مروری بر فعالیت‌های هسته‌ای رژیم صهیونیستی (بخش سوم)

محسن نجفی
ب) فرانسه
تا قبل از جنگ جهانی دوم، فرانسه نقش تعیین کننده‌ای در آسیا و به ویژه آفریقا بازی می‌کرد،‌ بعد از جنگ نیز این کشور سعی کرد که همچنان توانایی و ابهت خود را حفظ کند، اما با حضور گسترده آمریکا، نقش فرانسه در منطقه بسیار کمرنگ شده است. پس از تأسیس رژیم صهیونیستی فرانسه برای حضور خود در اسرائیل اقدام به همکاری‌های دو جانبه با آن کرد.
این همکاری‌ها به ویژه بین سال‌های 1953 تا 1967 یعنی در زمان دولت‌های بی‌مولیه و شارل دوگل در سطح گسترده ای ادامه داشت. در سال 1956 که فرانسه و اسرائیل جبهه متحدی بر علیه مصر تشکیل داده بودند، این همکاری شکل ویژه‌ای پیدا کرد. در آن زمان اسرائیل برای مقابله با قدرت نظامی اعراب که از پشتوانه تسلیحاتی شوروی برخوردار بودند به متحد خود یعنی فرانسه به عنوان فراهم آورنده اصلی جنگ افزارهای مخرب روی آورد. در سال بعد یعنی 1957 نقطه عطف همکاری‌های فرانسه و اسرائیل شکل گرفت. در سوم اکتبر 1957 اسرائیل قرارداد محرمانه‌ای با فرانسه دایر بر همکاری‌های اتمی و تسلیحاتی منعقد ساخت.
پس از امضاء این موافقتنامه رژیم صهیونیستی با همکاری فرانسه در پشت پرده و پنهانی در منطقه دیمونا در کویر نقب اقدام به تأسیس مهم‌ترین و پیشرفته ترین مرکز اتمی خود موسوم به مرکز اتمی دیمونا (Dimpna) کرد، مذاکرات اصلی را شیمون پرز به عنوان مدیرکل وزارت دفاع انجام داد و خود وی بر احداث آن نظارت کرد. این مرکز در سال 1958 شروع به ساخت و در دسامبر 1963 تکمیل شد.
در مورد این مرکز اسرائیلی‌ها طی پیامی به ژنرال دوگل به وی اطمینان دادند که در این نیروگاه قصد تولید سلاح اتمی ندارد، ولی از آن به بعد اسرائیل وجود هرگونه راکتور را در این منطقه انکار می‌کرد و گاهی اظهار می‌داشت که محل مذکور یک کارخانه ریسندگی است. سازمان سیا طی نامه‌ای به مقامات اسرائیلی از آنها می‌خواهد که سیا را در جریان فعالیت‌های این مرکز قرار دهند اما صهیونیست‌ها به این درخواست وقعی نمی‌نهند و حتی یکی از افسران آمریکایی را که در اطراف این مرکز در تردد بود دستگیر می‌نمایند که با وساطت سفارت آمریکا آزاد می‌گردد.
گرچه رژیم صهیونیستی در دسامبر 1967 رسماً به وجود این مرکز اعتراف کرد، اما فعالیت‌های آن در هاله‌ای از ابهام بوده است. شاید مهم‌ترین کسی که صراحتاً بخشی از فعالیت‌های این مرکز را افشا کرد، اعترافات یک مهندس اسرائیلی به نام مردخای فانونو (Mordechai Vanunu) باشد که به مدت ده سال در این مرکز فعالیت داشت. وی در اکتبر 1986 در مصاحبه‌ای با مجله ساندی تایمز به افشاء قسمتی از فعالیت‌های هسته‌ای رژیم صهیونیستی پرداخت ولی پس از مصاحبه توسط نیروهای اطلاعاتی اسرائیل در ایتالیا دستگیر و ربوده شد و محکومیت 18 ساله خود را سبب افشاء اسرار هسته‌ای اسراییل سپری کرد.
در رابطه با فعالیت‌های این مرکز مسائل زیادی به ویژه پس از اعتراف مردخای فانونو گفته شده است. طبق قرارداد اولیه ظرفیت نیروگاه هسته‌ای این مرکز 24 مگاوات بوده اما گویا فعالیت آن با توان بیش از 40 مگاوات که خیلی بیشتر از توافق اولیه است آغاز شده و توانایی تولید 8 کیلوگرم پلوتونیوم را در سال داشته است که این مقدار برای ساخت یک بمب هسته‌ای کافی خواهد بود. بر اساس برخی گزارش‌ها، توان تولید شده در مرکز دیمونا در دهه 1970 به 70 مگاوات و تولید پلوتونیوم به 25 کیلوگرم افزایش یافت اما با استناد به اطلاعات مهندس اسرائیلی فانونو توان این نیروگاه به 150 مگاوات می‌رسد و این مرکز قادر است 40 کیلوگرم پلوتونیوم در سال تولید کند. به عبارت بهتر رژیم صهیونیستی با تولیدات این کارخانه می‌تواند سالانه 5 بمب اتمی با قدرت بیش از 20 کیلو تن بسازد.
به هر حال بر اساس عکسبرداری‌ها و گزارش‌های رسیده این مرکز که ساختمان آن شبیه مرکز اتمی میرکون فرانسه می‌باشد از تعداد زیادی تأسیسات، بخش‌ها و مراکز مختلف تشکیل شده است.
بر اساس این گزارش‌ها، راکتور مورد استفاده با آب سنگین اورانیوم طبیعی کار می‌کند و آب سنگین و مواد سوختی آن را از آرژانتین، نروژ، نیجر، گابون، فرانسه و ... تأمین شده است. گرچه خود اسرائیل نیز تا اندازه‌ای توان تولید آب سنگین و اورانیوم را دارد.
جدا از بخش فوق الذکر، این مرکز شامل بخش‌های تهیه پلوتونیوم، تهیه مواد اولیه برای کلاهک‌های اتمی، تهیه سرب، تهیه دوتریوم و ترتیوم، آنالیز فلزها با اشعه لیزر، پالایش شیمیایی و ... می‌باشد. بر اساس اطلاعات به دست آمده، مرکز دیمونا دارای شش طبقه است که حاوی 39 قسمت مستقل می‌باشد. بر حسب گفته‌های فانونو، تولید پلوتونیوم که در حدود 2/1 کیلوگرم در هفته می‌باشد در طبقه پنجم واقع شده و پلوتونیوم آماده برای استفاده بعدی در نیروی نظامی در قوطی‌های سرشار از گاز آرگون نگهداری می‌شود. پس از ساخت مواد شیمیایی لازم برای بمب اتمی، این مواد به بخش دیگری که در حومه شهر حیفا واقع است، منتقل می‌شود. بخش مذکور وابسته به شرکت دافائل می‌باشد، این شرکت یک سازمان اسرائیلی است که مسؤول پژوهش‌های انرژی و توسعه تسلیحات در اسرائیل است.
در نتیجه سعی و کوشش فراوان رژیم صهیونیستی، مرکز دیمونا به سرعت توسعه پیدا کرد و دستگاه‌ها خنک کننده نیز به آن اضافه شده است.
مطابق با گفته‌های فانونو یک واحد نیمه صنعتی برای تهیه ایزوتوپ Lithium-6 در سال 1977 در دیمونا ایجاد شده است، با این حال تولید کامل این ماده در سال 1984 انجام گرفت. Lithum-6 برای سلاح‌های هسته‌ای پیشرفته برای دو هدف مورد لزوم است، یکی برای تولید تریتیوم و دیگری کاربرد مستقیم آن در سلاح‌های هسته‌ای.
تریتیوم، دوتریوم و Lithium-6 از مواد مهم سلاح‌های پیشرفته اتمی خصوصاً بمب‌های نوترونی می‌باشند که بر اساس افشاء فانونو رژیم صهیونیستی مدتهاست به تولید آنها در مرکز اتمی دیمونا مبادرت کرده است. کار در مرکز دیمونا شبانه روزی است و در برخی از ماه‌های سال به علت تعمیر و ترمیم تعطیل می‌باشد. در یک کلام می‌توان مرکز دیمونا را مقر راکتورهای اتمی، محل پرداخت اورانیوم و پلوتونیوم و دیگر مواد برای ساخت بمب‌های اتمی و تحقیقات در شیمی و فیزیک هسته‌ای دانست.
به سبب اهمیت دیمونا، این مرکز تحت مراقبت شدید نیروهای امنیتی است. پرواز تمام هواپیماها حتی هواپیماهای نیروی هوایی اسرائیل بر فراز دیمونا ممنوع است. در طول جنگ شش روزه 1967، یک هواپیمای اسرائیلی که خلبانش به منطقه دیمونا آمده بود مورد اصابت آتش خودی قرار گرفت و سقوط کرد. در فوریه 1973، یک هواپیمای خطوط هوایی لیبی توسط موشک اسرائیلی منهدم شد و 108 نفر از 113 سرنشین آن جان باختند. اسرائیل ادعا کرد که این هواپیما به سمت دیمونا در حرکت بوده است.
همکاری اتمی فرانسه و رژیم صهیونیستی به ویژه پس از ایجاد مرکز اتمی دیمونا و فعالیت گسترده و محرمانه آن موجب برخی تنش‌ها میان آمریکا و اسرائیل شد. در ابتدا هواپیماهای U-2 آمریکایی در سال 1958 متوجه ساخت این مرکز گردیدند. پس از اطلاع آمریکا از قراردادهای محرمانه فرانسه و اسرائیل و ساخت این مرکز، این موضوع ظاهراً به صورت یک عامل نگران کننده در دولت آیزنهاور رئیس جمهور وقت آمریکا به ویژه در پایان دوره ریاست جمهوری وی یعنی 1960 درآمد. این موضوع ظاهراً تنش زا به رئیس جمهور بعدی آمریکا یعنی کندی و دولت او به ارث رسید به نحوی که وی از همان ابدای ریاست جمهوری خود موضع و واکنش ویژه‌ای در این مورد داشت. رد و بدل شدن نامه‌ها و گفتارهای متعدد میان کندی و بن گوریون یا شیمون پرز نشانه این تنش‌ها است. کندی فشار زیادی بر بن گوروین وارد کرد تا بازررسی دیمونا را برای اطمینان از این امر که راکتورهای این مرکز و کارخانه‌های وابسته برای مصارف صلح آمیز استفاده می شودف بپذیرد.
به هر حال در سال 1963 رابطه کندی با بن گوروین تیره شد و مکاتبات این دو لحن تندی پیدا کرد و بالاخره در ماه مه 1963 بن گوریون با بازرسی سالانه مرکز دیمونا توسط هیأت آمریکایی موافقت کرد اما یک ماه بعد یعنی 16 ژوئن 1963 ناگهان از سمت خود استعفا کرد. درست 5 ماه پس از استعفاء در مصاحبه‌ای وی تلویحاً به فعالیت‌های هسته ای نظامی اسرائیل در دیمونا و تهیه تسلیحات اتمی اعتراف کرد اگر چه بعداً به نوعی اشاره به تسلیحات اتمی در مصاحبه‌اش را تکذیب کرد.
گرچه " لوی اشکول " جانشین بن گوریون سیاست اتمی معتدل تری را پیش گرفت اما تصمیم آن در عدم پایبندی اسرائیل به تولید جنگ افزارهای اتمی مانع از پیشرفت فعالیت‌های دیمونا نشد. پس از موافقت بن گوریوم با بازدید دیمونا، چند مقام رسمی و کارشناسان آمریکایی به بازرسی سالانه این تشکیلات پرداختند اما تا سال 1969 به هیچ آمریکایی اجازه داده نشد که به طور کامل این مرکز را مورد بازرسی قرار دهد. به هر حال مرکز اتمی دیمونا به عنوان یکی از مراکز فوق‌العاده سری باقی مانده است و گفته می‌شود حتی به اعضاء پارلمان رژیم صهیونیستی اجازه بازدید داده نشده است و تنها کمیسیون سری امنیت خارجی در جریان امور می‌باشد.
همکاری‌های فرانسه و اسرائیل به اینجا ختم نشد. به نظر می‌رسد در کنار ساخت راکتور اتمی دیمونا و پس از آن، همکاری دو کشور در 3 محور استوار شده است.
1- فرآوری مواد اتمی، شرکت‌های خصوصی فرانسوی در کنار تکمیل راکتور اتمی، شروع به ساخت یک کارخانه مهم استخراج، آنالیز و جداسازی مواد اتمی در زیرزمین دیمونا کردند مهندسان و تکنیسین‌های فرانسوی با سرعت بسیار برای 3 سال با دستمزدهای کلان مشغول احداث این کارخانه بودند.
2- آزمایش‌های هسته‌ای: همکاری دانشمندان فرانسوی و اسرائیلی در مرکز آزمایش‌های اتمی فرانسه در صحرا (آفریقای شمالی) در دهه 1960 قابل توجه است. این آزمایش‌ها بیشتر به منظور توسعه تسلیحات اتمی بود که بعدها شالوده بمب‌ها و کلاهک‌های اتمی اسرائیل را تشکیل داد.
3- ساخت موشک‌های زمین به زمین: در سال 1963 اسرائیل مبلغ 100 میلیون دلار به شرکت خصوصی فرانسوی دسالت که در آن زمان در زمره موفق‌‌ترین شرکت‌های موشک سازی دنیا بود پرداخت کرد، نتیجه این سرمایه‌گذاری تولید بیست و پنج موشک با برد 500 کیلومتر موسوم به جریکو - 1 است که این موشک‌ها قادر به حمل کلاهک‌های اتمی می باشند.
بدون تردید فرانسه طی دو دهه 1950 و 1960 بیشترین کمک را در جهت توسعه و تکمیل تکنولوژی هسته‌ای رژیم صهیونیستی کرده است، به نظر می‌رسد هنوز هم مرکز اتمی دیمونا مدرن ترین و مهم ترین مرکز مباحث و فن آوری هسته‌ای اسرائیل باشد.