آرش غفوری
گروه سیاسی: معاول اول دولت اصلاحطلب مصطفی معین بازسازی روابط خارجی ایران را در دولت آینده در ادامه سیاست تنشزدایی رئیسجمهوری خاتمی میداند اما میگوید این بار باید به اعتمادسازی، گفتوگوی رسمی و پایان دادن به تخاصم تبلیغاتی، دو کشور با احترام به منافع متقابل روابطی عادی برقرار کنند. دیروز ظهر تالار تلاش باشگاه وزارت کار میزبان محمدرضا خاتمی و محسن صفایی فراهانی بود تا با ارائه برنامههای سیاسی و اقتصادی مصطفی معین در نهمین انتخابات ریاست جمهوری پاسخگوی خبرنگارانی باشند که سؤالات خودشان را در مورد این برنامه میپرسیدند که از جمله مهمترین محورهای ان هم بحث رابطه با آمریکا بود. رابطهای که به تعبیر دبیرکل جبهه مشارکت در شرایط فعلی بحرانی است، اما باید طی یک پروسه و با عبور از شرایط بحرانی و یافتن چارچوبهای مورد قبول دو طرف، با گفتوگو در مورد منافع مشترک به نتیجه برسد. رضا خاتمی در عین حال اینکه اعتقاد دارد تابوی بحث مذاکره با آمریکا باید شکسته شود ادامه هم میدهد که تنها یک دولت دموکراتیک که براساس انتخابات آزاد روی کار آمده میتواند منافع ایران را در هر گفتوگویی تامین کند، چون به تعبیر او اقتدارگرایان که از رای مردم برخوردار نیستند تنها منافع ملی را به فروش میسپارند. با اینحال هر چند عیسی سحرخیز به عنوان مجری برنامه از خبرنگاران می خواهد تنها در حیطه برنامه سؤالات خودشان را مطرح کنند، اما این امر مانع از آن نمیشود که موضوعات اخیری که ستاد انتخاباتی معین در مواجهه با صدا و سیما به آن دچار شده مورد پرسش قرار نگیرد. خبرنگار ایرنا وقتی برنامههای اصلاحطلبان پیشرو را در این ارتباط از رضا خاتمی میپرسد، جواب میگیرد که به نظر میرسد اصلاحطلبان در صدا و سیما هم با نظارت استصوابی مواجه شدهاند، به طوریکه به آنها اجازه داده نمیشود نمایندگان خودشان را در برنامههای تلویزیون انتخاب کنند. محمدرضا خاتمی از ستاد انتخاباتی مستقر در وزارت کشور میخواهد که به این تخلفات رسیدگی کند، هر چند در ادامه هم از شبکههای ماهوارهای به عنوان یک جایگزین احتمالی برای موارد مشابه نام میبرد و میگوید که دست اصلاحطلبان چندان بسته نخواهد بود.
اعتمادسازی و بعد روابط عادی
معاون اول دولت دکتر معین بهبود روابط ایران و آمریکا را طی پروسهای امکانپذیر میداند که در آن باید وضعیت موجود شناخته شود و بعد از آن با شناخت اختلافات و منافع متقابل، ابتدا مواردی که نسبت به آنها اختلافنظر جزئی وجود دارد مورد بررسی قرار گرفته تا شرایط مورد نیاز برای شروع روند حل و فصل مسالمتآمیز اختلافات فراهم شود. به تعبیر محمدرضا خاتمی فرایند بهبود روابط ایران و آمریکا به شرح زیر است:
1) «وضعیت موجود»:
الف: در شرایط فعلی مناسبات ایران و آمریکا در حالت بحرانی قرار دارد.
ب: گذشت زمان و انباشته شدن مسائل موجب گرهخوردگی و پیچیدگی هر بیشتر مسأله روابط ایران و آمریکا شده است و خواهد شد.
ج: روابط بینالمللی و مناسبات جهانی کاملاً متفاوت با شرایط دو قطبی و جنگ سرد است.
د: بسیاری از کشورهای جهان که رابطه با آنها برای ایران ضروری است، اولویت مناسبات خود را رابطه خوب با آمریکا تعریف میکنند.
ه: از فرصتهای پیشآمده برای حل و فصل مشکلات استفاده نشده است.
و: امکان حل و فصل مسائل فیمابین به صورت فوری وجود ندارد و تنها از طریق ایجاد یک پروسه و روندی که بتدریج و با هزینههای کمتر و منافع بیشتر برای دو طرف و بویژه جمهوری اسلامی ایران همراه باشد امکانپذیر است.
ز: هدف از طی این روند ابتدا گشودن گرههای موجود (رفع بحران و خصومت) سپس اعتمادسازی طرفین و در نهایت برقراری روابط سیاسی است.
2) «روند حل و فصل»
الف: مرحله اول: عبور از شرایط بحرانی و کنترل بحران
ب: مرحله دوم: یافتن چارچوب مرضیالطرفین برای حل و فصل اختلافات و مناقشات از راههای دیپلمادتیک و مسالمتآمیز
ج: مرحله سوم: گفتوگو و سپس مذاکره در مورد موضوعات فیمابین
د: مرحله چهارم: ایجاد شرایط لازم برای تجدید علاقات سیاسی در شرایط مناسب و در چارچوب دو دولت مستقل با حقوق برابر و رعایت ملاحظات مربوط به منافع ملی
3) اختلافات ایران و آمریکا (از دیدگاه طرفین):
الف: فناوری هستهای (از دید آمریکا سلاح هستهای)
ب: حمایت ایران از جریانهای ضد آمریکائی و تهدید منافع آمریکا (از دید آمریکا حمایت از تروریسم)
ج: تهدید منافع و حاکمیت جمهوری اسلامی ایران و اتخاذ سیاست جایگزینی از سوی آمریکا
د: اختلاف نظر عمیق در روند صلح خاورمیانه (سیاست نابودی اسرائیل از سوی ایران و حمایت همهجانبه از اسرائیل از سوی آمریکا)
ه: ادعای تهدید متحدین آمریکا در منطقه از سوی ایران و تحریک دیگران علیه حضور آمریکا در این منطقه
و: ممانعت آمریکا از همگرائی اقتصادی کشورهای جهان و منطقه با ایران
ز: مسائل دوجانبه باقیمانده از گذشته (تاریخی)
4) منافع مشترک و زمینههای همکاری متقابل
الف: انرژی، توسعه منابع انرژی و امنیت آن
ب: امنیت و ثبات در عراق، افغانستان، خلیج فارس
ج: تقویت استقلال، ثبات و امنیت قفقاز و کشورهای آسیای مرکزی
د: توسعه دموکراسی و اصلاحات در منطقه
ه: مقابله با افراطگرائی مذهبی اسلامی از نوع القاعده
و: وجود جامعه بزرگ و مؤثر ایران در آمریکا
ز: توسعه اقتصادی و سرمایهگذاری در ایران و اطراف آن
5) روند پیشبرد موضوع حل و فصل:
الف: استفاده از دیپلماسی رسانهای برای ایجاد فضای بهتر و کنترل بحران
ب: استفاده از همه کانالهای مستقیم و غیرمستقیم برای کنترل بحران، رفع سوءتفاهمات، اطلاعرسانی صحیح و مطمئن، اعتمادسازی و اطمینانبخشی و کنترل اقدامات ناخواسته.
ج: استفاده از ظرفیت طرفهای ثالث بویژه دولتهای قدرتمند علاقمند به حل و فصل مشکلات
د: حضور و مشارکت فعال در همه مذاکرات و جلسات چندجانبه مربوط به حوزههای مشترک منافع و همکاریهای مندرج در بند 4
ه: تبادل نظر موردی پیرامون مسائل کمتر تشنجزا جهت شروع روند عملی تشنجزدائی و اعتمادسازی و استفاده از فضا و امکانات چندجانبه و بینالمللی برای تقویت این روند.
و: مذاکرات رسمی دوجانبه پیرامون مسائل مورد علاقه و منافع مشترک
ز: مذاکرات رسمی پیرامون موضوعات مورد اختلاف به صورت علنی و برنامهریزی شده حول موضوعات مشخص در چارچوب مورد توافق طرفین
ح: حصول توافق روی چگونگی حل و فصل اختلافات مذاکره پیرامون تجدید علاقات سیاسی، اقتصادی و اجتماعی
ط: حمایت از روابط همه نهادهای غیردولتی مدنی، احزاب دانشگاهیان، هنرمندان و خبرنگاران در دو کشور و برداشتن موانع موجود برای تشکیل این روابط
6) شرایط مورد نیاز برای شروع روند حل و فصل مسالمتآمیز
الف: وجود اجماع و همبستگی ملی (از راه مشارکت دادن نخبگان، نهادها، احزاب و همه مردم در این بحث)
ب: وجود دولت منتخب اکثریت که براساس انتخابات آزاد و منطبق با استانداردهای مورد قبول روی کار آمده باشد.
ج: تقویت ساختارهای (سیاسی، اقتصادی، اجتماعی) دموکراتیک
د: رعایت حقوق بشر
ه: مناسبات حسنه با همه همسایگان و کشورهای مهم جهان به خصوص اتحادیه اروپا
و: تقویت و وحدت مجاری رسمی دیپلماتیک (با محوریت وزارت امور خارجه) و ممانعت از مداخلات نیروهای غیرمرتبط و اشخاص غیر مسئول و متوقف کردن همه کانالهای غیرمسئول و خودرأی
ز: تأکید بر شیوه مذاکرات رسمی، شفاف و دارای دستورالعملهای مشخص و از پیش تعیین شده
هر کس متناسب با مسئولیت خود باید پاسخگو باشد
معاون اول دولت اصلاحطلب مصطفی معین در حالی از دموکراتیک کردن ساختار قدرت به عنوان هدف اول دولت آینده خبر میدهد که معتقد است برای این امر صحنه سیاست باید شفاف شود و هر کس متناسب با اختیاراتی که دارد در برابر مردم پاسخگو خواهد بود؛ او به نهادهای غیر انتصابی درون قانون اساسی از جمله اصل 110 این قانون هم اشاره میکند و میگوید که قوانین مربوط طوری تهیه میشوند که جلوی تفسیرهای بیجا را بگیرند.
دولت به نهادهای موازی اجازه دخالت نمیدهد
رضا خاتمی معتقد است که دولت اصلاحطلب مصطفی معین با نهادهای موازی برخورد خواهد کرد و بدون هیچ ملاحظه به آنها اجازه دخالت در حوزههایی را که دولت مسؤول مستقیم آنهاست نمیدهد. او شعارهای نابجا و گفتههای افراد غیرمسؤول در سیاست خارجی را هم به عنوان مثالی از حرکتهای موازی که باعث ضرر دولت میشود میداند و میگوید دست نهادهای غیرمسؤول از حوزه سیاست خارجی کوتاه خواهد شد و تنها دولت از طریق وزارت امور خارجه مجری سیاستهای نظام در عرصه بینالمللی خواهد بود. او هر چند از گفت و گوی سازنده و شفاف با نهادهای دیگر درون نظام خبر میدهد و آن را در راستای تعامل میداند، اما ادامه میدهد که افکار عمومی به عنوان یک گزینه مهم در این امر مورد توجه قرار خواهد گرفت.
همهپرسی را عملیاتی میکنیم
دبیرکل جبهه مشارکت از عملیاتی کردن اصل 59 قانون اساسی برای همهپرسی در قوانین مهم به خصوص آنهایی که مورد اختلاف هستند خبر میدهد و میگوید که آییننامه آن در محلس ششم تصویب شده و به تایید شورای نگهبان هم رسیده است. او از قوه قثضایئه هم میخواهد که با تعامل به سمت نهادهای کارآمد، مستقل و غیرسیاسی پیش رود و این امر به عنوان یک شاخص برای دموکراتیک کردن ساختار قدرت میداند. رضا خاتمی در ادامه هم از شاخصهای دیگری چون حق اظهارنظر، حقوق بشر، ثبات سیاسی، عدم تبعیض، شفافیت و... نام میبرد و میگوید که دولت دکتر معین نسبت به برآورده کردن این شاخصها اصرار دارد.
معین از تمام اختیارات خود استفاده میکند
نایب رئیس مجلس ششم به تفاوتهای دولت خاتمی با دولت معین اشاره میکند و بااظهار این که این نکته که رئیسجمهوری خاتمی به هر دلیل نخواست از تمام ظرفیتهای خود استفاده کند ادامه میدهد که برخلاف آن دولت معین از تمام اختیارات و ظرفیتهای قانونی موجود استفاده میکند. او از عدم تمایل رئیسجمهوری خاتمی به استفاده از حمایت افکار عمومی خبر میدهد اما در ادامه میافزاید که دولت جدید مصمم خواهد بود که یکدست خود را در اختیار جامعه و نهادهای مدنی قرار دهد. به اعتقاد دبیرکل جبهه مشارکت، اصلاحات هنوز هم حامیان زیادی دارد اما مسأله موجود تفاوت دیدگاههای اصلاحطلبان امروزی است؛ به طوری که عدهای به دنبال تغییر ساختار حقوقی هستند و ظرفیتهای موجود را برای اصلاح کافی نمیدانند. اعتقادی که البته با انتقاد رضا خاتمی هم روبهرو میشود مبنی بر اینکه به نظر او ظرفیتهای موجود به اندازهای هست که بتوان آن را مورد اصلاح قرار گیرد. با این وجود رضا خاتمی افزایش افرادی را که از اصلاحپذیری نظام ناامید شدهاند مورد تایید قرار میدهد و میگوید که بخش قابل توجهی از مردم سیستم را اصلاحپذیر نمیدانند. او در عین حال هم تأکید میکند که حفظ بخش دموکراتیک در ساختار قدرت دوگانه موجود غنیمت است و میتوان با آن به حرکتهای اساسی دست زد.
رهبر اصلاحات تنها یک فرد نیست
معاون اول دولت اصلاحطلب مصطفی معین همچنین در پاسخ به خبرنگار خبرگزاری مهر که از او میپرسد که آیا معین تنها رئیسجمهور اصلاحات است یا رهبری اصلاحات را هم بر عهده خواهد گرفت میگوید که اصلاحطلبان به خرد جمعی معتقد هستند و رهبری اصلاحات در یک فرد خلاصه نمیشود. به اعتقاد او همانطور که خاتمی را نخواهد پذیرفت. او از اعتقاد اصلاحطلبان به زایش و پویش و مرزبندیهای جدید درون جریان اصلاحات هم خبر میدهد و دوباره تأکید میکند که رهبری اصلاحات تنها در یک نفر خلاصه نخواهد شد.
حضور نظامیان نگران کننده است
رضا خاتمی بحث حضور نظامیان را در انتخابات نهم را به میان میآورد و میگوید به اعتقاد اصلاحطلبان حضور نظامیان در عرصه اجرا و نظارت غیرقانونی است. او اصرار شورای نگهبان را بر ادامه حضور نظامیان نگرانکننده میداند و از این شورا میپرسد که آیا واقعاً برنامهای برای انتخابات نهم ریاست جمهوری تدارک دیده شده است؟ به اعتقاد نایب رئیس مجلس ششم، به مجلس اصلاحات شورای نگهبان باید هر چه سریعتر به رفع این شبه بپردازد.
ائتلاف با ملی – مذهبیها، بحث سهمخواهی نیست
دبیرکل جبهه مشارکت در پاسخ به سؤالی که نظر او در مورد ائتلاف با ملی مذهبیها میپرسد پاسخ میدهد که سیاست گفتوگو با ملی مذهبیها و اعضای نهضت آزادی منحصربه روزهای اخیر نیست و این مذاکرات حداقل از دو سال پیش وجود داشته است. به اعتقاد رضا خاتمی مرزهای دروغین خودی و غیرخودی باید شکسته شود و مطابق شعار ایران برای همه ایرانیان، اصلاحطلبان خود را ملزم میدانند که از تمام اصلاحطلبان شایسته چه در دولت و چه در نهادهای دیگر استفاده کنند. از نظری غیر از این را درون اصلاحطلبان رد میکند و تأکید هم مینماید که در این انتخابات ریاست جمهوری یک حرکت اصلاحی برای دموکراسیخواهی شکل گرفته است. با اینحال پاسخهای خاتمی خبرنگاران را به صورت کامل راضی نکرد و این بهانهای میشود برای آنکه خبرنگار دیگری از سهم ملی مذهبیها در کابینه دولت معین بپرسد. معاون اول دولت معین بالافاصله در پاسخ به این سؤال سهمخواهی ملی مذهبیها را در دولت آینده معین رد میکند و میگوید که آنها در مورد سهم خودشان در دولت حرفی نزدهاند. آنها تنها میخواهند که نظام سیاسی و اجتماعی موجود حقوق اولیه آنها را تأمین کند و بتوانند نظرات خودشان را مطرح کنند، راسنه داشته باشند و با محدودیت مواجه نشوند که دولت معین هم بر این امر مصمم و پیگیر است. رضا خاتمی هر چند تعیین مصادیق را برای دولت آینده در شرایط موجود رد میکند اما ادامه هم میدهد که با این حال دولت اصلاحطلب مصطفی معین از تمام شایستگان موجود در میان این نیروها استفاده خواهد کرد.
برنامههای معین نشاندهنده تفاوت او با سایر کاندیداهاست
نایب رئیس مجلس اصلاحطلب ششم در پاسخ به خبرنگاری هم که از او میخواهد تفاوت برنامههای دولت معین را با سایر کاندیداها اعلام کند و بگوید که او چه حرف تازهای مطرح کرده است پاسخ میدهد که هر کس زحمت خواندن برنامهها و بیانیههایی معین را به خود داده باشد تفاوت کاندیدای اصلاحطلبان را با سایر کاندیداها درک خواهد کرد. او ادامه هم میدهد که خوشبختانه تمام کاندیداها پیش از این مسؤولیت داشتهاند و عملکرد پیشین آنها نشان میدهد که تا چه اندازه به برنامههایی که اکنون مطرح میکنند وفادار هستند. به اعتقاد او نکته مهم صداقت است و کارنامه معین در مقایسه با سایر کاندیدایشان میدهد که کدامیک از آنها صادق هستند.
ناقضان حقوق بشر معرفی میشوند
محمدرضا خاتمی از پیگیری برنامههای حقوق بشری با توجه به اعلامیه حقوق بشر و معرفی ناقضان حقوق بشر به مردم در دولت آینده خبر میدهد و میگوید که در فرصت دو هفتهای موجود تا انتخابات، معاونت حقوق بشر مصطفی معین معرفی خواهد شد. او ادامه هم میدهد که رایزنیهای موجود در حال انجام است و بعد از به نتیجه رسیدن گفتوگوها در فرصت دو هفتهای باقی مانده تا انتخابات، فرد مورد نظر معرفی خواهد شد.
از مداخله در زندگی خصوصی افراد جلوگیری میکنیم
دبیر کل جبهه مشارکت در تبیین مشکلات فرهنگی و اجتماعی موجود به وجود دخالتهای تلخ و ناگوار در حیطه زندگی خصوصی مردم اشاره میکند و میگوید که جلوی این امور باید گرفته شود. به اعتقاد او در عرصه اجتماعی هیچ نهادی حق محدود کردن آزادیها را ندارد و دولت به دنبال آن خواهد بود آزادی احزاب و نهادهای فرهنگی را نیز به نحوی تبیین کند که آنها برای برگزاری اموری مثل تجمعات خود نیازی به گرفتن مجوز نداشته باشند. دولت اصلاحطلب به تعبیر محمدرضا خاتمی همچنین با سانسور مقابله میکند و نظارتهای بیجا را برای تولید و عرضه محصولات فرهنگی حذف مینماید.
قانون سربازی باید تغییر کند
نایب رئیس مجلس اصلاحطلب ششم به مسأله سربازی هم به عنوان موضوعی که ذهن جوانان را به شدت مشغول کرده، اشاره میکند و میگوید که در حال حاضر نه تنها ظرفیت استفاده از انرژی جوانان در سربازخانهها وجود ندارد بلکه توان استفاده از انرژی آنها در جاهای دیگر هم وجود ندارد. او به راهکارهای مطرح شده در مجلس ششم در این ارتباط اشاره میکند و میگوید که همان تلاشها در نهایت منجر به کاهش زمان خدمت سربازی هم شد. رضا خاتمی هدف اصلاحطلبان را از تغییر وضعیت فعلی خدمت وظیفه سربازی ایجاد ارتش حرفهای، کارآمد و قوی میداند و میگوید انرژی جوانان جز در مورد نیازهای ضروری آموزشی نباید به هدر رود.
تبعیض مثبت برای جبران محدودیتهای زنان
به اعتقاد معاون اول دولت اصلاحطلب معین، اقلیتها، قومیتهای مذهبی و زنان به علت آنکه دچار ستم مضاعف بودهاند با تبعیض مواجه شدهاند و دولت معین قصد دارد با تبعیض مثبت به نفع این اقشار و در اختیار قرار دادن امکانات بیشتر برای آنها، عقبماندگیهای پیشین را جبران کند. او از ارائه لوایحی برای رفع تبعیض از زنان به مجلس هم خبر میدهد و در پاسخ به این سؤال که با وجود مجلس هفتم این لوایح چگونه پیگیری خواهند شد میگوید استفاده از فشار افکار عمومی راهبرد اصلاحطلبان برای پیشبرد برنامههای آنهاست.
حق برخورداری از انرژی اتمی
دبیرکل جبهه مشارکت معتقد است ایران طبق قوانین بینالمللی حق برخورداری از انرژی اتمی را دارد؛ او در ادامه هم میگوید که این فقط یک مسأله ملی نیست، بلکه دارای ابعاد جهانی هم است. به اعقتاد رضا خاتمی، ایران هر چند به دنبال سلاح اتمی نیست اما باید اعتماد طرف مقابل خود را هم جلب نماید که این کار تنها از طریق دولت یک دولت دموکراتیک امکانپذیر خواهد بود. او در پاسخ به سؤالی که از حذف غنیسازی اورانیوم در دولت مصطفی معین میپرسد پاسخ میدهد که هماکنون نیز غنیسازی در حال تعلیق است و دولت فعلی هم به چارچوبهای مورد توافق پایبند میباشد.
دولت فلسطین از دموکراتترین دولتهای جهان عرب است
محمدرضا خاتمی دولت فلسطین را از جمله دموکراتترین دولتهای عرب میداند و معتقد است ایران نباید در امور داخلی فلسطینیها دخالت کند. او هر چند از ناخرسندی ایران نسبت به حقوق غصب شده فلسطینها خبر میدهد و میگوید که ایران ممکن است در این ارتباط مواضع متفاوتی داشته باشد اما به تعبیر او در هر صورت این یک دولت فلسطینی است که برای ملت فلسطین تصمیم میگیرد و دولت اصلاحطلب مصطفی معی به آن احترام خواهد گذاشت.
اضافه میشود برنامههای اقتصادی دکتر معین که مشروح آن توسط محسن صفایی فراهانی اعلام شد روز شنبه به چاپ خواهد رسید.
رئوس «برنامه اصلاحات گامی به پیش» دکتر مصطفی معین
شهروند توانمند – دولت کارآمد
توسعه دموکراتیک دانایی محور همهجانبه و پایدار
دموکراتیک کردن ساختار قدرت
تامین حقوق شهروندی همه ایرانیان براساس تفسیر حقوق بشری از قانون اساسی و اعلامیه جهانی حقوق بشر
حمایت همهجانبه از آزادی تاسیس نهادهای مدنی و رفع موانع فعالیتهای آنها
اصلاح ساختار اقتصادی
اصلاح ساختار بوروکراتیک
مقابله با نقص حقوق بشر و تأسیس معاونت حقوق بشر
حفظ حریم خصوصی تمامی شهروندان ایرانی
حمایت از حقوق دگراندیشان برای فعالیت سیاسی و اجتماعی مسالمتآمیز
برگزاری انتخابات آزاد و اجرای اصل 59 قانون اساسی در رابطه با همهپرسی
دفاع از آزادی بیان و مطبوعات
رفع موانع در جهت ورود به مراکز آموزش عالی
توسعه سرمایهگذاری خارجی و داخلی برای حل مشکل بیکاری
توسعه و تقویت نظام جامع و آکارآمد رفاه تامین اجتماعی
اصلاح قوانین تبعیضآمیز در مورد زنان
پذیرش اصل تبعیض مثبت درباره زنان
دفاع از حقوق برابر همه اقوام و مذاهب کشور
بازبینی و اصلاح نظام وظیفه و حرکت به سمت ارتش حرفهای
تأسیس پارلمان معلمان
لغو سانسور در حوزه فرهنگ، هنر، کتاب و سینما
کاهش هزینههای درمانی
درمان اورژانس رایگان
تنشزدایی، اعتمادسازی، عادیسازی روابط بینالمللی و پایان دادن به تخاصم تبلیغاتی