رامین مهمانپرست: تصمیمی برای کاهش روابط از سطح سفیر با انگلیس نداریم

* هنوز هم بحث هایی در رابطه با تغییر سفرا مطرح است. طی روزهای گذشته خبری به نقل از شما در رسانه های جمعی منتشر شد، مبنی بر اینکه دولت انگلیس سفیر جدید خود را به مقامات ایران معرفی کرده است اما هنوز استوارنامه وی از سوی مسوولان کشور مورد پذیرش قرار نگرفته است. در رابطه با ساز و کار این موضوع برایمان توضیح می دهید که در صورتی که ما استوارنامه سفیر انگلیس را تایید کنیم آیا باید متقابلاسفیر خود در لندن را معرفی کنیم یا خیر؟ چرا که برخی از مقامات مجلس می گویند که این موضوع نشان دهنده موضع انفعالی ایران است؟
** تنظیم روابط با سایر کشورها برعهده دستگاه سیاست خارجی کشور است و این موضوع در تعامل و هماهنگی کامل با دستگاه های دیگر چون کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس صورت می گیرد و ما مرتبا جلساتی را با آنها برگزار می کنیم. البته ممکن است زمانی مجلس شورای اسلامی موضوعی را مصوب کند و آن را به صورت قانون درآورد که در این صورت ما موظف به اجرای آن هستیم. مثلازمانی ممکن است بگویند ما می خواهیم رابطه با امریکا را قطع کنیم که در این صورت با وجود مصوبه قانونی دولت ما موظف به اجرای آن هستیم و تا زمانی که این قانون لغو نشده باشد رابطه یی را برقرار نخواهیم کرد.
 زمانی نیز ممکن است به خاطر موضوعی خاص دولت خواهان کاهش رابطه ایران با کشور دیگری باشد هرچند که مرسوم نیست مجلس در این موارد مصوبه قانونی داشته باشد اما ممکن است مساله یی در بازه زمانی خاص لازم الاجرا باشد که در این صورت مجلس می تواند وارد عمل شود. در رابطه با کشور انگلیس هم ما هیچ مصوبه قانونی برای کاهش روابط نداریم. زمانی هم ممکن است وزارت خارجه به این نتیجه برسد که باید سطح رابطه را محدودتر کند که در این صورت بدون احتیاج به مصوبه مجلس وزارت خارجه این اقدام را عملیاتی خواهد کرد.
* به دلیل عملکرد سایمون گیس، سفیر سابق انگلیس در لندن شما تصمیم به کاهش سطح روابط با انگلیس گرفته اید؟
** نه، برای مثال ما با کشوری مانند کانادا نیز در سطح سفیر رابطه نداریم و در سطح کاردار به فعالیت می پردازیم که این موضوع مصوبه مجلس راهمبا خود نداشته است، تشخیص ما این بوده است که سطح رابطه در این حد مناسب تر است.
در رابطه با انگلیس هم هیچ تصمیمی برای اینکه سطح روابط از سفیر پایین تر باشد اتخاذ نشده است.
* براین اساس به چه دلیل ما سفیری در لندن نداریم و دولت انگلیس هم به تازگی اقدام به معرفی سفیر خود در تهران کرده است؟
** آنها سفیرشان را معرفی کرده اند و ما نیز ممکن است سفیر خودمان را در آینده معرفی کنیم. این کار یک روال طبیعی دارد. روال قانونی آن این است که زمانی که سفیری مدت ماموریتش به اتمام می رسد دولت فرستنده ممکن است با یک فاصله زمانی فردی را به عنوان سفیر جدید معرفی کند. از زمانی که آن فرد معرفی می شود مدتی طول می کشد تا بررسی های موردنظر صورت گیرد، در برخی کشورها یک ماه، در برخی کشورها 2 ماه و در برخی کشورهای دیگر تا 4 ماه طول می کشد، ارزیابی صورت گیرد و این موضوع بر می گردد به نوع عمل متقابلی که کشورها نسبت به یکدیگر دارند. بعد از اتمام بررسی ها نیز ممکن است مسوولان کشور میزبان بگوید موافق هستیم یا اعلام کنند موافق نیستیم.
زمانی که استوارنامه سفیری مورد پذیرش قرار می گیرد به اصطلاح می گویند agreement داده اندو از آن زمان سفیر موردنظر مهیای سفر به محل ماموریت خود می شود. بعد اعلام می کند در فلان تاریخ وارد می شوم که تشریفات وزارت خارجه زمان هایی را تعیین می کند برای دیدار با مسوولان وزارت امور خارجه و سایر مقامات که در ملاقات اولیه رونوشت استوارنامه را به یکی از مقامات کشور موردنظر تحویل می دهد و در نهایت استوارنامه را نیز به بالاترین مقام اجرایی و در نهایت به جانشین او تحویل می دهد. پس این پروسه یی است که از زمان معرفی یک سفیر طی می شود و ممکن است 4 تا 5 ماه طول بکشد.
* الان این پروسه در رابطه با سفیر انگلیس در حال سپری شدن است؟
** بله. همین طور است.
* یعنی تا 4، 5 ماه آینده استوارنامه او مورد پذیرش قرار می گیرد و ما نیز سفیر خودمان را معرفی می کنیم؟
** بررسی های لازم در رابطه با سفیر جدید انگلیس چندماه است که آغاز شده است و این نیست که تازه شروع شده باشد. از همان زمانی که محل ماموریت سفیر سابق انگلیس به افغانستان تغییر پیدا کرد و به عنوان نماینده غیرنظامی ناتو در افغانستان انتخاب شد، به فاصله کوتاهی دولت انگلیس سفیر جدید خود را معرفی کرد و این موضوع در حال بررسی شدن است.
* پس در این صورت چهار، پنج ماهی از معرفی این فرد سپری شده است؟
** فکر می کنم مدت قابل توجهی سپری شده باشد و این پروسه خیلی از مراحلش انجام شده است.
* الان اگر آنها روابط خود را به سطح سفیر برسانند، ما هم ملزم به معرفی سفیر هستیم و این کار را انجام می دهیم؟
** طبیعتا زمانی که سطح روابط ما با کشوری در سطح سفیر باشد، سفیر خود را معرفی می کنیم.
* گزینه یی برای این کرسی داریم؟
** در حال حاضر به دلیل تغییرات ساختاری که در وزارت امور خارجه صورت می گیرد، لیست سفرای جدید را در اکثر کشورها آماده کرده ایم که این لیست به رییس جمهور ارایه شده است و مراحل تایید نهایی خود را می گذراند. ما 140 نمایندگی داریم و به صورت طبیعی هر سال حدود 35 تا 40 نمایندگی به دلیل اتمام مدت ماموریت سفرا با تغییراتی همراه می شوند.
* یعنی هیچ سفارتخانه ما بدون سفیر نیست؟ منظورم این است که در تمام کشورهایی که ما باید سطح روابط مان در اندازه سفیر باشد، سفیر موردنظر در محل ماموریت خود حاضر است؟
** این پنج تا شش کشوری که ما گفته ایم سفیر نداریم، کشورهایی است که قرار نیست سطح روابط کاهش پیدا کند: مدت زمان ماموریت سفیر به اتمام رسیده و به کشور بازگشته و در حال حاضر نیز کاردار به پیشبرد امور سفارت مشغول است تا سفیر جدید معرفی شود.
* با این اوصاف سفیر ایران در انگلیس نیز طی چندماه آینده معرفی می شود، آیا گزینه مشخصی وجود دارد؟
** از مجموع افرادی که برای سفارتخانه های مختلف معرفی شده اند، ممکن است جابه جایی هایی صورت گیرد. پس از مشورتی که وزیر امورخارجه با رییس جمهور انجام می دهد، بنابر شرایط کشورهای مختلف ممکن است یک سفیر را انتخاب کنند و تغییراتی در لیست صورت دهند.
* ویژگی ای که یک فرد براساس آن به عنوان سفیر انتخاب می شود، چیست؟
** در درجه نخست فردی که انتخاب می شود، نماینده رییس جمهور و نماینده نظام است. در واقع نمایندگی همه سازمان ها و وزارتخانه ها را در خارج از کشور بر عهده دارد تا توسعه روابط با آن کشورها را امکانپذیر کند.
در این مرحله باید بررسی شود که چه ویژگی خاصی در روابط دو کشور وجود دارد که سفیر موردنظر براساس آن ویژگی انتخاب شود. مثلاممکن است در کشوری زمینه همکاری های اقتصادی وجود داشته باشد که اگر یک سفیر مرتبط با این حوزه اقتصادی انتخاب شود، موفق تر است. ممکن است در کشور دیگری مشترکات فرهنگی در اولویت باشد که در این صورت فردی با این ویژگی به عنوان سفیر انتخاب می شود.
زمانی بحث های سیاسی میان دو کشور مهم است که فردی را که تبحر سیاسی یا فعالیت بین المللی داشته باشد برمی گزینیم. هرچند که یک سفیر باید در تمام بخش های سیاسی، اقتصادی، بین المللی و فرهنگی و موضوعات مختلف از تجربه مناسبی برخوردار باشد.
* چه پروسه یی طی می شود تا پس از اتمام مدت زمان ماموریت یک فرد، سفیر جدیدی معرفی شود؟
** به طور معمول شش ماه پیش از پایان مدت زمان ماموریت سفرا افرادی در وزارت خارجه مشغول انتخاب گزینه های جدید هستند. البته ممکن است مدت زمان ماموریت تمدید شود و یا فرد جدیدی به عنوان سفیر انتخاب شود، پس از آن حدود دو هفته فاصله ایجاد می کنند تا سفیر پیشین محل ماموریت خود را ترک کند و پس از آن سفیر جدید به محل ماموریت خود اعزام شود.
* با این توضیحات طی سال های اخیر ما با کدام یک از کشورها سطح روابط خود را کاهش داده ایم؟
** ما با هیچ کشوری به صورت رسمی اقدام به کاهش سطح روابط نکرده ایم. تنها کشوری که عملاروابط ما به سطح کاردار کشیده شده است، کشور کانادا است. آن هم ما سفیر معرفی کرده بودیم، اما زمانی که مشاهده کردیم استوارنامه سفیر ما را تایید نمی کنند و عملاخودشان تمایل دارند سطح روابط را کاهش دهند، ما نیز کاردار معرفی کردیم و از آنها هم خواستیم که در سطح کاردار به فعالیت ادامه دهند.
* در روزهای گذشته گفت وگویی به نقل از آقای کاتوزیان رییس کمیسیون انرژی مجلس منتشر شد که در آن با انتقاد از حذف معاونت اقتصادی در وزارت امور خارجه گفته که پس از حذف این معاونت فعالیت های حوزه دیپلماسی اقتصادی با چالش همراه شده است؟
** حذف نیست، ادغام است.
* اما مجلسی ها بیشتر معتقد به حذف این معاونت هستند؟
** خیر، با ادغامی که صورت گرفته است اداره کل های معاونت اقتصادی وزارت خارجه یا به معاونت های دیگر منتقل شده است یا در کنار حوزه های سیاسی هر کشور لحاظ شده است تا در مقطع زمانی موردنظر بتوان تصمیم گیری جامعی را به عمل آورد.
* در مورد انفعال اقتصادی که نمایندگان مجلس معتقد به آن هستند، چطور؟
** مثال بیاورند.
* نمایندگان مجلس مشکلاتی که در قرارداد نفتی ایران و هند وجود دارد را دلیل کم کاری دیپلماسی اقتصادی دانسته اند.
** این موضوع چه ربطی به معاونت اقتصادی دارد.
* آنها معتقدند اگر معاونت اقتصادی بود و با قدرت به فعالیت خود می پرداخت دیگر هندی ها نمی توانستند با طرح ادعاهای واهی از پرداخت مطالبات ما خودداری کنند.
** بحث هند ارتباطی به ساختار وزارت امور خارجه ندارد. اتفاقا بحث قراردادهای نفتی ایران و هند در زمانی که معاونت اقتصادی به صورت مستقل وجود داشت، دنبال شده بود. بحثی که در رابطه با هند به وجود آمده است به دلیل تحریم های امریکایی ها است و خارج از مصوبات شورای امنیت است، امریکایی ها شرایطی را به وجود آورده اند که امکان نقل و انتقال پول های ایران در بانک های خارجی از بین رفته است.
* هندی ها هم از این فرصت سوءاستفاده کرده اند؟
** نمی توان این برداشت را داشت. بحث های اقتصادی و تجاری بحث های فنی و تخصصی است. از همان زمان که بحث مشکلات قراردادهای نفتی میان ایران و هند مطرح شد، مسوولان بانکی دو کشور جلساتی را برگزار کرده اند، این جلسات همچنان ادامه دارد و برسر جزییات نیز در حال توافق هستند. براساس آخرین اخباری که ما دریافت کردیم به راه حلی نیز نزدیک شده اند، بخشی از مشکلات حل شده است و همکاری ها نشان دهنده آن است که به راه حل مورد توافق دو طرف نیز دست یافته اند.
* در رابطه با چین، وزیر امور خارجه گفته که هیج مشکلی وجود ندارد. اما رییس کمیسیون انرژی در گفت وگوی مورد اشاره تاکید دارد که مشکلی که در قرارداد نفتی با چین وجود دارد، بسیار اسفبارتر از هند است؟
** ما مشکلی با چین نداریم. زمانی که شما اقدام به فعالیت تجاری می کنید، دو طرف وارد پروسه کار می شوند. یک کالایی را ارایه می دهید و مبلغی را دریافت می کنید. شرایطی که قرارداد موردنظر را محکم و استوار می کند باید مورد توافق طرفین باشد که در رابطه با قرارداد نفتی ایران و چنین اینچنین بوده است.
* آقای مهمانپرست بازگردیم به موضوع سفرا،در رابطه با موازی کاری هایی که از گذشته در وزارت امور خارجه وجود داشته است، صحبت هایی از قدیم مطرح بوده است که کماکان نیز ادامه دارد. رییس کمیسیون انرژی در گفت وگوی خود اظهار داشته بود به دلیل سفر برخی افراد که بعضا در سطح معاونت های رییس جمهور بوده است، ما شاهد اتخاذ موضع ضعیف از سوی ایران در برخی از قراردادهای نفتی بوده ایم.
** کلی نباید حرف زد، اگر در رابطه با موازی کاری صحبت می کنید، باید اشاره کنید که سفر چه کسی و در رابطه با چه مساله یی موردنظر است. هرکسی می خواهد در رابطه با موازی کاری صحبت کند یا اینکه می گوید ما در قراردادهای نفتی دچار ضرر و زیان شده ایم یا التماس کرده ایم دقیقا مورد را اعلام کنند. ما به هیچ وجه حرف کلی را نمی پذیریم.
ما معتقدیم که در وزارت خارجه موازی کاری نداریم. هیچ موردی نیست که عزت ما خدشه دار شده باشد. ما براساس سه اصل عزت، حکمت و مصلحت عمل می کنیم. اگر جایی انتقادی وجود دارد، باید به صورت روشن و موثق اعلام کنند که در فلان قرارداد با فلان کشور به دلیل اینکه این ملاحظه انجام نشده است، ما خسارت دیده ایم. دقیقا باید اعلام شود.
* در این صورت جنابعالی بحث موازی کاری را رد می کنید؟
** ما الان در وزارت خارجه موازی کاری نداریم.