تاریخ انتشار : ۱۶ آبان ۱۳۹۱ - ۱۱:۲۸  ، 
کد خبر : ۲۴۹۰۹۳

نگاهی به کرسی‌های آزاداندیشی و تاکیدات مقام معظم رهبری (بخش پایانی)

پریسا جلالی اشاره: نظریه پردازی، ارائه ایده و عقیده، توانایی شناخت مخاطب، درک آراء مخالف و غیره از جمله ویژگی های یک مدیر موثر و کارآمد است که در محیطی صحیح پرورش یافته و مجهز به این امکانات فکری و روحی باشد. چنین ملاک و معیاری از سوی رهبر فرزانه انقلاب، برای محیط دانشگاه تشخیص داده شد. اما این که دانشگاه ها در این مسیر تا چه میزان گام برداشته اند، پاسخی است که عملکرد مسئولان معاونت فرهنگی وزارت علوم، رؤسای دانشگاه ها و البته تشکل های دانشجویی باید بدهند.

فراهم شدن امکان برگزاری کرسی های نظریه پردازی نیازمند عزم جمعی از سوی مسئولان و دولت و هم دانشجویان است.
اگر چه برخی رؤسای دانشگاه ها به هر ترتیب از زیر بار کرسی ها شانه خالی می کنند اما برخی هم پای دیگر بخش ها را وسط می کشند و از آنها برای تقویت کرسی ها کمک می طلبند.
به عنوان نمونه فاضل لاریجانی رئیس دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات آیت الله آملی که می گوید: یکی از زمینه هایی که برای بسیج اساتید جای کار دارد برگزاری کرسی های آزاداندیشی است.
به عقیده وی برگزاری کرسی ها زمینه تعامل و مفاهمه بیشتر را بین اساتید فراهم خواهد کرد.
اما همه بحث کرسی ها به اساتید ختم نمی شود و بیش از اساتید دانشگاهی، این دانشجویان هستند که نیازمند برپایی مناظرات و جلسات آزادفکری اند.
ارتقاء سطح مناظرات دانشجویی
در بیان کم و کاست کرسی های آزاداندیشی و تحقق نیافتن اهداف آن موانع بسیاری را می توان مطرح کرد.
با وجود فراهم شدن فضای باز سیاسی به منظور ابراز ایده و نظر جوانان و دانشجویان طی سال ها قبل بارها شاهد بودیم برخی از جلسات تبدیل به کارزار می شد، اما در این سال های اخیر جلسات مناظره و آزاد فکری کمی از فضای هیاهو فاصله گرفته است . درست است جلسات اندکی در دانشگاه ها برگزار می شود اما غالب آن ها تاکنون توانسته بار مثبت مناظره آرام و منطقی را به همراه داشته باشد.
از این رو دانشجویان سهم عمده ای در تشکیل این جلسات و مدیریت آن دارند تا این کرسی ها به جای تخریب به محل تولید فکر برای پیشرفت کشور تبدیل شود.
پیش از این هر بار از کرسی های آزاداندیشی صحبت می شد، تیر خلاص عدم برگزاری کرسی ها، نبود ظرفیت منطقی برخی دانشجویان وابسته به گروه ها و احزاب خاص تلقی می شد، اما امروز دیگر نمی توان چندان این اتفاق را جدی دانست و دانشجویان را به بهانه بر هم زدن جلسات هم اندیشی از برگزاری کرسی ها محروم کرد.
«البته این اتفاق بارها فضای کرسی ها را در آن سال های اولیه متشنج کرد اما امروز اوضاع متفاوت است.»
رضا فرامرزی، دانشجویی است که با او به گفت وگو نشستیم .او با بیان عبارات فوق اضافه می کند: «درست است که گاهی ممکن است جلسات بحث و تبادل نظر مخصوصا در مباحث سیاسی بالا بگیرد و برخی ها نظرات را نتوانند تحمل کنند ، اما دیگر این طور نیست که دانشجویان تمایلی به ادامه تشکیل جلسات کرسی ها نداشته باشند و بخواهند با به هم زدن جلسه اوضاع را متشنج کنند.»
وی می گوید: «فکر می کنم دانشجویان به سطح بالایی از درک و فهم رسیده اند. این را می شود از همان جلسات معدودی که در دانشگاه ها برگزار می شود، فهمید.»
دکتر ملکی، روانشناس و عضو هیئت علمی دانشگاه علامه هم به این اعتقاد احترام می گذارد و می گوید: «دانشجویان می دانند نوع رفتار آنها چه پیامدهای مثبت یا منفی در دانشگاه و حتی محیط جامعه در ابعاد سیاسی و فرهنگی و اجتماعی خواهد داشت. این یک اتفاق منطقی است که در جمع های علمی، سیاسی و غیره که افراد به مباحثه و مجادله می پردازند احساس و هیجان بر برخی غالب شود.»
وی در گفت وگو با گزارش کیهان تصریح می کند: «این هیجان در صورتی کنترل خواهد شد که فرد موقعیت و زمان و مکان را بشناسد و امکان تسلط بر خود و جمع را داشته باشد. تنها پاسخی که برای این بحث می توان داشت استدلال و تفکر شخص است. برخی از آن به عنوان ماموریت های فراموش شده توسط نهاد آموزش دهنده یاد می کنند. اموری که به توسعه، هویت و فردای جامعه مربوط می شوند، اما مدارس به آنها بی اعتنایند. این روحیه باید از دوران مدرسه در افراد شکل بگیرد و البته فکر می کنم دانشجویان به سطح قابل قبولی از این روحیه طی سال های اخیر رسیده اند.»
کدام نهاد، کدام اقدام؟
جدای از توانایی درک و تحمل آراء مخالف از سوی دانشجویان، به اعتقاد کارشناسان در صورتی می توان امکان آزادی فکر و اندیشه را در جامعه محقق ساخت که برخی مسئولان هم قادر به پذیرش نظرات مخالف و موافق باشند و این که لازمه برگزاری کرسی های آزاداندیشی رسیدن جامعه به یک سطح از بلوغ فکری است.
به همین خاطر است که علاوه بر معاونت فرهنگی وزارت علوم، مجلس و حتی شورای عالی انقلاب فرهنگی در این زمینه باید وارد شده و از متفکران حوزه و دانشگاه استفاده کنند.
چرا که کرسی های آزاداندیشی نیاز امروز دانشگاه هاست. در صورتی که کرسی های آزاداندیشی در دانشگاه ها فعال شوند می توان به وحدت حوزه و دانشگاه هم امیدوار بود.
اما آیا دولت به این شرایط رسیده است؟ آیا کمیسیون فرهنگی و حتی کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس فکری به حال کرسی ها کرده اند؟ آیا سازمان دهی خاصی میان دانشگاه ها برای برگزاری کرسی ها وجود دارد؟ آیا موضوعات جلسات هماهنگ شده و منسجم است تا هدف خاصی را دنبال کند؟
اگر پاسخ به همه این سؤالات مثبت است پس چرا کرسی های آزاداندیشی آن طور که انتظار می رفت محقق نشده و نتوانسته دانشجویان را راضی کند.
چرا هنوز دانشجویانی پیدا می شوند که اصلا از بحث کرسی ها اطلاعی ندارند و از برپا نشدن حداقل یک جلسه هم اندیشی خبر می دهند؟
علی درودیان، دبیر جامعه اسلامی دانشگاه بین المللی امام خمینی(ره) می گوید: «سال تحصیلی اخیر چندین کرسی برگزار شد اما آن طور که انتظار می رفت، مطلوب نبود. اگر چه نسبت به سال های قبل که اصلا جلسه ای تحت این عنوان برپا نمی شد، جای شکرگزاری داشت.»
وی در گفت وگو با گزارش کیهان می گوید: «بسیج دانشجویی و دانشگاه و تشکل مستقل دانشجویی در این زمینه رقابت می کردند و باعث شد موضوعات مناسب انتخاب شوند و اساتیدی برای سخنرانی دعوت شوند که به سؤالات دانشجویان پاسخ داده شود.»
موضوعاتی تکراری و فراگیر
موضوعات تکراری یکی از موانع رشد و ارتقای کرسی های آزاداندیشی است.
اگر چه تعداد کرسی های آزاداندیشی برگزار شده در هر دانشگاه آن هم دانشگاه های بزرگ، به زحمت از تعداد انگشتان دست تجاوز می کند اما اتکا به موضوعات تکراری و عدم پرداختن به مسائل مبتلابه دانشجویان، دیگر نقصی است که در کرسی ها دیده می شود.
البته عده ای آن را به گردن معاونت فرهنگی دانشگاه و یا حراست دانشگاه ها می اندازند که حوصله جنجال و هیاهو ندارند و عده ای مسبب عدم انسجام موضوعات را ناهماهنگی میان برگزارکنندگان جلسات مناظره می دانند.
رعایت حجاب و پوشش اسلامی، مبحث ولایت فقیه، ازدواج، رابطه ایران و آمریکا و غیره دیگر موضوعاتی است که علی درودیان مثل دانشجویان دیگر دانشگاه ها از مباحث مطرح شده در کرسی های آزاداندیشی عنوان می کند که ابهامات در این موارد را در هر مقاله و کتابی می توان یافت. در صورتی که بسیاری از موضوعات وجود دارد که موجب شبهات میان دانشجویان شده و مرجعی برای پاسخگویی به آن نیست و یا اندک و غیرقابل دسترس همه دانشجویان است.
دبیر جامعه اسلامی دانشگاه امام خمینی(ره) می گوید: «پیش از این محدودیت های زیادی برای انتخاب سخنرانان مدعو در جلسات و همچنین موضوعات داشتیم، اما سخنان رهبر معظم انقلاب مبنی بر مصونیت داشتن افرادی که نظرات مخالف دارند موجب شد دانشجویان و اساتید بتوانند بهترجلسات را اداره کنند و تضارب آراء نتایج بهتری برای پاسخ به انتقادات داشت.»
علی حسن زاده، مسئول بسیج دانشجویی دانشگاه امیرکبیر ضمن اشاره به برگزاری دو نوع کرسی آزاداندیشی می گوید: «بخشی از کرسی ها در سطح اساتید دانشگاهی است که توسط معاونت فرهنگی دانشگاه ها برگزار می شود اما بخش دیگر وظیفه تشکل های دانشجویی و بسیج دانشجویی است که در سطح دانشجویان برپا می شود.»
وی در گفت وگو با گزارشگر کیهان اظهار می دارد: «کرسی های با موضوعات چالشی چندان از سوی مدیران دانشگاه ها استقبال نمی شود چون یا حوصله اش را ندارند و یا تمایل ندارند فضای دانشگاه متشنج شود. مخصوصا در شهرستان ها که گرفتار برخورد سلیقه ای مدیران هستند. از این رو گروه هایی تشکیل شد تا توسط فعالان دانشجویی بحث کرسی ها در شهرستان ها هم ترویج داده شود.»
حسن زاده در بیان محدودیت های بر سر راه جلسات آزاداندیشی می گوید: «یک مقدار از ضعف ها به دانشجویان برمی گردد که نقش آفرینی بهتری باید داشته باشند. مثلا تشکیل گروهی از فعالین سابق تشکل های دانشجویی و مجریان کرسی های دانشگاه ها تحت عنوان هسته دانشجویی، راه اندازی کرسی های آزادفکری در دانشگاه ها اقدام درخوری بود که انجام شد تا ضمن ارتباط با تمام نهادهای مربوط به بحث کرسی های آزادفکری گامی در راستای منویات رهبری برداشته شود و به طور خودجوش سایت آزاد فکری راه اندازی شد تا گروه ها و تشکل های دانشجویی این فرمان بر زمین مانده رهبر انقلاب را جامه عمل بپوشانند.»
اما بحث دیگر به مسئولان برمی گردد که تا چه اندازه تمایل دارند کرسی ها به سرانجام برسد چرا که ذات دانشجو اقتضا می کند به دنبال مسائلی باشد که نیازمند دانستن و تبادل نظر برای آن است و مطمئنا از برگزاری جلساتی که به سؤالات و ابهاماتش پاسخ دهد، استقبال می کند.
اتاق فکر نداریم
گفتیم که کرسی آزاداندیشی از جمله دغدغه های رهبر معظم انقلاب است که به دلایل فراوان توفیق لازم را در تحقق آن پیدا نکرده است. اگر بخواهیم دلایل آن را برشماریم باید در قالب فرصت ها و چالش ها به گوشه هایی از ناکامی ها در این حوزه اشاره کنیم.
حسین محمدی میرک محله، معاون فرهنگی دانشگاه واحد سمای اسلامشهر و عضو هیئت علمی نیز انتقادات زیادی به جلسات آزاداندیشی دارد.
البته وی با وجود این که خود سمت معاونت فرهنگی دانشگاه را برعهده دارد اما همه دانشگاه ها و دانشجویان را مشتاق برپایی کرسی ها نمی داند.
محمدی معتقد است: «انگیزه جدی برای بحث های نظری و فکری وجود ندارد و همین موضوع باعث شده کرسی ها به شکل موضوعی سطحی دیده شوند. البته حضور عده ای ثابت برای مناظرات و چهره های مشخص شرکت کننده هم به زیان کرسی ها تمام شده به طوری که ناخودآگاه دانشجویان شرکت کننده احساس می کنند صحبت ها تکراری شده و جلسات، جایی برای آموختن نیست.»
او همچنین عقیده دارد: «ابهام جدی در مورد نحوه برگزاری کرسی ها و برخورد تشریفاتی نهادها نتوانسته فضای مناقشات را به جوی مناسب فکر و تأمل تبدیل کند. البته کرسی ها اتاق فکری هم ندارند که موضوعات مهم و غیرتکراری را به بحث بگذارند.
خالی بودن کرسی های آزاداندیشی از مباحث علمی اعتراض بسیاری از دانشجویان و اساتید را نیز دربرداشته است.»
این عضو هیئت علمی دانشگاه ادامه می دهد: «مباحث علمی در کنار موضوعات علوم انسانی و عقیدتی و سیاسی نیاز به مکانی برای تبادل نظر دارد. کرسی ها می توانند مرجعی برای مشاوره علمی باشند و دانشجویانی که صرفا دانشگاه را جایی برای مباحث علمی صرف می دانند را به سمت هم اندیشی سوق دهد.»

نظرات بینندگان
آخرین مطلب
ارسال خبرنامه
برای عضویت در خبرنامه سایت ایمیل خود را وارد نمایید.
نشریات