مقامات چین و ایران در حال مذاکره بر سر یک قرارداد یکصد میلیارد دلاری صادرات نفت و گاز ایران به پرشتابترین اقتصاد دنیا هستند.
هیأتی چینی وارد تهران شده و میکوشد توافق اولیه طرفین برای فروش 250 میلیون تن گاز طبیعی مایع و نفت خام ایران به چین را نهایی کند. جمهوری اسلامی در اکتبر 2004 یادداشت تفاهمی با شرکت ساینوپک چین، بزرگترین پالایشگر آسیا، برای صادرات نفت و گاز و توسعه میدان 300 هزار بشکهای "یادآوران" در جنوب غربی ایران امضا کرده بود.
در صورت نهایی شدن این معامله صد میلیارد دلاری، ایران موفق میشود یکی از بزرگترین قراردادهای سرمایهگذاری خارجی تاریخ خود را ببندد.
هادینژاد حسینیان، معاون وزارت نفت گفته است که قرارداد احتمالی با چینیها مبتنی بر اصل "بیع متقابل" خواهد بود. در این شیوه سرمایهگذاری، سرمایهگذار خارجی بعد از راهاندازی طرح اجازه مییابد اصل پول و سود معین آن را برداشت کند. بیع متقابل در سالیان اخیر هوس انگیزی خود را برای خارجیان از دست داده است.
کاظم وزیری هامانه، وزیر نفت جدید، نیز اخیراً گفته بود که این روش را نمیپسندد زیرا دردسرساز است، ولی خبرگزاری رسمی جمهوری اسلامی، ایرنا، به نقل از آقای نژاد حسینیان گفته است: "مشکلات اصلی شیوه بیع متقابل را میتوان با قدری تغییر اصلاح کرد، بدون آن که زمان زیادی ببرد، چرا که بکارگیری هر الگوی تازه سبب تأخیر در قراردادهای در حال مذاکره میشود."
بنا به آخرین آمار رسمی خبرگزاری شینهوا، ایران در سال 2003 تقریباً 13 درصد نفت مورد نیاز چین را تأمین میکرد.
ناظران میگویند ایران امیدوار است با تقویت منافع چین در ایران، حمایت این کشور را در مقابل تهدیدهای غرب برای ارجاع پرونده اتمی تهران به شورای امنیت آژانس بینالمللی به دست آورد. چین تاکنون بر حل این مناقشه از طریق مذاکره اصرار داشته است.
دولت چین هفته پیش سخنان محمود احمدینژاد، رییسجمهور ایران، درباره کشتار یهودیان در جنگ جهانی دوم را مورد انتقاد قرار داد و گفت که مخالف اقداماتی است که ثبات جهان را تهدید میکند. پکن اسراییل را کشوری مستقل میداند و با تلآویو روابط خوبی دارد.
کارشناسان میگویند این قرارداد، در صورت انعقاد، بزرگترین سرمایهگذاری چین در ایران خواهد بود. چین در سال 2003 از ژاپن به عنوان دومین وارد کننده بزرگ نفت دنیا سبقت گرفت و وارداتش در سال 2004 حدود 15 درصد رشد داشت، حال آن که رشد تولید داخلی نفت در چین تنها دو درصد بود.
در حال حاضر واردات نفت خام سبک این کشور بین دو و نیم تا سه میلیون بشکه در روز تخمین زده میشود. تحلیلگران تخمین میزنند این رقم تا سا ل2010 به پنج تا 10 میلیون بشکه در روز برسد.
بیشتر نفت وارداتی چین از خلیجفارس و آفریقا تأمین میشود ولی چینیها سخت تلاش میکنند وابستگی خود به نفت خاورمیانه را به دلیل بیثباتی جاری قطع کند. این هفته یک خط لوله نفت میان قزاقستان و چین افتتاح شد و چینیها در حال مذاکره با روسیه برای ساخت خط لولهای برای انتقال نفت سیبری هستند.
این خط لوله که در سال 2008 تکمیل میشود، میتواند روزانه 380 هزار بشکه نفت را به پالایشگاههای تشنه چین برساند. مصرف کنونی چنی بیش از هفت میلیون بشکه نفت خام در روز برآورد شده است.
با این حال بعید است به این زودی وابستگی چین به نفت خاورمیانه کاهش یابد. آکادمی دولتی علوم اجتماعی چین اخیراً نتیجه گرفته است که نیاز چینیها به ذخایر انرژی این منطقه مناقشهخیز جهان برعکس افزایش خواهد یافت.