صبح صادق >>  نگاه >> گزارش
تاریخ انتشار : ۲۹ ارديبهشت ۱۳۹۸ - ۱۲:۱۰  ، 
کد خبر : ۳۱۴۹۹۳
بررسی نقش‭ ‬صنايع‭ ‬تبديلي‭ ‬و‭ ‬تكميلي‭ ‬در‭ ‬اقتصاد‭ ‬كشور‭:

اشتغالزا‭ ‬و‭ ‬ارزآور

‭ ‬صنایع‭ ‬تبدیلی‭ ‬و‭ ‬تکمیلی‭ ‬بخشی‭ ‬از‭ ‬صنایع‭ ‬کشاورزی‭ ‬است‭ ‬که‭ ‬فرآوری‭ ‬و‭ ‬عمل‌آوری‭ ‬انواع‭ ‬محصولات‭ ‬نباتی‭ ‬و‭ ‬حیوانی‭ ‬اعم‭ ‬از‭ ‬محصولات‭ ‬زراعی، ‭ ‬باغی، ‭ ‬شیلاتی، ‭ ‬دام‭ ‬و‭ ‬طیور، ‭ ‬جنگل‭ ‬و‭ ‬مرتع‭ ‬در‭ ‬این‭ ‬بخش‭ ‬انجام‭ ‬می‌شود‭. ‬فرآوری‭ ‬نیز‭ ‬گستره‭ ‬زیادی‭ ‬از‭ ‬فعالیت‌ها، ‭ ‬مانند‭ ‬تغییرات‭ ‬فیزیکی، ‭ ‬شیمیایی، ‭ ‬نگهداری، ‭ ‬بسته‌بندی‭ ‬و‭ ‬توزیع‭ ‬محصول‭ ‬را‭ ‬در‭ ‬برمی‌گیرد‭. ‬
در‭ ‬تعریف‭ ‬دیگری‭ ‬از‭ ‬صنایع‭ ‬تبدیلی، ‭ ‬گفته‭ ‬می‌شود‭ ‬‮ «‬صنایعی‭ ‬که‭ ‬فرآورده‌های‭ ‬کشاورزی‭ ‬و‭ ‬دامی‭ ‬را‭ ‬به‭ ‬مواد‭ ‬و‭ ‬کالای‭ ‬نیمه‌ساخته‭ ‬یا‭ ‬آماده‭ ‬مصرف‭ ‬تبدیل‭ ‬می‌کنند، ‭ ‬‌صنایع‭ ‬تبدیلی‭ ‬هستند‭. ‬‮» ‬
این‭ ‬صنعت‭ ‬یکی‭ ‬از‭ ‬بهترین‭ ‬راهکارهای‭ ‬توسعه‭ ‬اشتغال‭ ‬در‭ ‬کشور، ‭ ‬به‭ ‬خصوص‭ ‬در‭ ‬مناطق‭ ‬روستایی‭ ‬است‭ ‬که‭ ‬سبب‭ ‬جلوگیری‭ ‬از‭ ‬مهاجرت‭ ‬بی‌رویه‭ ‬جوانان‭ ‬روستایی‭ ‬به‭ ‬شهرها‭ ‬و‭ ‬مشغول‭ ‬شدن‭ ‬در‭ ‬مشاغل‭ ‬سطح‭ ‬پایین‭ ‬اجتماعی، ‭ ‬از‭ ‬قبیل‭ ‬دست‌فروشی، ‭ ‬عملگی‭ ‬و‭... ‬می‌شود. ‬همچنین‭ ‬به‭ ‬هر‭ ‬میزانی‭ ‬که‭ ‬صنایع‭ ‬تبدیلی‭ ‬در‭ ‬کشور‭ ‬توسعه‭ ‬یابد، ‭ ‬به‭ ‬همان‭ ‬میزان‭ ‬نیز‭ ‬شاهد‭ ‬کاهش‭ ‬ضایعات‭ ‬محصولات‭ ‬کشاورزی، ‭ ‬افزایش‭ ‬ارزش‌افزوده‭ ‬محصولات‭ ‬و‭ ‬بهره‌وری‭ ‬آن‭ ‬و‭ ‬توسعه‭ ‬اقتصادی‭ ‬و‭ ‬اجتماعی‭ ‬قطب‌های‭ ‬کشاورزی‭ ‬در‭ ‬کشور‭ ‬خواهیم‭ ‬بود‭. ‬
علت‭ ‬اختصاص‭ ‬این‭ ‬شماره‭ ‬از‭ ‬تکاپو‭ ‬به‭ ‬این‭ ‬صنعت، ‭ ‬شناساندن‭ ‬شعاع‭ ‬گسترده‭ ‬فعالیت‌های‭ ‬اقتصادی‭ ‬ذیل‭ ‬این‭ ‬صنعت‭ ‬و‭ ‬ظرفیت‌های‭ ‬موجود‭ ‬در‭ ‬هر‭ ‬یک‭ ‬از‭ ‬آنهاست؛ ‭ ‬از‭ ‬این‭ ‬رو، ‭ ‬می‌توان‭ ‬گفت‭ ‬صنایع‭ ‬تبدیلی‌ـ‭ ‬تکمیلی‭ ‬یکی‭ ‬از‭ ‬شاخه‌های‭ ‬مهم‭ ‬رشته‭ ‬کشاورزی‭ ‬است‭ ‬که‭ ‬ظرفیت‌های‭ ‬شغلی، ‭ ‬تولیدی‭ ‬و‭ ‬اقتصادی‭ ‬بسیار‭ ‬بالایی‭ ‬در‭ ‬کشور‭ ‬دارد‭ ‬و‭ ‬به‭ ‬دلیل‭ ‬توجیه‌پذیری‭ ‬اقتصادی‭ ‬بالا، ‭ ‬به‭ ‬هر‭ ‬میزان‭ ‬که‭ ‬سرمایه‌گذاری‭ ‬در‭ ‬این‭ ‬بخش‭ ‬انجام‭ ‬شود، ‭ ‬باز‭ ‬هم‭ ‬جای‭ ‬کار‭ ‬دارد‭. ‬
طبقه‌بندی‭ ‬صنایع‭ ‬تبدیلی‭ ‬و‭ ‬تکمیلی
صنایع‭ ‬تبدیلی‭ ‬و‭ ‬تکمیلی‭ ‬چهار‭ ‬حوزه‭ ‬کلان‭ ‬محصولات‭ ‬دامی، ‭ ‬شیلاتی، ‭ ‬زراعی‭ ‬و‭ ‬باغی‭ ‬را‭ ‬شامل‭ ‬می‌شود‭ ‬که‭ ‬هر‭ ‬یک‭ ‬از‭ ‬این‭ ‬حوزه‌های‭ ‬کلان‭ ‬به‭ ‬زیربخش‌هایی‭ ‬تقسیم‭ ‬می‌شود‭:‬
۱‌ـ‭ ‬محصولات‭ ‬دامی‭: ‬انواع‭ ‬فرآورده‌های‭ ‬لبنی، ‭ ‬کشتارگاه‭ ‬دام‭ ‬و‭ ‬طیور، ‭ ‬بسته‌بندی‭ ‬محصولات‭ ‬پروتئینی‭ ‬دامی، ‭ ‬مانند‭ ‬گوشت‭ ‬و‭ ‬مرغ‭ ‬و‭ ‬فرآورده‌های‭ ‬گوشتی‭ ‬را‭ ‬شامل‭ ‬می‌شود‭. ‬
۲‌ـ‭ ‬محصولات‭ ‬شیلاتی‭: ‬کنسرو‭ ‬ماهی، ‭ ‬عمل‌آوری‭ ‬ماهی‭ ‬و‭ ‬میگو، ‭ ‬پـودر‭ ‬مـاهی‭ ‬که‭ ‬به‭ ‬عنوان‭ ‬نهاده‭ ‬به‭ ‬مصرف‭ ‬مراکز‭ ‬پرورشی‭ ‬آبزیان‭ ‬و‭ ‬امور‭ ‬دام‭ ‬می‌رسد‭. ‬
۳‌ـ‭ ‬محصولات‭ ‬زراعی‭: ‬آردسازی، ‭ ‬برنج‌کوبی، ‭ ‬تولید‭ ‬رب‭ ‬گوجه‌فرنگی، ‭ ‬بسته‌بندی‭ ‬غلات‭ ‬و‭ ‬حبوبات، ‭ ‬ماکارونی، ‭ ‬کیک‭ ‬و‭ ‬کلوچه، ‭ ‬آرد‭ ‬گندم‭ ‬و‭ ‬برنج، ‭ ‬ترشی‌ها‭ ‬و‭ ‬شوری‌ها، ‭ ‬روغن‌کشی‭ ‬از‭ ‬دانه‌های‭ ‬خام، ‭ ‬فرآورده‌های‭ ‬سیب‌زمینی‭ ‬و‭... ‬
۴‌ـ‭ ‬صنایع‭ ‬محصولات‭ ‬باغی‭: ‬بسته‌بندی‭ ‬خرما، ‭ ‬بسته‌بندی‭ ‬و‭ ‬عمل‌آوری‭ ‬پسته، ‭ ‬خشکبار، ‭ ‬فرآورده‌های‭ ‬زیتون، ‭ ‬عرقیات‭ ‬و‭ ‬اسانس، ‭ ‬گیاهان‭ ‬دارویی، ‭ ‬کمپوت‭ ‬لواشک، ‭ ‬بسته‌بندی‭ ‬میوه، ‭ ‬بسته‌بندی‭ ‬زعفران، ‭ ‬تولید‭ ‬سرکه، ‭ ‬آبلیمو، ‭ ‬مربا، ‭ ‬بسته‌بندی‭ ‬چای، ‭ ‬بسته‌بندی‭ ‬قارچ‭ ‬و‭.... ‬
نگاه‭ ‬گذرا‭ ‬به‭ ‬هر‭ ‬یک‭ ‬از‭ ‬زیربخش‌های‭ ‬نام‭ ‬برده‭ ‬شده‭ ‬به‭ ‬وضوح‭ ‬میزان‭ ‬رشد‭ ‬کشور‭ ‬در‭ ‬هر‭ ‬کدام‭ ‬از‭ ‬آنها‭ ‬و‭ ‬عقب‌ماندگی‌های‭ ‬توسعه‌ای‭ ‬و‭ ‬نیازمندی‭ ‬کشور‭ ‬به‭ ‬برنامه‌ریزی‭ ‬و‭ ‬توسعه‭ ‬در‭ ‬بیشتر‭ ‬زیر‭ ‬بخش‌های‭ ‬دیگر‭ ‬را‭ ‬نشان‭ ‬می‌دهد‭. ‬برای‭ ‬نمونه، ‭ ‬نبود‭ ‬برنامه‌ریزی‭ ‬و‭ ‬توسعه‭ ‬صنعت‭ ‬بسته‌بندی‭ ‬زعفران‭ ‬در‭ ‬کشور‭ ‬موجب‭ ‬شده‭ ‬است‭ ‬بزرگ‌ترین‭ ‬تولیدکننده‭ ‬زعفران‭ ‬دنیا‭ ‬که‭ ‬ایران‭ ‬باشد، ‭ ‬امکان‭ ‬صادرات‭ ‬این‭ ‬محصول‭ ‬استراتژیک‭ ‬و‭ ‬مهم‭ ‬را‭ ‬با‭ ‬بسته‌بندی‌ها‭ ‬و‭ ‬برندهای‭ ‬داخلی‭ ‬نداشته‭ ‬باشد‭ ‬و‭ ‬در‭ ‬عوض‭ ‬کشور‭ ‬اسپانیا‭ ‬با‭ ‬بسته‌بندی‌های‭ ‬متنوع‭ ‬همین‭ ‬زعفران‭ ‬ایرانی‭ ‬و‭ ‬تولید‭ ‬انواع‭ ‬محصولات‭ ‬فرآوری‭ ‬شده‭ ‬از‭ ‬آن، ‭ ‬توانسته‭ ‬است‭ ‬به‭ ‬مثابه‭ ‬کشوری‭ ‬با‭ ‬برندهای‭ ‬برتر‭ ‬جهانی‭ ‬در‭ ‬این‭ ‬کالا مطرح‭ ‬شود‭. ‬
دفتر‭ ‬صنایع‭ ‬تبدیلی ‬و‭ ‬تکمیلی‭ ‬متولی‭ ‬اصلی‭ ‬است
یکی‭ ‬از‭ ‬نهادهای‭ ‬اصلی‭ ‬و‭ ‬برنامه‌ریز‭ ‬این‭ ‬صنعت‭ ‬عریض‭ ‬و‭ ‬طویل‭ ‬در‭ ‬کشور، ‭ ‬دفتر‭ ‬صنایع‭ ‬تبدیلی‭ ‬و‭ ‬تکمیلی‭ ‬وزارت‭ ‬کشاورزی‭ ‬است‭. ‬دکتر‭ ‬چنگیز‭ ‬اسفندیاری، ‭ ‬مدیر‭ ‬عامل‭ ‬این‭ ‬دفتر‭ ‬می‌گوید‭: ‬‮ «‬بر‭ ‬اساس‭ ‬برنامه‭ ‬ششم‭ ‬توسعه، ‭ ‬ظرف‭ ‬پنج‭ ‬سال‭ ‬باید‭ ‬۱۲‭ ‬میلیون‭ ‬تن‭ ‬به‭ ‬ظرفیت‭ ‬فرآوری‭ ‬محصولات‭ ‬کشاورزی‭ ‬افزوده‭ ‬شود‭ ‬و‭ ‬ما‭ ‬از‭ ‬برنامه‭ ‬جلو‭ ‬هستیم‭. ‬‮» ‬
وی‭ ‬علت‭ ‬این‭ ‬میزان‭ ‬جهش‭ ‬اقتصادی‭ ‬در‭ ‬بخش‭ ‬صنایع‭ ‬تبدیلی‭ ‬را‭ ‬استقبال‭ ‬بالای‭ ‬سرمایه‌گذاران‭ ‬و‭ ‬فعالان‭ ‬بخش‭ ‬خصوصی‭ ‬می‌داند‭ ‬و‭ ‬می‌گوید‭: ‬‮ «‬بیشترین‭ ‬افزایش‭ ‬در‭ ‬حوزه‭ ‬نگهداری، ‭ ‬مانند‭ ‬احداث‭ ‬سیلو، ‭ ‬انبار، ‭ ‬کشتارگاه‭ ‬طیور، ‭ ‬فرآوری‭ ‬میوه، ‭ ‬سبزی‭ ‬و‭ ‬صیفی، ‭ ‬بازسازی‭ ‬و‭ ‬نوسازی‭ ‬بوده‭ ‬است‭. ‬‮» ‬
حوزه‌های‭ ‬مهم‭ ‬صنایع‭ ‬تبدیلی ‬از‭ ‬دید‭ ‬وزارت‭ ‬جهاد‭ ‬کشاورزی
ایجاد، ‭ ‬توسعه‭ ‬و‭ ‬حمایت‭ ‬از‭ ‬صنایع‭ ‬تبدیلی‭ ‬و‭ ‬غذایی‭ ‬محصولات‭ ‬کشاورزی‭ ‬فسادپذیر‭ ‬در‭ ‬قطب‌های‭ ‬تولید‭ ‬این‭ ‬محصولات، ‭ ‬فعال‌سازی‭ ‬ظرفیت‌های‭ ‬نیمه‌خالی‭ ‬با‭ ‬سرمایه‌گذاری‭ ‬در‭ ‬کشت‭ ‬قراردادی‭ ‬محصولات‭ ‬کشاورزی‭ ‬در‭ ‬داخل، ‭ ‬بازسازی‭ ‬و‭ ‬نوسازی‭ ‬واحدهای‭ ‬فرسوده‭ ‬موجود، ‭ ‬توسعه‭ ‬باراندازها‭ ‬و‭ ‬واحدهای‭ ‬سردخانه‌ای‭ ‬کوچک‭ ‬در‭ ‬کنار‭ ‬مزارع‭ ‬و‭ ‬باغات‭ ‬و‭ ‬حمایت‭ ‬از‭ ‬توسعه‭ ‬پایانه‌های‭ ‬صادراتی‭ ‬در‭ ‬قطب‌های‭ ‬تولید، ‭ ‬از‭ ‬جمله‭ ‬رویکردهای‭ ‬اصلی‭ ‬وزارت‭ ‬جهاد‭ ‬کشاورزی‭ ‬در‭ ‬حوزه‭ ‬صنایع‭ ‬تبدیلی‭ ‬و‭ ‬غذایی‭ ‬است‭ ‬که‭ ‬دکتر‭ ‬اسفندیاری‭ ‬به‭ ‬آنها‭ ‬اشاره‭ ‬می‌کند‭. ‬او‭ ‬در‭ ‬نتیجه‭ ‬توسعه‭ ‬سیلوهای‭ ‬گندم‭ ‬کشور، ‭ ‬از‭ ‬افزایش‭ ‬ظرفیت‭ ‬دو‭ ‬میلیون‭ ‬تنی‭ ‬نگهداری‭ ‬گندم‭ ‬و‭ ‬غلات‭ ‬طی‭ ‬پنج‭ ‬سال‭ ‬گذشته‭ ‬خبر‭ ‬داد‭. ‬اسفندیاری‭ ‬همچنین‭ ‬حوزه‭ ‬فرآوری‭ ‬گیاهان‭ ‬دارویی‭ ‬را‭ ‬از‭ ‬جمله‭ ‬حوزه‌های‭ ‬با‭ ‬ظرفیت‌های‭ ‬بالای‭ ‬اقتصادی‭ ‬توصیف‭ ‬کرد‭ ‬که‭ ‬بخش‭ ‬خصوصی‭ ‬و‭ ‬سرمایه‌گذاران‭ ‬خارجی‭ ‬برای‭ ‬سرمایه‌گذاری‭ ‬در‭ ‬این‭ ‬حوزه‭ ‬از‭ ‬آن‭ ‬استقبال‭ ‬می‌کنند‭. ‬اسفندیاری‭ ‬همچنین‭ ‬ارزش‭ ‬صادرات‭ ‬سالیانه‭ ‬محصولات‭ ‬کشاورزی‭ ‬و‭ ‬صنایع‭ ‬غذایی‭ ‬را‭ ‬حدود‭ ‬۵‭/‬۶‭ ‬میلیارد‭ ‬دلار‭ ‬اعلام‭ ‬کرد‭ ‬و‭ ‬گفت‭: ‬‮ «‬کشورهای‭ ‬همسایه‭ ‬آسیای‭ ‬میانه، ‭ ‬کشورهای‭ ‬حوزه‭ ‬خلیج‌فارس‭ ‬و‭ ‬اسپانیا، ‭ ‬آلمان، ‭ ‬لهستان‭ ‬و‭... ‬از‭ ‬مهم‌ترین‭ ‬مشتریان‭ ‬محصولات‭ ‬صنایع‭ ‬غذایی ‬ایران‭ ‬هستند‭. ‬‮» ‬
موانع‭ ‬توسعه‭ ‬صنایع‭ ‬تبدیلی‭ ‬و‭ ‬تکمیلی ‬در‭ ‬کشور
در‭ ‬نظر‭ ‬نگرفتن‭ ‬اعتبارات‭ ‬کافی‭ ‬برای‭ ‬اجرایی‭ ‬کردن‭ ‬طرح‌های‭ ‬محوری، ‭ ‬برخوردار‭ ‬نبودن‭ ‬صنایع‭ ‬تبدیلی‭ ‬خرد‭ ‬از‭ ‬معافیت‌های‭ ‬مالیاتی‭ ‬و‭ ‬تخفیف‭ ‬تعرفه‌های‭ ‬آب‭ ‬و‭ ‬انرژی، ‭ ‬همانند‭ ‬بخش‭ ‬کشاورزی، ‭ ‬ناکافی‭ ‬بودن‭ ‬سرمایه‭ ‬در‭ ‬گردش‭ ‬بخش‌های‭ ‬تولیدی‭ ‬و‭ ‬نبود‭ ‬تسهیلات‭ ‬بانکی‭ ‬مناسب، ‭ ‬فرسودگی‭ ‬ماشین‌آلات، ‭ ‬روند‭ ‬طولانی‌مدت‭ ‬بررسی‭ ‬طرح‌های‭ ‬پیشنهادی‭ ‬در‭ ‬بانک‌ها، ‭ ‬از‭ ‬جمله‭ ‬مشکلات‭ ‬و‭ ‬موانع‭ ‬توسعه‭ ‬صنایع‭ ‬تبدیلی‭ ‬و‭ ‬تکمیلی‭ ‬است‭. ‬امید‭ ‬می‌رود‭ ‬با‭ ‬برطرف‭ ‬شدن‭ ‬این‭ ‬موانع‭ ‬توسعه‌ای‭ ‬که‭ ‬عمدتاً‭ ‬به‭ ‬شبکه‭ ‬اجرایی‭ ‬و‭ ‬مدیریتی‭ ‬کشور‭ ‬باز‭ ‬می‌گردد، ‭ ‬زمینه‭ ‬رشد‭ ‬بیش‭ ‬از‭ ‬پیش‭ ‬کشور‭ ‬در‭ ‬این‭ ‬حوزه‭ ‬فراهم‭ ‬شود‭. ‬
نظرات بینندگان
ارسال خبرنامه
برای عضویت در خبرنامه سایت ایمیل خود را وارد نمایید.
نشریات