* جناب سفیر هالبورک، آمریکن آکادمی که شما ریاست آن را برعهده دارید به تازگی جایزه هنری کیسینجر را به «هلموت اشمیت» صدراعظم اسبق آلمان به خاطر تدابیر و مدیریت وی در امر برقراری گفتمان فرا آتلانتیکی اهدا کرد اما در عین حال آقای اشمیت به شدت به سران گروه 8 انتقاد میکند، گروهی که زمانی توسط خودش بنیانگذاری شده است و امروز به دلیل عدم حضور چین و هند در آن، جمعی ناقص و کوچک به حساب میآید. نظر شما در این مورد چیست؟
** من هم کاملا با این نظر آقای اشمیت موافق هستم. نشست اخیر به هیچ عنوان بازتابدهنده واقعیات جهانی نبود. در نشست هایلیگندام در مورد تغییرات جوی و گازهای گلخانهای صحبت شد در حالی که چین و هند که در تولید این گازها پس از آمریکا در مقامهای بعدی هستند در این گروه عضویت ندارند. در دهه 70 نشستهای این گروه بیشتر جنبه تشریفاتی داشت اما امروزه این نشستها برنامهریزی شده و هدفمند است و این همان چیزی است که هلموت اشمیت در دهه هفتاد در پی آن بود.
* شما همواره تاکید میکنید که موقعیت در عراق بیانگر بحرانی به مراتب بزرگتر از جنگ ویتنام در سیاست خارجی آمریکاست، جنگی که خودتان نیز در آن شرکت داشتهاید. از کجا به این استدلال رسیدید؟
** جورج دبلیو بوش در این نوزده ماه باقی مانده از ریاست جمهوریاش دیگر نمیتواند در عراق به پیروزی دست یابد. رئیسجمهور بعدی با دو جنگ در افغانستان و عراق روبهرو خواهد شد، دو جنگ! موقعیتی که هرگز سابقه نداشته است. در واقع رئیسجمهور آینده ایالات متحده وارث دشوارترین و بدترین موقعیتی خواهد بود که تا به امروز هیچ رئیسجمهوری در تاریخ آمریکا نداشته است.
* نظر شما در مورد خروج کامل و فوری نیروهای آمریکا از عراق چیست؟
** تحت ریاست جمهوری بوش امکان چنین خروجی صفر است.
* و بعدها یعنی در دوران رئیسجمهوری که احتمالا از دموکراتها خواهد بود، این مساله به چه صورت خواهد بود؟
** در دوران رئیسجمهور بعدی ـ چه دموکرات باشد و چه جمهوریخواه ـ بیتردید نوعی از خروج نظامی برای پرهیز از کشتار در بغداد صورت خواهد گرفت. ما از این حالت بهعنوان «عدم تعهد» به جای عقبنشینی نام میبریم.
* و معنی آن؟
** به عقیده من «عدم تعهد» در اینجا به معنی خروج نیروها از بغداد و حومه است. در این حالت نه تنها در غرب بغداد بلکه در بخشهای بزرگی در مناطق مشخص میتوان به نیروها ماموریت حمله به تروریستها را داد. این حالت نوعی دور شدن از دشمن و عدم ارتباط و درگیری مداوم با آن است.
* اگر آمریکاییها از بغداد خارج شوند بر سر این شهر چه خواهد آمد؟
** نمیدانم، اما یک چیز باید روشن و صریح گفته شود: دلایل رئیسجمهور برای ماندن در عراق دیگر دموکراسی و تهدید سلاحهای کشتار جمعی نیست. مساله بوش دیگر برقراری دولتی باثبات در عراق نیست و تنها دلیل او این است که میخواهد از هرج و مرج پرهیز کند اما نمیتوان به خاطر پرهیز از چیزی جان انسانها را به خطر انداخت. اگر این سربازان جان خود را به خطر میاندازند پس باید بتوانند نتیجه مثبتی هم بگیرند. رئیسجمهور هم باید این نتیجه را تبیین و تفسیر کرده و روی آن کار کند. در درجه دوم باید گفت که عراقیها حاضر نیستند خودشان این بار را به دوش بکشند و این مساله ما را در وضعیت بسیار دشواری قرار داده است.
* وقتی از عدم تعهد صحبت میکنید احتمالا این به معنای پایان استراتژی «مداخلهگری» که شما زمانی در جریان جنگ بالکان نماینده آن بودید نیست؟
** من بهعنوان یک مداخلهگر لیبرال شناخته شدهام و به نظر خودم این تعبیر کاملا درست است. من از مداخله در بوسنی و کوزوو همینطور از به کارگیری این روش در دارفور حمایت کرده و میکنم. اما نمیتوان به این استراتژی همه جا و در هر زمان متوسل شد. دو مبنا و معیار برای یک مداخله وجود دارد: اول اینکه عملیاتی مشترک با همپیمانانمان انجام گیرد و دوم اینکه باید موفقیتآمیز باشد.
* وضعیت در افغانستان را چطور ارزیابی میکنید؟
** با مداخله در افغانستان کاملا موافق هستم اما در حال حاضر جریان امور در آنجا رضایتبخش نیست. باید بهتر از این به امور آن کشور بپردازیم. بهعنوان مثال آن برنامه منع کشت خشخاش برنامه اشتباهی بود که نتیجهاش یک اسراف و ولخرجی عظیم از کار درآمد. از دولت کرزی هم پشتیبانی درخور و لازم به عمل نمیآید. طالبان هم از پاکستان برای بازسازی خود استفاده میکند. همه این مسائل باید حل شود. اما ما به هیچ وجه نمیتوانیم افغانستان را ترک کنیم.
* اگر دموکراتها پیروز انتخابات ریاستجمهوری آمریکا باشند، ما اروپاییها انتظار چه تغییراتی در سیاست خارجی آمریکا را میتوانیم داشته باشیم؟
** دموکراتها کم و بیش طرفدار همان راهکار عدم تعهد در عراق و ادامه جنگ در افغانستان و پیگیری سیاست کاملا دیپلماتیکی هستند که بر تقویت روابط با همپیمانانمان تاکید داشته باشد. آمریکا تا حد زیادی در بسیاری از بخشهای جهان احترام و وجهه خود را از دست داده است و رئیسجمهور بعدی باید برای بازتولید این وجهه تلاش کند؛ افزون بر آن باید به ترمیم روابط خدشهدار شده با ترکیه همت گماشت.
* شما اخیرا سفری به ترکیه داشتید. آیا برای دموکراسی ترکیه نگران هستید؟
** ترکیه در برههای تاریخی قرار دارد. در ماه جولای انتخابات برگزار میشود. نتیجه این انتخابات و واکنش ارتش به آن تاثیر زیادی بر تلاشهای این کشور برای عضویت در اتحادیه اروپایی دارد. دولت اردوغان در اکثر حوزهها کارنامه خوبی دارد؛ اقتصاد را تقویت کرده و با اتحادیه اروپایی تعامل دارد.
* مایلید شاهد حضور ترکیه در اتحادیه اروپا باشید؟
**بله، اروپا به ترکیه نیاز دارد و نباید اجازه دهد که این کشور به دست افراطگرایان بیفتد.