نبض دیپلماسی انقلابی  در فردو می‌زند

رهبر معظم انقلاب در تیر ماه 1393 در دیدار با جمعی از مسئولان نظام فرمودند: «مسئله ظرفیت غنی‌سازی یک مسئله خیلی مهم است؛ حفظ تشکیلاتی که دشمن قادر به تخریب آن نیست. روی فردو تکیه می‌کنند؛ چون برای آنها غیر قابل دسترسی است. می‌گویند جایی که ما نمی‌توانیم به آن ضربه بزنیم، نباید داشته باشید.» این بیانات نشان‌دهنده راهبردی بودن موقعیت حساس سایت هسته‌ای فردو در فرایند چرخه سوخت هسته‌ای است و از همین جا می‌توان به اهمیت گام چهارم پی برد.

جمهوری اسلامی ایران در تداوم کاهش تعهدات برجامی، که از 18/2/1398 و پس از بدعهدی اروپا در انجام تعهدات یازده‌گانه آغاز کرده بود، پس از سه گام، در 15/8/1398 گام چهارم خود را برداشت.

اگرچه در اصل درست بودن اقدامات کاهنده ایران در تعهدات برجامی هیچ تردیدی وجود ندارد؛ اما بخشی از جامعه در مورد مؤثر بودن گام‌های پیشین برای ملزم کردن اروپا به اجرای تعهدات یازده‌گانه دچار تردید شده بود و معتقد بود که می‌توان اقدامات کلیدی و مؤثرتری را صورت داد؛ اقداماتی مانند افزایش بیشتر غنی‌سازی یا راه‌اندازی راکتور اراک یا اجرا‌ نکردن پروتکل الحاقی و... .

گام چهارم فعال‌سازی سایت فردو بود که از این‌رو اهمیت بیشتری از سایر گام‌ها دارد. این اهمیت را هم از واکنش‌ها و هم از حیث موقعیت حساس و راهبردی این سایت می‌توان دریافت. رئیس‌جمهور آمریکا گام چهارم را گامی بزرگ در مسیر اشتباه می‌خواند. فرانسه نیز آن را خلاف توافق وین و انگلیس آن را نقش آشکار برجام می‌داند، آلمان هم از ایران می‌خواهد این اقدام غیر قابل قبول را به سرعت اصلاح کند!

این واکنش‌ها به درستی نشان می‌دهد که ایران در مسیر قاطعیت، صلابت و جدیت بیشتری قرار گرفته است. در واقع در سه گام پیشین نقطه آشکارساز اتکای ایران به راهبرد مقاومت فعال بود؛ اما گام چهارم جدیت ایران را نشان می‌دهد.

اکنون پرسش این است که چرا فردو مهم است؟

مجتمع غنی‌سازی فردو، مزین به نام شهید هسته‌ای مسعودعلی محمدی، در سال ۱۳۸۷ به عنوان سایت جایگزین برای نطنز در شرایط تهدید و تحریم از سوی دشمن بنا شد. در این سایت ۲۴۰۰ سانتریفیوژ نصب شده بود و از نظر موقعیت جغرافیایی از جایگاه مستحکمی برخوردار بود. در این میان آمریکا و رژیم صهیونیستی بارها از قصد خود برای نابودی تأسیسات هسته‌ای ایران سخن گفتند؛ به همین دلیل جمهوری اسلامی ایران بخشی از فعالیت هسته‌ای خود را در این مکان و در اعماق ۹۰ متری زمین در زیر کوه و صخره‌های مستحکم قرار داد؛ به گونه‌ای که از ضریب امنیتی و حفاظتی بسیار بالایی برخوردار بود و به نوعی در شرایط پدافند غیر عامل در برابر تهاجم زمینی و هوایی قرار گرفت و همین نکته به کانون حساسیت آمریکا و اروپا تبدیل شد.

این مجتمع تنها مرکز مناسب برای غنی‌سازی اورانیوم ۲۰ درصدی محسوب می‌شد تا پیش از توافق برجام به این مهم دست یافته بود. در واقع به موجب برجام از ۲۴۰۰ سانتریفیوژ فعال تنها ۱۰۴۴ سانتریفیوژ فعال ماند و از این تعداد نیز تنها ۵۰۰ دستگاه اجازه فعالیت یافت؛ آن هم بدون تزریق گاز و تنها در حالت خلأ؛ به همین دلیل خیال آمریکا و اروپا از این مرکز راحت شده بود. متأسفانه براساس برجام، ایران موافقت کرده بود که تا ۱۵ سال در این سایت فعالیت غنی‌سازی انجام نشود، تحقیق و توسعه تعطیل شود و هیچ مواد شکافت‌پذیری وجود نداشته باشد.

در واقع فردو از فلسفه و کارکرد اولیه و اصلی خود منحرف و عملاً به یک زمین فوتبال بی‌خاصیت تبدیل شد؛ اما با فعال‌سازی فردو در گام چهارم، روند کاهش تعهدات برجامی جان تازه‌ای گرفت و تابوی تعطیلی مطلق فردو شکسته و زمینه‌سازی برای اقدامات بنیادی و اساسی‌تر فراهم شد. در یک کلام باید گفت گام چهارم در راستای راهبرد مقاومت فعال، محکم و راهبردی بوده و استمرار این صلابت در گام‌های بعدی می‌تواند آمریکا و اروپا را از کرده خود پشیمان کند.  ان‌شاءالله