کیم راهیر
ترجمه: عباس فتاحزاده
یک محافظهکار چپگرا به عنوان نخستوزیر، یک سوسیالیست به عنوان وزیر خارجه و مردی میانهرو به عنوان وزیر دفاع؛ نیکلا سارکوزی میکوشد تا با تشکیل دولتی فراگیر رئیسجمهوری برای همه فرانسویها باشد، اما اختیارات و نفوذ اعضای کابینه کم است.
رئیسجمهور جدید فرانسه در تشکیل دولت جدید تحت ریاست فرانسوا فیون اقدامات جسورانهای را صورت داده است. اما در پستهای کلیدی احتیاط را کاملاً رعایت میکند. در شب انتخاب خویش این رئیسجمهور 52 ساله دستهایش را کاملاً باز کرد و اعلام کرد که میخواهد رئیسجمهور همه فرانسه باشد. او در جریان چیدن مهرهها در دولت میکوشد تا چنین ادعایی را عملاً محقق سازد. البته به هیچوجه نمیخواهد نکات مهم برنامههایش در زمینه امنیت داخلی و دستگاه قضا به خطر بیفتد. لذا در موارد حساس محتاطانه عمل میکند. او از زمان انتخاب نخستوزیر مشخص کرد که درهای دولتش را باز گذاشته است. فیون در حزب محافظهکار سارکوزی موسوم به UMP نماینده طیف چپگرا محسوب میشود. او در سال 2003 در مقام وزیر کار و امور اجتماعی برنامه اصلاحات قوانین بازنشستگی را به اجرا گذاشت. این اقدام موجب اعتراضها و راهپیماییهای گسترده شد. اما فیون محکم و ثابت ایستاد و اکنون میتواند بگوید که تنها برنامه اصلاحاتی واقعی در دوران دوازده ساله ریاست جمهوری ژاک شیراک را اجرا کرده است. البته سبک کارش مبتنی با برخورد و اصطکاک با دیگران نیست. یکی از رهبران سندیکا در موردش میگوید: «او از برخوردها و نزاعها فرار میکند.» وی برخلاف سارکوزی که دنبال فعالیتهای قاطعنانه ولو به بهای تنش است، آدم آرام و کم سروصدایی است. جمعه گذشته روزنامه «لوپاریزین» در تفسیری چنین نوشت: «نخستوزیر جدید میداند که با رئیسجمهوری بسیار فعال و همهجا حاضر سروکار خواهد داشت.» این امر بسیار بیشتر در مورد برنار کوشنر، وزیر خارجه چپگرا، صدق خواهد کرد. این سوسیالیست 67 ساله سالهایست که در نظرسنجیها عنوان محبوبترین سیاستمدار را به خود اختصاص میدهد. او بنیانگذار سازمان «پزشکان بدون مرز» بود و با لقت دکتر فرانسوی پا به تحولات معاصر گذاشت. وی سه سال تمام فرستاده سازمان ملل در کوزوو بود و مسائل بالکان را به خوبی میشناسد. از حامیان اسرائیل است و حتی برخلاف بسیاری از سیاستمداران فرانسوی حمله آمریکا به عراق را محکوم نمیکند. اما معلوم نیست که به عنوان وزیر تا چه حد دستش باز است و فضای مانور دارد. معمولاً در قوانین فرانسه سیاستهای بینالمللی تحت حوزه اختیار رئیسجمهور هستند و قلمرو بی چون و چرای سارکوزی به شمار میآیند. در تاریخ فرانسه حتی در زمانهایی که رئیسجمهور باید با اکثریت اپوزیسیون در پارلمان دست و پنجه نرم کند، باز هم حرفهایش در سیاست خارجی کاملاً ذی نفوذند و قابلیت اجرا دارند. سارکوزی هم آدمی نیست که از حوزه اختیاراتش کوتاه بیاید. تقریباً تمامی ناظران چنین چیزی را مورد تاکید قرار میدهند. سارکوزی بلافاصله پس از آغاز ریاست جمهوری نزد آنگلا مرکل صدراعظم آلمان رفت و بدین ترتیب نشان داد که سیاستهای اروپایی جزء تفکیکناپذیر از فعالیتها و وجهه کاریاش هستند. روز جمعه رادیو فرانسه طی تحلیلی چنین آورد: «کوشنر یک وزارتخانه تضعیف شده و یک فضای فعالیت محدود را پیش روی خویش خواهد دید.» درست به همین دلیل بود که هوبرت وردین، مغر فوقالعاده سیاست خارجی و وزیر خارجه سابق، دعوت ساکوزی برای حضور در دولت را مودبانه رد کرد. با وجود این رئیسجمهور جدید به خوبی نشان داده که درهای دولتش به صورت جدی برای همگان باز است. در جریان تقسیم پستهای دولتی حتی اصرار سارکوزی بر استفاده از نیروهای میانهور و چپگرا باعث شد تا برخی از نزدیکانش به اصطلاح دست خالی بمانند و سمتی به دست نیاورند. مالک جدید کاخ الیزه بسیار دوست دارد که پیام جدید را به تمام طیفهای سیاسی برساند و به آنها بقبولاند که انحصارگر نیست. حاضر است در این راه برخی یاران خود را هم بینصیب از قدرت باقی گذارد. شاید یکی از علل اصلی این رویکرد در پیش بودن انتخابات پارلمانی در ماه ژوئن (خردادماه) باشد. اگر سارکوزی بتواند با سیاست جدید خویش طیف گستردهای را تحت پوشش خود درآورد، میتواند امیدوار باشد که اکثریت قاطعی را در پارلمان به حمایت از خویش وادارد. در آن صورت آزادی عمل رئیسجمهور بسیار زیاد خواهد بود و به راحتی میتواند سیاستهای دلخواهش را پیاده کند. درست به همین دلیل است که یکی از سیاستمداران کلیدی در حزب لیبرال میانه UDF به جمع کابینه دعوت شده است. UDF که در جریان انتخابات ریاست جمهوری فردی به نام فرانسوا بایرو را به عنوان کاندیدا مطرح ساخته بود، حالا سمت وزارت دفاع را بدست آورده است. هروه مورین که تا پیش از این ریاست گروه پارلمانی UDF را بر عهده داشت، حالا وزیر دفاع فرانسه میشود. سارکوزی با این کار به نوعی تشکر هم میکند. پس از برگزاری دور اول انتخابات آقای بایرو 18 درصد آرا را به دست آورد. اما بعد حامیان این کاندیدای میانهرو گرد سارکوزی جمع و موجب پیروزیاش شدند. هروه مورین در این فرآیند نقش زیادی داشت و حالا سارکوزی میخواهد با سپردن پست وزارت دفاع از او تشکر کند. مورین را نمیتوان تنها «بازگرونده و تغییر مسیر داده» در میان اعضای کابینه دانست. اریک بسون، مشاور نزدیک سگولن رویال سوسیالیست، درست در اوج مبارزات انتخاباتی از این زن پر سروصدا جدا شد و به صف حامین سارکوزی پیوست. حالا او با پست وزیر مشاور پاداش میگیرد. در مجموع چهار چپگرا وارد کابینه شدهاند. یکی از آنها فردی است به نام مارتین هرش که فعالیتهای اجتماعی مشهوری دارد. پس از مرگ آبه پیر، رئیس گروه خیریه اماوس، هرش جاشین وی شده است. این موسسه خیریه از شهرت اعتبار بالایی در فرانسه برخوردار است. در انتخاب اعضای کابینه سارکوزی به دنبال دوستهای قدیمی خود هم رفته است، کسانی که از زمان تصدیگریاش بر وزارت کشور علاقه به آنها را در دل خود داشت. بریس هورتفوکس از جمله آنان است. وی وزیر همگرایی و هویت ملی در کابینه خواهد بود. او از سالها پیش نقش نوعی جاده صافکن را برای سارکوزی ایفا میکرد و جزء نزدیکترین دوستانش به حساب میآید.
سارکوزی مدت نسبتاً کوتاهی است که با یک زن همکاری دارد و فعالیتهای سیاسی صورت میدهد. این زن رشیده داتی نام دارد و 41 ساله است. وی در رشته حقوق تحصیل کرده و فرزند خانوادهای مهاجر به حساب میآید. خانم داتی در جریان مبارزات انتخاباتی نقش سخنگوی سارکوزی را ایفا میکرد. طی مدتی کوتاه وی جزء نزدیکترین افراد به رئیسجمهور جدید شده است. او سمت وزیر دادگستری را به دست آورده؛ وظیفهای دشوار که پس از رسوایی قضایی موسوم به اوتر و دشوارتر هم شده است. اکنون اجرای اصلاحات قضایی جامع در فرانسه اجتنابناپذیر به نظر میرسد. سارکوزی علاقهمند است تا تخفیفهای مجرمان کاهش یافته و مجازات تکرار جرمهای مختلف و مجرمان با سابقه به شدت افزایش پیدا کند. خانم وزیر موظف است هرچه زودتر خواسته رئیس خود را عملی سازد. یک زن دیگر نیز در کابینه حضور دارد که از وزیر دادگستری بسیار مشهورتر است. خانم میشل آلیو ماری تاکنون و در کابینه ژاک شیراک سمت وزیر دفاع را برعهده داشت. حالا وزارتخانه موسوم به منابع داخلی را هدایت خواهد کرد.
خانم آلیو ماری همحزبی سارکوزی است، اما مدتها در عین حال که به عنوان رقیب در درون حزب فعالیت میکرد اما به صورت غیرمستقیم نشان میداد که کاملاً در پشت سر رئیسجمهور جدید است. حالا هم با پست وزارت پاداش این کارش را میگیرد. سارکوزی با نحوه انتخاب اعضای دولت خویش سیگنالهای متفاوتی را به ناظران میفرستد. اما تمامی این سیگنالها هم نمیتوانند یک چیز را تحتالشعاع خود قرار دهند؛ رئیسجمهور جدید پرانرژی و پرشروشور است و به همه حوزهها سرک میکشد و دخالت میکند. استفان روزس، تحلیلگر سیاسی مشهور، طی تحلیلی میگوید: «تقسیم وظایف مشخص است. سارکوزی جهت میدهد، فیون همه چیز را سازماندهی میکند و وزرا مکانیکهایی هستند که دستورالعملها را اجرا میکنند.»