روایت حاتمی‌کیا از دیدار با رهبر معظم انقلاب

 «چ» و «ابراهیم حاتمی‌کیا» همچنان در مرکز توجهات عمومی قرار دارد و بخش اعظمی از اتفاقات مهم فرهنگی این ایام با محوریت این کارگردان و آخرین ساخته‌اش پیش می‌رود؛ آخرین این اتفاقات به حرف‌های متفاوت ابراهیم حاتمی کیا درباره دیدار با رهبر انقلاب و رضایت ایشان از «چ» و همچنین حرف‌های کم‌سابقه و البته تند مسعود ده‌نمکی در تلویزیون درباره حاتمی کیا مرتبط می‌شود.

به گزارش «تابناک»، ابراهیم حاتمی‌کیا در این ایام درگیر حجم عظیمی از برنامه‌های فرهنگی و همایش‌ها و گردهمایی‌هایی است که محور برگزاری‌اش فیلم «چ» است و عملاً بخش قابل توجهی از اتفاقات فرهنگی حول و حوش این کارگردان متعهد و توانمند سینمای ایران است. در همین راستا عصر روز سه‌شنبه 26 فروردین در همایش تصویر قلم،  از ابراهیم حاتمی‌کیا کارگردان فیلم «چ»، مسعود ده‌نمکی کارگردان «معراجی‌ها» و نرگس آبیار کارگردان «شیار 143» در فرهنگ‌سرای اندیشه تقدیر شد.

ابراهیم حاتمی‌کیا در ابتدای سخنان خود در این مراسم گفت: من اهل این‌قدر صحبت کردن نیستم ولی وضعیت موجود و اصرار دوستان باعث شده است که من حرف‌هایی را بزنم که فحشهایی را هم در رسانه‌ها داشته است.

حاتمی‌کیا با ذکر خاطره‌ای  گفت:‌ یادم هست که هشت سال پیش بود که سفری به کرمان داشتم و صحبت‌های خصوصی را در یک جمع معدودی داشتم و فکر نمی‌کردم از این جمع 8نفری حرف‌های من به بیرون برود اما وقتی به تهران رسیدم دیدم که حرف‌های من تیتر روزنامه‌ها شده است و یادم است انتقادی را که من به مرحوم ایرج قادری داشتم در روزنامه‌های آن روز منعکس کردند.

کارگردان فیلم «چ» اضافه کرد: من خیلی دوست ندارم که در سایت‌ها دیده شوم ولی وقتی می‌بینم که کاری نمی‌شود چاره‌ای ندارم و باید این فضا را حفظ کرد و این حرف‌ها را باید گفت که ما از کجا آمده‌ایم و برای چه آمده‌ایم و چه می‌خواهیم بگوییم و اینکه چه می‌خواهیم بگوییم همان چیزی است که برای بچه های هنرجوی سینما مهم است.

وی با اشاره به نقدهایی که راجع به فیلم «چ» شده است، گفت: در این نقدها کمتر دیدم که به‌زبان دلسوزانه ارزشی حرف بزنند و بیشتر بر تکنیک تکیه می‌کنند که هم به‌خاطر درگیر شدن با ظرف موضوع است که البته در جای خود اهمیت دارد ولی اینکه برای چه آمده‌ایم مهم است که باید در نقدها آن را در نظر گرفت.

حاتمی‌کیا اضافه کرد: من البته به بچه‌هایی که تازه وارد این فضا می‌شوند حق می‌دهم، چون زمانی که من وارد فضای سینما شدم زمان جنگ بود و صراحتاً جای ما معلوم بود و فضای ما به‌نظر آسان‌تر می‌آمد. اما حضور بچه‌ها در این دوره در حوزه سینما مانند حضور بچه‌ها در روایت فتح در دوره پس از جنگی است که آقامرتضی وارد آن فضا شد و تا حدی سراغ بچه‌هایی که در جنگ بودند رفت و مستندهای خوبی ساخته شد. اما بعد از یک دوره‌ای یک غم نوستالژیک ما را گرفت و دیگر انگار به آینده و حال فکر نمی‌کنیم و یک‌جور دخمه‌وار به زمان حال فکر نکردیم.

وی با اشاره به برنامه روایت فتح در سال‌های پس از شهادت سیدمرتضی آوینی گفت:  من در جایی به بچه‌های روایت فتح معترض بودم که باید وارد بحث روز شوند و حرف‌های نسل جنگ را با همان شاخص‌های زمان خود تعریف کنند. از جاهایی خط قرمزها و ممیزی‌ها مطرح شد و فرود روایت فتح هم شروع شد به‌گونه‌ای که الآن اصلاً آن را تعقیب نمی‌کنم.

حاتمی‌کیا اضافه کرد: برای هنرجویانی که می‌خواهند به عرصه سینما ورود کنند کمی سخت است و باید هم این‌طور باشد که اگر آسان بود همه‌کس به این حوزه ورود می‌کردند. مدرسان عزیزی هم که می‌خواهند درس بدهند باید جهت را مشخص کنند که  هنرجو را برای جشنواره‌ها تربیت می‌کنیم یا برای ایران اسلامی خودمان. البته همه اینها به جایی برمی‌گردد که زیرساخت‌ها چگونه شکل می‌گیرد و آن نسلی که باید از این‌جا شکل بگیرد باید پای یک‌سری حرفها بایستند و از هجمه‌ای که هستند نترسند.

کارگردان فیلم سینمایی «چ» ضمن تشکر از وزارت ارشاد به‌خاطر  نظرسنجی‌ای که درباره سینما و بهترین سینماگران انجام داده است، گفت: جا دارد از مسئولین وزارت ارشاد به‌ خاطر این نظرسنجی که انجام دادند تشکر کنم. پریروز (یکشنبه) برای من روز خوبی بود، چون صبح فهمیدم به‌ خاطر فیلم «چ» می‌توانم خدمت آقا برسم و در مراسمی سر وقت نماز خیلی نسبت به من و فیلم «چ» محبت داشتند و با چهره‌ای بشاش راجع به این فیلم توضیح دادند و نسبت به چمرانی که ساخته شده است بسیار هم علاقه‌مند بودند. پریروز دو خبر خوب برای من بود یکی خبر دیدار آقا بود و دیگر این خبر نظرسنجی وزارت ارشاد از مردم که در روزنامه‌ها هم رفت.

وی ادامه داد: آن‌چیزی که در سایت‌های مختلف دیده می‌شود اینکه فحش می‌شنود و آدم با خود می‌گوید که چقدر منفور شده است و سروصدا و هیاهو هم هست ولی وقتی که به جامعه برمی‌گردی می‌بینی این خبرها هم که در این سایت‌ها می‌بینی نیست. ده‌نمکی کتک‌خورش در این چیزها ملس است ولی من تازه وارد این‌گونه فضا شدم! واقعاً هم این‌طور است چون گمراه می‌کند. این لازم است که ما گمراه نشویم از این جماعت پای مانیتورنشین دست به کیبوردها که هرلحظه نظر می‌دهند، اینها سپاهشان بزرگ نیست و جنجالهای‌شان بزرگ به نظر می‌آید ولی وقتی وارد جامعه می‌شوی می‌بینید که اینها در جامعه چندان بزرگ نیستند.

کارگردان فیلم‌های «آژانس شیشه‌ای» و «از کرخه تا راین» ادامه داد: این تشکیلاتی که مربوط به فضای اینترنتی هست شبیه یک خانه تیمی شده است که در ارتباطشان با هم قوی شده‌اند و گمان می‌کنند آنچه فکر می‌کنند در جامعه هم به این صورت است! واکنش‌هایی که مردم در انتخاباتی که در ایران رخ داد، نشان می‌دهند نشان می‌دهد که خیلی نمی‌توان به این شکل سایت‌ها توجه کرد و ما باید حواسمان باشد که خیلی گمراه نشویم و از آن‌چیزی که باید مصرّ به گفتنش باشیم دست نکشیم.

ده نمکی: آقای حاتمی کیا؛ کلاغ‌ها زبانت را نمی‌فهمند!
شب گذشته اما مسعود ده‌نمکی پس از اکران «چ» در همایش تصویر قلم، به برنامه راز رفت و حرف‌های متفاوت و البته تند و تیزی درباره جنگ و شخص حاتمی کیا بیان کرد. کارگردان کشورمان که شب گذشته میهمان برنامه راز بود درباره حال‌و‌هوای فیلم‌سازی‌اش گفت: شاید بتوان گفت بخش اعظم کارهایی که بعد از جنگ انجام داده‌آم به حال و هوای برگشتنم از جنگ برمی‌گردد .قبول قطعنامه مثل یک پتک بود و اینکه چه بایدکردها را بگویم.روی این موضوع  خیلی فکر کرده‌ام .

وی افزود: در آن سال‌ها امام بین ما بود و به قصه جنگ دیپلماتیک نگاه نمی‌کرد و از باب شهادت می‌گفت و این‌که هیچ چیز فنا نشده و خودتان را برای رسیدن به آرمان‌ها حاضر کنند اگر جنگ ما 8 سال بود آن مقاومت هنوز ادامه دارد و اگر کسانی در این عرصه می جنگند کارشان از جنگ آن زمان هم سخت‌تر است. در آن دوره اگر پایت روی مین می‌رفت افتخار بود اما اگر در این دوره پایت روی مین برود تو را هو می‌کنند. در حوزه فرهنگ حرف‌ که می‌زنی متهم به افراطی‌گری می‌شوی .در این جنگ فرهنگی به اسم نقد پایشان را روی آدم می‌گذرند و رد می‌شوند .

این کارگردان سینمای کشورمان ادامه داد: اولین کاری که بعد از جنگ انجام دادم درس خواندن بود و پخش نشریه‌ای در نماز جمعه تهران که پیرمردها می‌گفتند چرا نمی‌گذاری ما به خطبه‌ها گوش ‌دهیم. اما به‌هر حال ما حس کردیم آنجایی که باید فرهنگ را نشان بدهیم همین نماز جمعه است که در میان شعارهای کلیشه‌ای آن زمان شعار می‌دادیم.

کارگردان «رسوایی» با بیان اینکه دیدیم حرف‌هایی که می‌زنیم تریبون دارد یا نه، گفت: در آنجا به این نتیجه رسیدیم که باید فریادها را تبدیل به اندیشه و آن را به رسانه تبدیل کرد، من به این نتیجه رسیدم که جنس حرفی که می‌زنم متفاوت است بنابراین نشریه شلمچه را راه‌‌اندازی کردم که شلمچه دورانی داشت و اولین نشریه پر مخاطبی بود که بعد از همشهری منتشر می‌شد.

وی افزود: در آن زمان خط بد بچه‌ها را روی دیوار می‌دیدند اما خط بد فکری جریانات را نمی‌دیدند. در نشریه جبهه ما گفتمان جنگ و غنا را لبه تیزتر کارها قرار دادیم و باز پر تیتراژتر از نشریه شلمچه بود. من احساس می‌کردم که این کارها هزینه دارد و بعد هم نشریه صبح را راه‌اندازی کردم که فکر کردم باید عمقی‌تر کار کرد. حرف‌هایی که آن زمان زده می‌شد جلوتر از زمان خودش بود یعنی به تعبیری گفتمان سازی در جامعه و تبدیل به نقد بود و حرف‌هایی که مهدی نصیری می‌زد امروز نمایان شده است. آن موقع این کارها با مظلومیت توسط کسانی انجام می‌شد که به افراطی‌گری متهم می‌شدند.

ده‌نمکی ادامه داد:‌ حرف‌هایی که شهید آوینی در آن زمان در مورد غرب مطرح می‌کرد توسط بچه حزب‌اللهی‌ها زده می‌شد اگر ایشان الان زده بود به افراطی‌گری متهم می‌شد. شهید آوینی با شهادتش اینها را راحت کرد اما با این حال تجربه نشان داد سیاست‌های غلط فرهنگ جامعه را از هم می‌پاشد. سیاست‌های فعلی نتیجه تفکر غلط آن افراد در زمان قبل بود.

ده‌نمکی افزود: چیزی که در فیلم فقر و فحشا بود آسیب‌شناسی بود و چرایی پیدایش موضوعات غلط بود.همین هم موجب می‌شود که آن مستند برد خودش را پیدا ‌کند .اگر این مستند از دست کسی دیگر ساخته می‌شد همه را متهم می‌کردند. بعد از بسته شدن نشریه جبهه واقعاً کم آوردم و کسی هم حمایت نمی‌کرد .من هم گفتم خطری تهدید نمی‌کند و بهتر است که به دنبال کشاورزی به خارج از تهران بروم.

کارگردان «معراجی ها» گفت: برای من جالب بود که فردی مثل پیترسون از چند سال قبل انقلاب را رصد می‌کند و جالب بود که می‌گفت روی شناخت دفاع مقدس کار می‌کنیم وی از ما انتقاد داشت و می‌گفت همه دنیا به این نتیجه رسیدند که عراق متجاوز بوده ولی در سینمای شما فیلم‌هایی می‌بینیم که مضمون ضد جنگ دارند که این همان جریان روشنفکری در زمینه دفاع مقدس است. او می‌گفت برای اینکه گمراه نشوم عکس سه نفر را در اتاقم زده‌ام یکی از ان سه نفر عکس شهید آوینی است و می‌گفت حرف‌هایی که او در روایت فتح می‌زند در نفس‌هایش پیدا است. و من به او گفتم که درود بر تو که آوینی را شناختی چون خیلی ها از خودمان او را نشناختند.

وی در ادامه گفت: عکس دوم حاج بخشی بود و می‌گفت چیزی که در زمان دفاع مقدس از آن ماشین تکه و پاره پخش می‌شد به رزمندگان امید می‌داد. من در اخراجی‌ها می‌خواهم بگویم که آدم‌هایی جنگیدند که شما بتوانید زندگی و سیدجواد هاشمی در معراجی‌ها می‌گوید که صف‌های کنکور از صف‌های جبهه‌ بیشتر است کسانی که به این موضوعات اعتقاد نداشتند به عرصه اقتصاد فرهنگ و سیاست رخنه کردند که الان زنگ خطر‌ها به صدا درآید. اگر آمارهایی که درباره اعتیاد و... راه‌اندازی می‌شود نتیجه عملکرد چاپ و راست طی سالیان درازمدت در این مملکت است. امام می‌گفت یوم‌الله ما روزی است که جوانان را از میکده‌ها به جبهه‌ها کشاندند کسانی که آن حرف‌ها را می‌زدند خودشان به این حرف‌ها عمل نمی‌کردند.

ده نمکی در پاسخ به این سؤال که چرا عرصه‌ جنگ را انتخاب کردید، اظهار داشت: شما فکر کنید فیلمی می‌سازید درباره شهدا و اتفاقاتی می‌افتد که همه آن را می‌پسندند و حتی در اخراجی‌ها 3 یک جریان سیاسی نقد می‌شود و جالب اینجاست که در همین ژانر سیاسی هم 6 میلیارد مخاطب پیدا می‌کند مردم باید چکار کنند که بگویند پای ارزش‌ها ایستاده‌اند؟ باید از یارانه انصراف بدهند؟ این شما هستید که باید نقد بشوید.

طالب‌زاده مجری برنامه راز نیز در ادامه صحبت های ده نمکی عنوان کرد: روحیه‌ای که در جبهه بود خیلی‌ها می‌گفتند که مثل یک عروسی یا یک جشن است و این را در معراجی‌ها می‌تواند دید.

ده‌نمکی گفت: هر کسی اگر فلاش بک به عقب بزند جنگ را جز این نخواهد دید کتابی جمع‌آوری شده به نام فرهنگ جبهه که مجموعه‌ای از دیالوگ‌ها و شوخی‌های روزهای جبهه در آن طرح شده است. اگر همان روزها تبدیل به تصویر شود و پژوهش شود اینها را متناسب نشان داده‌اند. کسی که فرصت طلبانه به این قصه‌ها نگاه کند به هجو این قصه تبدیل می‌شود.

ده نمکی با اشاره به نام گذاری سال 93 به نام «فرهنگ و اقتصاد با عزم ملی و مدیریت جهادی» از سوی مقام معظم رهبری خاطرنشان کرد: آقا از نیروهای مردمی خواستند تا چریکی در عرصه فرهنگ کار کنند و می‌گوید که من امیدم به شما جوان‌ها است یکی از بخش‌های مغفول دفاع مقدس فرهنگ‌نامه اسارات و آزادگان ما در جبهه‌ها است. قهرمان‌های ما اینها هستند.

وی ادامه داد: یکی از کارهای خودم مصاحبه با آزادگان بود که محور اصلی پرسش‌نامه من بود که به خاطر اتفاقاتی بود که آنجا افتاده بود  صدام در فاصله جنگ عراق با ایران و کویت چند جلد کتاب به نام شهدای مفقودالجسد چاپ می‌کند و از آن طرف اینجا کسانی که تحت مهمان‌نوزای مردم ما قرار گرفته‌اند که ما کاری در این باره انجام نداده‌ایم.

ده نمکی تاکید کرد: من دیدم این تاریخ محجور مانده که من کاری را شروع کردم و مجموعه‌اش این شد که 6 هزار ساعت مصاحبه گرفتیم و جالب این است که باز از اتفاقاتی می‌افتد که 80 جلد کتاب می‌شود و مقام رسمی برای رونمایی این کتاب نمی‌آیند که هنوز هم این کتاب در آرشیو در حال خاک خوردن است.

وی افزود: الان شرق‌شناسی غرب نسبت به ما قوی‌تر از غرب‌شناسی ما نسبت به آنها است الان آنها می‌گویند که ما همرنگ ایران می‌شویم که این یک استراتژیک است.:ورود جاسوس‌ها به حوزه‌ها و مراکز حساس ما کار اینها است و می‌خواهند از درون شناخت پیدا کنند و اساس ما را بزنند. همین سریال‌های فارسی‌وان به فیلم‌های جشنواره ما تبدیل می‌شود و همان داستان را ایرانیزه کرده و هجو غیرت و تعصب در آن دیده می‌شود.

ده نمکی مطرح کرد: فیلم ساختن در زمینه جنگ سخت است و من در اخراجی‌های 3 سعی کردم همان اتفاقات را در قالب طنز نشان دهم و دستمایه داستان قرار بدهم ما که اسرایمان با عزت زندگی می‌کردند چرا دستمایه فیلم‌های دوستان نباید باشد؟ من فقر سوژه را دیگر قبول ندارم اگر تاریخ را بخوانیم پر از سوژه است چیزهایی که در قبل از انقلاب نشان داده نشده است به مستندهای آن طرف تبدیل می‌شود.

امروز دنیا با زبان رسانه حرف می‌زند ما چقدر در این حوزه سرمایه‌گذاری کرده‌ایم به بودجه یک فیلم سیصد برابر با بودجه چند سال سازمان سینمایی ما است؛ به قدری باید در فرهنگ خرج کرد که در زمینه غنی‌سازی که تبدیل به مطالبه شد خرج کرد. کسانی باید به این مفاهیم بپردازند که این مفاهیم اعتقاد داشته باشند.

کارگردان سینمای کشورمان عنوان کرد: من معتقدم حکیم در سینمای غرب در سینمای ما بیشتر است یعنی با اندیشه ماتریکس تولید می‌کنند اینجا نگاه‌ها کاسب‌کارانه است کسی مثل جواد شریفی راد خور سوژه است که وارد سینما می‌شود و اگر می‌دید امکانات نیست امکانات خلق می‌کرد. چقدر امکانات در این حوزه فراهم کرده‌ایم؟ برای ما ساخت جنگی سخت‌تر از خود جنگ است در صورتی که در فیلمم نزدیک بود این اتفاق برای خودم بیفتد.

ده نمکی در پایان سخنان خود از فیلم سینمایی«چ» به عنوان تاریخ دفاع مقدس یاد کرد و افزود: ما اگر می‌خواهیم ظرفیت‌ها را آزاد کنیم باید بستر را فراهم کنیم. مردم را به دیدن فیلم خوب حاتمی‌کیا دعوت می‌کنم و به او می‌گویم که جز به برای شقایق‌ها نخوان، کلاغ‌ها زبان شما را نمی‌فهمند برای همین قارقار می‌کنند.