به گزارش خبرنگار حوزه دولت خبرگزاری فارس، منوچهر متکی وزیر سابق امور خارجه شب گذشته در برنامه نگاه دو در خصوص فعالیتهای خود پس از خروج از دولت گفت: پس از تحویل سمت خود در بخشهای مختلف کشور فعالیت داشتم و مجموعه آموختههایی را که انقلاب در طی 30 سال در اختیار من قرار داد را مینویسم.
وی افزود: در حال حاضر فعالیت سیاسی من متمرکز برسیاست خارجی در داخل کشور است و همچنان به عنوان فعال سیاسی در خدمت مردم کشورم هستم.
وزیر سابق امور خارجه در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه به فعالیت پنج ساله خود در حوزه وزارت امور خارجه چه نمره ای می دهد،گفت: یک سال سابقه معلمی دارم و پیش از انقلاب اسلامی مدتی به عنوان معلم فعالیت میکردم و به دیگران نمره میدادم؛ بنابراین تصور میکنم که نمره فعالیت من را دیگران باید بدهند؛ به همین دلیل هر نمرهای را که مردم خوب کشورم به من بدهند را میپذیرم. البته از عملکرد خود در این مدت ارزیابیهایی داشتهام ولی بیان کردن آن تحت عنوان یک نمره کار آسانی نیست.
متکی درباره مهمترین اقدام خود در وزارت امور خارجه، تصریح کرد: بزرگترین افتخار دیپلماتهای جمهوری اسلامی در طی 30 سال گذشته این بوده است که منطق قوی و قابل دفاع جمهوری اسلامی ایران را در چارچوب آموزههای امام راحل و اندیشههای مقام معظم رهبری در حوزه سیاست خارجی پیگیری کردهاند و در مجامع مختلف بین المللی در مبادلات و گفتگو با دیگران آن را تبیین کردیم و به خوبی از آنها دفاع کردیم.
وی ادامه داد : در پنج سالی که جمهوری اسلامی این توفیق را نصیب من کرد که در سنگر دیپلماسی کشور انجام وظیفه کنم به قویترین منطق و عادلانهترین رویکردها در مناسبات جهانی متوسل شدم . در دنیایی که بی عدالتی در آن موج میزند این رویکرد در یک مسیر "فعال " از یک سو و "مدعی " از سوی دیگر درحالیکه دشمن و افراد زیاده خواه و افزون طلب علاقمند بودند مثل همیشه ما را متهم کنند.
سفیر سابق جمهوری اسلامی ایران در ترکیه و ژاپن با اشاره به عنواع رویکردها در حوزه سیاست خارجی، تصریح کرد: مهمترین رویکرد این است که در حوزههای مختلف سیاست خارجی بتوانیم رویکرد درستی را اتخاذ کنیم و معتقدیم صحیحترین رویکرد برآمده از قوانین انقلاب، آموزههای امام و سخنان رهبری است.
وی افزود: اجلاسهایی در سطح سران در ایران برگزار شده و یا بزودی برگزار میشود. ریاست گروه 15، ریاست جنبش عدم تعهد و برخی از حوزه های دیگر در بخش بین المللی از مهمترین رویکردهایی است که در زمان وزارت خود برعهده گرفتهام.
متکی ادامه داد: جدی شدن دیپلماسی اقتصادی در طی این 5 سال از گامهای مهمی بود که امسال در سال نامگذاری شده به نام "جهاد اقتصادی " تجلی بیشتری پیدا می کند.
وزیر سابق وزارت امورخارجه در خصوص برنامه هایی که در دوران تصدی این سمت موفق به انجام آن نشده است، بیان کرد: در شرایطی که نگاه ما به قلههاست و ایده آلها و آرمانهای وسیعی را در ذهن داریم نباید در مسیر اجرایی به دستاوردهای خود قانع باشیم. در دوران وزارتم رسیدن به آرمانهای انقلاب در سیاست خارجی از مهمترین اهدافم بوده است. در دنیای متلاطم سه دهه پس از پیروزی انقلاب مخصوصا سالهای اخیر تحولات بسیاری در دنیا رخ داده است که ما بخش قابل توجهی از این تحولات را به خوبی تحلیل کرده و براساس آن مواضع خوبی را نیز اتخاذ کرده ایم.
وی افزود: اتخاذ مواضع خوب و عملی کردن آن مواضع فاصله بین تئوری و عمل است. در بخشهای وسیعی توانستهایم آنچه را که در ذهن داشتیم عملی کنیم و البته بخشهایی در حال ادامه است که ممکن است در یک دوره 5 ساله نتوان به همه آنها رسید.
در حوزه سیاسی و حکمرانی منطقه سونامی رخ داده است
متکی در خصوص تحولات اخیر منطقه در پی سخنان رهبر معظم انقلاب و مبارک دانستن این تحولات، اظهار داشت: درحوزه سیاسی و حکمرانی منطقه یک سونامی رخ داده است. شاید اهمیت این سونامی سیاسی و تاثیر گذاری وسیع کوتاه مدت، میان مدت و دراز مدت آن کمتر از سونامی وسیعی که اخیرا در ژاپن اتفاق افتاد نباشد.
وی ادامه داد: زمانی این تحولات بیشتر می شود که ما به دهه 80 ، 90 و دهه دوم هزاره سوم نگاه سریعی داشته باشیم. در دهه 80 تحولات بزرگی مانند تحولات بین غرب و شرق وانقلاب اسلامی درمناسبت جهانی به وجود آمد همچنین در دهه 90 با جنگ های مختلفی مواجه بودیم که یکی از مهمترین آنها جنگ خلیج فارس بوده که تعارضات فراوانی را به همراه داشت.غربیها تصور میکردند که هزاره دوم را به نفع خود به پایان رسانده و خود را برای هزاره سوم آماده میکردند و حتی دهههای مختلف آن را به نام های مختلفی همچون دهه توسعه و دهه صلح پایدار نامگذاری کردند. ولی آغاز دهه اول هزاره سوم با بحران مواجه شد. بحرانهای افغانستان و عراق تقریبا تمام این دهه را به خود مشغول کرد.
وی افزود: سال گذشته قرار بود در سازمان ملل در خصوص دهه توسعه توضیحاتی داده شود؛ در حالیکه در اواخر سال 2009 و در طول 2010 با بحران اقتصادی در جهان مواجه شدیم که هنوز زبانههای این بحران در یونان،اسپانیا ، پرتغال و ایرلند مشاهده میشود.
وی افزود: غربیها 30 سال خاورمیانه را برخلاف شعارهای دموکراتیک نگهداشته و تلاش کردند آرایش خاورمیانه را با محوریت صهیونیستی جا بیندازند.این سونامی تلاش 30 ساله آنها را برهم ریخت . این تحول در همه جا غیر قابل پیش بینی بود. در این میان انگلیس تلاش کرد تا شکل خاورمیانه را حفظ کند و آمریکا را متقاعد کرد که این حکومت ها باید به همین شکل ادامه یابد.در حالیکه به مدت 30 سال مردم این مناطق شاهد تشکیل حکومتی در ایران بودند که رهبر آن میزان را رای ملت می دانست و خدمتگذار مردم بود حتی امروز پادشاه عربستان از مردم می خواهد که او را با لفظ پادشاه یاد نکنند.
متکی ادامه داد: از سوی دیگرقذافی، مدعی مبارزه با امپریالسم در آخرین نشست سران اتحادیه عرب عنوان کرد که من شاهنشاه آفریقا هستم. در چنین شرایطی مردم مفاهیم و ادبیات انقلاب اسلامی را مشاهده کرده و به چشم خود دیدند و همین مسئله جرقه یک تحول را ایجاد کرد. سونامی اجتماعی در منطقه منشاء تحولات اجتماعی بسیاری است.
وی با اشاره به اینکه در 30 سال گذشته منحنی موقعیت کشورها نشان داده که آمریکا بیشترین سیر نزولی را داشته است، خاطرنشان کرد: امروز مردم مناطق مختلف به راحتی مطرح میکنند که غربی ها به جای اینکه به دنبال اعتراضات مردم مختلف نسبت به آمریکا باشند به دنبال کشف علت این اعتراضات باشند. حتی این مسئله گاهی توسط برخی از روشنفکران آمریکایی مورد اشاره قرار گرفته ولی توجه چندانی به آن نمی شود.یکی از اشتباهات استراتژیک آمریکایی ها این است که به جای دریافت پیام های ایران اساس را بر برخورد با انقلاب اسلامی گذاشته است.
سفیر سابق جمهوری اسلامی ایران در ترکیه و ژاپن افزود: اساس تعامل آمریکایی ها در سطح جهان زورمداری بوده است. آمریکاییها علی رغم اینکه 30 سال از این مسئله نتیجه نگرفتند ولی در پی تغییر رویه خود نیستند.در تحولات اخیر به جای ریشه یابی و توجه به خواست های مردم عنوان کردند که ایران هیچ نقشی در این قضایا نداشته است. چراکه نگران الهام بخشی بیشتر مردم از انقلاب اسلامی بودند و متوجه شدند که این تحولات صورت جدی دارد.در بحث مصر پیش از اینکه غربی ها موضعی بگیرند با فرار حسنی مبارک مواجه شدند و در قصه لیبی نیز وارد عمل شدند.
وی ادامه داد: برای مثال در بحث بحرین حکام بحرین کوچکترین نشانهای از دخالت در بحث جمهوری اسلامی نداشتند ولی انقلاب ما شعارهایی را در بطن خود داشته است که امروزه این شعارها در سطح دنیا مورد پسند مرم قرار گرفته است. مردم دنیا میدانند که جمهوری اسلامی در دوران جنگ تحمیلی حتی یکبار به خاطر مسائل امنیتی انتخابات را به تاخیر نینداخت. این بحث مردم سالاری دینی را نشان میدهد و نشان دهنده نشاط یک ملت است . آمریکایی براساس عکس العمل ایران موضع می گیرد و عمل می کند. این مسئله نشان دهنده ادامه اشتباهات آمریکا است .
وی با بیان راهبرد آمریکا برای فائق آمدن به قدرت دولت ایران خاطر نشان کرد: این مسئله جزو استراتژی 30 ساله دولت آمریکاست و تغییر رژیم در ایران همیشه در دستور کار آمریکا بوده است.دراین راستا امکانات ، ابزارها،ترفند ها و همه سلاح های نرم و سخت به کار گرفته شد و از دیپلماسی عمومی و تخصیص بودجه ها استفاده شد تا از قدرت ایران کاسته شود .ولی نباید از یاد برد که ایران اسلحه خانه نیست تا به راحتی از بین برده شود. از بین بردن انرژی هسته ای ایران یعنی از بین بردن هزاران هزار دانشمند هستهای ما که امروز این علم در ذهن آنها نهفته شده است.
متکی با بیان اینکه آمریکایی ها در حال حاضر در سخت ترین دوره تعاملات بین المللی قرار دارند اظهار داشت: اوباما در دور دوم تبلیغات خود تقریبا تنها رئیس جمهوری است که در دو سال نخست، ریاست جمهوری خود با کاهش محبوبیت مواجه شده است.تاکنون دور دوم روسای جمهوری آمریکا با کاهش محبوبیت مواجه بود ولی اوباما در فاصله کوتاهی اکثریت نمایندگان مجلس را از دست داد و اگر بودجه آمریکا در کنگره ای که در آن اختلاف نظر جدی وجود دارد مورد تایید قرار نگیرد آمریکا در بودجه جدید خود دچار مشکلات جدی خواهد شد. بنابراین آمریکایی ها در موقعیتی نیستند که برای دیگران تعیین تکلیف کنند و از سر استیصال وارد مسئله لیبی شدند.
وزیر سابق امور خارجه خاطر نشان کرد: آمریکا در منطقه دچار مشکل جدی پیرچشمی شده که هیچ لنزی دیدنی های خودشان را هم نمیتواند تسهیل کند چه رسد به دیدن مسائل خاورمیانه؛ بشار اسد در اجلاس عرب مطرح کرد که طرح ابتکار عربی مرده است. یعنی هیچ جایی برای مانور دولت های عربی نگذاشتند و تمام فشار خود را از طریق حسنی مبارک برعلیه حماس به گونه ای که مد نظر رژیم صهیونیستی باشد ایجاد کردند.در حال حاضر تمام این محاسبات برهم ریخته است و رژیم جدید مصر بدون شک دولت حسنی مبارک و دولت مدنظر رژیم صهیونیستی نخواهد بود .این مسئله نیز تاثیر منطقه ای سونامی است.
وی با اشاره به شرایط خاورمیانه جدید، خاطر نشان کرد:خاور میانه جدید قطعا بر اساس اعتقادات مردم منطقه که وجه برجسته آن اعتقادات اسلامی در کنار همراهی مسالمت پیروان ادیان دیگر خواهد بود ساخته می شود. روز به روز چراغ حیات رژیم نامشروع صهیونیستی کم سوتر خواهد شد و در ساختار حکومت های منطقه تغییرات اساسی ایجاد خواهد شد.حتی با فرض ابقای همین رژیم ها که در حال حاضر تعدادی از آنها باقی مانده اند این افراد مثل سابق نمی توانند بدون توجه به آرا و نظرات مردم حکمرانی کنند وغربی ها در خاورمیانه دیگر با تبلیغات نمی توانند مردم را برعلیه ایران تحریک کنند.این افراد باید طراحی جدیدی داشته باشند و با فرض ماندگاری باید خود را بازشناسی کنند. در 8 سال جنگ همه این افراد کنار صدام بودند.
متکی ادامه داد: در همان زمان امام خمینی (ره) اعلام کرد که از صدام حمایت نکنید چراکه این صدام با فراغت از ایران در اولین فرصت به خود شما حمله خواهد کرد که نخستین آن کویت خواهد بود. سفیر ایران در چین در همان زمان در مجلسی با حضور سفرای خاورمیانه این ماجرا را برای سفرا نقل کرد.در همین بین یکی از سفرا پرسید که امام نفرمود که کدام کشور بعد از کویت قرار دارد؟ چرا که در همان زمان صدام به کویت حمله کرده بود.با این فرض غربی ها اشتباهات فاحشی داشتند و در جهت رفع آن برنیامدند.
دخالت عربستان در بحرین هیچ توجیهی ندارد
وزیر سابق خارجه در پاسخ به این سوال که منظورش از این جمله که "عربستان با آتش بازی می کند چه بوده است " تصریح کرد: دخالت عربستان در بحرین هیچ توجیهی ندارد. بستن پیمان میان کشورها مرسوم است که در صورت حمله کمک هایی از جانب کشورهای هم پیمان صورت بگیرد.در حکمرانی بحرین اشکالاتی مطرح است که این اشکالات توسط مردم مطرح شده است.برای چنین وضعیتی که در جایی مانند بحرین به شکل اعتراضات عمومی ولی مسالمت آمیز شکل گرفته، نیروی نظامی و انتظامی صعودی به سمت بحرین حرکت میکند. همین مسئله در درجه اول برای مردم عربستان جای سوال دارد .قراردادی که این افراد در قالب همکاری خلیج فارس نوشتند این است که در برابر حمله خارجی کمک کنند؛ نه اینکه در بحث مطالبات مردمی دخالت کنند.
وی خاطرنشان کرد: این مسئله همان نفرتی است که مقام معظم رهبری در سخنرانی نوروزی خود بدان اشاره کرد. بااین حرکات نفرت ایجاد خواهد شد. این حکومت چه حقی دارد با دخالت در بحرین دست به نابودی زده و کتاب ها را از بین ببرد و آتش بزند؟ بنابراین این آتشی که بدان
اشاره کردم آتش داخلی و خارجی است.
وی در خصوص سرکوب وحشیانه مرم بحرین توسط نیروهای صعودی و بی توجهی مجامع بین المللی گفت: این مسئله همان برخورد دوگانه ای است که در کشورهای مختلف صورت می گیرد.البته در یمن هم همین مسئله ایجاد می شود.آمریکاییها تصور می کردند می توانند سوار موج دموکراسی شده و بطور ظاهری از مطالبات مردم در منطقه و حرکت دموکراسی خواهانه حمایت کنند . اظهارات متضاد مقامات آمریکایی باید در این برهه توسط صاحب نظران و دانشجویان مدون شود.
سفیر سابق جمهوری اسلامی ایران در ترکیه و ژاپن یادآور شد: آمریکایی ها در آغاز راه قصد داشتند که سوار این موج شوند و در همین رابطه با آل خلیفه صحبت هایی را انجام دادند ولی در حال حاضر در راستای منافع خود عنوان می کنند که قصد داریم این ساختارهای حکومتی را نگه داریم.
وی ادامه داد: در بحرین اجابت مطالبات مردم در منطقه خودشان تاثیر گذاری خواهد داشت. در حال حاضر نیروی دریایی آمریکا در این منطقه قرار دارد و قاعدتا مردم در بحرین نقش آفرین هستند.در لیبی تفاهمات 15 ساله اخیر قذافی و فرزندانش با غرب، بازی های متنوع پنهانی دارد که این افراد نگران این توافقات پنهان هستند .بدون شک آینده این مسائل را بیشتر روشن خواهد کرد.
مذاکرات پشت پرده وزیر خارجه لیبی مشکوک است
وی گفت: وزیر خارجه لیبی طی 10 سال گذشته حلقه رابط غرب و قذافی است و فردی به شدت مشکوک است .همواره جای این سوال وجود دارد که وی با چه قالبی به غرب رفته .من فکر می کنم که یکسری مذاکرات پشت پرده در جریان است و هدف اصلی کنار گذاشتن مطالبات مردم است که من این مسئله را به قیمت تجزیه لیبی می دانم.این افراد در بحرین سعی کردند یک فشار شیعه و سنی را هم ایجاد کنند در این بحث آمریکایی ها طی 15 الی 20 سال گذشته در قصه شیعه و سنی، بخش افراط گرایی القائده، وهابی ها و در بحث شیعیان بازیهای مختلفی را در منطقه انجام دادند که همه براساس منافع خودشان تعریف شده بود.
متکی با تاکید بر اینکه مشکل بحرین بحث شیعه نیست، بیان کرد: مسلمانان سنی بحرین هم مخالف نظاماتی هستند که در بحرین وجود دارد ولی در تمام شعارها بحث سنی و شیعه مطرح می شوند.لذا من معتقدم در بحرین دغدغههای گسترش فضایی وجود دارد که اگر این مطالبات در بحرین به نتیجه برسد در عربستان و سایر مناطق هم همین مطالبات وجود دارد.البته به عنوان فردی که در 6 سال اخیر با مسئولان بسیاری از سایر کشورها کار کرده و در ارتباط بودهام لازم می دانم این نکته را مطرح کنم که این افراد باید حرکتهای اخیر را جدی بگیرند و تعاملات گذشته با مردم را فراموش کنند. هیچ کس نمیتواند این آتش برآمده از خواست و مطالبات مردم را فراموش کند. هر اتفاق جدیدی در این صحنه آثار خاص خود را دارد.در مصر تصور می شد نخست وزیر بعد از مبارک سر کار هست و همه کارها به خوبی پیگیری می شود در حالیکه مردم با نخست وزیر موافق نبودند. در این زمان حادثهای در تونس رخ داد که علی رغم اعتراض مردم انوشی عوض شد. با روی کار آمدن وی مردم مصر اعتراضات خود را از سر گرفتند و عنوان کردند که با نخست وزیر وقت مخالف هستند و بدین ترتیب نخست وزیر تغییر کرد.
متکی با اشاره به رفتار دیوانهوار نظامیان آمریکایی در عراق عنوان کرد: آمریکاییها در افغاستان کارنامهای با نمره منفی دارند که به آخر خط خود رسیده است.آمریکاییها تقریبا 10 سال قبل از ماجرای 11 سپتامبر در افغانستان بودند.بدون تردید تمام این کارنامه نمره منفی است تصاویر منتشر شده از آمریکاییها وحشتناک است. استراتژی آمریکا در حال حاضر به بن بست رسیده چرا که هیچ کدام از ادعاهای آمریکایی ها در افغاستان به ثمر نرسیده است .مواد مخدر، امنیت ،مبارزه با تروریسم و افراط گرایی از مواردی بود که از زمان حضور آمریکاییها هیچ تغییر مثبتی نداشت.اتفاقات لیبی نیز از جنس کارهایی است که در افغانستان روی میداد.