تنها راه تعامل با ايران، احترام و مذاکره است

* جناب آقاي وزير از حضور شما بسيار تشکر مي‌کنم.

** خوشبختم.

* شما چند روز است که در اين‌جا مشغول مذاکره هستيد آيا اين نشانه اين است که موضوعات به بن‌بست خورده است يا اين که رو به جلو در حال حرکت هستيد؟

** خب اين نشانه اين است که ما بسيار جدي هستيم و مي‌خواهيم به نتيجه برسيم. ما پيشنهاد کرديم که سطح گفت‌وگوهاي فني را بالا ببريم و بر همين اساس از طرف ما رييس سازمان انرژي اتمي و از طرف آمريکا وزير امور انرژي که هر دو از صاحبنظران شناخته شده فيزيک هسته‌اي هستند در مذاکرات حضور يافتند تا بتوانيم به نوعي تفاهم فني دست پيدا کنيم. واقعيت اين است که اين ابتکار بسيار گام مهم و مفيدي بود و ما توانستيم در مورد تعداد قابل توجهي از موضوعات فني به پيشرفت‌هايي نايل شويم.

دليل اين امر است که ما دائما تاکيد کرده‌ايم که برنامه هسته‌اي ما منحصرا صلح‌آميز است و وقتي کارشناسان فني را با خودمان مي‌آوريم مي‌توانند به راحتي نسبت به اين امر اطمينان حاصل کنند. و من خيلي خوشحال هستم که اين ابتکار نتيجه خيلي خوبي داشته است. البته اين به اين معني نيست که ما همه مسائل را حل کرده‌ايم. ما با تعدادي از موضوعات فني و سياسي مواجه هستيم که هنوز حل نشده‌اند. اما در مجموع پيشرفت خوبي داشتيم. اگرچه هنوز تا رسيدن به نتيجه نهايي راه زيادي در پيش داريم.

* مهمترين موانع برسر راه حصول در چه حوزه‌هايي است؟

** همان طور که ما بارها در يک‌سال و نيم گذشته گفته‌ايم در مورد هيچ چيزي توافق نمي‌شود مگر اين که در مورد همه چيز توافق شود. اين يک پازل است. همه قطعات پازل بايد به نحو مناسب در کنار يکديگر قرار گيرند تا بتوانيم به يک تصوير کامل دست پيدا کنيم.

اما فکر مي‌کنم مهمترين مانعي که بايد از آن عبور کنيم تصميم سياسي است بدين معني است که بايد يکي از دو مسير توافق يا فشار را انتخاب کنيم. و به نظر مي‌رسد که ظاهرا فشار زيادي خصوصا در داخل آمريکا از جهات مختلف وجود دارد براي اين که توافقي حاصل نشود و ما بخشي از اين فشارها را اخيرا ديديم. کساني وجود دارند که آينده سياسي خود را در وجود منازعه، تنش و بحران مي‌بينند و مادامي که چنين چيزي وجود داشته باشد، فضا براي اتخاذ تصميم‌هاي سياسي بسيار دشوار و سخت است.

* بخشي از اين فشارها عليه توافق همين سه‌شنبه گذشته از طرف بنيامين نتانياهو وارد شد. وي در واشنگتن سروصداي زيادي به راه‌انداخت و به گنگره گفت که توافق با ايران در واقع مسير جنگ را هموار مي‌کند و نه صلح را چرا که به ايران اجازه مي‌دهد در نهايت به سلاح‌هاي هسته‌اي دست پيدا کند.

** آقاي نتانياهو از سال 1992 مکررا پيش‌بيني مي‌کند که ايران ظرف 2 يا 3 يا 4 سال به سلاح هسته‌اي دست خواهد يافت. وي بارها مدعي شده است که ايران ظرف دو سال آينده اقدام به ساخت بمب هسته‌اي مي‌کند. در سال 2012 وي در جريان سخنراني‌اش در مجمع عمومي سازمان ملل متحد هشدار داد که ايران ظرف يک‌سال بمب هسته‌اي توليد خواهد کرد. ظاهرا نتانياهو مي‌خواهد براي هميشه ادعاي فاصله يک‌ساله ايران با بمب هسته‌اي را تکرار کند. من به شما مي‌گويم ايران قرار نيست بمب هسته‌اي بسازد. ما نمي‌خواهيم تسليحات اتمي توليد کنيم. ما معتقد نيستيم که تسليحات هسته‌اي براي هيچکس و خصوصا براي ما امنيت مي‌آورد.

بنابراين مهم است که همگان اين نکته را درک کنند که آن چه مدنظر ماست فناوري هسته‌اي است، پيشرفت علمي است و با غرور ملي ايرانيان پيوند خورده است. اين موضوع هيچ ارتباطي به تسليحات هسته‌اي ندارد. وقتي به اين فهم برسيم و زماني که بر اين هيجان کاذب غلبه کنيم و وقتي هراس‌افکني کنار گذاشته شود، آن وقت مي‌توانيم به تفاهمي دست پيدا کنيم. اين تفاهم قرار نيست به هيچکسي آسيب بزند. بلکه کمک مي‌کند اين اطمينان حاصل شود که برنامه هسته‌اي ايران براي هميشه صلح‌آميز باقي خواهد ماند. ما در ايران هيچ ترديدي نسبت به ماهيت صلح‌آميز برنامه هسته‌اي مان نداريم. اما ممکن است کساني باشند نگراني‌هايي داشته باشند. ممکن است کساني باشند که تحت تاثير سروصداهايي که امثال نتانياهو ايجاد مي‌کنند، قرار گرفته باشند.

براي همين حصول اين توافق براي همه مفيد خواهد بود. همانطور که مي‌دانيد در 10 تا 15 سال گذشته ايران بيشتر از هر کشور ديگري به استثناي ژاپن در معرض بازرسي‌هاي بين‌المللي قرار داشته است. در حالي که تاسيسات هسته‌اي ما کمتر از يک دهم ژاپن است. اما بازرسي‌هاي ما به‌اندازه ژاپن بوده است. در 10 سال گذشته آژانس بين‌المللي انرژي اتمي بارها اعلام کرده است که هيچ چيز مخفي در ايران وجود ندارد و ما مطمئنيم که با وجود يک توافق که متضمن نظارت و بازرسي‌هاي بيشتر خواهد بود، براي جامعه بين‌المللي کاملا روشن خواهد شد که ماهيت برنامه هسته‌اي ما منحصرا صلح‌آميز است.

من نمي‌دانم که چرا برخي نسبت به حصول چنين توافقي نگران هستند. نمي‌فهمم چرا برخي متوجه نيستند که اين ترس و اضطراب ساختگي در ساليان گذشته – همان طور که گفتم از سال 1992 – با طرح ادعاي دروغين فاصله يک‌ساله، دوساله يا سه ساله ايران از بمب ايجاد شد و هيچگاه اين ادعا به واقعيت نپيوست. و حال عجيب است که اين ادعاهاي دروغين بازهم تکرار مي‌شوند بدون اين که کسي از آن‌ها بازخواست کند.

* شما به سازمان بين‌المللي انرژي اتمي اشاره کرديد. همان طور که مي‌دانيد اين سازمان اعلام کرده است که ايران از پاسخ در مورد سوالات مربوط به فعاليت‌هاي هسته‌اي گذشته‌اش به‌خصوص راجع به تلاش براي ساخت يک سلاح هسته‌اي طفره مي‌رود. چرا ايران سوالات آژانس را پاسخ نداده است؟

** خير اين طور نيست. مساله اين است که ما در مورد نحوه رسيدگي به اين موضوع مشغول مذاکره با گروه 1+5 بوده‌ايم و در همين چارچوب منتظر دريافت سوال‌هاي موردنظر هستيم. همان طور که مي‌دانيد ادعاهايي عليه ايران مطرح شده است که متاسفانه بيشتر آن‌ها ساخته و پرداخته اسراييلي‌هاست. ضمنا خوب است توجه داشته باشيم که اسراييل تنها دارنده سلاح هسته‌اي در منطقه است، تنها متجاوز در منطقه ماست و تنها اشغالگر در منطقه ماست.

با وجود اين‌ها آن قدر اين رژيم وقيح است که در مورد ديگران پرونده‌سازي مي‌کند. نخست‌وزير رژيم صهيونيستي که مسبب کشتار غزه است، کشوري را متهم مي‌کند که در بيش از دويست و پنجاه سال گذشته – که طولاني‌تر از عمر بسياري از کشورهاست – به هيچ کشور ديگري از جمله همسايگان‌اش حمله نکرده است. ما به هيچ کشوري به هيچ يک از همسايگان‌مان، حمله نکرده‌ايم. ما نيروي ثبات در منطقه بوده‌ايم. حال جالب است که کساني ما را متهم مي‌کنند که سابقه خودشان فاجعه بار است.

* اسراييل – در واقع بنيامين نتانياهو – دقيقا همين اتهامات را متوجه شما کرد. يعني اين که ايران نفوذ زيادي در عراق و افغانستان و سوريه پيدا کرده و در حقيقت شروع به بلعيدن ساير کشورها کرده است. شما مي‌گوييد چنين چيزي صحت ندارد اما او معتقد است اين واقعيت دارد.

** خب اين را بايد از دولت‌هاي اين کشورها پرسيد. ايران براي مقابله با داعش به کمک دولت عراق شتافته است. ايران براي مقابله با القاعده و طالبان به دولت افغانستان کمک کرده است و براي مقابله با جبهه النصره و داعش به مردم سوريه کمک کرده است. اما من مي‌خواهم از نتانياهو بپرسم که او چه نسبتي با تروريست‌هاي النصره دارد که از مجروحان آن‌ها در بيمارستان‌هاي اسراييل پذيرايي مي‌کند؟ چرا او از النصره حمايت مي‌کند. من دنبال بالا بردن محبوبيت خودم در آمريکا نيستم. اما به نظر مي‌رسد که نتانياهو چنين دغدغه‌اي داشته باشد. و هم‌زمان شريک نزديک خطرناک‌ترين تروريست‌هايي که مشغول جنگ با همه ما در دنيا هستند، است.

* منظورتان چه گروهي است؟ مثال بزنيد.

** منظورم جبهه النصره در بلندي‌هاي جولان است که نتانياهو علنا از آن‌ها حمايت مي‌کند و اجازه مي‌دهد که در اسراييل ماوا گرفته، در آن‌جا معالجه شوند و مورد حمايت عملياتي قرار گيرند. واقعا جاي تعجب دارد که چنين کسي آن قدر وقاحت دارد که ايران را متهم کند، تنها کشوري که به صورت مستمر و ثابت از دولت‌هاي منطقه در برابر شبکه تروريستي ايجاد شده در منطقه ما حمايت کرده است. ما به دولت عراق کمک کرديم. ما به کمک مردم کرد در عراق شتافتيم. در همان زماني که قتل و کشتار آن‌ها توسط داعش شروع شد.

* داعش؟ شما در مورد دولت اسلامي عراق و شام (ISIS) صحبت مي‌کنيد؟

** آي سيس. البته آي سيس عنوان خوبي نيست، چرا که اين گروه نه دولت است و نه اسلامي. بنابراين ما ترجيح مي‌دهيم از عنوان داعش که واژه ساده‌تري است استفاده کنيم. در هر صورت مهم است که همه به واقعيت‌هاي ميداني توجه داشته باشند. هراس‌افکني کمک نخواهد کرد. بايد به واقعيات توجه داشت. منطقه ما با تهديد بسيار جدي خشونت و افراط‌گري مواجه است. از همان ابتداي کار موضع ايران مشخص بود. ما موضع‌مان را تغيير نداديم. ما از همان ابتدا با کساني همراه بوديم که با اين تروريست‌ها و افراط‌گرايان مقابله مي‌کردند و کماکان به دولت‌هاي عراق، حکومت خودمختار کردستان عراق و دولت افغانستان براي مقابله با اين معضل کمک خواهيم کرد.

* اجازه بدهيد به يکي از نگراني‌هايي که سه‌شنبه صبح توسط نتانياهو نزد کنگره مطرح شد بپردازم. نتانياهو مدعي شد که ايران درصدد نسل‌کشي مردم يهود است. به گفته او «نظام ايران صرفا مشکل يهوديان نيست، همان طور که آلمان نازي صرفا مساله يهوديان نبود». شما چه پاسخي براي اين ادعا داريد.

** تاسف‌بار است که نتانياهو واقعيت‌هاي روز را وارونه جلو مي‌دهد. وي از اين هم فراتر رفته و حتي متون مقدس يهود را هم تحريف کرد. اگر شما کتاب استر را (در تورات) بخوانيد مي‌بينيد که اين پادشاه ايران بود که يهوديان را نجات داد. همين طور اگر کتاب عهد عتيق را مطالعه کنيد متوجه خواهيد شد که باز هم يک پادشاه ديگر ايراني بود که يهوديان را از اسارت در بابل نجات داد. اتفاقا مقبره استر در ايران است و يهوديان ايراني که بزرگترين جمعيت يهودي در خاورميانه است آن‌جا را زيارت مي‌کنند.

حقيقتا تاسف‌بار است که عصبيت و کينه‌ورزي به جايي رسيده است که وي ملتي را متهم مي‌کند که در طول تاريخ سه بار منجي يهوديان بوده است؛ يک بار در دوران‌هامان که درصدد کشتار يهوديان برآمد و پادشاه وقت مانع از اين شد؛ دوم در زمان کوروش کبير که يهوديان را از بند حکومت بابل نجات بخشيد و سومين در جريان جنگ جهاني دوم که ايران نجات بخش يهوديان شد. مي‌بينيد که ايران سابقه درخشاني از بردباري نسبت به ساير مذاهب دارد. ما در مجلس‌مان يک نماينده يهودي داريم. واقعا جاي تاسف است که کسي تا اين حد واقعيت‌ها را وارونه جلو مي‌دهد. نه تنها واقعيت‌هاي معاصر، بلکه حقايق مکتوب کتاب مقدس که خودش مدعي پايبندي نسبت به آن را دارد.

* ما پيام توييتري رهبر عالي ايران که نتانياهو به آن اشاره کرد را پيدا کرديم. هفت ماه قبل پيام توييتري در صفحه توييتر رهبر ايران منتشر شده است: «اين رژيم کودک‌کش و گرگ صفت اسراييل که از ارتکاب هيچ جنايتي ابا ندارد، درماني جز نابودي ندارد». آقاي وزير قبول مي‌کنيد که يهوديان و ديگران حق دارند که نسبت به چنين بياناتي نگران شوند؟

** خير. چراکه ما در مورد يک رژيم صحبت مي‌کنيم. ما در مورد فردي مثل نتانياهو صحبت مي‌کنيم که کودکان بي‌گناه غزه را سلاخي مي‌کند. ما به هيچ عنوان منظورمان از بين بردن يهوديان نيست. هيچگاه چنين قصدي نداشته‌ايم و نخواهيم داشت. چرا که ما اگر مي‌خواستيم يهوديان را از بين ببريم اين جمعيت بزرگ يهودي در ايران که نه تنها در صلح و صفا در کشورمان زندگي مي‌کنند بلکه در واقع يک نماينده در پارلمان ايران دارند - که هيچ تناسبي هم با جمعيت آن‌ها ندارد - نمي‌داشتيم. به طور معمول هر 150 هزار نفر در ايران يک نماينده در مجلس دارد. در حالي که جمعيت 20 هزار نفري يهوديان به تنهايي يک نماينده دارد.

بنابراين صحبت از ريشه‌کني يهوديان بي‌معناست. تاريخ ما مشحون از بردباري و همزيستي مسالمت‌آميز با هموطنان يهودي‌مان است. اگر کساني با هراس‌افکني درصدد دامن زدن به چنين توهماتي در جهان هستند، مشکل آن‌هاست. ما بارها گفته‌ايم و باز هم مي‌گوييم رژيم صهيونيستي تهديدي براي صلح منطقه است. اسراييل تنها رژيمي است که سلاح هسته‌اي دارد. تنها رژيمي است که به همسايگانش تجاوز کرده است و سرزمين‌هاي همسايگانش را اشغال کرده است. تنها رژيمي است که سرزمين ملتي را به اشغال خود درآورده و به طور روزمره حقوق بشر را نقض مي‌کند. اين رژيم براي انتقام‌گيري کل روستاها را تخريب مي‌کند.

ما با يک وضعيت عادي مواجه نيستيم. ما در مورد قديمي‌ترين بحران معاصر که کماکان ادامه دارد صحبت مي‌کنيم. نتانياهو نمي‌تواند از طريق معرفي ايران به عنوان تهديد، جنايات ارتکابي خود در غزه عليه مردم بي‌دفاع را کتمان کند. همين چند ماه قبل هزاران نفر در جريان بمباران‌هاي اسراييل از خانه و کاشانه خود آواره شدند. و اين تازه تکرار جناياتي بود که چندسال قبل از آن اتفاق افتاد. آن هم خود تکرار وقايعي بود که چندسال قبل تر از آن حادث شده بود. لذا متاسفانه اين وضعيت تبديل به يک رويه و روند شده است که براي مدت طولاني در منطقه ما در جريان است. و اين خود يکي از مهمترين زمينه‌هاي بروز تروريسم افراطي در منطقه ماست. حس تحقير و محروميت که فلسطينيان در منطقه ما دچار آن شده‌اند، يکي از علل اصلي خشم و عصبانيت در دنياي اسلام و فراتر از آن در اروپاست.

* بنابراين ايران چگونه مي‌خواهد رژيم اسراييل را نابود کند، با توجه به اين که شما (بين رژيم اسراييل و مردم يهود) تمايز قائل مي‌شويد؟

** ما قصد از بين بردن کسي را نداريم. ما نمي‌خواهيم ...

* اما رهبر عالي شما ...

** ما نمي‌خواهيم کسي را ريشه‌کن کنيم.

* اما رهبر عالي شما (در اين مورد) پيام توييتري داده‌اند که اسراييل بايد ريشه کن شود.

** بله اين رژيم بايد ريشه کن شود. اين که اين رژيم يک تهديد است، يک واقعيت است. رژيمي که کودکان بي‌گناه را قتل و عام مي‌کند و مکررا تجاوز مي‌کند. ايران به هيچ کشوري حمله نکرده است. ما هيچگاه تهديد به استفاده از زور نکرده‌ايم. کاملا برعکس رژيم صهيونيستي. اين رژيم به صورت روزمره ايران را تهديد به استفاده از زور مي‌کند. سابقه طولاني در تجاوزگري هم دارد. البته اگر آن‌ها عليه ايران به زور متوسل شوند، ما قطعا از خودمان دفاع خواهيم کرد همان‌گونه که ما قبلا با تمام وجود براي دفاع از خود فداکاري کرده‌ايم. اما ما به هيچ کسي حمله نمي‌کنيم و هيچکسي را تهديد نمي‌کنيم.

ما طي 250 سال گذشته به هيچ کشوري حمله نکرده‌ايم. سابقه ما ثابت کننده ادعاي ماست. اما نتانياهو نمي‌تواند چنين چيزي را (در مورد رژيم صهيونيستي) ادعا کند. سابقه اين رژيم مملو از کودک‌کشي و کشتار انسان‌هاي بي‌گناه و تجاوزگري و اشغال است. رژيمي با چنين سابقه‌اي اخلاقا در جايگاهي قرار ندارد که در مورد ديگران اينگونه صحبت کند.

* نتانياهو مشخصا در مورد شخص شما صحبت کرده است. دوست دارم نظر شما را در اين مورد بدانم. وي از شما سوال کرده است که چرا اقدام به اهداي گل به مزار عماد مغنيه کرده‌ايد؟ فردي که به گفته نتانياهو بيش از هر تروريست ديگري به استثناي اسامه بن لادن دستش به خون آمريکايي‌ها آلوده بوده است. مغنيه از فرماندهان حزب‌الله بود و متهم به بمب‌گذاري در پايگاه‌هاي آمريکايي و نيز سفارتخانه‌هاي آمريکا بوده است.

** خب اولا بايد بگويم که ما تفاوت‌هاي ديدگاهي اساسي با ايالات متحده داريم. اين کاملا مشخص است. ثانيا من به دنبال کسب محبوبيت در جامعه آمريکا نيستم. ما صرفا داريم براي حل يک مساله تلاش مي‌کنيم. اين که نتانياهو ...

* اما شما چه انگيزه‌اي از قراردادن گل بر سر مزار عماد مغنيه داشته‌ايد؟

** اين نتانياهو است که به دنبال جلب توجه عمومي در آمريکا از طريق مداخله در امور داخلي اين کشور است. و هم‌زمان از تروريست‌هاي النصره در بيمارستان‌هاي اسراييل عيادت مي‌کند. در واقع اين نتانياهوست که بايد پاسخگو باشد. من هيچ مشکلي ندارم که بگويم در خيلي از موضوعات با آمريکا اختلاف ديدگاه دارم. ما بارها ثابت کرده‌ايم که حامي ملت‌هايي هستيم که براي برقراري عدالت و مقابله با ظلم و سرکوب مقاومت کرده‌اند. ما هيچگاه از تروريسم کور حمايت نکرده‌ايم. ما هيچگاه از گروه‌ها و جرياناتي که مرتکب سربريدن در سوريه و عراق مي‌شوند، حمايت نکرده‌ايم. نتانياهو نمي‌تواند همانند من با چنين قطعيتي صحبت کند.

* جالب است که شما دو نفر همديگر را به چيزهاي کاملا مشابه متهم مي‌کنيد.

** چيزي که من گفتم از تلويزيون اسراييل پخش شده است.

* اما در اين مورد خاص، يعني اهداي گل به مزار عماد مغنيه، من دوست دارم دليل شما را بدانم که چه انگيزه‌اي از اين کار داشتيد با توجه به اين که مغنيه متهم به قتل تعداد زيادي آمريکايي بوده است.

** ببينيد، اين‌جا بحث بر سر مقاومت در برابر اشغالگري اسراييل است که مجبور به خروج از لبنان شد. ما با يک گروهي که از اطراف و اکناف دنيا به سوريه و عراق آماده باشند تا دست به دهشت‌افکني و کشتار بزنند، سروکار نداريم. ما در مورد مردمي صحبت مي‌کنيم که از کشورشان و از سرزمين‌شان در برابر اشغالگري دفاع مي‌کرده‌اند. اگر شما کمي به عقب برگرديد و قطعات تاريخي که آقاي نتانياهو مايل نيست مردم دنيا به خاطر آورند، يعني جنايات صبرا و شتيلا و بمباران شهرهاي لبنان و اشغال جنوب لبنان و جنايات جنگي که در جريان آن‌ها ارتکاب يافت، را مرور کنيد، مي‌بينيد که جريان مقاومت لبنان براي مقابله با چنين جناياتي ايجاد شد.

آن‌ها در داخل سرزمين‌شان براي استقلال کشورشان و براي آزادسازي کشورشان از اشغال اسراييل مبارزه مي‌کردند. اين افراد در کل خاورميانه به عنوان قهرمان شناخته مي‌شوند. مشکل هم همين جاست. نمي‌توان با تصويرسازي کاذب که هيچ مبنا و اساسي در واقعيات ندارد تاريخ را تحريف کرد. وضعيت منطقه ما را ببينيد. افتضاح است. اين وضعيت ناشي از اين واقعيت است که براي چند دهه منطقه در معرض سلطه و استثمار و اشغال و اعمال معيارهاي دوگانه بوده است. و اين يک مشکل جدي است. مادامي که غرب و ايالات متحده به نتانياهو و دارودسته‌اش اجازه مي‌دهد جنايات خود را با فرافکني مخفي کند و تا زماني که از پرداختن به واقعيات منطقه ما طفره روند، صلح ايجاد نخواهد شد.

با متهم کردن ديگران به اموري که بنا به دلايل و علل مختلف در اين منطقه اتفاق افتاده است، نمي‌توان مشکلات منطقه را حل کرد. مهم است که از اين اتهامات کهنه عبور کنيم. آن چه که من مي‌گويم چيزي است که همين حالا دارد اتفاق مي‌افتد. اين که اسراييل همراه و همکار جبهه النصره در جولان شده است. اسناد اين همکاري نزد سازمان‌هاي اطلاعاتي در رابطه با سوريه موجود است. اين مشکلي است که بايد به آن رسيدگي کرد.

تاسف‌بار است که چنين فردي در کنگره آمريکا اجازه پيدا مي‌کند در مورد چيزي که اساسا وجود خارجي ندارد، جار و جنجال به راه‌اندازد. ما هيچگاه بمب نداشتيم و هيچگاه به دنبال بمب نخواهيم بود. ما اعتقاد نداريم که بمب منافع ما را تامين مي‌کند. در حالي که آن‌ها خودشان 200 کلاهک هسته‌اي دارند. وي تنها کسي است که در برابر تحقق ايده خاورميانه عاري از سلاح‌هاي هسته‌اي ايستاده است. چرا هيچکس از او به خاطر چنين رفتاري بازخواست نمي‌کند؟ نتانياهو مدام عليه ايران اتهام پراکني مي‌کند. در حالي که وي اخلاقا در جايگاهي نيست که اين‌چنين اتهاماتي را مطرح کند.

* خب اجازه بدهيد مشخصا در مورد مذاکرات هسته‌اي صحبت کنيم. بسياري در کنگره دولت اوباما را متهم مي‌کنند که براي رسيدن به يک تفاهم با ايران بيش از حد ولع نشان مي‌دهد. آيا واقعا وزيرخارجه جان کري در اين مذاکرات خيلي مشتاق نشان مي‌دهد؟

** اصلا چنين چيزي نيست. ما همگي در حال تلاش هستيم و البته اختلاف نظر هم داريم. اما واقعيت اين است که آمريکا همه گزينه‌هاي ديگر را امتحان کرده است. آن‌ها گزينه فشار، گزينه جاسوسي و حتي گزينه خرابکاري را آزمودند. اسراييل اقدام به ترور دانشمندان هسته‌اي کرد. طي چند سال گذشته 5 دانشمند هسته‌اي ايراني از طريق اقدامات تروريستي به شهادت رسيدند. ايالات متحده گزينه تحريم‌ها را هم تجربه کرد. احتمالا شديدترين تحريم‌ها يا آن چه که آن‌ها «تحريم‌هاي فلج کننده» مي‌نامند عليه ايران اعمال شد.

به نحوي که مردم ايران را حتي از امکان خريد دارو يا ارسال خون به خارج براي آزمايش‌هاي پزشکي محروم کرد. اين نمونه‌اي از تحريم‌هاي سختگيرانه‌اي است که عليه ايران اعمال شده است. اما نتيجه اين تحريم‌ها چه بوده است. فکر مي‌کنم رييس‌جمهور اوباما به درستي به اين نکته اشاره کرد که تحريم‌ها باعث شد ايران از کم‌تر از 200 سانتريفيوژ به بيش از 20 هزار سانتريفيوژ برسد. فکر مي‌کنم ايالات متحده اين واقعيت را تشخيص داده است که فشار و تحريم و تهديد عليه ايران بيفايده است. و تنها راه تعامل با ايران از طريق احترام و مذاکره است.

و ما در اين مسير قدم برداشته‌ايم. نتانياهو معتقد بود که ايران به مفاد برنامه اقدام مشترک ژنو پايبند نخواهد بود به خاطر مي‌آوريد که وي دو سال قبل در نوامبر 2013 وقتي ما برنامه اقدام ژنو را نهايي کرديم، خيلي سروصدا به راه‌انداخت. اما گزارش‌هاي آژانس بين‌المللي انرژي اتمي يکي پس از ديگري تاييد کرده است که ايران به تک تک تعهدات خود وفق برنامه اقدام عمل کرده است. ايران کاملا به تعهدات خود پايبند است. ما هميشه وعده‌هاي خود را محترم شمرده‌ايم. بارها در حق مردم ايران ظلم شده است. اما ايرانيان بسيار بزرگوارانه عمل کرده‌اند.

ما با اين نيت به ميز مذکرات آمديم تا به جهان نشان دهيم چيزي براي مخفي کردن نداريم. و مي‌خواهيم در صلح و آرامش زندگي کنيم. و مي‌خواهيم حقوق‌مان براي استفاده از فناوري هسته‌اي در جهت مقاصد صلح‌آميز را اعمال کنيم. ما حاضريم موقتا محدوديت‌هايي را بپذيريم و کاملا متعهد به معيارهاي بين‌المللي باشيم. اين فرايند مذاکراتي منجر به پذيرش گسترده‌ترين و سختگيرانه‌ترين رژيم بازرسي و نظارت موجود يعني پروتکل الحاقي توسط ايران خواهد شد، که نيازمند تصويب مجلس شوراي اسلامي است.

اما وقتي مجلس آن را تاييد کند، ايران براي هميشه نسبت به مفاد آن متعهد خواهد ماند. داستان سرايي در مورد زمان دار بودن تعهدات ايران خود يک تاکتيک جديد هراس افکني و ايجاد نگراني است. ايران پذيرفته است که عضو معاهده منع اشاعه باشد. ما متعهد به خودداري از توليد سلاح هسته‌اي هستيم و مثل هر کشور عضو ديگري براي هميشه تحت نظارت خواهيم ماند.

اين مذاکرات قرار نيست به ايران آزادي عمل (براي توليد بمب) بدهد. اساسا ما نيازي به چنين چيزي نداريم چرا که ما دنبال ساخت بمب نيستيم. برخي چون خودشان برنامه‌هاي مخفي ساخت سلاح دارند، و چند صد کلاهک هسته‌اي ساخته‌اند، فکر مي‌کنند ديگران هم بايد امنيت خودشان را از طريق اين سلاح‌ها تامين کنند. ما چنين ديدگاهي نداريم. معتقديم سلاح‌هاي هسته‌اي امنيت بيشتري براي ما ايجاد نخواهند کرد. بالعکس معتقديم که در واقع سلاح‌هاي هسته‌اي براي امنيت ملي همه کشورها مخرب است.

* روز دوشنبه رييس‌جمهور اوباما اعلام کرد که ايران بايد به مدت 10 سال از فعاليت‌هاي حساس هسته‌اي دست بردارد تا رسيدن به تفاهم ممکن شود. نظر شما چيست؟

** من در سطح عمومي مذاکره نمي‌کنم. ما مشغول بحث با گروه 1+5 و عمدتا ايالات متحده در مورد تدابير متعددي شامل اقدامات شفاف‌ساز و نيز محدوديت‌هاي داوطلبانه در مورد برنامه هسته‌اي‌مان هستيم. معتقديم که اين تدابير ضرورتي ندارد. اما حاضريم اين اقدامات اضافي را انجام دهيم تا به جامعه بين‌المللي نشان دهيم برنامه هسته‌اي ما منحصرا صلح‌آميز است. براي اين منظور مذاکرات بسيار جدي و بسيار فني با حضور فيزيکدانان هسته‌اي از جمله رييس سازمان انرژي هسته‌اي ايران و وزير انرژي آمريکا که هر دو متخصص فيزيک هسته‌اي هستند، در جريان است تا اين اطمينان را ايجاد کنيم که برنامه هسته‌اي ايران همواره صلح‌آميز خواهد ماند.

هيچ مشکلي هم نداريم زيرا اصرار داريم برنامه هسته‌اي‌مان صلح‌آميز بماند. ما خودمان مي‌دانيم که برنامه‌مان صلح‌آميز است مي‌خواهيم ديگران هم برنامه‌مان را همين گونه که هست نگاه کنند. ما به دنبال بازدارندگي هسته‌اي نيستيم معتقديم بازدارندگي هسته‌اي که مبتني بر به اصطلاح «انهدام تضمين شده متقابل» است، حقيقتا نوعي ديوانگي است. ما دنبال توسعه توانمندي‌هاي علمي خود هستيم. ما را از دسترسي به فناوري‌هاي مربوطه محروم کرده بودند و به همين دليل دانشمندان ما خودشان دست به کار شدند. اکنون ما دانشي داريم که بومي است. البته ما بخشي از آن را از خارج کپي‌برداري کرده‌ايم ولي در حال حاضر آن را در اختيار داريم و بومي شده هم هست. دانشمندان ما به رغم همه مشکلات آن را به‌دست آورده‌اند.

به همين دليل است که اين دانش تبديل به يک موضوع حيثيتي و غرور ملي شده است. اين موضوع هيچ ارتباطي به تسليحات هسته‌اي ندارد بلکه به احترام و حيثيت ملي ايرانيان بر مي‌گردد. مردم ايران اصرار دارند از محصول زحمات و تلاش خود که به خاطر آن خون داده‌اند، بهره‌مند شوند. همان طور که گفتم چند نفر از دانشمندان هسته‌اي‌مان توسط مزدوران اسراييل ترور شدند و هيچکس آن را محکوم نکرد. اين واقعيات بارها و بارها اثبات شده است. اين شيوه ديگر پاسخگو نيست. لازم است توافق مذاکره شده‌اي که در آن همه تضمين‌هاي مورد نظر جامعه بين‌المللي منظور شود، تدوين شود.

منظور من از جامعه بين‌المللي همين چند کشوري است که نگراني‌هايي دارند، و گرنه بقيه اعضاي جامعه بين‌المللي مشکلي با برنامه هسته‌اي ما ندارند. بقيه کشورها هم مي‌خواهند، برنامه‌اي مشابه داشته باشند چرا که فناوري هسته‌اي، فناوري بسيار پيشرفته‌اي محسوب مي‌شود که آينده نسل‌هاي بعدي به آن متکي خواهد بود. زيرا در توليد انرژي پاک، انرژي‌اي که محيط زيست را تخريب نمي‌کند و توليد گازهاي گلخانه‌اي نمي‌کند نقش اساسي دارد. اين موضوعات به توسعه کشورها مرتبط است. کشور ما مي‌خواهد در چنين حوزه‌هاي پيشرفته‌‌اي حضور داشته باشد. ما ظرفيت‌هاي علمي آن را نيز داريم.

بنابراين اگر واقعا کسي نسبت به اشاعه هسته‌اي نگراني دارد، بهترين راه اين است که اطمينان حاصل کنيم اين دانش زياني براي کسي نخواهد داشت. اين دانش از خارج وارد نشده است و کسي هم نمي‌تواند آن را از ما بگيرد چون متعلق به خودمان است. بهترين راه براي حصول اطمينان از ماهيت منحصرا صلح‌آميز برنامه هسته‌اي ما اين است که اجازه داده شود که به نحو شفاف دنبال شود. نمي‌فهمم چرا برخي نمي‌خواهند توافق صورت گيرد.

اگر توافقي وجود نداشته باشد ما نيز هيچ محدوديتي نخواهيم پذيرفت. و در اين صورت باز هم به الگوي فشار بيشتر به ايران و در مقابل توليد سانتريفيوژهاي بيشتر از سوي ايران باز خواهيم گشت. البته ما دنبال ساخت سلاح‌هاي هسته‌اي نيستيم. اما اگر آن‌ها فشارها را بر ما بيشتر کنند در عوض نبايد انتظار شفافيت بيشتري از ما داشته باشند. صرفا تعداد بيشتري سانتريفيوژ خواهيم داشت. اگر مي‌خواهند شاهد شفافيت بيشتري از طرف ايران باشند و تعداد کم‌تري سانتريفيوژ بچرخد، اگر مي‌خواهند ايران يک برنامه زمان‌بندي شده و محدود داشته باشد و خودش ظرفيت‌هاي علمي موجود خودش را محدود کند. ما حاضريم براي رسيدن به يک توافق بين‌المللي موقتاً محدوديت‌هايي را بر فعاليت‌هاي هسته‌اي‌مان بپذيريم.

ما آمادگي داريم تا تدابير شفافيت‌ساز بيشتري را بپذيريم تا نگراني‌هاي موجود که البته معتقديم بي مورد هستند را برطرف کنيم. فکر مي‌کنيم اين نگراني‌ها ناشي از جاروجنجال‌هاي هراس‌افکنانه‌اي است که توسط امثال نتانياهو و هم‌قطارانش ايجاد شده است. با وجود اين آماده اتخاذ تدابير مناسب جهت رفع نگراني‌ها و برطرف کردن ترس و واهمه بي مورد هستيم. اعتقاد ما اين است که چنين تفاهمي به نفع ما و به نفع همگان خواهد بود. اما مي‌دانيد مشکل کجاست مشکل اين است که نتانياهو نگران است که با حصول اين توافق بازهم دروغ‌هايش براي جامعه بين‌المللي آشکار شود. در سال 1992 نتانياهو ادعا کرد که ايران 3 يا 4 سال با بمب هسته‌اي فاصله دارد. در سال 1996 همين ادعا را تکرار کرد.

مي‌توانيد به صورت مذاکرات کنگره در آن زمان مراجعه کنيد و ببينيد که در کنگره چه گفته است. در سال 2012 در مقابل کل دنيا يعني در مجمع عمومي سازمان ملل متحد با نشان دادن کارتون يک بمب ادعا کرد که ايران تنها يک سال با يک بمب فاصله دارد. اکنون ما در سال 2015 هستيم. يعني سه سال پس از گذشت آن ادعا و او همچنان همان دروغ را تکرار مي‌کند. حال ما فرصت مغتني داريم که يک بار و براي هميشه از طريق حصول يک توافق جامع به اين دروغ‌پردازي‌ها پايان دهيم. اما اگر کساني هستند که نگران تحقق آرامش و ثبات هستند اگر کساني هستند که صلح را به عنوان يک تهديد عليه موجوديت خود تلقي مي‌کنند اين ديگر مشکل آن‌هاست مشکل من نيست.

* يکي از سوال‌هايي که مطرح است اين است که بعد از انقضاي دوره زماني توافق مثلا 10 سال چه اتفاقي خواهد افتاد؟ چرا اجازه نمي‌دهيد توافقي که قرار است فعاليت‌هاي حساس هسته‌اي ايران را متوقف مي‌کند براي هميشه اعتبار داشته باشد؟

** چه دليلي دارد که اين کار را انجام دهيم.

* خب اگر واقعا علاقه‌اي به توليد بمب هسته‌اي نداريد چرا نمي‌پذيريد اين محدوديت‌ها براي هميشه ادامه داشته باشد؟

** ما حاضريم از هر چيزي که به توليد بمب هسته‌اي مرتبط مي‌شود براي هميشه خودداري کنيم. چون اساسا ما هيچ فعاليتي در رابطه با توليد بمب هسته‌اي نداريم. آنچه که ما در مورد آن صحبت مي‌کنيم فناوري غني‌سازي است که به توليد سوخت براي نيروگاه‌هايمان مربوط مي‌شود. اين موضوع هيچ ارتباطي به بمب ندارد. حاضريم براي يک دوره زماني مشخص محدوديت‌هايي را بپذيريم و پس از آن ما کماکان متعهد به قوانين و مقرراتي که ساير اعضاي جامعه بين‌المللي به اجراي آنها مکلفند، خواهيم بود. اسراييل خود را به چنين قوانين و مقرراتي متعهد نکرده است. اسراييل معاهده منع اشاعه را نپذيرفته است. چرا آنها حاضر به پذيرش اين معاهده نشده‌اند.

جالب است که حراف ترين فرد در زمينه معاهده منع اشاعه کسي است که خودش عضو آن معاهده نيست. به نظر شما اين تعجب آور نيست.

و آن وقت نتانياهو به خودش اجازه مي‌دهد در مورد منع اشاعه تبليغ کند! نتانياهو با داشتن 200 کلاهک هسته‌اي بدترين اشاعه کننده تسليحات هسته‌اي در تاريخ معاصر است و آن وقت در مورد موضوع منع اشاعه نطق مي‌کند. ما حاضر به پذيرش محدوديت‌ها در يک دوره زماني مشخص هستيم. اگرچه معتقديم که چنين چيزي ضرورتي ندارد. در واقع اين نشانه حسن‌نيت ايران است و نه تکليف.

ما آماده قبول تعهدات بين‌المللي هستيم. نه آن تعهداتي که رژيم صهيونيستي هنوز نپذيرفته است بلکه تعهداتي فراتر از آن که برخي از کشورها نيز پذيرفته‌اند همانند پروتکل الحاقي و کليه اسناد بين‌المللي که ساخت سلاح‌هاي هسته‌اي را منع مي‌کنند. چرا که ما به دنبال ساخت سلاح‌هاي هسته‌اي نيستيم. بدين ترتيب تعهداتي که ساخت سلاح هسته‌اي را منع مي‌کنند هيچ زمان انقضائي ندارند.

در واقع تعهد ايران براي خودداري از ساخت سلاح هسته‌اي نه پس از 10 سال و نه پس از 20 سال و نه پس از 50 سال خاتمه نخواهد يافت. اينها تعهدات دائمي هستند که ايران همان زمان که معاهده عدم اشاعه را امضا و تصويب نمود، پذيرفت و در صورت حصول توافق جامع و پذيرش پروتکل الحاقي اين تعهد تحکيم خواهد شد. لذا اين کارهايي که مشاهده مي‌کنيد نوعي بازارگرمي سياسي است. ما هيچگاه در آينده براي توليد تسليحات هسته‌اي مجاز نخواهيم شد. اساسا ما دنبال چنين چيزي نيستيم و تعهد داريم که دنبال آن هم نرويم.

* چرا آمريکايي‌ها بايد در اين مورد به ايران اعتماد کنند؟

** ما از هيچکس نمي‌خواهيم که به ما اعتماد کند.

* اما قرار است شما موافقتنامه‌اي را منعقد کنيد و در اين صورت نياز به جلب اعتماد داريد.

** خير.

* شما مي‌خواهيد که به شما اعتماد شود؟

** خير چنين چيزي نيست. ما به دنبال کسب اعتماد کسي نيستيم. مي‌دانيم که درجه بي‌اعتمادي متقابل بين ايران و آمريکا بسيار بالاست. متاسفانه چنين بي‌اعتمادي بين آمريکا و بسياري از کشورها وجود دارد. اما در مورد ايران، مردم ما شاهد واقعيت‌هاي زيادي بوده‌اند، اينکه ما مورد حمله يک کشور همسايه واقع شديم و آمريکا هيچ توجهي به اين موضوع نکرد. اينکه سلاح‌هاي شيميايي عليه مردم ما استفاده شد و آمريکا نه تنها هيچ توجهي به موضوع نکرد بلکه عملا مانع از اقدام شوراي امنيت عليه صدام حسين شد. اين واقعيات ممکن است براي برخي يک امر تاريخ باشد اما در ذهن ايرانيان بسيار تازه است.

بنابراين ما از کسي نمي‌خواهيم که به ما اعتماد کند و ما هم قرار نيست در حال حاضر به کسي اعتماد کنيم. ما گام‌هاي مشخصي را برخواهيم داشت. قرار است اين موافقتنامه يک موافقتنامه پايدار باشد و اجراي آن مورد راستي‌آزمايي قرار خواهد گرفت. ما به دنبال جلب اعتماد نيستيم بلکه اقدامات ما راستي‌آزمايي خواهد شد و ما اين راستي‌آزمايي را مي‌پذيريم و فکر مي‌کنم که هر آدم عاقلي بايد از حصول چنين تفاهمي‌که داراي سيستم راستي‌آزمايي براي اطمينان از رعايت تعهدات ايران خواهد بود، استقبال کند.

* همانطور که شما و من مي‌دانيم سازوکار راستي‌آزمايي مانع از دستيابي برخي از کشورها به سلاح هسته نشده‌اند.

** آن سازوکارهاي راستي‌آزمايي ديگر تغيير کرده است. اولا ما سازوکار پروتکل الحاقي را مي‌پذيريم و به جامعه بين‌المللي اجازه خواهيم داد و به آنها تضمين خواهيم داد که هيچگاه سلاح هسته‌اي توليد نخواهيم کرد. ببينيد نکته اينجاست که اگر شما خود را بخواب بزنيد هيچ کس نمي‌تواند شما را از خواب بيدار کند. مساله اين است که نسبت به توليد تسليحات هسته‌اي توسط برخي کشورها عمدا اغماض شد. حتي به بعضي از آنها در اين مسير کمک شد. ايران به دنبال سلاح هسته‌اي نيست ما نمي‌خواهيم تسليحات هسته‌اي توليد کنيم. ما سلاح هسته‌اي توليد نخواهيم کرد. سازوکارهاي بين‌المللي لازم براي اين امر هم داريم.

آخرين گزارش آژانس بين‌المللي انرژي اتمي که مربوط به سال 2013 است را ملاحظه کنيد. اين گزارش مربوط به ايران نيست بلکه گزارش کلي در مورد پايبندي کشورها به تعهدات خودشان است. متوجه خواهيد شد پس از ژاپن ايران بالاترين ميزان بازرسي‌ها را داشته است و در عين حال کمتر از يک درصد در گزارش‌دهي خود قصور کرده است، کمتر از يک درصد. در حالي که کشورهايي که هيچ محدوديتي نداشته‌اند، و هيچ محدوديتي را قبول نکرده‌اند، بيش از 30، 40، 50 و حتي 100 درصد در گزارش دهي قصور داشته‌اند. مي‌توانيد اين گزارش را ببينيد.

* يک بار براي هميشه به کساني که نگرانند پس از انقضاي دوره توافق - ده سال، کمتر يا بيشتر – ايران به سمت توليد بمب خواهد رفت چه پاسخي داريد؟

** پاسخ من اين است که پس از انقضاي اين دوره زماني ايران مثل هرکشور ديگري کماکان متعهد به تعهدات بين‌المللي خود خواهد بود و توسط آژانس نظارت خواهد شد. بنابراين هيچ زمان انقضايي وجود ندارد زيرا معاهده منع اشاعه چنين مقرره‌اي ندارد.

* آيا اين تعهدات مانع از توليد بمب توسط ايران مي‌شود؟

** البته همين طور است. ما در يک فضاي بين‌المللي زندگي مي‌کنيم که در آن حقوق بين‌الملل حاکم است. شما اسناد بين‌المللي داريد که هدفشان اطمينان از منع اشاعه هسته‌اي است. ما اين اسناد را اجرا مي‌کنيم. اينکه برخي جاروجنجال راه بيندازند که پس از 10 سال اقدام به توليد بمب خواهد کرد واقعا مردود است. بيشتر کشورها، يعني تقريبا تمام کشورهايي که داراي توانمندي هسته‌اي هستند، همين محدوديت‌ها را پذيرفته‌اند. اکنون وقت آن رسيده است که جامعه بين‌المللي نتانياهو را وادار به پذيرش همين محدوديت‌ها که وي در مورد آنها نطق مي‌کند، بنمايد. ايران مدت‌هاي مديدي است که اين محدوديت‌ها را پذيرفته است.

* رهبري ايران تاکيد کرده است که بدون برداشتن تحريم‌ها، توافقي حاصل نخواهد شد. کدام تحريم‌ها را بايد فورا بردارند تا چنين توافق حاصل شود؟

** اينجا يک بحث اصولي مطرح است، تحريم را بايد به عنوان يک هزينه در نظرگرفت و نه به عنوان يک سرمايه. همان طور که رييس‌جمهور اوباما به درستي متذکر شد، تحريم‌ها منجر به توليد بيش از 19000 سانتريفيوژ شد. بنابراين تحريم‌ها نمي‌توانند اراده و خواست ايرانيان براي احقاق حقوق‌شان را فلج کند. تحريم‌ها به مردم آسيب مي‌زند، اماهمان طور که آخرين نظرسنجي موسسه گالوپ که يک موسسه آمريکايي است و نه ايراني، نشان مي‌دهد، عليرغم همه اين تحريم‌ها اکثريت قاطع مردم ايران مخالف رها کردن برنامه صلح‌آميز هسته‌اي هستند.

لذا مردم ايران در برابر فشار مقاومت خواهند کرد. مساله اينجاست که اگر مي‌خواهيم توافقي داشته باشيم، لازم است اين الگوي سابق که آنها به ايران فشار مي‌آورند و ايران متقابلا اقدام به توليد تعداد بيشتر سانتريفيوژ مي‌کند بايد تغيير دهيم. ما نياز به تغيير آن فضا داريم و تنها راهي که مي‌توان آن فضا را تغيير داد، اين است که از فشار فاصله گرفته و به سمت مذاکره و فراهم آوردن شرايط يک وضعيت برد برد برويم. در چنين شرايطي شما قادر خواهيد بود تضمين‌هاي لازم را براي حفظ ماهيت صلح‌آميز برنامه هسته‌اي ايران بگيريد. ظاهرا هدف تحريم‌ها اين بوده است که به همين نتيجه برسد يعني اينکه اطمينان حاصل شود که برنامه ايران هميشه صلح‌آميز باقي بماند. اکنون که قرار است آن هدف (از طريق توافق) تحقق يابد، چه نيازي به حفظ تحريم‌هاست. اين يک سوال اصولي است.

شما مي‌توانيد تحريم‌ها را ادامه دهيد و اين چيزي است که آمريکا و غرب مي‌توانند انتخاب کنند. اگر آنها معتقدند که تحريم‌ها موثرند، اگر باور دارند که از طريق تحريم‌ها به تضمين‌هايي که نياز دارند دست مي‌يابند، مي‌توانند ادامه دهند‌ و مردم ايران هم کما في‌السابق در برابر اين فشارها مقاومت خواهند کرد. اما اگر به اين نتيجه رسيدند که تحريم شيوه‌اي است که به هيچ نتيجه‌اي نمي‌رسد و بايد از طريق تفاهم و توافق کار را به پيش برد، در اين صورت، توافق و تحريم قابل جمع نيستند.

به عبارتي ديگر شما نمي‌توانيد هم شيريني داشته باشيد و هم آنرا بخوريد (معادل اصطلاح فارسي هم خر را بخواهيد و هم خرما را.) شما نمي‌توانيد همزمان هم تحريم‌ها را حفظ کنيد و هم موافقتنامه داشته باشيد بايد بين اين دو انتخاب کنيد. اين بدان معني نيست که (در صورت حصول توافق) ايران کاملا آزادي عمل خواهد داشت بلکه ايران مانند بقيه کشورها متعهد به اجراي تکاليف بين‌المللي جدي خواهد بود.

ما طي يکسال و نيم گذشته که از توافق موقت نوامبر 2013 مي‌گذرد – البته در واقع طي ده سال گذشته - نشان داده‌ايم که به تک تک تعهداتي که مي‌پذيريم پايبند خواهيم بود. مردم ايران از حيث عمل به وعده‌هاي خود معروف هستند. تاريخ گواه ماست. ما ميراث‌دار يک تمدن کهن هستيم تاريخ ما را آزموده است. ايران طي 250 سال گذشته به هيچ کشور حمله نکرده است، اين تاريخي است که من به آن مي‌بالم و اين تاريخي است که وقتي همه اين دروغ‌پردازي‌ها به کناري رفت. بهترين تضمين براي اثبات پايبندي ايران به تعهدات خود خواهد بود.

* پس نظر شما در مورد بحثي که سه‌شنبه (توسط نتانياهو) مطرح شد و اينکه بايد از ابزار تحريم براي تغيير رفتار ايران از حيث کمک به حزب‌الله و ساير سازمان‌هاي مشابه استفاده نمود، چيست؟

** مذاکرات ما بر روي موضوع هسته‌اي متمرکز است. ما در مورد موضوعات ديگر مذاکره نمي‌کنيم. در واقع ماموريت مشخص گروه 1+5 مذاکره در مورد مباحث هسته‌اي است و اين کاري است که داريم انجام مي‌دهيم و سعي مي‌کنيم که آنرا حل و فصل کنيم. اما افرادي وجود دارند که نمي‌خواهند اين مساله حل شود و به همين دليل تلاش مي‌کنند آنرا پيچيده کنند.

نيازي نيست که همه مسايل را با هم حل کنيم. ما هم شکايات و ادعاهاي بي‌شماري عليه آمريکا داريم. اما آنها را بر روي ميز مذاکره قرار نداده ايم. ما ادعاهايمان در مورد سرنگوني دولت قانوني مان، در مورد حمايت از صدام حسين در جريان جنگ تحميلي، در مورد سکوت آنها در هنگام استفاده از سلاح شيميايي عليه ايرانيان، در مورد ارائه امکانات و تجهيزات استفاده از سلاح شيميايي عليه مردم ما و ... را طرح نکرده‌ايم.

از ابتدا بنا بر اين داشته ايم که بر روي موضوع هسته‌اي متمرکز بمانيم و اين درصورت توفيق يک پيروزي بسيار بزرگ براي همه خواهد بود. درنظر داشته باشيد که طي 60 سال گذشته بندرت مسائل بين‌المللي از طريق ديپلماتيک حل و فصل شده‌اند. اين براي جامعه بين‌المللي يک فرصت بسيار طلائي است که يک مساله بين‌المللي را از طريق ديپلماتيک حل و فصل کند. ما خود را در برابر مردم جهان مسوول مي‌دانيم که همه تلاش خود را براي تحقق اين مهم بکارگيريم ما نبايد اين فرصت را از دست دهيم. البته اگر طرف‌هاي مذاکراتي اين تلقي را داشته باشند که چنين تفاهمي منافع آنها را تامين نخواهد کرد، مي‌توانند مذاکرات را ترک کنند و اين پايان تاريخ نخواهد بود. دنيا به آخر نخواهد رسيد.

اما ما خود را مقيد مي‌دانيم و در برابر مردم خودمان و جامعه بين‌المللي احساس مسووليت مي‌کنيم که از اين فرصت ايجاد شده براي حصول توافق بهره گيريم. تحريم‌ها مدتهاست برقرار شده‌اند البته ما آنها را غيرقانوني مي‌دانيم ما آنها را نابجا و ظالمانه مي‌دانيم. اما کساني که به تحريم اعتقاد داشتند، معتقد بودند تحريم‌ها براي رسيدن به يک توافق وضع شده‌اند. اکنون اگر ما به توافقي دست يابيم – که البته هنوز نرسيده‌ايم و براي نيل به آن تلاش مي‌کنيم – چه ضرورتي به حفظ تحريم‌ها خواهد بود؟

ساير مسائلي که برخي طرح مي‌کنند، و خود ما هم چندتايي داريم، آن مسايل را داريم، مي‌توان در آينده آنها را مورد رسيدگي قرار داد و به صورت مستقل به آنها پرداخت. اما در حال حاضر قرار نيست به آنها بپردازيم. ما نمي‌خواهيم موضوعي که به خودي خود به‌ اندازه کافي پيچيده و مغلق است را پيچيده‌تر کنيم. براي نمونه ما مسايل زيادي در مورد افراطي‌گري در منطقه‌مان داريم که مطرح کنيم. مي‌توان چيزهاي زيادي در مورد تجاوزگري و اشغالگري در منطقه مطرح کرد. اما ما نمي‌خواهيم مسايل را پيچيده کنيم. البته باور کنيد اگر ما شروع به طرح بسياري از موضوعات بکنيم، برخي خوشحال نخواهند شد.

* پس اجازه دهيد به موضوع اصلي يعني توافق هسته‌اي بازگرديم. نگراني‌هايي مطرح شده است که ايران ممکن است به صورت مخفي تاسيسات هسته‌اي ايجاد کرده باشد. آيا شما مي‌توانيد با قطعيت اعلام کنيد ايران هيچ تاسيسات هسته‌اي که اعلام نکرده باشد، در اختيار ندارد؟

** بله من مي‌توانم با قطعيت اينچنين مساله اي را ادعا کنم. اما تنها راه براي شما و جامعه بين‌المللي براي اطمينان از اين امر اين است که اجازه دهيد اين تفاهم شکل بگيرد. و در نتيجه آن حتي پروتکل الحاقي هم براي انجام بازرسي‌هاي بيشتر در دسترس خواهد بود. من مايلم باز هم تکرار کنم که طي ده سال گذشته ايران بيشتر از هر کشور ديگر مورد بازرسي قرار گرفته است و هيچ چيزي يافت نشده است. يعني نه تنها هيچ شواهدي مبني بر توليد تسليحات هسته‌اي يافت نشده است، بلکه هيچ نشانه اي دال بر وجود چنين برنامه اي نيز کشف نشده است.

کل ادعاهاي نتانياهو صرفا اتهاماتي است که عمدتا هم توسط خودش جعل شده است. بنابراين من با قطعيت اعلام مي‌کنم که ايران هيچ تاسيسات مخفي ندارد. اما من از شما نمي‌خواهم که حرف من را باور کنيد. من از همه مي‌خواهم که کمک کنند اين تفاهم شکل بگيرد و اجرايي شود تا جامعه بين‌المللي خود بتواند اين موضوع را راستي‌آزمايي کند.

* مشخصا اگر توافقي حاصل شود که امکان تدابير شفافيت ساز بيشتر را فراهم کند چه تفاوتي خواهد کرد؟

** تا جايي که به ما مربوط است چيزي تغيير نخواهد کرد. به خاطر اينکه ما به دنبال سلاح هسته‌اي نيستيم. ما سلاح هسته‌اي توليد نخواهيم کرد. اما جاروجنجال و ترس و نگراني که نتانياهو از سال 1992 ايجاد کرده و مدام خطر توليد بمب ظرف يک يا دو سال توسط ايران را مطرح کرده است، متوقف خواهد شد. و اين به نفع همگان خواهد بود که اجازه بدهيم اينگونه شبهه‌افکني‌ها متوقف شود.

* البته آقاي نتانياهو معتقد است فاصله توليد بمب توسط ايران کمتر از يک سال است؟ فکر مي‌کنم آمريکا مي‌گويد يک سال است؟ شما چه پاسخي داريد؟ از لحاظ فني و با توجه به ظرفيت غني‌سازي و تعداد سانتريفيوژهاي موجود، شما چه مقدار تا توليد يک بمب فاصله داريد؟

** ما به دنبال توليد سلاح هسته‌اي نيستيم. و به همين دليل سوال شما نامربوط است. ما ده سال است که مواد شکاف‌پذير لازم براي توليد تعداد زيادي بمب داشته ايم. اما آيا ما چنين کاري کرديم؟ خير مواد ما کماکان تحت نظارت آژانس است. ما 8 تن مواد شکاف پذير اورانيوم غني شده با غناي سه و نيم درصد داريم. ما بسمت توليد بمب نرفتيم به خاطر اينکه معتقديم سلاح هسته‌اي امنيت ما را بيشتر نخواهد کرد. اين يک سوءبرداشت است (که سلاح هسته‌اي امنيت را افزايش مي‌دهد). نتانياهو فکر مي‌کند 200 کلاهک هسته‌اي براي او امنيت مي‌آورد اما اشتباه مي‌کند.

* چرا؟

** زيرا امنيت نياورده و نمي‌آورد. ايالات متحده بزرگترين ذخاير تسليحات هسته‌اي را بر روي زمين دارد و ديديد چگونه حوادث 11 سپتامبر اتفاق افتاد. لازم است پارادايم‌هاي خودمان را تغيير دهيم. لازم است وضعيت موجود در دنيا را با ديد ديگري مورد توجه قرار دهيم. ما در يک جهان به هم متصل زندگي مي‌کنيم. سخن از جهاني شدن است. جهان امروز با گذشته متفاوت است. شما نمي‌توانيد به هزينه ناامني ديگران براي خودتان امنيت ايجاد کنيد. و مادامي که اين تغيير پارادايم صورت نگيرد، کابوس ترس و نگراني در بخش‌هاي مختلف جهان ادامه خواهد يافت.

ما به دنبال بمب نيستيم و هيچگاه به دنبال بمب نخواهيم بود به خاطر اينکه نمي‌خواهيم به دنبال بمب برويم. اگر ما به دنبال بمب بوديم، براي ساخت آن اقدام مي‌کرديم. همه مي‌دانند که ما چنين نکرديم. ما مواد لازم را داشتيم. اما ما نخواستيم بمب توليد کنيم و در آينده هم نخواهيم خواست. صحبت از گريز هسته‌اي فقط يک حرکت هراس‌افکنانه است. صرفا نوعي جاروجنجال بي مورد است. اما ما حاضريم به جامعه بين‌المللي تضمين‌هاي عملي بدهيم که برنامه ايران منحصرا صلح‌آميز بوده و به هيچ عنوان تسليحاتي نيست.

* مي‌دانيد که کنگره تهديد به اعمال تحريم‌هاي جديد نموده و اکنون خواستار تائيد هرگونه توافق توسط کنگره است. اوباما مي‌گويد که هر مصوبه‌اي که مذاکرات را مختل کند وتو خواهد کرد. نظر شما در اين مورد چيست؟

** برخلاف ديگران من قصد مداخله در امور داخلي آمريکا را ندارم. تا جائي که من قانون اساسي آمريکا را مطالعه کرده‌ام، فکر مي‌کنم قوه مجريه مسووليت و اختيار امور سياست خارجي را برعهده دارد و در مورد هر دولتي اداره سياست خارجي برعهده قوه مجريه است. اين تنها راهي است که شما مي‌توانيد چيزي تحت عنوان روابط بين‌الملل داشته باشيد.

لذا، آنچه براي من مهم است تعهد دولت آمريکا يعني تعهد قوه مجريه مي‌باشد و چنانچه به توافق برسيم، من آنها را مسوول و پاسخگوي انجام تعهدات شان مي‌دانم. و اراده بين‌المللي نيز دولت ايالات متحده را نسبت به تعهداتش مسوول مي‌شناسد. اينکه رييس‌جمهور اوباما و وزير خارجه کري چگونه مسايل داخلي خود را مديريت مي‌کنند مربوط به آنهاست. و اين يک اصل حقوق بين‌الملل است که يک دولت خارجي نبايد در امور داخلي دولت ديگر مداخله کند.

* شما بيان داشتيد «برخلاف ديگران»، منظورتان بنيامين نتانياهوست؟

** من اجازه مي‌دهم که مردم خود قضاوت کنند.

* اجازه دهيد در مورد موانع صحبت کنيم. رييس‌جمهور اوباما گفته است که احتمال کمي وجود دارد که ايران توافق را بپذيرد. آيا شما همين طور فکر مي‌کنيد؟

** من معتقدم همه بايد براي رسيدن به توافق آماده باشند. همه بايد آماده باشند.

* آيا احتمال آن کم است؟

** مادامي که ما به توافق نرسيده ايم احتمال رسيدن به آن زياد نيست. اين امر در مورد هر توافق چندجانبه‌اي صادق است. سابقه من در اين حرفه آن قدر طولاني است که بدانم شما تا زماني که به توافق نهايي نرسيده‌ايد، توافقي نداريد. من قصد ندارم پيشگويي کنم. آنچه که مي‌توانم بگويم اين است که من همه تلاش خود را بکار مي‌گيرم و حتي در شب سال نو ايراني براي نيل به توافق کار خواهم کرد.

* سال جديد ايراني دقيقا 21 مارس است. درست است؟

** بله 20 و 21 مارس.

* و شما قصد داريد تا آن روز به مذاکرات ادامه دهيد؟

** من تا زماني که لازم باشد مذاکره خواهم کرد.

* حتي در نوروز؟

** ما در طول ماه رمضان هم مذاکره مي‌کرديم. بنابراين اگر لازم باشد روز نوروز هم مذاکرات ادامه خواهد يافت. اين يک فرصت تاريخي براي جامعه بين‌المللي، براي مردم ايران، براي مردم ايالات متحده و براي مردم دنيا در همه جاست تا به يک مشکلي که به نظر من کاملا ساختگي است پايان دهيم. اما اين مشکلي است که طي 10 سال گذشته در دستورکار سازمان ملل متحد قرار گرفته است و اگر ما بتوانيم در اين مسير کمک کنيم، آماده ايم که بجاي اينکه ايام نوروز در کنار خانواده مان بگذرانيم به مذاکرات ادامه دهيم.

* آيا شما آمادگي داريد که از موعد زماني پايان مارس که رييس‌جمهور از آن صحبت مي‌کند، براي ادامه مذاکرات فراتر رويد؟ تا کي مي‌خواهيد به اين گفت‌وگوها ادامه دهيد؟

** ما در وين با هم تفاهم کرديم که تا قبل از ژوييه به توافق نهايي دست يابيم و من فکر نمي‌کنم که تمديد آن مفيد باشد. ما داريم همه تلاش مان را مي‌کنيم. من معتقدم ما خيلي با توافق نهايي فاصله نداريم. البته ما تا پايان مارس توافق نخواهيم داشت ...

* اما توافق سياسي چطور؟ فکر مي‌کنيد تا پايان مارس به آن دست پيدا کنيد؟

** فکر مي‌کنم دشوار است که درباره يک توافق سياسي صحبت کنيم. ما مي‌خواهيم که تنها يک توافق داشته باشيم. جزئياتي وجود دارد که لازم است تکليف آنها روشن شود. ما حاضريم 24 ساعته کار کنيم تا اين توافق شکل بگيرد. معتقديم که خيلي خيلي نزديک هستيم و در عين حال مي‌توانيم هم دور باشيم. اما اگر همان طور که رييس‌جمهور اوباما بيان داشت بتوان تصميم سياسي لازم براي پذيرش توافق را اتخاذ نمود، ما خيلي نزديک به هدف هستيم. اما اين تصميم سياسي بايد توسط همه طرفها و نه توسط يک کشور گرفته شود و همه بايد از اعمال فشار ناموجه براي اتخاذ اين تصميم سياسي دست بردارند.

* بازهم فکر مي‌کنم که شما انگشت اتهام را متوجه بنيامين نتانياهو کرديد؟

** من انگشت اتهام را متوجه همه کساني مي‌کنم که صلح را تهديدي براي موجوديت خود تلقي مي‌کنند.