توفان تغییر

یدالله جوانى
حرکت شتاب زده و عجولانه آمریکایی ها برای تصویب قطعنامه 1929 و به دنبال آن تصویب تحریم های یکجانبه در کنگره آمریکا علیه ایران پس از بیانیه تهران که می توانست مبنای خوبی برای تبادل سوخت باشد، تحلیل های مختلفی را در پی داشت.
مجموعه ای از تحلیل های ارائه شده از سوی کارشناسان و صاحب نظران مسایل بین المللی، بر این نکته تمرکز دارد که آمریکا به شدت نگران روند تحولات جهانی بوده و از آینده این تحولات وحشت جدی دارد و برهمین اساس تمام توان خود را به کار بسته تا شاید بتواند بر روند تحولات تأثیرگذاشته و در مسیر آن تغییر ایجاد کند. «الیستر کروک» موسس و مدیر «بنیاد بین المللی بحران» که قبلاً از ایران نیز دیداری داشته از جمله کسانی است که به خوبی دلایل شتاب آمریکا در تصویب قطعنامه تشدید تحریم ها را مورد تحلیل قرار می دهد. وی در تحلیلی که در مجله «فارین پالیسی» درج گردید، نوشت:«اصرار بر تصویب تحریم های جدید بیانگر نکته ای است و رأی سیاست غرب در قبال ایران. عجله برای اعمال تحریم در حقیقت بیانگر افزایش نگرانی های آمریکا در زمینه بر هم خوردن نظم جهانی و نگرانی از پایان یافتن دوران تمکین کشورها و نشانه ای از هراس، از قدرت های جدید است.»یستر کروک برای این نظریه خود دلایل روشنی را ارائه می دهد. وی ضمن مقایسه وضعیت فعلی آمریکا با انگلیس ضعیف شده در پایان جنگ جهانی دوم می نویسد:«توفان تغییر بار دیگر به حرکت درآمده و این بار نوبت قدرت های جدید است. نحوه تصویب قطعنامه تحریم علیه ایران و مصوبات کنگره آمریکا در تحریم تهران، به خوبی نشان می دهد که برای آمریکا انطباق با جهان چندقطبی امروز چقدر دشوار است. آمریکا برای اینکه امثال ترکیه و برزیل را سر جا بنشاند به سرعت و با سماجت به سمت تصویب تحریم ها حرکت کرد.» نکته بسیار مهم در تحلیل کروک، تشبیه وضعیت کنونی آمریکا با وضعیت انگلیس در پایان جنگ جهانی دوم است.
انگلستان و در واقع همان بریتانیای کبیر، کشوری بود که در یک دوره طولانی به عنوان یک قدرت برتر جهان در کشورهای مختلف جهان حضور داشت و بسیاری از ملت ها و مناطق راهبردی جهان را تحت سلطه خود درآورده بود. مجموعه تحولات جهانی و جنگ اول و دوم به دوران این امپراتوری پایان داد و قدرت های جدید و به ویژه آمریکا جایگزین انگلستان شدند. اکنون با اندک تأملی در تحولات جهانی و بررسی اجمالی از وضعیت اقتصادی، نظامی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی آمریکا، می توان با قاطعیت گفت که آمریکا در پایان خط و دوران امپراتوری خود و در یک نقطه بازگشت ناپذیر قرار گرفته است. آمریکا با بدهی 14 تریلیون دلاری ( چهارده هزار میلیارد دلار) ، بدهکارترین کشور جهان است. گسترش نظامی آمریکا با داشتن حدود 700 پایگاه نظامی در بیش از چهل کشور جهان، هزینه های سرسام آوری را به صورت روزافزون بر اقتصاد در حال فروپاشی آمریکا تحمیل می نماید. هزینه های آمریکا در اشغال عراق تاکنون 5/1 تریلیون دلار( 1500 میلیارد دلار) برآورد می شود. وضعیت اقتصادی آمریکا به گونه ای است که «پروفسور آلن اتورباخ» استاد دانشگاه کالیفرنیا می گوید:«آمریکا باید برای کاهش بدهی و کسری بودجه طی 51 سال آینده تلاش کند. در غیر این صورت تا 15 سال آینده دیگر اثری از قدرت اقتصادی آمریکا و نظام سرمایه داری باقی نخواهد ماند.» برخی دیگر از محققین آمریکایی با صراحت بیشتری از نفس زدن های آخرین این امپراتوری سخن گفته اند.
« جوهان گالتونگ» موسس رشته مطالعات صلح و منازعه در آمریکا، کتابی را با عنوان «سقوط امپراتوری آمریکا» نگارش نموده و در همین راستا طی مصاحبه ای می گوید:«من در سال 1980 فروپاشی شوروی را پیش بینی کردم که طی 10 سال رخ خواهد داد و این اتفاق در سال 1989 به وقوع پیوست. الان پیش بینی مشابهی برای آمریکا دارم. حضور نیروهای ویژه آمریکا از 30 کشور به 40 تا 50 کشور افزایش یافته و ما ساختاری را شکل داده ایم که در حال مرگ است.» نکته جالب و قابل توجه در این راستا، پیش بینی های مشابه از سوی سازمان های رسمی و وابسته به حکومت در آمریکا می باشد. در گزارشی که سال 1995 به بهانه تدوین استراتژی 30 ساله نیروی هوایی آمریکا منتشر شده، پیش بینی شده که در سال 2025 ، «سده آمریکا» جای خود را به «هزاره آسیا» می دهد و امپراتوری آمریکا با مشکلات عدیده ای روبه رو خواهد شد. این وضعیت به صورت وخیم تر از سوی سازمان سیا برای رژیم صهیونیستی پیش بینی شده است. چندی قبل در یک گزارش محرمانه این سازمان که فاش گردید، فروپاشی اسرائیل غاصب تا 20 سال آینده، پیش بینی شده است. بدیهی است که افول قدرت ها، ظهور قدرت های جدیدی را در پی دارد و این نکته ای است که از دید «الیستر کروک» در تحلیل ارائه شده در فارین پالیسی پنهان نمانده و وی با اشاره به واقعیت های ایران امروز، از جمهوری اسلامی به عنوان یکی از قدرت های درحال ظهور یاد می کند.