نگاهی به نشریات زنانه پس از پیروزی انقلاب اسلامی

نشریات زنانه قبل از پیروزی انقلاب اسلامی
تا پیش از انقلاب مشروطه، اثری از نشریات زنانه در ایران دیده نمی‌شود. اولین نشریه تخصصی بانوان ایران، در سال 1289یعنی 75سال پس از انتشار نخستین نشریه مردانه (کاغذ اخبار) منتشر شد. اولین نشریه زنان در ایران "دانش " نام داشت که به‌صورت هفتگی در 4 صفحه مسائل مربوط به زنان را پیگیری می‌کرد. همچنین "شکوفه " اولین روزنامه رسمی است که توسط زنان برای زنان در سال 1292 منتشر شد.
پیش از انقلاب اسلامی، تعداد نشریات ویژه زنان محدود بود و نشریات دیگر به‌جز اطلاعات بانوان و زن روز، از طرف واحد زنان سازمان‌های تابع احزاب با تیراژ کم و به صورت نشریات یا مجلات داخلی شعب این احزاب در شهرستان‌ها منتشر می‌شدند. با پیروزی انقلاب اسلامی تعداد مطبوعات زنان افزایش یافت. به‌خصوص در سال‌های اول انقلاب که این نشریات علاوه بر مسائل زنان دارای خطوط سیاسی نیز بودند و به‌علاوه برخی نشریاتی که پیش از انقلاب منتشر می‌شدند نیز هماهنگ با انقلاب اسلامی تغییر سبک دادند. به‌طور مثال اطلاعات بانوان از سری نشریات مؤسسه اطلاعات بود که پیش از انقلاب از مجلات مبتذل زنان بود. با پیروزی انقلاب، اطلاعات بانوان پس از چند شماره انتشار، متوقف شد و مجدداً دوره جدید آن در 7 مرداد 59 با روش و نگاه نو شروع به کار کرد. در قسمتی از سرمقاله اولین شماره مجدد آن تحت عنوان "کدام خون در مجله جاریست؟ " آمده: "اطلاعات بانوان که پیشتر در حال و هوای پیش از انقلاب تولید یافته و رشد و نمو کرده، دیگر نمی‌توانست پاسخگوی زنانی باشد که خود بارها و بارها سرود استقلال آزادی جمهوری اسلامی سرداده‌اند. " در بین مطالب این شماره اطلاعات زنان می خوانیم: مصاحبه با همسر امام، حجاب اجباری یا حجاب ارشادی، زن و انقلاب فرهنگی، استعمار و ارتجاع، آقای امپریالیسم در کشور مظلوم ما چه می‌کنی؟، نقش زنان در تسخیر لانه جاسوسی...
فریدون صدیقی روزنامه‌نگار و مدرس ارتباطات درباره مجلات و نشریات زنانه قبل از انقلاب این‌گونه می‌گوید: "پیش از پیروزی انقلاب اسلامی دو نشریه زن روز و اطلاعات بانوان منتشر می‌شد، اما با پیروزی این نهضت و متناسب با تحولات روز؛ رویکرد نوینی در نشریات زنانه به وجود آمد و با توجه به اینکه زن به عنوان نقطه کانونی خانواده محسوب می‌شود مطالب مجلات نیز بر نقش وی در خانواده تمرکز داشت. "
البته با گذر زمان این نگرش نیز همسو با تحولات جامعه شکلی تازه به‌خود گرفت و بر نقش و مشارکت اجتماعی زنان تأکید بیشتری شد، در نتیجه نشریاتی نیز با همین رویکرد منتشر شدند که به مطالبات و حقوق زنان اشاره داشتند و مباحث نوینی در این زمینه مطرح کردند.
صدیقی در ادامه به تشریح وضعیت فعلی نشریات زنانه پرداخته و می افزاید: در حال حاضر در بیشتر نشریات سعی بر این است که زن با خانواده تعریف شود. از همین رو، امروزه مطبوعات زنانه با تمرکز بر مسایل خانوادگی با تیراژهای بالا منتشر می شود. اما از آنجا که بیشتر مطالب این نشریات به مسایلی نظیر چیدمان منزل، کاهش استرس، گفتگو با بازیگران سینما یا ورزشکاران و... مربوط می‌شود، در واقع این رسانه‌ها به نیازهای آنی مخاطب پاسخ می‌دهند. این در حالی است که بانوان نیازهای بلندمدت و آتی نیز دارند که با رفع و طرح این نیازها؛ شخصیت چند وجهی آنان اغنا می‌شود.
به طور کلی می‌توان نشریات زنانه پس از انقلاب اسلامی را به سه دسته تقسیم کرد:
دسته اول: در اصطلاح فرنگی (quality news paper) گفته می‌شود که:
این‌گونه نشریات با هدف آگاهی‌بخشی و به‌دور از هرگونه ابتذال و پیش‌پاافتادگی صرفاً به منظور جذب مخاطب خاص و فرهیخته دانشگاهی یا حوزوی منتشر می‌شود. این نشریات همواره مخاطب خاص خود را دارند و اساساً قشرهای دیگر مخاطب این‌گونه نشریات نیستند، به‌علاوه هدف این نشریات نیز جذب طیف گسترده مخاطب نیست. در این نوع نشریات می‌توان پژوهش‌های مربوط به حوزه زنان، مبنی بر روش‌های تحقیقی آماری انواع تحلیل‌های علمی و انتزاعی، گزارشات و خبرهای مربوط به عملکرد بخش زنان در سطح کلان، مصاحبه با صاحب‌نظران حوزه و دانشگاه را مشاهده کرد نمونه‌ای از این نشریات اشاره می‌شود:
پژوهش زنان: فصلنامه پژوهش زنان نشریه‌ای علمی- پژوهشی است که توسط مرکز مطالعات و تحقیقات زنان دانشگاه تهران به چاپ می‌رسد. این فصلنامه اولین نشریه دانشگاهی در حوزه مسائل زنان است که فضایی را برای نشریافته‌های تحقیقات علمی فراهم می‌کند. تأکید بیشتر دست اندرکاران نشریه بر حوزه‌های اقتصادی، حقوقی، فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و تاریخی در علوم‌انسانی و علوم اجتماعی است.
مرکز مطالعات و تحقیقات زنان که در سال 1380 با پشتیبانی مرکز امور مشارکت زنان ریاست جمهوری وقت در دانشگاه تهران تأسیس شده و یک مرکز علمی میان رشته‌ای است که به فعالیت پژوهشی درباره مسائل زنان می‌پردازد. هدف این مرکز تحقیقات مستمر و همکاری با دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی در سطح ملی و بین المللی بیان شده است.
ریحانه: فصلنامه فرهنگی پژوهشی ریحانه توسط دفتر امور زنان نهاد ریاست‌جمهوری وقت با مدیر مسئولی زهرا شجاعی و سردبیری فروغ احراری آغاز به‌کار کرد. این فصلنامه از سال 1374تا1381به‌صورت گاهنامه منتشر می‌شد و به طرح مسائل سیاسی، حقوقی و اجتماعی زنان می‌پرداخت. جهت‌گیری سیاسی این نشریه، مطابق با آراء دولت وقت، اهدافی چون مشارکت سیاسی زنان و اصلاحات در حوزه مسائل زنان بود.
فرزانه: این نشریه با صاحب امتیازی معصومه ابتکار و با سردبیری محبوبه عباسقلی‌زاده از سال 1371 تا 1379 با جهت‌گیری فرهنگی- اجتماعی و با رویکردی تحلیلی - پژوهشی در حوزه مطالعات و تحقیقات مسائل زنان به فعالیت می‌پرداخت.
فصلنامه کتاب زنان: این نشریه که تا شماره دهم با نام فصلنامه شورای فرهنگی اجتماعی زنان منتشر می‌شد با صاحب امتیازی شورای فرهنگی اجتماعی زنان و مدیر مسئولی مهری سویزی از پائیز 1377 شروع به کار کرد و در حوزه فقه، حقوق، مبانی، معارف و مسائل سیاسی اجتماعی فعالیت می‌کرد و به‌صورت موضوعی و تخصصی به مسائل زنان می‌پرداخت. هم‌اکنون کتاب زنان با نام "مطالعات راهبردی زنان " با مدیر مسئولی دکتر طوبی کرمانی و سردبیری دکتر نهله غروی نائینی به کار خود ادامه می‌دهد. دکتر غروی نائینی درباره رویکرد این فصلنامه چنین عنوان می‌کند: " عهد بستیم تا با تمسک بر آیات نورانی قرآن و توسل بر تفسیر مفسران حقیقی‌اش، بزرگ امانتداران آن کلام وحیانی، امامان معصوممان (علیهم السلام) آن عهد ازلی را باز شناسیم و در هیاهوی فریب خناسان سره از ناسره باز شناسیم. از میان هزار راهه‌های پیش روی زنان، سفیدراهی را جستجو کردیم که از نور حقیقت روشن است و به دور از افراط و تفریط و سلیقه محوری و جنسیت‌گرایی به کمال فطری زنان می‌اندیشد و با تعصبات تاریخی و جاهلیت مدرن می‌ستیزد. علت توفیق خود را در نگاه اعتدالی خود به جایگاه زنان یعنی همان روش و منش مستحکم اسلام و قرائت انقلاب اسلامی به راهنمائی بنیانگذار الهی‌اش حضرت امام خمینی (ره) و رهنمودهای رهبر فرزانه‌مان حضرت آیت‌الله خامنه‌ای دام ظله العالی از جایگاه، وظایف و حقوق زنان در ساحت‌های فردی خانوادگی و اجتماعی می‌دانیم و سعادت زنان بلکه نجات بشریت از منجلاب اومانیسم و پدیده‌های انحرافی منشعب از آن نظیر فمنیسم را در پیمودن همین راه می‌دانیم و بس. "
پیام زن: مجله‌ای است که به صاحب امتیازی دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم منتشر می‌شود. مدیر مسئول این نشریه محمد جعفری‌گیلانی و سردبیر آن اسماعیل اسماعیلی است این نشریه از سال 1371 آغاز به کار نموده و به تحلیل مسائل زنان در زمینه‌های مختلف سیاست، اجتماع، فرهنگ، حقوق، رسانه با رویکرد دینی می‌پردازد.
ندای صادق: نشریه وابسته به دانشگاه امام صادق(ع) است که با مدیر مسئولی دکتر صدیقه مهدوی کنی و سردبیری محمد علی اردبیلی منتشر می‌شود. این دو فصلنامه به مباحث تخصصی فقه و حقوق خانواده می‌پردازد.
خبرنامه فرهنگی اجتماعی زنان: شماره اول این نشریه مهر 1378به صاحب امتیازی مرکز امور مشارکت زنان و با مدیر مسئولی زهرا شجاعی شروع به کار کرد. این نشریه با رویکرد فرهنگی - اجتماعی به مسائل زنان می‌پرداخت و ویژه‌نامه‌هایی مثل کنوانسیون رفع تبعیض، خشونت علیه زنان و حقوق زنان را منتشر کرد. با آغاز به کار دولت نهم این نشریه کار خود را با صاحب امتیازی مرکز امور زنان و خانواده ریاست جمهوری و مدیر مسئولی دکتر طبیب زاده نوری ادامه ‌داد.
مطالعات زنان: این فصلنامه وابسته به پژوهشکده زنان دانشگاه الزهراست که با مدیر مسئولی دکتر زهره خسروی و سردبیری دکتر خدیجه سفیری منتشر می‌شود و با رویکرد علمی - پژوهشی به مسائل زنان در حوزه‌های علوم اجتماعی، روان‌شناسی، حقوق، فرهنگ و هنر می‌پردازد.
دسته دوم: نشریاتی هستند که در کنار هدف آگاهی‌بخشی در سطح عموم و جهت‌دهی به افکار عمومی در پی جذب مخاطب و طرح مسائل مربوط به زنان هستند. جذب مخاطب در این نشریات به روش‌های مختلفی به فراخور فضای نشریه انجام می‌گیرد. نمونه این نشریات:
ندا: فصلنامه زنان جمهوری اسلامی ایران که در بهار 1369با صاحب امتیازی و مدیر مسئولی زهرا مصطفوی و سردبیری فاطمه راکعی آغاز به کار کرد. شماره اول آن همزمان با رحلت رهبر انقلاب و بصورت ویژه نامه منتشر شد. بعد از یک دوره فعالیت، فرشته اعرابی سردبیری آنرا به عهده گرفت و بخشی از ندا به مخاطبان جوان و صفحاتی نیز به آقایان اختصاص یافت.
شیرمادر: به صاحب امتیازی انجمن ترویج تغذیه با شیر مادر و مدیر مسئولی دکتر علیرضا مرندی و سردبیری منصور بهرامی در زمینه سلامت مادر و کودک با رویکرد آموزشی - پژوهشی و اطلاع رسانی به فعالیت می پردازد.
اولین شماره این نشریه در بهار 1379منتشر شد و شماره 34 آن تابستان 1387 انتشار یافت.
شمیم نرجس: صاحب امتیاز این نشریه مدرسه علمیه نرجس مشهد است. این نشریه در ابتدا با مدیر مسئولی عفت‌السادات حسینیان و سردبیری حمیده روحانی‌نژاد کار خود را آغاز کرد و هم‌اکنون با مدیر‌مسئولی اکرم نصیری و سردبیری عفت حسینیان با رویکردی مذهبی - فرهنگی برای مخاطب مذهبی و حوزوی منتشر می شود.
روزنامه زن: انتشار آن در 17/5/77 با مدیر مسئولی فائزه هاشمی در تهران آغاز گردید. در شماره اولین این روزنامه آمده است: " روزنامه بنا دارد با نگاه زنانه و برای زنان بنویسد ".
خبر انتشار روزنامه زن توسط خبرگزاری‌های فرانسه و رویترز مخابره شد. خبرگزاری فرانس‌پرس می‌نویسد:\ "روزنامه زن در اولین شماره خود اذعان داشته که روزنامه‌ای فمنیستی نیست، بلکه در پی آنست که توازنی میان موقعیت مرد و زن ایجاد کند. روزنامه زن در نظر دارد با نگاهی به مشکلات زنان، حقوق اجتماعی آنان را به آنها بشناساند و خلاء موجود را پر کند...\ روزنامه زن در ابتدای انتشار خود حاوی مطالب و مصاحبه‌هایی از زنان و چهره‌های اصلاح‌طلب همچون جمیله کدیور و معصومه ابتکار بود؛ اما با گذشت زمان و تغییر فضای سیاسی کشور و به تبع آن، تغییر موضع اصلاح‌طلبان نسبت به آقای هاشمی رفسنجانی، رویکرد این روزنامه نسبت به جریان اصلاح‌طلبی تغییر کرد.
روزنامه زن در کنار مسائل سیاسی به طرح مسائل مربوط به حقوق زنان از جمله: مهریه، نفقه، ازدواج مجدد، اجتهاد زنان، حضانت و طلاق می‌پرداخت.
روزنامه زن یکبار در بهمن 1377 به مدت 2 هفته متوقف شد و بار دوم در 17فروردین 1378 برای همیشه توقیف شد.
شمیم یاس: این ماهنامه وابسته به معاونت فرهنگی تربیتی حوزه‌های علمیه خواهران است. و از سال 1380 به صاحب امتیازی مرکز مدیریت حوزه‌های علمیه خواهران قم، به مدیرمسئولی مصطفی رنجبر شیرازی و به سردبیری ابوالفضل هادی‌منش در حوزه دینی شروع به فعالیت کرد.
نامه جامعه: این ماهنامه، از سال 1383 منتشر می شد. صاحب امتیاز این ماهنامه، جامعه الزهرا، مدیر مسئول آن مرضیه معینی و سردبیر، آذردخت نخعی بود. این نشریه تا شماره 42 به کار خود ادامه داد.
زن شرقی: این ماهنامه با رویکردی فرهنگی- اجتماعی از سال 1381 شروع به کار کرد. مدیریت زن شرقی را مهری سویزی و سردبیری آن‌را طهورا نوروزی بر عهده داشتند. مهری سویزی در مصاحبه با نشریه "پیام زن " درباره دغدغه‌های "زن شرقی " می‌گوید: "هدف ما در زن شرقی این است که دیدگاه‌های متحجرانه نسبت به زنان و همچنان دیدگاه‌های نو که در اسارت هستند را، افشا کنیم و لایه‏های پنهان آنها را برای زنان تشریح نماییم. نگاه ما به زن، از نگاه شرقی اسلام ریشه گرفته است و به وظایف انسانی، خانوادگی و ضرورت‏های حضور اجتماعی زنان، توجه دارد. زن شرقی در این سه نقش، نقش‏آفرینی می‏کند هر چند با دشواری‏هایی مواجه است ولی وظیفه ما این است که مشکلات زنان را در حیطه فردی، خانوادگی و اجتماعی بررسی کنیم. نشریه‏ای را که نگاه اصول‏گرایانه و در ضمن، روش ژرونالیستی و نو داشته باشد و نگاه خودش را مبنا قرار دهد، مد نظرمان بود، لذا آمدیم و "زن شرقی " را بنا کردیم. وی همچنین درباره نحوه بررسی حقوق زنان در نشریه‏اش، افزود: خوانندگان ما به مسائل حقوقی زنان علاقه‏مند هستند و طالب آگاهی از نگاه جامعه نسبت به خودشان هستند که باید نگاهی کرامتی همراه با اکرام باشد؛ نگاهی که نشانه ارج گذاشتن به زن است. هر چند متأسفانه این نگاه مخدوش شده است و نقش‏های منفی و عقب‏مانده‏ای به زنان داده شده که موجب سوء‌اندیشی نسبت به زنان می‏شود. زنان می‏خواهند سایه سلایق شخصی افراد از روی آنان برداشته شود و به مسائلشان در حوزه اسلام آن‌گونه که هست پرداخته شود. خبر تصویب قوانین خاص زنان در مجلس و اجرای قوانین مربوط به آنان، از جمله مواردی است که ما آنها را منعکس می‏کنیم. "
همچنین "طهورا نوروزی " سردبیر "زن شرقی "، در باره نحوه فرهنگ‏سازی در زمینه حجاب در نشریه‏ زن شرقی، گفته بود:
"زن شرقی " در نظر دارد ویژه‏نامه‏ای به نام حجاب منتشر کند و در کلیه سرویس‌ها به گونه‌ای به حجاب پرداخته شود. مثلاً سرویس فقهی به آثار حجاب در روابط زن و مرد می‏پردازد و سرویس خانواده به رابطه حجاب با تحکیم خانواده؛ در بخش علمی هم به این می‏پردازیم که حجاب چقدر در علم روانشناسی موجب سالم ماندن زن می‏شود و ... ".
زن روز: این هفته‌نامه، 40 سال سابقه مطبوعاتی دارد و انتشار آن به پیش از انقلاب بر می‌گردد و پس از انقلاب با تغییر رویکرد به کار خود ادامه داد. در این نشریه در کنار تحلیل و گزارش و مقالات مختلف در باب مسائل فرهنگی اجتماعی زنان نیز، آموزش آشپزی و خیاطی را می‌توان دید.
سروش بانوان: این نشریه از سری نشریات خانواده صدا و سیماست که از مرداد1379در عرصه فرهنگی اجتماعی هنری خانوادگی به مدیر مسئولی آقای احمد خالدی و سردبیری خانم سونیا پور‌یامین شروع به کار کرد و روال این نشریه به این‌گونه است که در نوروز و سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی اقدام به انتشار ویژه‌نامه می‌نماید. "شبنم رضیئی "، خبرنگار سروش بانوان در مصاحبه‌ای با پیام زن می‌گوید: "فرق ما با دیگر نشریات خانوادگی در این است که نسبت به آنها در سطح بالاتری قرار داریم. برخی مجلات خانوادگی پشت میز نوشته می‏شوند ولی ما در اجتماع هستیم و از واقعیت‏ها می‏نویسیم. " وی درباره اهداف سروش بانوان افزود:
"مباحث اجتماعی، فرهنگی، هنری و خانه و خانه‏داری، معرفی زنان موفق و آشنایی زنان با مسائل حقوقی خودشان از عمده مباحث مطرح شده در "سروش بانوان " است. مثلاً "برخی زنان، با اقتصاد خانواده آشنایی ندارند و یا اینکه نمی‏دانند عوارض جراحی پلاستیکی چیست؟ مسئله خروج زنان از کشور با اجازه شوهر و یا چگونگی دریافت مهریه و نفقه و ... از جمله مواردی است که زنان، طالب دانستن آن هستند. "
بهداشت خانواده: این فصلنامه به صاحب امتیازی انجمن تنظیم خانواده و مدیرمسئولی دکترحسین ملک‌افضلی اردکانی و سردبیری روح الله قطریسی در موضوعات بهداشت باروری با رویکرد علمی، اجتماعی، فرهنگی ، پزشکی به صورت تحلیلی، تحقیقی و اطلاع‌رسانی فعالیت می‌کند.
زنان: این نشریه با صاحب‌امتیازی، سردبیری و مدیرمسئولی شهلا شرکت از بهمن ماه سال 1370 منتشر شد. شهلا شرکت در مصاحبه‌ای با ایران‌دخت، درباره شروع به کار این ماهنامه این‌گونه می‌گوید: "تیرماه 1370 از کیهان اخراج شدم، همراه من سردبیران دیگری هم از کیهان اخراج شدند. شمس‌الواعظین، رضا آقا تهرانی و رخ‌صفت در تدارک انتشار ماهنامه کیان بودند و مرتباً مرا به انتشار مجله زنان تشویق می‌کردند. وقتی آنان دفتری برای کیان گرفتند، من هم یک اتاق آنرا اجاره کردم و کار جدید شروع شد. شیرین عبادی در روزهای ابتدائی با یک گلدان کاکتوس به دیدنم آمد تا یادآوری کند که برای کار در حوزه زنان باید مثل کاکتوس مقاوم باشم. "
شماره‌های اول زنان در جوار کیان منتشر می‌شد و با رویکردی روشنفکرانه به مسائل زنان می‌پرداخت. دکتر سروش در کیان به طرح مفاهیمی چون نواندیشی دینی، آزادی و دموکراسی می‌پرداخت و طبیعتاً زنان نیز از این فضا تأثیر می‌گرفت. شهلا شرکت در این‌باره می‌گوید: "من معتقد بودم که به موازات طرح مسائل نواندیشان دینی، مسائل زنان نیز نیازمند مطرح شدن است...آیا می‌شود بدون داشتن خانواده دموکرات به دموکراسی رسید؟ آیا می‌توان به دنبال آزادی بود در حالی‌که سنت‌های دست و پا گیر زنان و قوانینی مبتنی بر حقوق نابرابر زنان با مردان در جامعه و خانواده حاکم است؟\ "
بعد از جدائی زنان از کیان، خط مشی زنان نیز تغییر کرد و زنانه‌تر شد و در پی جذب مخاطب گسترده‌تر زبان ساده‌تری را به خدمت گرفت و در طیف گسترده‌تری از حوزه‌ها از جمله ادبیات و هنر تا اندیشه، حقوق و علم به طرح مسئله می‌پرداخت. خانم شرکت در مورد دغدغه های زنان این‌گونه می‌گوید: "ما پیگیر اتفاقات و حرکت‏هایی مربوط به زنان در مجلس هستیم و در بخش "یک ماه با زنان در مجلس "، تمامی لوایح و مصوبات و مسائلی را که در کمیسیون زنان مطرح می‏شود، منعکس می‏کنیم. همچنین گزارش‏های مفصلی در مورد فرار دختران از خانه، قاچاق دختران، معضل طلاق و ... منعکس کرده‏ایم. "
دنیای زنان: صاحب امتیاز و مدیرمسئول آن سونیا پوریامین و سردبیر زهرا نژاد بهرام است که در زمینه اطلاع رسانی، خبری، تحلیلی، آموزشی و پژوهشی فعالیت می کند.
ایران دخت: با صاحب امتیازی مجمع اسلامی بانوان و مدیر مسئولی محمد حسین کروبی و زیر نظر محمد قوچانی منتشر می‌شود. محمد قوچانی در اولین شماره ایران‌دخت ضمن تأکید بر مفهوم مدرنیته، می‌نویسد: "ایران‌دخت می‌خواهد تجربه‌ای تازه از پیوند همه اجزای زندگی مدرن باشد. "
این نشریه سه بخش دارد. محمد قوچانی هدف از بخش اول ایران‌دخت را مدرن ساختن ابعاد مختلف زندگی مخاطبان از نوع لباس و خوراک و اخلاق فردی تا کتاب، فیلم، موزیک و رسانه می‌داند. در سرمقاله شماره یک دوره جدید تحت عنوان "این یک مجله سیاسی نیست " می‌نویسد: "قصد ما در این بخش، اطلاع‌رسانی و سرگرمی است...ایران‌دخت هرگز پرداختن به لایه‌های ملموس زندگی را سطحی و نشانه زرد بودن قلمداد نمی‌کند. سیاست مدرن برای انسان مدرن آمده است و انسان مدرن فردی است خوش پوش، خوش خوراک، خوش خلق و با فرهنگ. "
بخش دوم مجله که به نام و سرفصل "جهان زنان " منتشر می‌شود، بیشتر به مباحث سیاسی، اجتماعی، فرهنگی مربوط به زنان، با تأکید بر مفهوم زن مدرن، می‌پردازد. قوچانی در رد این ادعا که این بخش فمنیستی است این‌‌گونه استدلال می‌کند که: "بخش جهان زنان خلاف نام خود اصلاً مجله‌ای فمنیستی نیست...نگاه جهان زنان نه تنها به تلخی‌های حیات زنان که نگاه به کامیابی‌ها و زیبایی‌های این نیمه جامعه است...همکاران ایران‌دخت در جهان زنان می‌کوشند ضمن تلاش برای طرح موضوعاتی جهت احقاق حقوق زنان، توجه به مبانی فقهی و نظری مسائل زنان و مشارکت آنان در عرصه عمومی را نشان دهد. جهان زنان برخلاف نامش تلاش برای پیوند زدن میان زن مدرن با زندگی مدرن است. "
بخش سوم ایران دخت حاوی رپورتاژ آگهی درباره کالاها و خدمات مختلف است، از تبلیغ رستوران های مختلف گرفته تا لپ تاپ، اتومبیل و محصولات مربوط به تکنولوژی آشپزخانه.
همشهری خانواده: این نشریه از سری نشریات همشهری همچون همشهری جوان، همشهری ماه و همشهری دیپلماتیک است. این نشریه همچون همشهری جوان با رویکرد جذب حداکثری مخاطب به فعالیت می‌پردازد. مطالب سیاسی را به‌ندرت در این نشریه می‌‌توان یافت و در مقابل، حجم عمده مطالب آموزشی و اطلاع‌رسانی و سرگرمی که مورد استقبال عامه مردم قرار می‌گیرد در همشهری خانواده به چشم می‌خورد.
دختران: دختران، تنها ماهنامه فرهنگی اجتماعی و هنری است که برای دختران جوان منتشر می‏شود. طاهرخانی، سردبیر دختران، نشریه‏اش را پس از تغییر و تحولاتی که در هسته مرکزی آن رخ داده است، آینه‏ای در برابر دختران می‏بیند؛ آینه‏ای که هر دختر می‏تواند خودش را در آن ببیند طوری که نه عقب‏تر از بقیه باشد و نه جلوتر.
وی در دومین سال انتشار دختران در مورد دیدگاه مخاطبان خود نسبت به این نشریه گفت: "آگاهی دختران جوان و نوجوان نسبت به نسل گذشته‏شان خیلی بیشتر شده است. حالا دختران 15 ساله به اندازه دختران 25 ساله، مسائل را درک می‏کنند. ما سعی داریم نشاط و طراوت را در نشریه‏مان ایجاد کنیم. تلاش می‏کنیم با ایجاد حس امید و هویت‏یابی به دخترانی که هویت خودشان را گم کرده و یا فراموش کرده‏اند، به آنان کمک کنیم تا در این وضعیت، هویت خود را بیابند. ایجاد انگیزه و امید و همراهی با دخترانی که در این گروه سنی، فرصتی برای ابراز وجود خود ندارند، از جمله اهداف ماست. در واقع دختران نشریه‏ای کاملاً دخترانه است که روحیه و حس و حال زندگی را در دختران ایجاد می‏کند. هر چند به نظر من تفکیک جوان، به دختر و پسر معنا ندارد و هدف عمده ما یک رویکرد دخترانه است، به گونه‌ای که در نمایشگاه مطبوعات آقایان بیشتر از خانم‏ها "دختران " را خریدند. "
دسته سوم: در اصطلاح فرنگی tabloid newspaper گفته می‌شود و در کشور ما این نشریات با عنوان نشریات زرد مطرح هستند. مصادیق مجلات زرد در ایران، با توجه به قانون مطبوعات، با مصادیق این مجلات در کشورهای دیگر متفاوت است. آنچه در کشور ما در این نشریات می‌توان دید، شامل آموزش خیاطی و آشپزی، داستان‌های دنباله‌دار درباره عشق و شکست، اخبار، اطلاعات و حاشیه‌های زندگی و فعالیت‌های بازیگران و ورزشکاران است. این‌گونه نشریات به قول "رابرت پارک " شبیه بنگاه شایعه‌پراکنی مکتوب و رسمی عمل می‌کنند و مخاطبشان اغلب آن دسته از زنانی‌اند که هدفشان از مطالعه مجله تنها پرکردن و اتلاف وقتشان است.
صدیقی به نقش متقابل مخاطب در رشد مطبوعات اشاره کرده و می‌گوید: به اعتقاد من رسانه با مخاطبش تعریف می‌شود. در واقع این مخاطب است که رویکرد رسانه را تعریف می‌کند. بنابراین اگر امروز شاهدیم که وجه سرگرمی یا مطالب معمولی مورد اقبال خوانندگان قرار می‌گیرد و نشریات خانوادگی پرتیراژ منتشر می‌شود، این به معنای آن است که نیاز مخاطب همین است. ناگفته نماند مخاطب همه این نشریات زنان خانه‌دار نیستند، بلکه دختران تحصیل‌کرده‌ای که از آنان انتظار داریم به مسایل عمیق و جدی‌تر بپردازند نیز به دنبال این نشریات هستند.
وی می‌افزاید: اگر اقشار فرهیخته ما جدی‌تر به دنبال نیازها و خواسته‌های جدی خود بودند نشریات تخصصی و جدی‌تر نیز منتشر می‌شدند و به حیات خود ادامه می‌دادند. بنابراین به نظر می‌رسد باید بررسی این انجام شود که چرا مخاطبان ما به دنبال رفع نیازهای آنی خود هستند. بحث بی‌توجهی مخاطبان زن به مطالعه نشریات به مرزهای کشورمان خلاصه نمی‌شود، چنانکه تنها 41 درصد زنان در بریتانیا روزنامه می‌خوانند. از همین رو برخی نشریات سعی دارند با تغییر در ظاهر و محتوا به جذب مخاطبان زن بپردازند. به این ترتیب مسایل مورد علاقه زنان نظیر مباحث خانوادگی و کودکان را مطرح می‌کنند و به نویسندگان تأکید دارند "موضوعات زن پسند " را بنویسند.
نتیجه گیری
با بررسی محتوایی نشریات زنانه، نتایج ذیل به دست می‌آید:
1- نشریات دانشگاهی در حوزه مطالعات زنان به تبیین مسائل زنان با رویکرد علمی می‌پردازند اما عموماً انتخاب موضوعات و مسائل زنان در این نشریات، مطابق با مسائل روز زنان نیست.
2- نشریات زنانه‌ای مورد اقبال واقع شده‌اند که در برهه زمانی خاص و با رویکرد سیاسی و توسط جریان‌های سیاسی منتقد به رشته طبع در آمده‌اند. به عبارت دیگر، همراهی جریان‌های سیاسی با نشریات زنان، موفقیت نشریات را به همراه داشته است و نشریات زنانه و به طبع آن جریان‌ها و جنبش‌های زنان نتوانسته‌اند مسیری را برای خود طراحی کنند که نیازمند حمایت جریان‌های سیاسی نباشد و این مسئله باعث گردیده که جریان‌های سیاسی از پتانسیل نشریات زنانه در جهت اهداف خود استفاده کنند.
3- بررسی نشریات زنانه نشانگر آن است که مسائل زنان در این نشریات مطابق با الگوی زن ایرانی نیست و عموماً مسائل مطرح شده در خصوص مسائل و نیازهای زنان بر گرفته از نگاه غربی به مسائلزنان است و در مواردی هم که دغدغه ارائه نگاه دینی به مسائل زنان دیده می‌شود، تصویر ارائه شده تصویری التقاطی است که البته دلیل این امر این است که الگویی از زن مسلمان ایرانی ارائه نشده است.
4- در نشریات دسته سوم به وفور از کلید واژه‌های فمینیستی استفاده می‌شود و یا ادبیات مطرح در این نشریات، ادبیاتی است که می‌خواهد تلخی زندگی‌ زنانه را به تصویر بکشد. همسر دوم بودن، پدرسالاری، ازدواج مجدد شوهر، خشونت خانگی و... از کلماتی است که در این نشریات بسیار به چشم می‌خورد و از آنجایی که مخاطب این نشریات توده زنان هستند، نارضایتی نسبت به زندگی و یا بدبینی نسبت به مردان تقویت می‌شود و از طرفی دیگر بخش اعظم صفحات این نشریات، تبلیغات است. تبلیغاتی نظیر "چگونه لاغر شوید؟ " "عمل زیبایی " " لیزر پوست " "مراکز خرید لوازم آرایشی بهداشتی " و یا تبلیغات وسایل خانه اعم از وسایل برقی آشپزخانه و دکوراسیون اتاق خواب و یا اتاق کودک، که این تبلیغات به رواج مصرف زدگی دامن می‌زند.
5- تعداد بسیاری از افراد فعال در حوزه نشریات زنانه اعم از نویسندگان، گردانندگان و سیاست گذراران نشریات زنان را مردان تشکیل می‌دهند و این می‌تواند بیانگر این مسئله باشد که مسائل زنان آنچنان که باید برای جامعه زنان تبدیل به مسئله‌ای پراهمیت نشده است.