تاریخ انتشار : ۰۹ آذر ۱۳۸۹ - ۱۳:۲۵  ، 
کد خبر : ۱۶۲۲۷۶

تاثیر خط لوله گاز ایران بر توسعه اقتصادی هند و پاکستان


اسلام‌آباد - خبرگزاری جمهوری اسلامی: کشورهای جنوب آسیا حدود یک قرن تحت اشغال استعمار انگلیس بودند و پس از پایان این دوران از 60 سال گذشته تاکنون سعی در رسیدن به توسعه صنعتی , اقتصادی و اجتماعی داشته اند. برای رسیدن به این هدف کشورهای پاکستان , هند , بنگلادش , سریلانکا , نپال , بوتان و مالدیو 20 سال پیش اقدام به تاسیس اتحادیه همکاری منطقه جنوب آسیا « سارک » کردند.
سارک بنا به دلایلی که مهمترین آن تنش فزاینده میان پاکستان و هند برسر منطقه کشمیر بود از رسیدن به اهداف خود باز ماند. اختلاف بر سر منطقه تقسیم شده کشمیر 58 سال پیش و پس از استقلال پاکستان و هند بروز کرد. دهلی مدعی است , منطقه کشمیر جز لاینفک هند است اما اسلام آباد ضمن رد این ادعا تاکید دارد که مساله کشمیر باید براساس قطعنامه های سازمان ملل متحد حل شود.
پاکستان و هند از زمان استقلال به علت این اختلاف فراز و نشیب زیادی در روابط دوجانبه داشته و حتی دو کشور سه بار با یکدیگر جنگیده اند که دو مورد آن برسر مساله کشمیر بوده است .
موافقت رسمی برای آغاز گفت وگوهای صلح میان هند و پاکستان در دیدار میان ارتشبد « پرویز مشرف » رئیس جمهوری پاکستان و « اتل بیهاری واجپایی » نخست وزیر وقت هند در زمستان سال 1382 در حاشیه اجلاس سران سارک صورت گرفت . در این همایش , دو کشور و دیگر کشورهای عضو سارک بر ضرورت تامین نیازهای انرژی منطقه تاکید کرده و با تاسیس مرکز انرژی در جنوب آسیا موافقت کردند.
همان طور که کشورهای عضو سارک به ویژه پاکستان و هند تاکید دارند و بسیاری از کارشناسان فنی نیز معتقدند , گاز طبیعی ارزانترین انرژی است و جنوب آسیا می تواند بااحداث خطوط لوله انتقال گاز از کشورهای مجاور نیازهای انرژی خود را تامین کنند.
هم اکنون پاکستان سه پیشنهاد واردات گاز را بررسی می کند که شامل خطوط لوله گاز از ایران , ترکمنستان و قطر می باشد. ذخایر گازی پاکستان در پنج سال آینده به شدت کاهش می یابد و این کشور به واردات گاز طبیعی از خارج نیاز دارد.
علاوه بر آن , هند نیز می خواهد با واردات گاز نیازهای انرژی خود را تامین کند.
در همین حال طرح پیشنهادی واردات گاز از ایران مناسب ترین گزینه معرفی شده است زیرا که ایران دارای وسیع ترین ذخایر گاز طبیعی منطقه است و دومین کشور دارای ذخایر گاز طبیعی در جهان پس از روسیه است .
این طرح برای توسعه اقتصادی سراسر جنوب آسیا به ویژه پاکستان و هند اهمیت زیادی دارد و با احداث خط لوله ایران به پاکستان و هند دو کشور خواهند توانست علاوه بر نیازهای خانگی , پروژه های مختلف صنعتی را راه اندازی کنند.
پاکستان دارای منابع گاز داخلی نیز هست و شبکه داخلی توزیع گاز این کشور از طریق خط لوله از جنوب به شمال در دهه 1960 میلادی و پس از آن احداث شد که ذخایر عمده گاز در منطقه « سویی » ایالت بلوچستان کشف شد . هر چند این ذخایر گاز 44 درصد نیازهای انرژی این کشور را تامین می کند اما به احتمال زیاد منابع گاز آن تا سال 2010 میلادی تا حد زیادی کاهش می یابد.
پاکستان علاوه بر برق , از فرآورده های نفتی برای تامین نیازهای انرژی استفاده می کند . مصرف روزانه نفت این کشور 300 هزار بشکه است که تقریبا 80 درصد آن از خارج وارد می شود و به همین سبب تولید برق در این کشور گران تمام می شود.
نیروگاه 162 مگاواتی کراچی در دهه 1970 میلادی با همکاری کشور کانادا احداث شد و نیروگاه 300 مگاواتی چشمه نیز با همکاری چین در دهه 1990 میلادی احداث شد . پاکستان اخیرا با انعقاد قرارداد جدیدی با چین احداث یک نیروگاه هسته ای دیگر را با ظرفیت تولید سیصد مگاوات در منطقه چشمه آغاز کرده است .
کشورهای جنوب آسیا به ویژه هند با جمعیت نزدیک به یک میلیارد نفر و پاکستان با بیش از 150 میلیون نفر بازار گسترده ای برای مصرف انرژی هستند و گاز ارزانترین منبع تامین انرژی آنها به شمار می رود. در این منطقه مانند دیگر مناطق جهان منابعی از جمله گاز و نفت , برق و چوب برای تامین انرژی استفاده می شود , اما بسیاری از کشورهای این منطقه در قرن بیست ویکم فاقد منابع پیشرفته تامین انرژی هستند.
ساکنان مناطق دورافتاده کشورهای جنوب آسیا از جمله پاکستان و هند برای سوخت از هیزم استفاده می کنند و علاوه بر آن در این کشورها در اکثر واحدهای صنعتی نیز انرژی گران قیمت برق و یا زغال سنگ مصرف می شود. استفاده از چوب و زغال سنگ برای سوخت به محیط زیست آسیب وارد می کند و سبب نابودی جنگلها نیز می شود.
وضعیت پاکستان وهند در زمینه واردات سوخت نسبتامشابه است , یعنی پاکستان 80 درصد نیازهای نفتی و هند 70 درصد نیازهای نفتی کشور خود را از خارج وارد می کنند.
پاکستان و ایران برای احداث دوجانبه خط لوله گاز به صورت اصولی موافقت کرده اند و هند نیزتمایل دارد با اخذ ضمانت امنیتی لازم در این طرح و اجرای سه جانبه آن مشارکت داشته باشد.
در صورت اجرای این طرح 4,5 میلیارد دلاری از ایران به پاکستان و هند 2700 کیلومتر لوله گذاری خواهد شد و منطقه جنوب آسیا به یکی از مراکز عمده مصرف انرژی تبدیل می شود.
ورود انرژی گاز به جنوب آسیا می تواند همچنین مورد استفاده کشور چین در مجاورت این منطقه قرار گیرد . هند هم اکنون روزانه به 150 میلیون متر مکعب گاز برای مصرف خانگی نیاز دارد که 83 میلیون متر مکعب آن را در داخل این کشور تامین می شود.
منابع دولتی پاکستان نیز اعلام کرده اند , برغم اینکه در یک سال اخیر تولیدات گاز و نفت در پاکستان به ترتیب پنج و 17 درصد افزایش یافته , اسلام آباد نمی تواند برای تامین انرژی به منابع داخلی اتکا کند.
به گزارش این منابع , تولید گاز روزانه در این کشور به 3,6 میلیارد فوت مکعب و تولید نفت به 66 هزار بشکه در روز رسیده است . تولید گاز شرکت نفت پاکستان اخیرا 9 درصد افزایش یافته واکنون روزانه به 960 میلیون فوت مکعب رسیده است .
هند , پاکستان و چین برای افزایش استفاده از انرژی هسته ای در 15 تا 25 سال آینده طراحی کرده اند , اما هم اکنون به انرژی ارزان و سالم نیاز دارند.
در منطقه جنوب آسیا , پاکستان با دو نیروگاه اتمی 462 مگاوات برق با نیروگاه هسته ای سیصد مگاواتی چشمه در ایالت پنجاب و نیروگاه 162 مگاواتی کراچی مرکز ایالت سند برق تولید می کند.
پاکستان یک نیروگاه جدید تولید برق با قدرت سیصد مگاوات را با مشارکت فنی و مالی چین در منطقه چشمه به نام « چشمه ـ2 » در دست احداث دارد و قصد دارد تولید برق از انرژی اتمی در این کشور را تا 25 سال آینده به هشت هزار و 500 مگاوات برساند .
این در حالیست که هند 14 نیروگاه هسته ای فعال تولید برق و 9 نیروگاه هسته ای در حال احداث دارد.
به گفته کارشناسان , پاکستان و هند تا2 سال آینده باحداقل 40 میلیارد متر مکعب کمبود گاز روبه رو خواهند شد و طرح های خطوط لوله گاز از ایران و ترکمنستان می تواند تا 60 میلیون متر مکعب گاز برای هر دو کشور را تامین کند. اختلافات پاکستان و هند از جمله مساله کشمیر از موانع توسعه همکاری اقتصادی و تجاری میان این دو کشور بوده است و احداث خطوط لوله گاز از ایران یا دو کشور قطر و ترکمنستان در گرو حل کامل این اختلافات بوده است .
با رفع تدریجی این اختلافات و روشن شدن چشم انداز طرح خط لوله گاز ایران , دولت آمریکا , پاکستان و هند را برای اجرا نکردن این طرح تحت فشار قرار داده است .
مشخص نبودن ظرفیت حوزه گازی « دولت آباد » در ترکمنستان و وخامت اوضاع امنیتی در افغانستان موانع اجرای طرح خط لوله گاز ترکمنستان است .
احداث خط لوله گاز از قطر به پاکستان نیز به دلیل اینکه باید از بستر دریا انجام شود , هزینه طرح را افزایش داده و خطرات زیست محیطی نیز در پی دارد.
با توجه به نیاز روزافزون انرژی در منطقه جنوب آسیا اهمیت ایران در سال های آینده در صادرات گاز به این منطقه افزایش خواهد یافت .
برخی کارشناسان معتقدند , ایران در 10 سال آینده به 9 میلیارد دلار سرمایه گذاری برای توسعه صنعت گاز نیاز دارد و مصرف گاز طبیعی جنوب آسیا نیز در 25 سال آینده دو برابر خواهد شد .
طرح خط لوله گاز انتقال گاز ایران از طریق پاکستان به هند یک پروژه کلان اقتصادی در منطقه محسوب می شود و با توجه به اقدام های اعتمادسازی که نشان دهنده بهبود روابط هند و پاکستان است می توان انتظار داشت که رویای خط لوله گاز ایران , پاکستان و هند در آینده ای نزدیک به واقعیت بپیوندد.
به عقیده کارشناسان , اگر گفت وگوهای مسوولان سه کشور برای اجرای این طرح موفقیت آمیز باشد , می توان انتظار داشت عملیات احداث آن از زمستان سال 1384 آغاز شود . همچنین با بهبود روابط هند و پاکستان , ایران انگیزه بیشتری برای پی ـ گیری پروژه خط لوله پیدا کرده است .
هند بر خلاف گذشته کمتر روی احداث خط لوله از مسیرساحل دریا اصرار دارد زیرا احداث خط لوله از این مسیر طول آن را از 2700 به 3500 کیلومتر افزایش خواهد داد و هزینه طرح نیز افزایش می یابد.
ایران و پاکستان دارای تجربه کارشناسی و فنی در زمینه احداث خط لوله گاز طبق استانداردهای بین المللی هستند و در عین حال بانک توسعه آسیایی نیز برای هماهنگی با دو کشور در زمینه تامین هزینه های مالی این پروژه اعلام آمادگی کرده است .
پاکستان به ازای ترانزیت گاز ایران به هند سالانه 600 میلیون دلاردر آمد خواهد داشت .
« مانی شانکر ایار » وزیر نفت هند ماه گذشته به اسلام آباد سفر کرد و در این سفر با مسئولان پاکستانی درباره خط لوله گاز ایران گفت وگو کرد.
قرار است , وزیر نفت ایران در آینده نزدیک برای گفت و گو با وزیر نفت پاکستان به این کشور سفر کند.

نظرات بینندگان
ارسال خبرنامه
برای عضویت در خبرنامه سایت ایمیل خود را وارد نمایید.
نشریات