به گزارش پایگاه اینترنتی این نشریه آمریکایی که از نشریههای معتبر علوم سیاسی آمریکا است نویسنده این مقاله که از اساتید دانشگاه جان هاپکینز آمریکاست تصریح کرد هیچ علامت مشخصهای همانند اژیر یا سامانههای هشداری وجود ندارد که نشان دهد ایران سیاستهایش را به سوی شرق تغییر داده است اما واقعیت ان است که ایران پس از مدتها تلاش و تقلا برای گسترش روابط سیاسی و تجاری با آمریکا و اروپا دیگر از این رویکرد دست برداشته است رهبری ایران که توانسته است بیست و شش سال انزوا، جنگ و تحریمها را تحمل کند دیگر تمایلی ندارد درباره نگرانیهای امنیت ملی خود، جاهطلبیهای هسته ای، خطمشی خود در زمینه حقوق بشر، یا خلاقیت تجاریاش برای مشوقهای تجاری و سیاسی ناخوشایند غربیها چانهزنی و معامله کند رژیم ایران به سوی شرق متمایل شده است که در انجا نقض حقوق بشر توسط ایران و فعالیتهای تکثیر هستهای این کشور مسایلی عملی تلقی میشود که به بقای رژیم مربوط است.
نویسنده این مقاله در ادامه تصریح کرد ایران برای یافتن شرکای راهبردی در شرق تلاش و شرکایی نیز پیدا کرده است که تمایل دارند فعالیتهای شوم ایران را بپذیرند و با ان بر ا ساس وضع موجود فعلی معامله کنند روابط ایران با روسیه و چین و هند برای ایران فرصتهای اقتصادی و سیاسی بوجود میاورد که هرگز در سایه تعامل با غرب حاصل نمیشود از نظر رهبران ایران و همتایان شرقی ان، همسویی گستردهای از منافع دو طرف در حال شکلگیری است که این کشورها را قادر میکند آمریکا و اروپا را دور بزند این تغییر رویکرد ایران با توجه به مسایل مطرح در عرصه بحران هستهای ایران موثر بوده است هم اکنون ایران از این مناسبات راهبردی و تجاری خود با روسیه، چین و هند به صورت موفقی برای خنثی کردن تهدید تحریمهای هستهای غرب استفاده میکند.
این تحلیلگر غربی در ادامه خاطر نشان کرد هر یک از سه کشور روسیه، چین و هند توانستهاند در سالهای اخیر روابط تجاری، منطقهای و محلی مهمی با ایران ایجاد کنند ایران دیده است این کشورها برای تهران هم در آژانس بینالمللی انرژی اتمی و هم شورای امنیت سازمان ملل متحد مفید بودهاند چرا که مانع اعمال تحریم برضد ایران و یا توسل به اقدام نظامی علیه ان شدهاند این کشورها در این اقدامات خود مناسباتشان را با ایران از سطح روابط تجاری به شکلگیری ائتلاف راهبردی ارتقا دادهاند مساله دیگری که سبب تقویت این تغییر جهتگیری ایران به سوی شرق شده است انتخاب محمود احمدینژاد به ریاست جمهوری این کشور بوده که یک ایدئولوگ ملیگرای انقلابی است احمدینژاد برخلاف محمد خاتمی رئیسجمهور سابق ایران تحت تاثیر شرق قرار گرفته و قدرت و ثبات ان وی را اغوا کرده است سوال مطرح این است ایا اقتصاد جهانیسازی امروزی انقدر تنوع دارد که در سایه این راهبرد کارساز باشد؟
صنام وکیل در ادامه این مقاله در فصلنامه آمریکایی واشنگتن کوارترلی تصریح کرد ایران قرنها سمت و سوی توجه و تمرکز خود را به سوی غرب معطوف داشت مردم ایران زمین به عنوان اسلاف هندو اروپایی گذشتگان به اصل و نسب متمایز خود در منطقه مباهات میکردهاند همه سلسههای ایرانی از صفوی گرفته تا پهلوی سیاستهای خود را بر اروپا و آمریکا متمرکز کرده بودند دلمشغولی ایران به غرب در سدههای گذشته به ویژه در دوران تلاشهای پهلوی برای مدرنیزه کردن ایران در قرن بیستم انقدر شدید بود که جلال الاحمد نویسنده ایران کتاب غربزدگی را نوشت و در ان از تسلیم ایران در برابر غرب و فناوری ان سخن گفت.
در دوران پیروزی انقلاب اسلامی ایران در سال هزار و نهصد و هفتاد و نه و سالهای اول پس از پیروزی ان پاندول جهتگیری ایران درباره شرق و غرب، موضع خنثی گرفت آیتالله روحالله خمینی سیاست نه شرقی و نه غربی را در دستور کار خود داشت و میخواست ایران را از سیاستهای تحمیلی آمریکا و همچنین سیاستهای ایدئولوژیمدار شوروی سابق رها و جدا کند اما عواقب اقتصادی انزوای ایران و جنگ هشت ساله این کشور با عراق ایران را مجبور کرد تا در اوایل دهه هزار و نهصد و نود به فکر ایجاد مناسبات منطقهای بیفتد و به انزوای یک دهه و اندی خود پایان بدهد.
در این مرحله ظهور مجدد ایران در عرصه تجارت جهانی در ابتدای امر به سمت آمریکا گرایش داشت تعامل ایران با شیطان بزرگ برای از بین بردن مشکلات ایران و بستن دهان مردم گرسنه این کشور بود اما سیاستهای میانهروی سیاسی و اقتصادی ایران مبنی بر گرایش به سمت دنیای بینالملل در دوران پس از جنگ هشت ساله این کشور با عراق به شکست انجامید ایران از شرکت نفتی کانوکوی آمریکا در سال هزار و نهصد و نود و پنج خواست میدانهای نفتی ایران را گسترش بدهد که این اقدام نشاندهنده تمایل ایران برای بهبود روابط با واشنگتن بود اما فشارهای وارد از سوی کنگره آمریکا دولت بیل کلینتون را وادار کرد حکمی دولتی صادر کند و به موجب ان فعالیتهای شرکتهای آمریکایی را در بخش نفت و گاز ایران بنا به دلایل امنیت ملی ممنوع کند این اقدام زمینه را برای تصویب لایحه تحریمهای ایران و لیبی موسوم به ایلسا در سال هزار و نهصد و نود و شش فراهم کرد.
براساس این طرح هر شرکتی که بیش از بیست میلیون دلار در بخش نفت و گاز ایران سرمایهگذاری میکرد مشمول تحریمهای واشنگتن میشد البته یکی از بندهای این طرح به گونهای بود که به شرکتهایی از قبیل گاز پروم، توتال و پتروناس اجازه میداد در بخش نفت و گاز ایران سرمایهگذاری کنند این سیاستهای سفت و سخت آمریکا ایران را وادار کرد تا شرکای تجاری دیگری بجای آمریکا پیدا کند در این مقطع بود که ایران به فکر اروپا افتاد.
این استاد دانشگاه جان هاپکینز آمریکا در ادامه مقالهاش تصریح کرد اتحادیه اروپا بهترین گزینه جایگزین آمریکا برای ایران بود که میتوانست مانع افت شدید درامدهای خارجی ایران شود البته این تعامل ایران با اروپاییها نیز فقط برای مدت کوتاهی موفق بود زیرا شکوه و شکایت اروپاییها از سابقه شوم ایران در زمینه حقوق بشر، فعالیتهای تروریستی ان و برنامه هستهای مخفی ان به تدریج مانع سرمایهگذاریهای اروپاییها در ایران در اواخر دهه هزار و نهصد و نود شد. فعالیتها و همکاریهای تجاری و بازرگانی ایران و اروپا به ایجاد اصلاحات سیاسی و اجتماعی در ایران منوط شد برای حکومت مذهبی ایران دلجویی از اتحادیه اروپا به معنای مصالحه عقیدتی بر سر ارمانهای انقلابیاش بود زمانیکه قیمت نفت در بازارهای جهانی پایین بود ایران به صورت موقت در برابر فشارهای اروپاییها تسلیم شد اما به موازات افزایش قیمت نفت در بازارهای جهانی و به همراه ان افزایش درامدهای نفتی این کشور ایران بران شد تا شرکای تجاری دیگری برای خود بیابد که با وضع موجود اجتماعی و داخلی ایران مشکلی نداشته باشند و ایران را با همان وضعیت بپذیرند و همانند اروپاییها نخواهند اصلاحات سیاسی و اجتماعی در ایران به وجود بیاید تا در کنار ان مناسبات تجاری و بازرگانی ادامه پیدا کند.
نویسنده این مقاله در ادامه خاطر نشان کرد با به قدرت رسیدن محمد خاتمی اصلاحطلب در سال هزار و نهصد و هفتاد و نه امید بهار تهران در صحنه سیاسی و اجتماعی ایران بروز کرد خاتمی که موفق شد دو بار با اکثریت قابل توجه ارا در انتخابات ریاست جمهوری ایران به پیروزی برسد خواستار ان بود نظام نهادینه شده ایران را در زمینه حقوق مدنی و ازادیهای سیاسی به چالش بکشد اما اکنون دیگر اردوی اصلاحطلبان در مسند قدرت نیست چرا که به صورت نظاممند در سایه رد صلاحیت نامزدهای انتخاباتی از سوی شورای نگهبان تندرو به حاشیه رانده شد و پس از ان در انتخابات سال دو هزار و چهار مجلس ایران و بعد از ان هم در انتخابات ریاست جمهوری سال دو هزار و پنج شکست خورد.
نویسنده این مقاله در ادامه خاطر نشان کرد انچه امروزه در ایران باقی مانده است اختلافات عقیدتی جاری میان سیاستمداران عملگرا و محافظهکار است محافظهکاران به اصول اولیه انقلابی امام خمینی پایبند و معتقد هستند، حال انکه عملگراها از انقلاب تکاملگرایی حمایت میکنند که در جهت منافع ملی ایران حرکت رو به جلو داشته باشد عملگراها حاضر هستند در زمینه مسایل عقیدتی بخاطر برقراری روابط با آمریکا و مشوقهای اقتصادی سازش کنند تا از این طریق مشروعیت و امنیت برای حکومت ایران کسب کنند اما روحانیون محافظهکار ایران از ان بیم دارند اینگونه سازشها سبب شود دورانی از نزاع رقابت سیاسی و بیثباتی در ایران بوجود بیاید که در نهایت به پایان یافتن حکومت روحانیون در ایران بینجامد.
نویسنده این مقاله در ادامه تصریح کرد با انکه از منظر بلند مدت، هنوز بحث و مناظرههای داخلی در خصوص جهتگیری ایران تمام نشده است انتخاب احمدینژاد به ریاست جمهوری ایران در بهار سال دو هزار و پنج سبب تغییر کردن حرکت مسیر اتی ایران شده است بسیاری از تحلیلگران پیش از انتخابات ریاست جمهوری سال گذشته ایران پیشبینی میکردند هاشمی رفسنجانی عملگرا و رئیسجمهور اسبق ایران در انتخابات پیروز شود اما نتیجه کار به گونه دیگری شد و یک نامزد اسلامگرا در دور دوم ریاست جمهوری سال دو هزار و پنج از صحنه پیروز بیرون امد.
احمدینژاد یعنی همان شهردار سابق تهران فرزند انقلاب است وی یک مسلمان معتقد و وفادار به رژیم است که در ردههای مختلف حکومتی در ایران خدمت کرده است احمدینژاد که برنامههای عوامپسند و مبازره با فساد بازگشت به اصول عقیدتی انقلابی دوران، امام خمینی را در دستور کار خود داشت نه تنها گزینه منتخب دقیقه نود رهبر عالی ایران بلکه عضو وفادرار به سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران بود با انتخاب احمدینژاد، نخستین رئیسجمهور غیرمعمم ایران به قدرت رسید با به قدرت رسیدن احمدینژاد سپاه نخبگان وی به همراه ایدئولوژی مسیحاوار منحصر به فردش نیز به قدرت رسید.
نویسنده این مقاله در ادامه افزود با توجه به جهتگیری سیاستهای احمدینژاد در جهت منافع ملی و حفظ جمهوری اسلامی نیازی به گفتن این مطلب نیست که رئیسجمهور جدید ایران تمایل دارد نظام اسلامی را به هر قیمتی که باشد حفظ کند در این چارچوب منافع ملی ایران به سمت شرق متمایل شده است بطوریکه خود احمدینژاد نیز تصریح کرده است ملت ما مسیر پیشرفت خود را طی میکند و در این مسیر هیچ نیاز اساسی به آمریکا ندارد این تندروهای ایران که تازه به قدرت رسیدهاند دیدهاند که تلاشهای ایران برای اشتی با غرب از طریق سیاست تنشزدایی در شانزده سال گذشته به شکست انجامیده است دیگر نمیخواهند سیما، امنیت و منافع تجاری کشورشان را در برابر موافقتهای تحقیرکننده غربی فدا کنند در واقع انها امیدوارند هدف ایران را برای تبدیل شدن به قدرت بلامنازع منطقه و قدرت مطرح در عرصه اقتصادی و فناوری محقق کنند بیتردید نگرش اقتصادی احمدینژاد با نگرش سیاسی وی پیوند خورده است در این نگرش روابط تجاری و امنیتی رو به گسترش ایران با چین، روسیه و هند میتواند نقش ایران را در اقتصاد جهانی تقویت کند.
صنام وکیل در ادامه این مقاله در فصلنامه آمریکایی واشنگتن کوارترلی به بررسی مناسبات ایران و چین و نقش پکن در تغییر رویکرد ایران به شرق پرداخت حفظ مناسبات تهران و پکن مستلزم ایجاد توازن ظریفی میان تقاضاهای رو به افزایش چین به انرژی با محاسبات پکن در عرصه سیاست خارجی ان است عطش سیریناپذیر چین برای انرژی بر مناسبات نوپای این کشور با کشورهای نفتخیز از جمله ایران تاثیر زیادی داشته است این مناسبات سبب شده است میان چین و آمریکا مشکلاتی بوجود بیاید آمریکا خواهان ان است که همه سرمایه باید با ظرافت حفظ شود اما در عین حال باید امنیت انرژی و منافع راهبردی چین هم حفظ شود در واقع چین با احتیاط زیادی در این مسیر همانند بندبازی حرفهای حرکت میکند.
صنام وکیل در ادامه مقاله خود در فصلنامه آمریکایی واشنگتن کوارترلی به بررسی مناسبات ایران و روسیه و نقش مسکو در تغییر رویکرد ایران از غرب به شرق پرداخت به گزارش پایگاه اینترنتی واشنگتن کوارترلی وی در ادامه افزود روسیه و ایران به عنوان همسایههای قدیمی از دیرباز مناسبات همراه با مشکلات داشتهاند خاطره نقش بازوی امپراتوری روسیه که در زمان حکومت سلسله قاجار در ایران نفوذ و گسترش داشت و حتی مانع از تحقق نخستین روند دموکراتیک در ایران یعنی انقلاب مشروطه در اوایل قرن بیستم شد هنوز از یاد ایرانیها محو و فراموش نشده است در دوران جنگ سرد اتحاد جماهیر شوروی به شمال ایران حمله کرد و پس از پایان جنگ هم از عقبنشینی از آذربایجان ایران سرباز زد زمانی که امام خمینی در ایران قدرت را به دست گرفت روابط همراه با تنشی میان ایران و همسایه شمالیاش وجود داشت فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی و عقبنشینی ان از افغانستان سبب ذوب شدن یخ روابط سرد دو کشور شد.
در واقع تولد جمهوریهای جدید در آسیای میانه و قفقاز زیر مجموعه شوروی سابق به شکلگیری همکاریهای جدیدی میان ایران و این جمهوریهای تازه استقلال یافته منجر شد در نهایت منافع ایران و روسیه که هر دو خواهان جلوگیری از گسترش نفوذ آمریکا و ناتو در جمهوریهای تازه استقلال یافته و مهار این روند بودند به همگرایی رسید.
ایران از هند خواست به این کشور تجهیزات دریایی و هوایی بدهد و برای زیردریاییهای ایران باتری بسازد چرا که باتریهای ساخت هند برای آبهای گرم خلیج فارس مناسبتر از باتریهای ساخت روسیه است. ایران نیز در پاسخ به این لطف هند، بخشی از پیشرفتهای خود را در عرصه دفاعی به هند نشان داد از جمله این پیشرفتهای عرضه شده ایران به هند بمبهای یکهزار پوندی، سامانههای موشکی فجر سه و خودروهای هوایی بدون سرنشین آموزشی، دف سیصد بود هند به ایران در تبدیل شدن به کانون حمل و نقل منطقهای که رابط خلیج فارس به آسیای میانه باشد کمک میکند که این کار از طریق ایجاد راهروی حمل و نقلی میسور خواهد شد که هند را از طریق ایران و افغانستان به آسیای میانه مرتبط خواهد کرد هند به عنوان بخشی از این پروژه به ایران در مدرنیزه کردن بندر چابهار در مجاورت تنگه هرمز کمک خواهد کرد تا این بندر به راههای اصلی منطقه متصل شود.
علاوه بر این هند یک و نیم سال پیش یادداشت تفاهمی با ایران و ترکمنستان امضا کرد که به موجب ان صادرات هند به کشورهای آسیای میانه از طریق راهآهن ایران و شهر بندری بندرعباس تسهیل شود که رابط خلیج فارس به خلیج عمان است علاوه بر این روسیه، هند و ایران توافق کردند کوریدور بینالمللی شمال، جنوب را احداث کنند احداث کوردیور شرق که رابط ازبکستان، ایران و افغانستان باشد نیز در دست بررسی است.
نویسنده این مقاله در ادامه افزود نکته جالبتر از همه این است که نقش فزاینده ایران به عنوان منبع انرژی در اقتصاد هند سبب شده است نگرش هند به ایران به عنوان تامینکننده گاز این کشور در بلند مدت تقویت شود اخیرا ایران و هند موافقتنامهای به ارزش بیست و دو میلیارد دلار منعقد کردند که به موجب ان ایران برای مدت بیست سال، سالانه پنج میلیون تن گاز به هند صادر کند.
نویسنده این مقاله در ادامه خاطر نشان کرد باوجود همکاریهای فزاینده ایران و هند در عرصههای مختلف دهلی نو برخی اقدامات صریح در خصوص ایران صورت داده است واشنگتن که به شدت با احداث خط لوله گاز ایران و هند مخالف است از هند خواست تا منابع دیگری بجای ایران برای تامین نیاز انرژی خود بیابد تا بواسطه این کار ایران منزوی بماند هند که به شدت تحت فشارهای آمریکا بود وقتی به قطعنامه آژانس بینالمللی انرژی اتمی درباره فعالیتهای هسته ای ایران رای مثبت داد سبب شگفتی بسیاری از کشورها شد گرچه هند خواست این اقدام خودش را کم اهمیت جلوه بدهد و ادعا کرد در پشت پرده تلاشهایی کرده است تا از شدت این قطعنامه برضد ایران بکاهد مقامات تهران از این اقدام دهلی نو به شدت عصبانی شدندگرچه قرارداد انتقال گاز ایران به هند لغو نشده است روابط دو کشور بخاطر اقدام هند در آژانس تیره شده است.
این استاد دانشگاه در آمریکا در ادامه مقالهاش تصریح کرد باتوجه به مسایل فوق حاکمیت ایران باید امیدوار باشد که رای هند اقدام تاکتیکی بود تا انکه مانع اقدام آمریکا برضد ایران تا چند ماه دیگر شود اما به نظر ایران یکی از معانی این رای هند میتواند ان باشد که دهلی نو در سیاستهای راهبردی بلند مدت خود در خصوص ایران تغییراتی داده است بدین معنا که هند در مناقشههای جاری درباره برنامه هستهای ایران از آمریکا جانبداری خواهد کرد اگر ایران امیدوار بود هند شریکی معتبر برایش باشد این تغییر رویکرد دهلی نو میتواند برای ایران بسیار مشکلساز باشد نیازی نداشته با بزرگ نمایی، تهدیدات آمریکا علیه ایران و محتمل دانستن تحریمهای بینالمللی علیه کشورمان از دیدار علی لاریجانی با خاویر سولانا به عنوان اخرین فرصت فراروی تهران برای جلوگیری از اعمال تحریم غرب علیه ایران یاد کرد و تاکید نمود جمهوری اسلامی تنها با تعلیق غنیسازی اورانیوم میتواند از طرح مجدد پرونده هستهای ایران در شورای امنیت جلوگیری کند.
رضا تقیزاده استاد دانشگاه گلاسکوی اسکاتلند نیز در گفتگو با رادیوبیبیسی با تحریف، سیاست هستهای کشورمان ضمن انکه تلاش کرد برنامههای هستهای ایران را به دور از اهداف صلحآمیز جلوه دهد، مدعی شد تمایل ایران و اتحادیه اروپا برای مذاکره تنها باهدف جلب حمایت چین و روسیه صورتمیگیرد.
همچنین صادق صبا تحلیلگر مسایل ایران در گفتگو با این رادیو با توسل به حربه تبلیغی، شایعه، و دروغپراکنی برای القای اختلاف و سردرگمی مقامات ایران در عرصه بینالمللی سخنان خاتمی درباره بحران خاورمیانه را در مصاحبه با شبکه تلویزیونی سیانان آمریکا نقطه مقابل اظهارات ضدصهیونیستی اقای احمدینژاد تلقی کرد و ضمن انکه پذیرش رژیم صهیونیستی را به عنوان یک دولت مستقل نوعی تابو در جمهوری اسلامی دانست، ادعا نمود اعتقاد خاتمی به شکلگیری دو دولت فلسطین و اسرائیل زمینه تشدید حملات محافظهکاران تندرو به رئیسجمهور سابق ایران را فراهم کرده است.
رادیو بیبیسی در همین راستا اظهارات خاتمی در مصاحبه با روزنامه یواسایتودی در خصوص اینکه آمریکا نباید تا زمان کنترل دولت نوری مالکی بر عراق نیروهای خود را از این کشور خارج کند در تضاد با سیاست خارجی دولت احمدینژاد دانست. این رادیو بار دیگر با برچسب زدن، و تکرار، اتهامات واهی حمایت ایران از تروریسم و تلاش برای دستیابی به سلاحهای کشتار جمعی، جمهوریاسلامی را تهدیدی جدی برای امنیت ملی آمریکا قلمداد کرد و هدف خاتمی از سفر به آمریکا را صرفا سرپوش گذاشتن بر روی نقض حقوق بشر در ایران و جلوگیری از اعمال تحریم کشورمان عنوان کرد.
محمدرضا فقیهی حقوقدان و وکیل دادگستری نیز در گفتگو با رادیو بیبیسی با سیاهنمایی مسایل و مشکلات نظام قضایی ایران با استناد به سخنان اخیرآیتالله شاهرودی از سهلانگاری دادگاهها دربرخورد با عاملان سوانح هوایی کشور سخن به میان اورد و تاکید نمود جمهوریاسلامی برای جلوگیری از وقوع چنین سوانحی باید ناوگان هوایی ایران را نوسازی و تجهیز نماید. همچنین خلیل بهرامیان وکیل مدافع اکبر محمدی در گفتگو با این رادیو با کلیگویی، در مورد مرگ اکبرمحمدی و بهراه انداختن شایعه کشتن موکل خود در زندان به شبیهسازی، وضع احمد باطبی با محمدی مبادرت ورزید و مدعی شد باطبی نیزاکنون وضعیتی مشابه اکبر محمدی قبل از کشته شدن در زندان دارد.