گزارش يك جشن

بيست‌وسوم تير ماه 1394، در چند خيابان مركزي تهران، تعدادي از شهروندان به خيابان آمدند و امضاي توافق هسته‌اي ميان ايران و گروه 1+5 را جشن گرفتند! اما حالا، چهار سال پس از آن روز و آن پايكوبي، بيست‌وسوم تيرماه، يك روز كاملاً عادي است! اما در اين فاصلهِ 1460 روزه چه اتفاقي رخ داد، كه آن جشن به اين بي‌تفاوتي تبديل شد؟ پرسشي كه پاسخ آن را مي‌توان در دو كلمه خلاصه كرد: «مواجهه با واقعيت».

فاصله ميان آن جشن و اين بي‌تفاوتي، تابعي است از فاصله ميان آن تيترها و جملات با آنچه در عمل رخ داد.

چهره‌هاي خندان «فدريكا موگريني» و «محمدجواد ظريف» را وقتي در هتل «كوبورگِ» وين پشت تريبون قرار گرفتند و اعلام كردند «پس از دوازده سال مذاكرات فشرده، سرانجام توافق حاصل شد» به ياد بياوريد.

تيتر يك روزنامه‌هاي چاپ تهران در آن روز را مرور كنيد؛ آنجا كه روزنامه «شرق» بر روي تصويري از دست دادن وزير امور خارجه ايران و وزير خارجه ايالات متحده آمريكا، تيتر «پيروزي بدون جنگ» را نشاند، آنجا كه روزنامه «اعتماد» بر صفحه اول خود جمله «جهان تغيير كرد» را به چاپ رساند، يا صفحه اول روزنامه «قانون» كه در آن نوشته شده بود «حصر ايران برداشته شد».

نطق تلويزيوني رئيس‌جمهور روحاني به مناسبت انعقاد توافق هسته‌اي را بازخواني كنيد و به اين جملات دقت كنيد: «امروز به ملت شريف ايران اعلام مي‌كنم كه طبق اين توافق، در روز اجراي توافق، تمامي تحريم‌ها، حتي تحريم‌هاي تسليحاتي و موشكي لغو خواهد شد. تمام تحريم‌هاي اقتصادي شامل مالي، بانكي، بيمه، حمل‌ونقل، پتروشيمي و فلزات گرانبها، بالمره لغو خواهد شد و نه تعليق... امروز روزي است كه قدرت‌هاي بزرگ اعلام كرده‌اند همه تحريم‌ها برداشته و همه قطعنامه‌هاي ظالمانه لغو و شرايط عادي و معمولي در روابط با ايران آغاز خواهد شد.»

اما اكنون در تير ماه 1398، در شرايطي اين يادداشت نوشته مي‌شود كه ايالات متحده آمريكا از برجام خارج شده است، سخت‌ترين تحريم‌هاي اقتصادي عليه جمهوري اسلامي ايران وضع شده است، اروپايي‌ها اگرچه حمايت زباني خود از توافق را ادامه مي‌دهند، ولي در عمل از برجام خارج شده‌ و هرگونه تأمين منافع ايران را متوقف به مذاكرات موشكي و منطقه‌اي مي‌دانند و در مقابل ايران آماده مي‌شود گام سوم خود را در مسير توقف تعهدات برجامي بردارد.

سرانجامِ برجام آنقدر با آنچه روزنامه‌هاي حامي توافق درباره آن گفتند، متفاوت و مغاير است كه حتي صاحبان اين رسانه‌ها نيز تمايلي به يادآوري سالگرد انعقاد برجام و بازخواني اين توافق ندارند. چنانكه با جست‌وجو در صفحه اول و حتي صفحات داخلي اين نشريات به تاريخ 23 تير 1398، به سختي و به ندرت مي‌توان عنوان يا نوشتاري را در اين‌ باره يافت. آنها ترجيح دادند با سكوت از اين روز عبور كنند؛ اما واقعيت اين است كه اتفاقاً اكنون و در چهار سالگي انعقاد برجام، بيش از هر زمان ديگري بايد به اين توافق پرداخت. حتي مي‌توان روز انعقاد توافق هسته‌اي را به عنوان يك روز تاريخي! به تقويم كشور اضافه كرد!

چرا كه تيتر روزنامه «اعتماد» در روز انعقاد برجام، حالا و پس از چهار سال معتبر شده است، امروز اگر نگوييم توافق هسته‌اي و رفتار سران كاخ سفيد با آن، مرزبندي‌هاي سياسي در جهان را تغيير داده و غير قابل اعتماد بودن آمريكا را براي سياست‌مداران جهان به نمايش گذاشته است، به جرئت مي‌توان گفت تبيين دقيق آنچه بر برجام گذشت، مي‌تواند جهان ذهني بخش‌هايي از افكار عمومي داخل كشور را كه به واسطه بمباران رسانه‌اي، آمريكا را دولتي قابل اعتماد مي‌دانند و باور كرده‌اند، مذاكره و ارتباط با آمريكا حلّال همه مشكلات كشور است، اصلاح كند! موضوعي كه ضرورت آن را به دقيق‌ترين شكل ممكن رهبر معظم انقلاب فرمودند: «تجربه‌اي كه در مذاكرات هسته‌اي پيدا كرديم را نبايد فراموش كنيم.. خيلي‌ها قبل از اين تجربه هم مي‌دانستند امّا بعضي هم كه نمي‌دانستند، حالا بدانند: در هر زمينه‌ ديگري هم كه با آمريكا شما بحث و مجادله كنيد، شما كوتاه بياييد، تنازل كنيد، باز او نقش مخرب خودش را حفظ خواهد كرد، در هر قضيه‌‌اي كه شما به فرض‌ـ كه البتّه محال است‌ـ از اصول خودتان، از مباني خودتان كوتاه بياييد، صرف‌نظر بكنيد، بدانيد او كوتاه نخواهد آمد؛ اول با زبان و با لبخند و با تبسم وارد ميدان خواهد شد، بعد در عمل، كاري را كه بايد انجام بدهد، دبه مي‌كند و تعهّد خودش را انجام نمي‌دهد؛ اين شد يك تجربه براي ملّت ايران؛ اين تجربه را مغتنم بشمريد.»