یارانه ها ایجاب می کند. به دیگر سخن تمامی ما اعم از موافق مخالف و منتقد این قانون باید این واقعیت را به یاد داشته باشیم که وقتی پیشنهادی تمام مراحل قانونی خود را پشت سر گذاشت و به این ترتیب به یک قانون تبدیل شد احترام التزام و اجرای آن برای تمامی ایرانیان مسئولیتی ملی است که نباید و نمی توان به بهانه داشتن انتقاد به این قانون از زیر بار آن شانه خالی کرد. نکته مهم این است که شروط سه گانه احترام التزام و اجرا مسائلی هستند که تمامی اشخاص حقیقی و حقوقی که قانون اساسی را پذیرفته اند باید نسبت به آنها در قبال همه قوانین از جمله قانون هدفمندسازی یارانه ها متعهد باشند. از این رو همانگونه که از مردم انتظار می رود در اجرای این قانون همراهی داشته باشند از نهاد و دستگاه های حاکمیتی خصوصا دولت به عنوان پیشنهاد دهنده و مجری این قانون توقع می رود که خود را به تمامی مواد آن ملزم و متعهد بداند.
برهمین مبنا به نظر می رسد مردم نخبگان و مجریان به عنوان سه ضلع نقش آفرین در فضا اجرای این قانون باید به الزامات ذیل توجه کافی و وافی داشته باشند :
الف مردم ـ بی تردید اجرای قانون هدفمندی یارانه ها پیامدها و دشواریهای فراوانی برای عموم مردم ایران خصوصا طبقات ضعیف به دنبال دارد که با وجود تمام تمهیداتی که دولت اندیشیده و یا از این پس خواهد اندیشید این دشواریها دست کم در کوتاه مدت گریبان تمامی ایرانیان را خواهد گرفت .
با این حال هیچ یک از کارشناسان و نظرات تخصصی در حوزه اقتصاد نسبت به اصل اجرای این برنامه و پیامدهای مثبت آن در بلند مدت تردیدی ندارند. از این رو باید از مردم خواست با وجود تمام دشواریها و معضلات در اجرای این طرح به دولت کمک کنند تا ضمن تخفیف این دردها افقهای روشن تری پیش روی نسلهای آینده ایران نمایان شود.
البته نباید از این نکته غافل شد که انتظار چنین همراهی و همکاری از مردم نیازمند بسیاری تمهیدات و اصلاح رفتارها از سوی مجریان است . مردم برای اینکه دشواریهای اجرای این قانون را تحمل کنند بیش از هر چیز نیازمند و خواستار صداقت و یکرنگی مجریان با خود هستند از این رو پرهیز از در میان گذاشتن تمام ابعاد اجرای هدفمندی یارانه ها عدم ترسیم شرایط محتمل راندن منتقدان دلسوز با بهانه اخلال و... رفتارهایی است که مجریان باید به شدت از آن پرهیز کنند.
همدلی و یکرنگی ملت و حکومت در دوران دشوار جنگ تحمیلی و کنار آمدن با شرایط دشوار اقتصادی آن دوران که بی تردید محصول صداقت کل حاکمیت با مردم در سایه درایت یکدلی و محرم دانستن مردم از سوی امام خمینی (ره ) بود الگوی بسیار موفقی برای مجریان قانون هدفمندی یارانه ها خواهد بود.
ب نخبگان ـ باوجود افزایش دایره نفوذ رسانه ها در جهان امروز هنوز هم جامعه شناسان فراوانی بر نقش گروه های پیشرو و نخبگان در سمت و سو بخشیدن به افکار عمومی تاکید دارند. از این رو از نخبگان کشور خصوصا اساتید کارشناسان و فعالان اقتصادی انتظار می رود با کنار گذاشتن انتقاداتی که نسبت به اصل طرح داشته و دارند از این پس با نگاهی تیزبینانه منتقد و البته همراه مجریان قانون هدفمندی یارانه ها را در اجرای کم نقص کم هزینه و صحیح این قانون یاری کنند چرا که مرحله انتخاب میان اجرا یا عدم اجرای این برنامه سپری شده و اکنون نحوه اجرا از اهمیت فوق العاده ای برخوردار است .
ج مجریان ـ در این میان نقش مجریان قانون هدفمندی یارانه ها از سایرین حساس تر است . در مورد زیر و بم کارشناسی و اقتصادی این طرح تاکنون بسیار گفته شده آنچه در این مرحله مهم است فضاسازی لازم برای پیاده کردن است .
همانگونه که گفته شد صداقت و یکرویی با جامعه در مورد پیامدهای هدفمندی یارانه ها شاه کلید موفقیت آن به حساب می آید و این همان حلقه مفقوده ای است که مجریان و پیشنهاد دهندگان تا اکنون از آن غفلت کرده اند. تا به امروز هرچه از زبان مجریان و مدافعان شنیده شد آینده بسیار خوبی است که اجرای آن برای همگان به ارمغان می آورد اما کمتر شاهد آن بوده ایم که به صورتی شفاف روشن و همه فهم به مردم در مورد مشکلات اجرای این طرح هم توضیحاتی ارائه شود. حق این نیست که اگر دولت همه فهم بودن بودجه های سالانه و برنامه های توسعه ای را یکی از ویژگی های این اسناد می داند باید به همین سیاق تمام ابعاد و پیامدهای مثبت و منفی اجرای قانون هدفمندی یارانه ها را برای مردم تبیین و تشریح کند به طور قطع با این شیوه نه تنها واکنش منفی از سوی مردم بروز نمی کند بلکه پیشبرد برنامه ها آسان تر خواهد شد. نکته دیگر بالا بردن آستانه تحمل در شنیدن انتقادات و یا راه حلهایی است که از سوی کارشناسان ارائه می شود. مجریان قانون هدفمندی یارانه ها باید بپذیرند که برخورداری از خرد جمعی و نقطه نظرات کارشناسان و اساتید حوزه اقتصاد در رابطه با این طرح حساس نیازمند آستانه پذیرش بالا و قابلیت بکارگیری این دیدگاه ها است . این تحمل پذیری البته شامل رسانه های جمعی و ارباب جراید و مطبوعات نیز می شود.
و مسئله آخر اینکه بالا بردن سطح توقع جامعه از این قانون بزرگترین آسیبی است که در کمین این طرح ملی است . بی تردید اقتصاد ایران با مشکلات فراوانی مواجه است که برطرف کردن آنها مستلزم صرف زمان زیادی است و حل همه آنها از قانون هدفمندی یارانه ها ساخته نیست چرا که اساسا تمام این معضلات زائیده توزیع نادرست یارانه ها نیست از این رو پافشاری بر اینکه با اجرای این طرح تمام مشکلات کشور اعم از بیکاری فقر گرانی فساد مالی رانت و... حل می شود تنها به افزایش توقعات عمومی و طبیعتا شکست این قانون می انجامد.