همکاری‌های نظامی - امنیتی رژیم صهیونیستی و جمهوری آذربایجان

دکتر افشار سلیمانی / سفیر پیشین ایران در جمهوری آذربایجان
حضور بنیادها و نهادهای صهیونیستی در جمهوری آذربایجان بواسطه پارامترهای متعددی از جمله: اهمیت ژئوپلتیکی منطقه قفقاز، جمعیت مسلمان این جمهوری ، همجواری آن با دریای خزر و وجود منابع نفت و گاز دارای اهمیت می باشد. یکی از نمودها و ابعاد جدی حضور بنیادها و تشکلهای غیر دولتی و مستقل در جمهوری آذربایجان کمک مالی رسمی و غیر رسمی آنها جهت ایجاد و شکل گیری خبرگزاریها، نشریات، روزنامه ها و بطور کلی مطبوعات وابسته به آنها بود تا از این تریبونها اقدام به انتشار اخبار و مطالب مورد نظر گردانندگان اصلی و پشت پرده این بنیادها در عرصه افکار عمومی مردم این جمهوری و سایر ساکنین منطقه نمایند.
از جمله این بنیادها و نهادهای فعال صهیونیستی می توان به بنیاد جورج سوروس، بنیاد کمک ملی به دمکراسی، انستیتو صلح و دمکراسی آمریکا، موسسه رسانه های قفقاز اشاره کرد. رژیم اسرائیل برخی پروژه های اقتصادی در جمهوری آذربایجان رادر دست دارد که از این طریق به سودهای کلان اقتصادی و سیاسی نائل می گردد. به عنوان نمونه شرکت اسرائیلی سونول که در حال حاضر فعالیت بسیاری نیز در صنایع نفت عراق برای تامین سوخت ارتش آمریکا دارد از پرنفوذترین شرکتهای استخراج نفت در آذربایجان است. انجام پروژه های اقتصادی محور روابط اسرائیل با آذربایجان می باشد. گفته می شودرژیم صهیونیستی پروژه بزرگ آبیاری قطره ای تحت عنوان ( آیزنبرگ ) را نیز در آذربایجان اجرا نموده یا درحال اجراست. هدف اسرائیل از گسترش دامنه‏ى مناسبات خود با آذربایجان جداى از مسئله یهودیان این کشور ،حضور در صنایع نفت این جمهورى است.
حضور قوى رژیم صهیونیستى در این منطقه موجب تثبیت موقعیت اسرائیل براى رسیدن به اهدافش در منطقه خواهد شد .در این بین با توجه به موقعیت ژئو پولیتیک ،ژئواستراتژیک و ژئو اکونومیک جمهوری آذربایجان ،این کشور برای اسرائیل از جهات مختلف حائز اهمیت است و به صور گوناگون از عنصر یهودیان در راستای منافع وتثبیت موقعیت خود استفاده می کند.
حوزه فعالیت‌های اطلاعاتی اسرائیل در آذربایجان در دو زمینه انجام می‌گیرد : نخست اینکه تلاش سرویس‌های اطلاعاتی اسرائیل برای توسعه و بسط ارتباط با روزنامه‌نگاران و سران احزاب موافق و مخالف دولت است. اسرائیل در برخورد با مسائل داخلی آذربایجان علاوه بر اعلام حمایت از حاکمیت آذربایجان سعی دارد در روابط خود با احزاب مخالف، یک رویه میانه و مثبتی داشته باشد تا در آینده در صورت روی کار آمدن این احزاب، قدرت و منافع اسرائیل در آذربایجان حفظ شود. که البته احزاب کنونی شانس بسیار اندکی برای نیل به قدرت سیاسی دراین کشور دارند.در این بین اوج توسعه روابط اسرائیل با آذربایجان در زمان جبهه خلق به رهبری ایلچی بیک بود. در این دوره اسرائیل سفارت خود را در این کشور به سطح سفیر ارتقا داد. در سال ۲۰۰۰ جورج سوروس، یهودی میلیونر امریکایی و رئیس بنیاد سوروس، به باکو سفر کرد.
در این سفر وی ضمن دیدار با حیدر علی اف، رئیس جمهور وقت آذربایجان، و سایر مقامات بلندپایه آذری ملاقات‌هایی با سران احزاب مخالف داشت که از جمله می‌توان علی کریم لی رئیس حزب جبهه خلق ، اعتبار محمداف رئیس حزب استقلال ملی ،‌ عیسی قنبراف رئیس حزب مساوات و… را نام برد. شعبه این بنیاد در باکو به ریاست دیوید استابس مساعدت‌ها و کمک‌هایی به روزنامه‌نگاران و احزاب سیاسی موافق و مخالف دولت در آذربایجان می‌‌کرد. گذشته از این یکی از موضوعات فعالیت سرویس‌های اطلاعاتی اسرائیل در آذربایجان در خصوص برقراری امنیت خط لوله نفت باکو- تفلیس – جیحان است. بخش عمده تامین امنیت این خط لوله برعهده شرکت‌های اسرائیلی گذاشته شد. در این زمینه، سرویس اطلاعاتی اسرائیل (موساد) و سرویس اطلاعاتی آذربایجان قراردادهای دو جانبه در خصوص آموزش افسران آذری در اسرائیل امضا کردند.
درباره دومین زمینه این همکاریها ،برخی اخبار و نوشته‌ها حاکی از آن است که اسرائیل به موازات فعالیت‌‌های عمرانی و کشاورزی در طرحی با نام موشاو در آذربایجان، وتحت پوشش این فعالیتها اقدام به فعالیت‌های اطلاعاتی در مناطق جنوبی آذربایجان نزدیک به مرز ایران می‌‌کند.گفته می شود این رژیم با ایجاد مزارع کشاورزی و مکانیزه در کنار مرز ایران مانند شهرهای لنکران، ماسالی و در مناطق شرور و بابک در جمهوری نخجوان اقدام به نصب دستگاه‌های شنود کرده است که امکان شنود خطوط تلفن همراه ایران و ارتباطات بی‌سیمی یگان‌های نظامی را برای این کشور میسر می‌کند اما دولت باکو هیچ وقت این ادعاها را تائید نکرده است.در این میان تسلط اسرائیل بر یکی از مهم‌ترین و حساس‌ترین سیستم‌های ارتباطی آذربایجان یعنی اپراتوار دوم تلفن همراه این کشور که توسط شرکت اسرائیلی باکسل اداره می‌شود،‌ زمینه فعالیت این رژیم را آسان‌تر کرده است.
البته جمهوری آذربایجان با درک حساسیت‌های جمهوری اسلامی ایران،‌ هر گونه فعالیت امنیتی اسرائیل علیه ایران را درک کرده و آن را جنگ روانی از طرف محافل ایرانی علیه جمهوری آذربایجان قلمداد کرده است. البته رژیم صهیونیستی، تاکنون از صدور فن آوری های ارتباطی و همچنین سرمایه گذاری در بخش صنعت و اشتغالزایی به جمهوری آذربایجان خودداری کرده و در عین حال با لابی ارمنی برای تقویت جدایی طلبان قره باغ، همکاری های گسترده ای داشته است. مرکز بین المللی مطالعات صلح: تا چه میزانی همکاری نظامی جمهوری آذربایجان با اسرائیل وجود داشته و این همکاری ها به چه سمت و سویی حرکت کرده است ؟ از تجربیاتی که اسرائیل بدست آورده است ، اغلب گفتگو با رهبران نظامی و سرویس های امنیتی را آسان تر و سودمند تر از گفتگو با هیات های سیاسی یافته است .روابط ارتش با ارتش یا روابط نظامی معمولاً به صورت مخفیانه و عاری از ملاحظات سیاسی اداره می شود و عوامل غیر عینی این روابط را توجیه می نمایند .
علاوه بر این تل آویو به دلیل برتری های نظامی که قادر به ضربه زدن به هر نقطه دنیا با فن آوری های بزرگ و پیچیده می باشد اعتبار بسیاری بدست آورده است. از این رو همکاری نظامی و امنیتی اسرائیل ، ابزار سیاست خارجی است که با آن کشور های غیر قابل کنترل رابه نوعی به سوی خود جذب می کند . از آن جا که رهبران اسرائیلی ، مسائل امنیت ملی (و تهدیدها ) را به عنوان تهدیدی مطلق و بالقوه برای ماهیت اسرائیل تفسیر می کنند ، دولت های اسرائیلی جذب و جلب ارتشها و سرویس های امنیتی در سرتاسر جهان را بسیار سودمند یافته اند. همکاری های نظامی و امنیتی نه تنها ایجاد کننده منابع عظیم اطلاعاتی در مورد ارتش های ملی ، تهدیدات بالقوه و تواناییهای احتمالی است ، بلکه برای توسعه بازارهای آتی برای سخت افزارهای نظامی اسرائیل نیز بسیار سودمنداست . در برخی مراحل دولت های اسرائیلی می توانند خواهان افزایش دخالت و جذب مردم و حتی به رسمیت شناخته شدن آنها شوند. با وجود عدم تمایل ارتش آذری برای بحث درباره همکاری با اسرائیل ، چنین تلاش های همکاری از طریق منابع دیگری ثبت گردیده است .
آژانس خبری جمهوری اسلامی گزارش داده است که « یک هیات نمایندگی اطلاعاتی اسرائیل در اوت ۱۹۹۵ به عنوان یک ماموریت مخفی برای تعلیم افراد امنیتی آذربایجان به باکو آمدند.و چند سال بعد یعنی در ۱۹۹۹ فاش شد که کارشناسان امنیتی ترکیه و اسرائیل برای تعلیم « واحدهای حفاظت شخصی » علی اف به آذربایجان دعوت شده بودند. در سال ۲۰۰۸ اسرائیل قرارداد فروش سلاح به جمهوری آذربایجان را به ارزش صد میلیون دلار امضا کرد. این در حالی است که اسرائیل در طول چندین سال اخیر به ارزش صدها میلیون دلار اسلحه به آذربایجان فروخته است. این قرار دادها بیشتر شامل موشک انداز، تجهیزات شرکت اسرائیلی “سولتام” و دو نوع توپ تولید صنایع نظامی و تجهیزات بی‌سیم و رادار و سایر وسایل ارتباطی می‌شود.در سال ۲۰۰۸ برخی مطبوعات باکو به نقل از منابع نظامی جمهوری آذربایجان نوشتند: این کشور علاقه بیشتری به دریافت هواپیماهای بدون خلبان “هرون” ساخت اسرائیل دارد و در نظر دارد طی چند سال آینده، ارتش را به این نوع هواپیما مجهز کند.
بنابر این گزارش، گروهی از افسران ارتش جمهوری آذربایجان اخیرا از اسرائیل دیدار کردند و با هواپیماهای نظامی و سیستم‌های ضد هوایی تولید اسرائیل آشنا شدند. این گروه هم چنین در بازدید از شرکت‌های نظامی اسرائیل با مشخصات فنی و چگونگی بهره‌برداری از هواپیمای بدون خلبان “هرون” آشنا شدند. روزنامه‌ ینی‌مساوات هم با استناد به گزارش مندرج در سایت خبری روس زبان “ایزوروس” که مرکز آن در اسرائیل است، آورده است: هیاتی از مقامات عالی رتبه جمهوری آذربایجان سفر پنهانی به اسرائیل داشتند. در چارچوب این سفر، از پایگاه‌های صنایع نظامی اسرائیل بازدید کردند و با مقامات امنیتی – نظامی نیز دیدار و مذاکراتی داشتند. ینی‌مساوات در ادامه این مطلب نوشته است: دولت آذربایجان در روابط خود با اسرائیل به مرحله جدی گام نهاده و آماده است در این مرحله روابط امنیتی – نظامی خود را با اسرائیل برقرار کند.