رویداد: «علی شکوری راد»، رئیس ستاد انتخاباتی دکتر معین و عضو شورای مرکزی جبهه مشارکت ایران اسلامی در میزگرد خبری شبکه دوم سیما که چهارشنبه شب 31 فروردین ماه پخش شد، از حقوق اساسی ملت و لزوم برگزاری انتخاباتی آزاد و عادلانه دفاع کرد.
در این میزگرد که به جز وی، «محمد باقر نوبخت» دبیرکل حزب اعتدال و توسعه و سخنگوی «ائتلاف نهم برای فردای بهتر» و «علیرضا زاکانی» از اعضای ائتلاف آبادگران و با اجرای «مرتضی حیدری»، مجری خبری شبکه دوم سیما برگزار شد، در ابتدا شکوریراد پس از صحبتهای مجری که انتخابات ریاست جمهوری آتی را پیشاپیش پرشورتر از دیگر دورههای انتخابات توصیف کرده بود، اظهار داشت: «انتخابات در سطح فعالان سیاسی خیلی زود مطرح شد و فضای گفتوگو و فعالیتها در این سطح آغاز شد، ولی هنوز بحث در بین جامعه حرارت لازم را پیدا نکرده است.»
وی با استناد به نظرسنجیهای صورت گرفته، تصریح کرد که هنوز علاقهمندی مردم به انتخابات به حدی نیست که موجب دلگرمی فعالان سیاسی شود و اضافه کرد که اهمیت این دوره انتخابات در همین نکته است که بیش از آنکه نفر رای آورنده اهمیت داشته باشد، میزان مشارکت مردم در این انتخابات اهمیت پیدا کرده است.
شکوریراد با اشاره به سیاست کلی نظام که مشارکت حداکثری اعلام شده است، ادامه داد: «این مساله به دغدغه اصلی دستاندرکاران اداره کشور و فعالان سیاسی تبدیل شده است.»
وی خاطرنشان کرد: «اگر انتخابات با ویژگیهای خاص خودش، یعنی آزاد و عادلانه برگزار شود، به طور طبیعی میشود انتظار داشت که انتخابات پرشوری داشته باشیم.»
وی درباره اهمیت میزان مشارکت مردم در این انتخابات در ابعاد داخلی و خارجی اظهار داشت : «در بعد داخلی میزان مشارکت مردم، مبین همبستگی ملی و مشروعیت نظام خواهد بود و در بعد بینالمللی، بسیاری از فرصتها بسته به این است که چه درصدی از مردم در این انتخابات شرکت کنند. وی نتیجه گرفت که در ابتدا باید از این منظر به انتخابات نگاه کرد.
زاکانی پس از شکوریراد در این رابطه با اشاره به نامگذاری امسال تحت عنوان «سال همبستگی ملی و مشارکت عمومی»، به اهمیت انتخابات از منظر ایجاد دولتی کارآمد پرداخت و در بعد بینالمللی با بیان اینکه امروز تنها مانع در مقابل سلطه جهانی، ایران اسلامی است تاکید کرد: «ایران اسلامی این امکان را برای مظلومین عالم فراهم آورده که فریاد بکشند برسر نظام سلطه و این امکان را ندهند که جهان یکپارچه در اختیار او قرار گیرد.»
نوبخت هم در بیان ارزیابیاش از فضای کشور در بعد داخلی گفت که اولا این انتخابات فرصتی برای پاسخگویی به مطالبات باقی مانده ملت است تا آنها را تحقق یافته ببینند و ثانیا به بخشی از منازعات سیاسی پایان دهند.
وی همچنین در بعد خارجی با نفی انزوا بر رعایت قواعد بینالمللی تاکید کرد. سخنگوی ائتلاف نهم برای فردای بهتر (حامیان هاشمی رفسنجانی) با اشاره به تحولات بینالمللی و آنچه در افغانستان و عراق وقوع پیوسته اظهار داشت: اگر چه مبانی دموکراسی دینی ما با لیبرال دموکراسی فرق دارد، اما مجبوریم به گونهای انتخابات را برگزار کینم تا بهانهها را برطرف کنیم. لذا ناگزیریم این انتخابات را با دیدی دیگر بنگریم.
دلسردی جامعه حاصل عملکرد مخالفان اصلاحات
پس از نوبخت مجددا نوبت به شکوریراد رسید تا این بار با نگاهی به تجربیات گذشته به بحث بپردازد . وی حماسه حضور مردم در انتخابات دوم خرداد 76 اشاره کرد، حضوری که به بیان وی نماد تلاش مردم برای رقمزدن تحولات مطابق نظرشان بود، ضمن اینکه نتیجه آن جایگاه رفیعی را برای جمهوری اسلامی پدید آورد. اما آنچه پس از آن در مواجهه با رای مردم از سوی بخشی از حاکمیت اعمال شد، مسالهای بود که مورد نقد شکوریراد در این نشست قرار گرفت. وی تصریح کرد: «متاسفانه در مقابل انتخاب مردم موانعی گذاشته شد که نگرانی را در 18 خرداد سال 80 هم داشتند، اما باز هم امکان تحولات مورد نظرشان را از طریق رأی به آزمون گذاشتند تا بلکه موانع برداشته شود. به گونهای که با افزایش رای رئیس جمهور منتخب همراه بود. این فرصتی بود که مردم در اختیار حاکمان برای اصلاح مملکت قرار دادند، باز مخالفان در مسیر اصلاحات موانعی قرار دادند، اما باز مخالفان در مسیر اصلاحات موانعی قرار دادند، تا جایی که در انتخابات آزاد دور دوم شوراها مردم به دلیل دلسردی در انتخابات شرکت نکردند.»
وی سپس به بررسی مقطع انتخابات فرمایشی مجلس هفتم در اول اسفند سال 82 پرداخت. انتخاباتی که علیرغم تبلیغات بسیار گسترده، با شرکت نکردن نیمی از واجدین شرایط همراه بود. چرا که با رد صلاحیت گستردهای که از سوی شورای نگهبان انجام شد، جایی برای انتخاب آزاد و عادلانه نمانده بود. شکوریراد از حضور نیافتن گسترده مردم در این انتخابات به عنوان دومین زنگ خطر برای مسوولان پس از انتخابات دوره دوم شورا نام برد.
از اینجا بود که شکوریراد به صرافت همه دلسوزان کشور برای حل بحران مشارکت مردم پرداخت تا زمینههای شکلگیری آن را بیشتر مورد دقت نظر قرار دهد. وی گفت: «زمانی زمینه مشارکت حداکثری پدید میآید که اولا مردم ببینند که انتخابات آزاد و عادلانه و رقابت در آن امکانپذیر است و سپس این امید را داشته باشند که فرد منتخب آنها با اتکا به قدرتی که مردم به او دادهاند، بتواند به اداره امور بپردازد. چه انتخاباتی تجلی مردمسالاری و کم هزینهترین راه اعمال اراده مردم بر حاکمیت و میراث مردم ایران از انقلاب مشروطه تاکنون است و اگر چه در مقاطعی فرمایشی شده باشد، اما هیچگاه تعطیل نشده است.»
وی با تاکید بر این که مردم ارزش رای خود را میدانند و آن را به راحتی خرج نمیکنند، خاطرنشان کرد: «داشتن این ملت فهیم و آگاه موقعیت ممتازی است که اگر به صحنه بیایند پشتوانه محکمی برای مسوولان نظام خواهند بود.»
نوبت به زاکانی که رسید در ابتدا به «قواعد نظام جهانی» که مورد اشاره نوبخت قرار گرفته بود پرداخت و گفت: «در این 16 سال هرجا اسیر آن قواعد «قواعدجهانی» شدیم باختیم و هر جا متکی بر قواعد خودمان شدیم، بردیم! وی از مسائل انرژی هستهای به عنوان شاهدی بر مدعای خود نام برد و مدعی شد انرژی هستهای به عنوان شاهدی بر مدعای خود نام برد و مدعی شد انرژی هستهای «کسبکردنی» است، آن هم بدون ورود به قواعد حاکم بر نظام جهانی.»
زاکانی درباره لوازم جلب مشارکت مردم، آن را به کارآمدی برگزیدگان قبلی نسبت داد و از دیگر شرایط جلب مشارکت مردم به کاندیداها و احزاب حامی آنها، رسانهها و مجریان و ناظران انتخابات اشاره کرد. اگر چه در این رابطه هیچ اشارهای به حق انتخاب آزاد و عادلانه مردم که مورد تاکید شکوریراد بود، نکرد.
وی تحت عنوان ضرورت کارآمدی به نفی دولت حزبی در ایران عنوان ضرورت کارآمدی به نفی دولت حزبی در ایران پرداخت و در مقابل آن دولت فراگیر همه افراد مورد قبول نظام را مطرح کرد.
سپس نوبت نوبخت بود تا در برابر مدعای زاکانی درباره رعایت یا عدم رعایت قواعد جهانی به نحوی به تفسیر نظر قبلی خود بپردازد. که هم حرف قبل خود را نقض نکرده باشد و هم رضایت زاکانی را جلب کرده باشد. وی سپس به بیان تئوری »انسانی عقلایی» پرداخت که طبق آن انسانها به دنبال منافع خود هستند در این اساس باید کاری کرد که منافع مردم در جهت استیفای حقوقشان از مسیر انتخابات گذر کند.
وی که سخنگوی ستاد حامیان هاشمی رفسنجانی است ادامه داد: «بنابراین اگر در بین چهرههایی که در کشورهایی که در کشور وجود دارند، تلاش کنیم که شایستگان را برای حضور در صحنه ترغیب کنیم، نه اینکه آنها را با روشهایی منصرف کنیم، انگیزه مردم برای حضور بیشتر میشود.» گفتنی است که هاشمی هنوز رسما حضور یا عدم حضور خود را در انتخابات پیش رو مطرح نکرده است. نوبخت البته بر حضور کاندیدهایی که نماینده گروههای مختلف جامعه باشند، تاکید کرد.
در ادامه نوبخت برای رای حداکثری در انتخابات به عنوان شرط لازم و انتخاب رئیس جمهوری با رای بالا به عنوان شرط مکمل برای گذر از موانع پیش روی نظام تاکید کرد. اگر چه توانایی شخص رئیس جمهور را هم از نظر دور نداشت. وی افزود: «اگر مردم اینباور را داشته باشند که رئیس جمهور، رئیس جمهوریت است و ضمن داشتن اقتدار ناشی از رای ملت، نوگرا و دارای فهم جهانی است و با اختیار خواسته های مردم را پیگیری کند و تیم مناسب کاری داشته باشد، مردم حضور خواهند یافت.
سپس دکتر شکوریراد در پاسخ به صحبتهای زاکانی که مدعی رای ندادن مردم به اصلاح در چند انتخابات اخیر شده بود، اظهار داشت: «نباید تحلیل غیر واقعی از رخدادها از جمله انتخابات گذشته داشته باشیم.»
وی با بیان اینکه انتخابات یعنی قضاوت مردم درباره حاکمانشان، تاکید کرد که این امر شامل همه ارکان نظام میشود ، چه کسانی که با رای غیر مستقیم انتخاب میشوند.
شکوریراد با اشاره به انتخابات دور دوم شوراها و این که در کل کشور همچون شهر تهران میزان آرا پایین بود، نتیجه گرفت که حضور نیافتن مردم صرفا به نارضایتی آنها از عملکرد شورای شهر تهران و اصلاحطلبان که مورد ادعای زاکانی بود، ارتباطی نداشت و در این رابطه به انتخابات شورای شهر اصفهان اشاره کرد.
وی سپس درباره انتخابات مجلس ششم و هفتم گفت: «نفر اول انتخابات مجلس هفتم در تهران با همان تعداد رایی که در انتخابات مجلس ششم با پایین سترین رتبه به مجلس راه یافته بود، انتخاب شد. چون نفرات بالا دستش در مجلس ششم، در دوره هفتم حذف شدند!»
وی سپس درباره شایسته سالاری گفت: شایسته سالاری جز از طریق اجازه دادن به تحزب ایجاد نخواهد شد. وی برخلاف نظر زاکانی با تاکید بر نقش احزاب در اداره کشور، خاطرنشان کرد: «اگر به احزاب اجازه فعالیت داده شود، امکان شناسایی افراد شایسته از این مجرا فراهم شده و این افراد به دستگاه اجرایی کشور راه مییابند نه مثل حالا که نیروهای صفر کیلومتر یکباره به راس مصادر اجرایی راه مییابند. بنابراین برای شکلگیری شایسته سالاری باید به احزاب پروبال داد.»
شکوریراد ادامه داد: «احزاب هستند که میتوانند تحلیل منطقی و نتیجهای منطقی بگیرند. احزاب خود مردم هستند یعنی حق سازمانیابی مردم که در جوامع مدرن به آن دست یافتهاند.»
وی افزود : «فقدان احزاب در کشور ما را برگزاری انتخابات متعدد تا حدودی پر کرده است، اما هم باید حزب را در جامعه تقویت کرد و هم رقابتهای انتخاباتی با حضور احزاب فراگیر و سازمان یافته و دارای حقوق مدنی مشخص که حاکمیت آنها را به رسمیت بشناسد، شکل بگیرد.»
عضو شورای مرکزی جبهه مشارکت در ادامه به بیان تضییقات مختلف برای احزاب فراگیر و بزرگی پرداخت که از داشتن رسانه و امکانات محروماند و همه افراد در راس آنها را در انتخابات ردصلاحیت میکنند تا احزاب شکل نگیرند. وی تاکید کرد: «جامعه اینگونه آیندهای نخواهد داشت. این که ارادههای فردی ناشناخته بر جامعه اثرگذار شوند. در حالی که اراده جمعی میتواند آینده جامعه را تضمین کند.»
وی درباره این که مردم از رئیس جمهور چه میخواهند با تاکید بر اینکه معیشت مردم جزء طبیعیترین و بدیهیترین خواستههای مردم است، اضافه کرد: «اما آنچه در جامعه امروز ما مطالبه است این است که مردم میخواهند بگویند ما شهروندیم، حقوق ما را رعایت کنید و ایران برای همه ایرانیان باشد. این ایرانی با آن ایرانی فرق نداشته باشد، همه عزت داشته باشند، هیچ کسی توسط قدرتمندی تحقیر نشود. همانطور که در طول دوران جنگ ایستادگی مردم برای عزتشان بود تا تحقیر نشوند؛ نه برای نان شب و مساله اشتغال که کسی منکر آنها نبوده و نیست.»
وی مطالبات شهروندی مردم را مطالبه مشخص مردم در این دوره و مطالبات معیشتی را مطالبه همیشگی مردم در همه ادوار دانست و سپس خاطرنشان کرد: «مردم به رای مستقیمشان بها میدهند؛ میگویند کسی که رای مستقیم ما را دارد نباید صرفا تدارکاتچی باشد و بتواند به قسمی که طبق قانون اساسی میخورد پایبند باشد» و سپس شکوریراد بخشهایی از سوگندنامه رئیس جمهور را قرائت کرد که طبق آن موظف است از حقوق مشروع و قانونی مردم دفاع کند.
سپس زاکانی با عدول از بحث قبلی خود که به نفی احزاب پرداخته بود، حزب را «خوب» دانست و البته گفت: «دولت فراگیر، دولتی است که همه شایستگان را در بر میگیرد.»
وی در اظهار نظری جالب توجه مدعی شد که طی چند سال گذشته شاهد حضور دولتی حزبی بودهایم که البته از نظر وی تجربه خوبی نبوده است! سپس مدعی شد این که احزابی همه قدرت را داشتهاند ولی میگویند هیچ قدرتی نداشتهایم خیلی بد است. این ادعای زاکانی در حالی است که اصلاحطلبان پیشرو طی چند سال اخیر همواره از نبود دولتی حزبی، با برنامه و پاسخگو نالیدهاند.
وی همچنین مدعی شد که در این دوره از طریق رسانهها خواستههایی بر مردم تحمیل شد نه اینکه آنها خواسته واقعی مردم باشد.
نوبخت هم مجددا بر تأمین نیازهای معیشتی و تأمین اجتماعی تأکید کرد و آن را مطالبه اصلی مردم در این دوره از انتخابات تلقی کرد. مطالباتی که پیش از آن شکوریراد به عنوان مطالبه همیشگی مردم در همه انتخاباتها خوانده بود که در کنار آنها در هر دورهای یک سری از مطالبات دیگر اولویت مییابند. اگر چه تأمین مطالبات معیشتی مردم و توسعه اقتصادی در دوران جدید نظام جهانی، ارتباط تنگاتنگ با وضعیت دموکراسی و آزادی در هر جامعهای دارد.
اما پایان این نشست خبری شاهد بیان صریحتر بخشهایی از مطالبات مردم و تضییقات حاکم بر جامعه سیاسی کشور بود که از سوی شکوریراد مطرح شد. وی در صحبتهایی که بیشتر متوجه شیوه توسعه دولت هاشمی رفسنجانی به نحوی میشد و به نوعی نیز صحبتهای نوبخت را نقد میکرد، اظهار داشت: «توسعه آمرانه عملا دیگر رد شده است و امکانپذیر نیست. مدار توسعه انسان است و سرمایه اصلی ما نیز در کشور انسان است.»
وی افزود: «این انسان باید ارزش و اعتبار و حرمت داشته باشد تا بتواند در توسعه کشور سهیم باشد. یک انسان مشارکت جو، دانا و آگاه میتواند پایه توسعه کشور در جهت تامین معیشت و آسایش مردم باشد.»
شکوریراد با بیان این که تربیت انسانی اینگونه نیازمند بستر مناسب است، ادامه داد: «توسعه آمرانه به معنی این که عدهای بگویند فقط ما میفهمیم و بقیه چیزی نمیفهمند و ما آنها را هدایت میکنیم، دورهاش گذشته است.»
وی سپس درباره انتخابات گفت: اگر انتخابات «آزاد» باشد، یعنی مردمی بتوانند در مورد رای دادن و ندادن و اینکه به چه کسی رای بدهند تصمیم بگیرند و آزاد باشند و دیگر این که «عادلانه» باشد، یعنی امکانات برابر برای همه کاندیداها و احزاب حامی آنها فراهم باشد، میتوان به مشارکت مردم امیدوار بود.
وی با اشاره به نابرابری در زمینه بهرهمندی از امکانات رسانهای تصریح کرد: «ما به عنوان یک حزب از داشتن یک روزنامه حزبی سالهاست که محروم هستیم و تقاضای آن را هم که سالهاست به هیأت نظارت بر مطبوعات دادهایم، هنوز پاسخی دریافت نکرده است.»
وی با اشاره به صدا و سیما به عنوان رسانهای که باید ملی باشد و با تاکید بر عادلانه بودن برنامهای که در آن حضور یافته بود، ادامه داد: «اگر صدا و سیما این عدالت را در همه موارد کاری خودش رعایت کند و رسالت خود را در حمایت یا تخریب هیچ یک از کاندیداها نداند بلکه عرصهای مناسب برای رقابت عادلانه فراهم کند در کنار بیطرفی مجریان و ناظران انتخابات جلب مشارکت مردم برای حضور در انتخاباتی دموکراتیک را شاهد خواهیم بود.»
شکوریراد سپس به عواملی اشاره کرد که به گفته وی برای جامعه آزاردهنده است و از مدتها پیش باقی مانده است. اشاره او به زندانیانی بود که طبق قضاوت مردم به طور ناعادلانه در زندان هستند. به این ترتیب شکوریراد از فرصت پیش آمده در این برنامه استفاده کرد و خواستار آزادی کلیه زندانیان سیاسی مطبوعاتی و دانشجویی شد و آن را در صورت اجرا، نشانه عدل در دستگاههای مختلف نظام دانست.
وی تأکید کرد: «اگر مردم احساس کنند انتخابات در فضای آزاد و عادلانهای برگزار میشود و امکان رقابت برای همه نامزدهایی که در خودشان شایستگی میبینند و مردم هم آنها را دارای حداقل صلاحیت میدانند، وجود دارد، آنگاه مشارکت پرشوری خواهند داشت.»