بصیرت ،صبح صادق ::پیشنهاد حذف سه صفر از پول ملیصفرهایی که دوباره آمدند

پیشنهاد حذف 3 صفر از پول ملی که در روزهای اخیر به پیشنهاد غلامرضا مصباحی مقدم عضو شورای پول و اعتبار مطرح شده و رییس جمهوری دستور پیگیری آن را داده است کارشناسان و مسئولان نظام بانکی کشور را در رد یا تایید آن مسئله به واکنش برانگیخته است.

این در حالیست که بر اساس آمار موجود هزینه چاپ اسکناس در کشور الان به 60 میلیارد تومان رسیده است و سرانه اسکناس در ایران 114 برگ است، حال آن که این سرانه در کشورهای پیشرفته تنها 12 تا 14 برگ اعلام شده است.

البته باید گفت طرح حذف سه صفر از پول ملی برای دومین بار از سال ها پیش، از طرف مقامات بانک مرکزی مطرح شده بود اما از همان ابتدا که به 14 سال پیش بر می گردد به خاطر عدم دستیابی به نتایج احتمالی و دقیق، این موضوع به تاخیر افتاده است.

موافقان چه می گویند؟

غلامرضا مصباحی مقدم ،نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی در این زمینه می گوید: معتقدم لازم است یک اصلاح پولی صورت پذیرد.

چک پولهای 50 تا 500 هزار تومانی دست به دست در جامعه می گردد و وجود این چک پولها نیاز به پول درشت را نشان می دهد در حالی که اعتبار پول را ندارد.

وی گفت: دست به دست گشتن چک پولها نقدینگی جامعه را افزایش داده است و آثار تورمی دارد.

وی تصریح کرد: معتقدم اگر چک پولها را جمع کنیم درصدی از نرخ تورم ما را کاهش خواهد داد.

نماینده تهران یادآور شد: ممکن است افرادی بحث توسعه و رواج کارتهای اعتباری را مطرح کنند و بگویند نیازی به اسکناس نیست در حالی که در کشورهای صنعتی جهان هم که کارت اعتباری بیشترین کاربرد را دارد و باز هم اسکناس در دست مردم وجود دارد منتها تعدادش نسبت به وضعیت ما کمتر است.

وی گفت: اگر بخواهم به لحاظ ذهنی نیز اثر مثبتی داشته باشد، پیشنهاد حذف 3 صفر از پول ملی را داریم به طوری که هزار تومان فعلی ما به لحاظ عدد معادل 01ریال تلقی شود.اگر چنین کاری انجام شود اسکناس در دیدگاه مردم اعتبار بیشتری پیدا خواهد کرد.

تجربه دنیاست

مهدی تقوی، عضو هیأت علمی دانشگاه علامه طباطبایی گفت: حذف صفرهای پول ملی اقدامی است که همه مردم دنیا به نوعی آن را تجربه کرده اند و اکنون نیز نوبت ایران است تا با توجه به بالا بودن نرخ تورم و کاهش ارزش پول ملی به این مهم همت گمارد .

وی اظهار داشت: با حذف این صفرها، دیگر نیاز نیست برای یک خرید جز حجم زیادی از پول حمل و نقل و مستهلک شود، لذا کمتر نیاز به سوزاندن و انتشار اسکناس خواهد بود.

وی افزود: همچنین برای شمارش اسکناس ها وقت زیادی از مردم به خصوص تحویلداران بانک ها صرف می شود که با کاهش این صفرها این مشکل برطرف می شود.

از درست ترین سیاستهای دولت است

عبدالحسین ساسان، کارشناس مسائل اقتصادی نیز در اظهارنظری گفت: حذف صفرهای پول ملی از به موقع ترین و درست ترین سیاست های دولت است که در تاریخ اقتصادی جمهوری اسلامی می توان سراغ داشت .

وی اظهار داشت: از بزرگترین محاسن این سیاست می توان به صرفه جویی در مصرف کاغذ و هزینه چاپ و انتشار اسکناس اشاره کرد.

وی با بیان این که پول ایران یکی از پول هایی است که هزینه مبادله بسیار بالایی دارد، افزود: وقتی ارزش پول ها بیشتر باشد، در گردش کمتر، هزینه معاملاتی کمتری را موجب می شوند. این کارشناس اقتصادی خاطرنشان کرد: از دیگر محاسن این اقدام، کاهش نیاز به استفاده از چک های بانکی آن هم به شکل بی رویه و منطقی است .

وی افزود: چک های بانکی طی یک عملیات کوتاه ، به سرعت پانچ و سوراخ شده و از گردش عملیات مالی و بانکی خارج می شوند که خود هزینه بسیاری را به طور غیر منطقی به سیستم بانکی و بیت المال تحمیل می کند. ساسان با بیان این که تصمیم اخیر رئیس جمهور یک تصمیم کاملاً عقلانی و موثر است، خاطرنشان کرد: حذف صفر از پول ملی با مشکلاتی همراه خواهد بود که البته به تدریج رفع شده و به نتایج مناسبی خواهد انجامید.

شمشیر دو لبه

رضا راعی، مدیرعامل بانک تجارت و رئیس شورای هماهنگی مدیران عامل بانک ها، طرح حذف سه صفر از واحد پول ملی را در صورت اجرای صحیح و با مطالعه دقیق، دارای اثر کاهنده بر نرخ تورم اعلام کرد.

راعی افزود: طرح حذف سه صفر از واحد پول ملی، با کار کارشناسی اثر مثبتی بر نرخ تورم خواهد داشت و در عین حال آن را کاهش می دهد اما اگر بدون کار کارشناسی انجام شود، موجب افزایش نرخ تورم خواهد شد.

وی با بیان اینکه حذف سه صفر از پول ملی کشور نوعی شمشیر دو لبه است، تصریح کرد: در سطح بین المللی افزایش ارزش اسمی اسکناس یعنی حذف سه صفر بهتر از آن است که اسکناس درشت تر چاپ شود.

هفت مزیت

بهاالدین حسینی هاشمی مدیر عامل بانک سرمایه معتقد است: حذف صفرهای پول ملی هفت مزیت عمده به دنبال دارد که مشتمل بر کاهش حجم اسکناس، سادگی در مبادلات، نگهداری ساده تر حساب ها، ارقام و ترازنامه ها، اشغال فضای کمتر آمار و اطلاعات مالی در حافظه و هارد رایانه ها، نقل و انتقال سهل تر پول، کاهش آثار روانی تورم و نیز صرفه جویی در وقت برای شمارش حجم زیاد اسکناس ها است.

مخالفان چه می گویند؟

شرایط مناسب نیست

یک کارشناس مسائل اقتصادی در پاسخ به این پرسش که آیا اساسا در شرایط کنونی اقتصاد کشور ضرورتی برای انجام این کار وجود دارد یا خیر، گفت: شرایط فعلی اقتصاد کشور مناسب انجام این کار نیست چون قبل از اینکه این کار انجام شود باید تورم مهار شود.

به گفته فرهاد رهبر، در کشور ترکیه که این رویداد اتفاق افتاد اقتصاد بازار کاملا حاکم بود؛ اگر این رویداد در ایران اتفاق افتد با مختل شدن قیمت های نسبی، طرح فوق موفق نخواهد شد.

وی تأکید کرد: اجرای این طرح در شرایط کنونی شاید منجر به بروز تورم بالا شود، زیرا اگر 3 صفر از رقم پول کشور کسر شود به همان نسبت از قیمت کالاها کاسته نخواهدشد.

وی افزود: فعلا شرایط اقتصادی در ایران مهیا نیست. برای اینکه اقدام فوق اجرایی گردد باید اولا تورم مهار شود و ثانیا قیمت های نسبی به نحوی تنظیم شوند که تغییر آنها به نفع کالاهای گروه های کم درآمد باشد.

راههای دیگری هم هست

محمد طبیبیان اقتصاددان نیز معتقد است: حذف 3 صفر از اسکناس های موجود ضروری نیست، زیرا با این اقدام تنها مقیاس کم می شود.

به گفته طبیبیان، برای حل مشکل تورم کشور راه های دیگری هم به جز حذف صفر از اسکناس ها هست؛ به عنوان مثال مسئولان می توانند با منضبط کردن سیاست های پولی و مالی از نرخ تورم بکاهند.

رئیس سابق موسسه عالی آموزش عالی بانکداری ایران، تأکید کرد: اعلام این خبر در شرایط کنونی خود شاید موجب افزایش نرخ تورم شود، زیرا وقتی مردم گمان کنند که از مقیاس پول ها و سپرده های آنها کاسته خواهد شد هر چند که در واقع هیچ تفاوتی روی نخواهد داد به علت عدم اعتماد به سیاست های اقتصادی دولت به جایگزینی سرمایه های خود با کالا گرایش پیدا خواهند کرد که این امر خود به تورم دامن می زند.

وی افزود: در این شرایط شاید مردم فکر کنند که قرار است پول هایشان در بانک ها مصادره شود؛ به همین دلیل ترجیح خواهند داد پول خود را با کالا عوض کنند.

طبیبیان، تصریح کرد: کشورهایی که اقدام به تغییر واحد پولی کشور خود کردند، قبل از آن اقدامات، نرخ تورم را مهار کرده بودند.

هزینه بر خواهد بود

یک اقتصاددان دیگر نیز در این زمینه گفت: معرفی اسکناس جدید در یک کشور باید تحت شرایطی خاص صورت گیرد.

به گفته جمشید پژویان هنگامی که مردم آلمان در بین سال های جنگ جهانی اول و دوم برای خرید یک ساندویچ مجبور به ارائه یک کیسه پول بودند، حذف صفر از اسکناس ها محقق شد؛ یعنی درست زمانی که ارزش پول بسیار پایین آمده بود.

به گفته وی، به عنوان مثال اگر یک هزار تومانی خارج شود و جای آن 10 تومانی بیاید ارزش هر 2 اسکناس برای خرید جنسی با همان قیمت یکی خواهد بود؛ تنها این اقدام برای اقتصاد هزینه بر خواهد بود، زیرا از یک سو خروج اسکناس های قدیمی زمان بر است و از سوی دیگر نیز به علت عدم آگاهی مردم به ویژه در مناطق دور افتاده نوعی شوک به اقتصاد کشور وارد خواهد شد.

پژویان گفت: در ایران تازه اسکناس 50 هزار ریالی به عنوان بزرگ ترین اسکناس با چند صفر منتشر شده است که در شمارش، حمل و حسابداری آن هیچ مشکلی وجود ندارد.

فاقد توجیه است

هادی حق شناس عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس اظهار داشت: استهلاک اسکناس در کشور ما به ضعف سیستم بانکی مربوط است که هنوز نتوانسته آنطور که باید و شاید بانکداری الکترونیکی و بهره گیری از کارت های اعتباری را ترویج دهد.

این نماینده مجلس با تاکید بر اینکه هنوز ارزش پول ملی ما آنقدر کم نشده که چند صفر از آن حذف شود گفت: اصلاح سیستم بانکی کشور و نیز گسترش و توسعه بانکداری الکترونیکی و ترویج استفاده از کارت های اعتباری نیاز به حذف صفرها از پول ملی را از برطرف می سازد.

وی افزود: اگر لازم باشد که صفری از پول ملی حذف شود تنها یک صفر آن هم بنابر ضروریات و انجام نظرات کارشناسی جدی در خصوص آن باید صورت گیرد..

حق شناس تاکید کرد: حذف صفر از پول ملی فاقد توجیه پولی لازم است و به نظر من قبل از هرگونه اقدام باید کار کارشناسی جدی و دقیق در خصوص آن انجام پذیرد

به هر صورت مسلم آن است که کشورهایی که اقدام به تغییر واحد پولی کشور خود کردند، قبل از آن اقدامات دیگری نظیر کنترل نرخ تورم و کاهش صفرهای پول خود نمودند. از طرفی برای تغییر واحدپولی کشور علاوه بر تورم باید شرایط اقتصادی کشور مدنظر قرار گیرد و به صرف حذف صفر از اسکناس های موجود بدون داشتن برنامه برای رشد و توسعه اقتصادی مستمر نمی توان این اقدام را راهکاری مناسب برای بهبود وضع اقتصادی قلمداد کرد.